장음표시 사용
121쪽
hrumali uerbi gratia uel huius mensuruerum potest de no mni .Quapropter dicimus particularibus in huiuimini contradicere propositionibus in quibus praedicatum aut iam existi ut extitit aut prorsus fore ut existat in subiecto perhabemus,ita munciamus, quo
nobis etiam modo Aristot s in primae huiusce libri Sectionis Uclusione πscriberet contradictionis. eterum si quaerat quispiam utrum haecKontingit nullum esse tuu hominem affirmatio sit an negatio nuncupanda, mationem cmniuDropterea Quoniam abis negativa particula assumptus est modus.puterq; proditam in rcbus 1Pss d onstrationem,telle huiusce rei citabimus Aristotellam:qui propositiora has tingit nuli uel non omni Smulli neces elinon omni negatiori quidem appellat an iactatu: ob eam g post causam exponemus:docet autem in illis ipsis non plane negationes,uriu mir, mationes esse.sitaq, Nunc uero latum inquit, puter supradicta corinum bis . re nulli uel cuiq non,i sic animatium figuram obtinerercum non adverbiumicuiqua nCmin ' non uerbo inesse in oratione illa cuiqua no inesciconiugatur: perindeq; signi et Mnon omni competere.Infertque huius illico probationem:cum ait, qui priam est,ipsum statuitur.& quae haec sequuntur.Cum igitur in opere proposito de Interptao sitiones Philosophus,omnisq; generis differetias tradere nobis instituerit
negationum modum exposuit nobis pr puu in Resolutariis uero in quibus αre nos proposuit syllogismorum propositiones de quibus & ex quibus constituutur
aismatum,qua ipse appcllat , figuram saccersit: quoniam finitaquid uolumus incertuo; colligere:quod autem finitum est,id ex finitis constat propositionibus: magisq, hniis utramationes esse qua negationes uidenturi ut quae se is proportione respondeant: taciti nuhac de causa ad ratiocinandum aptos ineptosue assequimur propositionum complexus. V rem ex iis alias assirmationes, gationes aliasmon solum a praefinitionibus diuitione eiul URsarum facienda,sed eo a quoniam accidit,ut quae sunt in libris illis ceu negauon acceptae,ibusdam plane negationibus sonentilis inquam quaeWmodum simul de assirma am Promit . nem tollan perinde quasi sint inde ipsis lamblichus inquit Philosophus, uoce mirmati et Mitiuae uero facultate.Quadoqui m na* oppositiones propositionum penes uel mo siuel quritatem,uel qualitatem capimus, obiacent uero secundum modos necessariae P siti. m ntibus,quoniana rem illae de qua pronunciant,eode pacto perpetuo sese habere indurant,nsmudo esse modo non esse nimirum impossibilis cum necessarii numeratis is in re pro Ni in tuu , quare dc idem eas posse dicente audiemus Aristotelem in quanto uniuetialas particularidus aemmatiuae νtiuis in quali in contingente&necessario,si modum modo,quai xum . I quali Cpponentes, rumationi qua tan negatio cepta est tapiamus oppontam, ut nuttacon nulliallam necesse cuiqui huius , negationem quae proprie,hoc est pencs modum lit,iumpi mus,nempe illam non necesse alicui consona huic illam quae in Resolutoriis
vra est inuenimus. nam quod alicui necesse non in id nulli contuint: α 'tra, Ddm n e
quis proposivonibus quaepcires hos modos sunt non solum pronitis, scd etiam natis zmo est,siquis harum quom illas quae particulam uerbo esse negativam copulant earem at' nTu
nitis intelligentia negationes censet uocandas. Nam huicicontingit non citcontra lmodum ciuesitawh, Moesie est essciconisicit uero illa non necesse est e quae proprie huic uero necesse non esie illa contradicit,contingiteta concurrit illaenon contingit euerauer& concurrentes secundum modum quem diximus inter se propositioim mutuam quaticanetant dimentiam,tempestiuum non est in praesentia curiosus di utare: sed eius est qus denibus in priorum Resolutoriorum priore habetur contemplationis.Nem enim breuis, neq; imc sessis perspicatioribus est ea ratio quae discemere illas conatur.ut quae exiessa suppontione F mquae suppositio in omni pariter contingente cu uniuersili negatio reciprocare Ner alam anu mationem putat: hilq; quod ad hoc attim aequaliter contingente plus qui uri u. 0ς 'tinet: uerum cogitur ut contingere quinis digitis nasci homines ta nullum tiam ininterii in mautem quod inesse duatur,quonio species huic nulla opposita est pro ι- , u in lum de quali oppostam sumplarimus, ut huminest nul l hanc cuia in m msatione qui Tmon inest cuiquarissimulti inest idem sonare iueniemus. Quapropter nimia reis, in mi istudesdereturvd si suspicariquispotuisseticum eas in neutro operiqu*ΘMo fio acceptae sunt radi uideatuta genus conueniens docendi Aristotcles uin Smatuti 'nine
122쪽
potestatem seritati. i.& subiectum uel post inspositionem subiccti manercisimili modo εἰ medi 'Atatum Non enim ex eo subiectum ac praedicatum diiudicamus g, primum in propositione aut idum dicatur . sed ex illis distinctionibus quas de ipsis olim tradi,mus.'cmpe s, alterum sit id de quo ha,tu r oratio: alterum quod fertur de illo.quodii, aut apud Graecos articulum hoci uel apud omnes pusinitionem aliqinam habeat aut possit assumererillud nequaqua.Ita* in expositis ab Aristotele propositionibus,&ihomoan utra subiacet nam de eo sermo est &album praedica tur. At in illas zmnis homo animal,omne anima homo nes idem subicctus est: nec praedicatus: id. prsfinitio declarat alias alii termino coniuncta.Deinde quod de negativa disserebamus particula,si sola trans natur,alias ex aliis propositioncs heresin cum parte ea .ppositionis cui connexa ab initio est quouis modo transponatur,apositionem eadem seruari:idcm fieri de in prsfinitioni bus accidi quae si solae alio transferantur,rpositiones iuertunt quados: uerasq; ex falsis eisiciat: Bquemam um res sese in Iditis habet exemplis. si cum terminis iis transponantur abus principio adiissere,apositiones faciut easdem: ut omnis homo animal est,est omnis homo animaliani mal omnis homo est,est animal omnis hos: ac quotquot aliter modis interserere eas licet.Vidcc er
go significatum quando in negationibus diuersum id quod antea duimus ipsius no estit postione fieri.sed primum cum se dam quos in eodem cum priore a positione sensu proserimus, nulla erit in significatis differentia Deinde uerba fecit Aristoteles massinnationibus:in quibus uerbo est in eadem sede seruato solum subicita ac praedicatum transposuinperindeqsi 5c m negaria nibus eata fieri debemusi ne uisio quidem sutura ulla sit imulands propositionis.
Unat utem de pluribus,vel plura de uno affirmare ac negιre,nisi unum quidpiam id sit quod
ex pluribus illis declaratur,non est affirmatio una nes negatio. Porro unum ins nons nomen po stum unumst,non autem unum ex tys aliqd colelaut homoJortassis'animal est o bipes'cicur. C cd G unum priddam ex hise confurtur: haud uero unum ex albo π homine π ambulante. Hare nec si unum de bis ali Fid a mauerit quili iam, erit una Uirmatio : sed vox una , sirmationes
Superius quos .ppositionis eius quae uere una esset:&quae esse quidem uideretur,nec tameenet discretione tradidit nobis Philosophus: ubi dixit Una autem est affirmatio ais negatio quae Τν
unum de uno signi sitat.& uero de eodem nunc rursus theoremate disputat: nonice repeto: nes 3 Propterca quod cum de simplicissimis antea a positionibus uerba fecerit,de iis agat in praesentia q Dcx inrtio appraedicato formantur. nam ne hoc absurdum forsita esster,inspccie propositic num nutral ostendc re discretionem qud disimus enunciatiuarum orationum eadem ratione fieri . Tum si mihi id dicendum est quod sciuio,cum prius de iis negationibus quae ad aliquam interro/ ogationem fiunt,quando possint coniunctae interrogationibus ammationem ex transpositione ueram facere,quando secus, disseruerit, uult quod rudius illic sumptum cst,articulate iterum expli cando circus pectiores nos reddere ne prompte una responsione lactis interrogationi occurramus. haud enim sane de cum uidetur ese una,re uera tamen no una suerit Itas ad id pernoscendum Mnam una inqua dialectica interrogatio,& quae non una sit habendae ad manum regulae erant Ilue nunius ac non unius propositionis discern s si interrogatio ipsa dialectica,quassim si proposi/ 33tio.Quocirca retractare nunc Aristoteles considerationem huiusce uidetur praecepti id autem pa/ viam facit ex illo st praeceptionem qua quando non una responsione occurrere intcrrogatidi oporteat intelligitu r uelut horum conclusione inseratidicatq;.Itas si disputatoria interrogatio responsionis postulatio est,&reliqua,responsio ad haec una no erit. nem enim una est interrogatio).M '.
de propositoriam quidem scopo ais ordine haec dicha sufficiant. De iis uero ea loquitur non qus 'Esuperius docuit nam hoc eade inculcantis plane esset):sed alia quos nobis disseretiam tradiicius propositionis quae re uera una est acrius quae una esse duraxat uidetur. artem quo secilius quae memoranda suntassequamur,quoniam qui in propositionibus termini sumuntur, de uoces q/dam sint necesse est,& res quasdam significent quatuor ut fiant illarum differentis usu uenire arbitramur. Nam aut simplices ambo in uoce dc significato,uel in neutro,uel in altero sunt. idq; dum hos modis fieri perspectum est. Ergo si uterq, in ambobus simplicitatis composest terminus, P Positionem unam esse nemo inficiabituCuti cum homo animal est pronunciamus.Ac si in solo sis snificato non autem in dictione habeatur,sic quom erit una:quavis ob eam uarietatem quae circa in uouem, linum tenuino uel in ambobus uisita ut aperte unas in obuncat οῦ ceu cum . . . Perihel. mo. MDil
123쪽
F ι homo animal racionale mortale es inmusruebanimal rationalemortale,subs tia est copos animae arsus paniceps.Quod si in Qta dictione terminis adsit simplicitas,quorum. tautam s aut alterum etiam aequivocos cepi on etiam una est propositio.Sed antea nobis hac in re differetian tradebat,cum diceret. Quod si duobus unum sit inditum nomen.& Siquis uerbi tausa nome tu nicam equo imponat,a homini. Restat igitur una adhuc differentis,qua termini tum dictione tum significatis vclam rursus uel solus alter multiplicitiassumutur.Sed cum uero similius αexistimarit Aristoteles ad unam illam quae una non est propositionem putandam, alterum dura Xat terminum in ambobus uarium intero uere uno existente magis a uirus supposuisse, ac simul quasi una cum hoc a maiore ostendatur suppositio altera quae utrus terminum nullius esse sup in ponit simplicitatis partici pem,in hac sermonem deducinnec si unum de multis uel multa de uno affirmative aut negative praedicentur,negationem unam fieri renset:nisi unum quidpiam ea plu/ribus illis praedicatis aut subiectis gignatur: ut in sol a rursus dictione spectetur uatietas, significa rum sit simplex: quomodo rem sese habere in definitionibus diximus. rerum cu subiungat hoc
declarante per haec Philosopho quonam pacto habere se unum illud debeat quod constare ex Pluribus diciturinempe uno quidem plane praeditum ese nomine:non tamen nomine dataxat u nuid esse Oportere:ceu cum acceptum de ipsis aequore praedicatum fuerinsta significato poti simia. is Nihilq; quod ait ab eo quod iam antea proditum est, putant dissene Siquis uerbi causa nome tuem, nicam equo imponat ais homini eademst, rursus de iis comemorari arbitrantur. At diceredatius sors tast, magisq; sequentibus consentaneum,cum bis in iis quae ante proxime recitata sunt unius meminerit tum cum dixi tranum autem de pluribus uel plura de uno,tum rursus cum deinceps addidit nisi unum quidpiam id sit quod ex pluribus illis conficiturisiis prius illud uelut actu in propositione acceptum, unumst; re ex conse esse debeataposterius uero non ut actu quidc sumptum debeat tamen si una sutura propositiost ex pluribus actuamus constare haec eum nuc ad utru* unius significatum referre ac per uerba illa porro unum inquam propositum sibi rea principio docere de uno bis antedusto cautiones tradere: rea autem quae deinceps addat,non si nome ' positum unum sit non autem unum ex iis aliquid constet, bis rursus unius memini se: non de eodem,ut quisquam existimauerit,at uno termino diserererat distinguere qua ratioc ipses unus,qua uero nisi unus sit sumptus,multas esse pro una propositiones accidat sed alteru,nem pe illud, si nomen positum unum sitide uno re uera accepto termino tum uoce,tum significatu Pi nuntiare.illud uero non autem unum ex iis aliquid constet de altero qd actu in uoce multi di nem obtinet Nam si labiecto uel pudicato uno quopiam posito nomine,ais unam rem aliqudm significante .ex multis iis de illo praedicatis aut illi subiectis unum quiddam non constet, non una amplius est propositio:sed quotquot praeditata uel subiecta numero fuerint. Hoc autem, quod sibi uult, illudesie planissime iis quae apponit exemplis declarat. nam uelut subiecto uno quopiam accepto homine, plures simul de eo uoces praedicat rerum illarum significatrices quae per est trade subiecto appellantu tam uiuoq; ad finitionem illius conficiendam possunt suapte natura corii in n. posterius uer plures quidem simul iterum uoces: uerum ea significantes quae in subiecto Pera dens insun eas de re coalescere inter se nequeunt.ac propositionem eam inquit quae ex Uno subiecto & contextabus praedicatis conficitur,non solum uocesta potestate quos unam esse, complicata inter se plura illa de uno subiecto praedicauerimus.quae autem ex uno subiecto e Nic mentationisti ineptis praedicatis consti tuitur,unam eam uere ficti quam: uel si illis nos uoce cci sertis inuicem accidentibus, simul omnia ut unum quid praedicare de subiecto conrederimus. Itanas usu uenie ut & propositio uoce una esse uideatunsicultate uero ipsus unius particeps ncia riqua siLAlphaec hunc in modum explicando nusquaminiis loqui de mutuom praedicato, Mellabaeeti quiaquam uidem Cum autem de iis prius ipse, uti diximus, quae per Gentiam praedi cantur mentionem sulat,de subiecto praedicari disserenterea posse indicat. Nam non uoce solum
quand sed etiam signi statis praeditatur ut multa: c unam sed plures propositiones es uti interdum uero sola uoce obtinent multitudinemnis unam plane propositionem reddut iPepe animali εἰ bipede de cicure,quae per essentiam praedicantur de homine complerest, cim Diuo sunt, empli gratia, ut ponTAssis quo adverbium illis praepostum declarat, Pi endo, . D ετ vNvΜ Q Uinti AH ex Hisca iuret cos paci Tua . perinci qmsi i ho animal
124쪽
animal est e bipes,& cicuridicimus plura sumpta sint prepter coniunctiones pra dicata,ac propo Astiones laciat multas.Simile enim quidpiam nobis fit,ac si dwerermisi homo animal est:homo est hipes homo cicurest equod plane est propositiones deinceps multas pronuncialeqtrae ecde uta tur subiecto. 9ando uero praeditatis citra coniunctiones assumptis mutum, conexis homo animans bipes cicurestideinceps proferimus,nes illorum continuitatem quae finitione complet me dio silentio intersecamus unum acceptum sit praedicatum: unaq; omnino propositicnem consti tuat. Haec cum de his disseruerit,de iis addit postea qurde quoquam praedicanc.ex accidenteram unam inquit praeditationem,uel propositionem unam etsi ea sine interuallo praedicauerim , ri nuquam posse:ut in finitionibus laciebamus.Non enim quo modo animans& bipes de cicur in ter sese ad naturr unius constitutionem commiscebantur,sic plura quos uel interie, uel mmuni eorum subiecto mista accidentia unam prpstare possunt naturam. re nec qui homo albus am 'hulans est dixit propositionem unam protulit quandoquidem nec unum est inplicatum:ut post Venucleate disputabitura,sq, perinde ac si homo albus est homo ambulans est diceremus.nec si crates homo albus ambulans est pronunclauinquoniam nes in his praedicatum unum quodpias ceu multis accidentibus homini ascitis.Sed de his post exactius agetur.
Ilas fidi putatoria interrogatio restondendae vel propositioni uel contradictionis partis alie/ rarius postulatio est,propositio autem unius pars est contraὼmonis, His responso ad haec una non erit nes enim una est interrogatio. nes vera suidem fuerit. De 3s aut in Topicis dili utrium est. Simul vero dilucet nes ipswm p. id sidituratoria re interrogationem. Datum enim st ex inter rogavone opus est utram partem uelit contradimonis eligere. sed qua interrogat, distinctionem, utrum hoc homo set,an non hoc,oportet adhibe t. CTradunt Veteres duplicem speciem esse interrogationis:steram disputatoriae seu dialecticarrat
teram eius quae riunctatrix r epysmatice nominatur. A intem alionem disputatoria qui dem illam enaiunt,ad quam licet particulam solam etiam uelmon dicendo respondere:signitia d , annuere duraxat aut renuerer uti est ne imortalis animus: Ad eum enim qui hoc iterrogauit explendum,anuisse etiam solumodo uel renuisse satis est quando id inest cons uem,alteram dutaxat qui interrogat partem dixerit contradictionis. Nam uel etiam particulam prole do,uel annuendo,interrogatius prouuciatam partem contradictionis, siue affirmati seu negativa sit,uera esse confitemur. epe enim de per negationem rogamuriutian non est animus imortalis si per par riculam autem non respondendo renuendis,aduersus interrogationem depugnamus:reliquam uero fitemur ueram ese contradictionis partem.Quod si quis contradictionem totam in interro sanone protulerit,utinum imortalis animus est, an secussita quos uelaeti ammel non respondcti Ddicendum est. Verum si affirmationem magis probet, etiam dicenipsamq, illi particula affirmat nem addet, a letiam imortalis estipronunciabit. Nam nisi adiiciatur assimatio incertum est ad utram interrogatae partem contradimonis aduectium hocietiam si resinansum. Sin negationem.&inonirespondebit,& eandem rursus negationem adim t. diceth in5,non est imortalis ari disputatoriam quidem interrogationem id genus esse ait. Percueratricem uero,ad qua nes etiam nesmon accomodari queunt particul lia uero dimone quandoq; lc longiore oratione i qui interrogatur opus est ad responsionem Q p eorum est percuctatrix interrogatio qui quiliu de alse quo doceri uolunt: utiquando uenisti quis uocat ubi nam habitas: unde imortalem conliat anuinum esse cur magnes femuri attrahit lapis: Adiei spere statrice interrogatione prouoca ad quid uelit qd interrogationi possit congruere,cu inumera sint illa, seu uerum uidelicet, seu falsum prostratur, respondere est inre . i uero di*utatoria cietur interrogatione, is contradimonis, Ecuius pars est prolata interrogatio, uel assimation , uel negationem, aliudq; meter haec nihil respondere compellitiar. Haec igitur cum ita sint liue inquit Aristotcles, si Dis PUTA Tost AINTERROGAT 1O RESPONSIO Nis POSTULA Tio EsT, non euiuslibet sed VEL PRO
post Tio Nis idest partis ipsius quae actu ab interimante prolata est contradictionis,a inter m to ad diiudicationem proposita,id st tunc fit uti dix:mus,cum qui interrogatus est autietiam
W6Merae aut quos anuerit. v ELl CONTRA Di CT Io Nis PAR Tis ALTER ius et qus acta quidem ab interrogantemodi est sed in ipsa inrenogatione ut negatiuae responsones declaetant, restate comprestendit .per has enim patrem reliquam contradictionis pikser interroga Urinta noti latrae unciam rur γγ potestare iri inter pitione ad dilut iandum proposita
125쪽
F est.nam si nullo modo facta sit interrogatio patre nullam fieri responsioncm posse. Ergo sisei se habent, Es; oportet qui disputatoris inurcit interrogationi per sola propositionem re odere
unam quanda ab eo qus interrogauit uel actri uel facultate oblatam una autem propositio uni pars est contradictionis,contradictio uero una ut ante explicatum est,eiusde est de eo&m,nec ullo modo aequivocatione utitur,si cita se habent omnia,qus partim comemorauit Aristoteles, Para' timuelut comemoraris consequutia omisit, uri vE RESPONSIO AD HAEC, inquit, UNA NON ERi T. haec aut illa intelligit de Ous proxime agcbatur:hoc est interrogationes quibus a positiones nobis proponuntur nonulla quae secundum paulo ante de ipsis traditas praefinitiones uidentur esse una:re uera sunt multae. usamri; adiecit illico, cur non una responsione occurrere - eiusmodi oporteat interrogationibus: dicit, NEQUE E Ni N UNA EST INTERROGAT io
Quo fit ut qui ad hanc responderiis secundum ali ud aliudq, eorum quae uel ut subiecta uel ut Ddicata signifitantur a proposito simul& uerum dicat lcmentiatur: aeuinqua aequivoca ca sin ut supradictum est, seu diuersis etiam in propositione actu acceptis uocentur nominibus: uelut in proxinie expositis tradebatur. Nam quomodo una poterit respuone i Mid Aiax cum Hectore in singulare tartanae descendit mel, utrum ne Socrates albus ambulans est i interroganti Obulare, ii si alterum illi interrogatu suppetat.altem non insit. Eni uero haec nos Plato quom ante Aristotele docuit. itaq; Polu in Gorgia replicdit Socrates:a quo rogabas anno ipsi uniuemque in quaest, optima esccxistimarent Oratores uelut tyranni iacere uiderenturrutiliu qui plures smul inter rogationes proferret ea de causa st uoluntatis S existimationis differentiam ignoraret. Qxioniam uero Unus accidit ut cade uera in sgnificatis omnibus interrogationis responsio sit, ut in hac tu mAiax ad Troiam prosectus est miles cita in hac est ne Socrates albus ambo iam ficu ambo ruerint in socrate,iccirco hos docedo rectas nona fortuna, sed ex arte responsiones sacere illud apponit i N a H Si VERA Q VIDEM FUERi τι quod illi coniugenduesti uti r sponso ad haec una non eriti. Nam etsi uerum sit an Aiax aduersus Iliu militauerit roganti una oratione contentaxe tamen eui tandum id genus respondendi est:ne regulas transgredi assuescamus dialecticas. significandam omnino multa illum simul interrogasse:quod mur une decet: usu aut uenisse ut ad ca univcrsa qus inrerrogatione cotinentiar eade responsio congrueret. Quaobrem nes ad cum qui an homo ipse,
Sanimal,& bipes,dc mansuetus sit rogetresponsio una iacienda quoniam rael fin una in propust .dehisce uero latius ipse in Cctauo libro Topias disseruit comentationis. Verum qum inter se Aphrodi sensis enarrator diuinus Iamblichus de dialectica interrogatione colendum, a rer locum hunc sequitur,uultq; disputatoriam ipsam interrogationcm p. artis alterius esk dut at contradictionisvalter ea magis quae in Resolutoriorum prohoemio de illa produntur,ac contradicti'I nis illam censet totius interrogationem esse. est enim ibi inquit, disputatona propositio inscix interrogatio contradicti inratiocinati sumptio apparentis opinabilissi, patet ex supra dictu qu. pacto arbitraturi simus de controuersa. Nam para tantum altera quidem cotradictioni anx rogationem actu proselenda est: si is qui solum etiam auli non responde recte apposite Cocursurustaltera tu etiam saeuitate proponitur.Quauis enim interrogationes quasdam apu apprime diuinum inueniamus Platonem quae contradiatonem totam actu interroget ut illysin pn is done Porro ad prudentiam ipsam obtinendam utrum corpus impcdimento emii nequaqua ad quod potissimum respicies decernit magnus Iamblichus contradictionem uitiuersam in disputatoria interrogatione cotineri. Sed intelligetidum est apud Platonem non inHes cong ssibus uscum disputaret permanere Socialem eo proposito quo uersu is qui Dialecticus ex Anstotelis Rotatur sententia.Nam qui sic Dialecticus dicitur,eo spestat Blum ut es tuentem superet: demu4;K ipsi im ad contradictionem deducat. Socrates uero S alloquentes corrigit si peccent:& finem nones uictoriam staria it sed ueritatis comprehensionem. Quapropter eis contradictione inuenem ab co proponi uniuersam id fieri uel exercendorum alloquentium gratia comperietis : uel protinus apelire ad utram partem contradictionis responderealloquente uelit ad telumitantumAudi 'dicentemsed declarantem quo ad utram contradictionis partem rchiondendo occurrat. Ac disep toria demum interrogatio usus in primis dialectici alia usurpatursyllogismi: quae cum pys huius fit, particulam: auid aut similem habebitassium sumetq; partem alteram contra dictionis duraxatqvie alloquenti uidebitur. At quoniam eo inserior est' demonstrinum,st Φiebus ipsis, ab iis quae cocedit adueriatius sumatur, iccirco & permierrogationem ei m in qui rima lamo institutivest ut de illorum ueritate quod sibi uidetur dis et. nec solii in ipsa, s uidimam est,& Pontiadustionis pare reliquata ii diuticulaninio inim N H. iri tionis
126쪽
QVOQUE'APPRAEDICA. CONSISTENTIBUS 4
llanis figuram. Sed quidnam id est quod ab Aristotele ceu corollarii uice dein γs addituricum Ainquit, Si ΜVLVVERO DILUCET NE UE IPβVΜ ι Q UID SIT I D IS P V T A To RIA MESSE INTERROGATIONEΜ . iacuim hoc uult consequem esse Nq, ab iis constat pendet equar de disputatoria locutus est interrogatione: eam nimirum resin, Menoee uci propositionis,uci contradictionis partis alterius postulationem esse.Nam si disputatoria id genus cit intcTrogatio,ut detur permittaturq; alloquenti utram parte respondere contiadactionis uelat, non huius odi aut ipsius quid est interrogatio habeturata rei natu institutionem expositioncmq, expostulat coiri Pertum est ipsius quid est interrogatione nequaq sore dialecticam. Verum si omnino ipsius; quid est percuctationem in interrogationem disputatoria formare libeat,oportet nos ipsos finitione qugnobis esse rei uideruractu proferenda interrogare: ut utrum homoanim test bipes mansuctum ιsi per affirmatione scilicet placeat interrogare uel si per negationem maluerim i utrum homo aiat bipes mansuctu non est ad quod breuiter ipse per uerba illa, AN NON HOC indicauit. BQuoniam vero praedicantur adeo suaedam composita ut ex bs quae separatim praedicantur una Iut praedicamentum uniuerγum,alia mimine, fuerit diserentia Ue homine enim verum ester animalidicere: π bipesII Uum:ats haec vi sinu. π hominem ars albu: π haec tan unum.sed non sis tor,bonas Mi sutor quos est bonas. Na propterea suod uerum est uiros, etiam quod ex iunctis ambobus constat esse oportet nulla ρειο equentur linc Emoda. Quispe de homine Olbomoluerum est e lalbum pronuciare: areo uniuebam.rursussalbum,smui ctiam
rerum.p.Eobrem erit homo albus albus: excurretque id inimensum. e T rubus musicus altas in bu/ .: Iansreadem); saepius contextu in infimtu. Praetereos Socrates, Socrates O ho est,erri π Socrates
Socrates homo. Mi homo o bipes,erit ta bomo homo bipes. Itas si cortexus quisb absolute fieri Carbitrabitur,constat usu uenare ut multa dicantur absurda. quo autem pacto stataedum ,simbri e eficamus. Exi' igitur quae prsicantur, T in quibus praedicari contingit,ναι sis per accidens vel de eodem, vel alterum de altero dicuntur, haec unum non erunt. Homo exempli clusa albus est er
ficus:sed unum non est album o muscum:cum ambo sim accidentia. nes; si ueram dictu sit album est id musicum Ube,imam thi p. ius erit muscii album. nam i est album, id per accide , m
si cum est. quadere unum quiddam non eris album musicum. quocircM nec tor bonusimplicitera ed nimal bipes.haud enim pir accuens. Item nec ρυς insunt in alio.quapropsir neque ossim spinti x: nec homo est,u homo animal est, aut bipeusquidemsunt in bomin bire o animal. Cum supra ex diuersis iis quae de eod praedicantur alia posse coniungi ais unam quantia Ddixerit praeclicationem ficere ex omnibus,alia uero non posse, ullamqi ibi nobis regulam horum discemendorum tradiderit siue t 'lim'd theorematis praeceptionem ad quodillusi utile oportere inu responsionem una adorix ogationem fieri quae pune una non esse
uultper lin quod omissum illic est Minceps ad risumpis consesso posse ex iis quae, pudicata de eodesum pluribu nomnibuβ u diiqua,si int seque na ponatur,acu tina captunum quodpiam praedicamelum x ipsi uniueisum enicere:ut in hoc di sitiat. bipes mansitetumi: quaedam nun posse: in ibon ambulante, quaenam Silarentia mi muta centa: hocuero est,quanam sit talis dister tiarcausarac quPhrem illa cohaestan haec millime. Ptiua autem ostendit in is, re uexa q sum mulca r cile id genus chorentiam, ineo imi in qd Ananua componi apta ineptasti sint, qeius causunmspe erit. siquid sic sequens e x ut a se sitiant ut sit disceremus abalia itaq; componi naxura esse non a adpriedicationis tanta constrationem pilam facit tomsumendo animis, tum bipede:q non diser e solummodo id simul Equom praedicantur de homineci rum animal bipes ipsum esse pronunciamus. α rurrus homin aes album; quae tum discrete de hoc praedicantur hia ine,tum coniuncte: cum Socra dicimus, homo est albus . Esse autem quae componi nequeant, demdstrat insian uione sutorem mcdams ente qui non exquisie artem diditat in praeditus morum sum; probitate qualis simo ille extrisse Gransam iis uidelia r Nam de bo sutorem esse dc bonum seorsum utri P dieata at ex ambobus positum. sutoremos: b ii, non item. Quippς bonumseri si de si uis dicatur singulanhonii in homine praedita iam eius msi linga se ei indicat peril EAmmo. M iii
127쪽
sECTIO'TERTIA DE PROPPOSITIONIBUS
F latur sutori a ita praeclicetur,non ad speciem uitae hominis praeterea,s: d ad artis qualitate exauκditur. Quaobrem & apud Platonem Gorgias a Socrate no absolute orator, sed totum hocmnus Orator appestati uoluitvlimirum hac re seipsum ab iis discemens qui arte uitiose uterentur.Quoniam autem uero simile erat imperitiorum nonullos arbitrari quae pudicantur seorsum, ea simul quoqy praedicari plane oportere, Brtest, attributum putari nos in quibusda hoc fieri in aliis haud etia posse dicere at 3 aduersus id aggredi qd de sutore & bono dictu est disceptare,pptarea necessirtatem nobis adducoes discutiendi theorematis,ost diiquot ita opinantes in modis urgeantur: atq3 NAM si, inquit, PROPTEREA Q UOD UERUM EST UTRUM VE , cui subaudi endum est, eluq scorsum itan .si ob id uis, ETIAM QUOD Exi IVNCTIS AMBORUS CONsTAT EssE OPORTET, rursusq, huic subaudiendum est uerummisi quoniam ueni si hoc est,pmdicamentum quos uerum sit oportet quod ex uir, consistit, MULTA SE VENTUR INCOMMODA . nugetur enim is oportebit qui ita existimat.&ptaeter id quod nugetur, lab hominum sensu abhorretia de superuacua quaedam dicit ars inania.Si enim uere de hominem de album pudicauerimus de Socrate,uere & simul utru* pudicabimus,eum hominem esse albu. uerum si quaecu*separatim puditantur,eacomposita praedicari etia possunt,rursusq, si copositg thule insuperpraeditationi albunal ipsum per se de Socrate praeditatum asciuerimus, Oporictat exi utras item praedicatisie composita simplici unam fieri Micationem uniuersam: ut est Socrates homo albus albusidicatu citd4; in infinitum prouehetur:qd plane nugantium est.Rursum si musicus 6c albus 5c ambulans non separatim solum,sed simul etiam praeditantur de Socrate, prsters Compositam ex his praedicationem album ipsum per se iterum praedicauerimus musicum esse alH bum ambulatem album dicemus.& rursus si musicum sorte praedicatum perse fuerit, musicu es hum ambulantem album musicum rit* eadem,quod ipse inquit,stepius contexta: quibus prer nugationem fit etiam praedicatio qua ne cogitatione quidem assequi ualeas. Aliud uero quodda his tertium addens inoemodum praedicati de eo quem cernis hoc inquit,uerbi gratia Socratc re ais hominem. quapropter dicedum erit S eum qui cernitur Socratem hominem re:& rursus de So/'crate hominem 5e bipedem seorsum adem utrus recte praedicabis: non tamen quod ex ultos cositatur:quod est homo bipes. Haec enim prer rationem sunt planeq; redundantia: siquidem eui idem est 5e Socrate hominem esse necessario:& holam bipedem.Nam de si id quod exposuimus qper essentiam micatur, uel simpliciter uel ex parte natura sibi inuicem cohsrescere idonea sunt, ut genus ac formatrices disseretiae,non tamen quovis ordine inter se conectere ea conuenit.haud clarqus magis particularia sunt stat itemus priora:ais ab his uniuersaliora quis illis ex necessitate in .sequetia sunt collocabimus.uerum contra magis uniuetialia magis particularibus anteponemus.
His igitur cum harum rerum praefinitionem necessariam esse d-onstrauerit,ipsam dcinceps ad dit:cum ait, Ex iis , quibusdam praedicantur subiectis, quae IN Q VIBUS DICARI CONTiNGi T appellauit.idest&subiectis, de quibus praedicata appellari contingit. Ex iis ergo quae praeditantur, de propriis alia subiectis per se: alia per accidens nuncupati, tur: de quibus primum uerba facit. atq; siue ambo praedicata per accidens de subiecto mantur,siue sinum de subiectomin quo ipsum esse ab illis haberi natura uoluit alterum uem de altero nullo modo ab iis una fiet praedicatio.Nes enim si per accides de Socrate de musicum album Miris unam ex iis coperies pudicatione fieri. nes si musicu de Socrate alta de musia D dicatu accepis ita quis inuenies.Porro hypothesn hanc Aristotelci ex abundanti cautide actum
aequandoquidem necesse est pudicari album in primis de Socrate: quemadmodum musicum;
quidem per essentiam ut P accido est per naturam tame propterea quoniam eo comparata ingenio sunt acculina ut&suis inhaereant subiectisside iis pudicetur:haud uero etiam potissintnimide musco ne* secudum naturam sed re uera per accides: quoniam accidit ut ambo in eod Esul, Oto eoncurrant. Ac necesse est denim disiumue Aristoteli pronuntiatas hypotheses sese inuicem selm Nam siue de eodem subiecto duo praedicenturaccidentis,plane& de se mutuo per accidens praedicabuntur.sue unum substantiae sit alterum accidens p dicabitur accidram naturam de substatiali: substitiale de accidente preter naturam: ut homo de albo.sue alterum a principio caspiamus meditationem complentna,qua de quaerimus una ne sit an secus, per accidens de reliquo
relicatum necesse est ipsum per se solum prius acceptum de su ecto prmicatum sit.nam hoc ipsum est quod uestigatur in mesens quaeriam storsum praedicata possint & praeditari Gium. πtassis'; non sunt haec uerba disiunctive audiendased dicendum is uel particulam pro ociusurpa, tamvis qdquos: pud Homem iuuenuue intraue pro ociuuenis&senenata conrentatri
128쪽
nes tas nonullas inscribere consueuerunt ueteres Nico uel Lysimachus & Piuedo uel de Ani Ama non ut ex aduerso distingueren sed ut orationem nobis permitterent utros nomine appellarciquasi ita sonet Aristotelis uerba & de eodem,& alterum de altero .Quaenam igitur causa sit ut
quae hoc pacto pudicantu natura combinari non possint quoniam dissimilem disiunctast, inter se prorsus habent naturam,ac sub praedicamentis qnandos creentur diuersis:nec ad natura unam essiciendam ipsa misceri inuicem queunt.Quod si ita se habeat haec,patet recte a nobis dictum arus rea, nihil aliud appraedicari in propositionibus pler ipsuna est possciuiambulare.Nas in hoc ho i mo iustus ambulatis nometi iustus praedicari uerbum ambullat appudicari dixeris,non est id genus proposito una: siquidcm per accidens ambo de homine praecitata ad praeditationem una taciendam mutuo temperari natura non possunt. At uerbum i ceu quod non per se etiam solum desubiecto,ut ambulat uerbumst, aliud quodlibet praedicetiar: scd eius rei gratia tantum assum,tur,ur pra aetatum subiecto deuinciat,solum ex uerbis tum coagmentari praedicato natura com BParatum est:appraedicariq; ipsum dicit uritum unam puditationem,integramq, ob id propositionem praestare.Vtrum ergo quidam aiunt nec qui Hippocrates bonus medicus est dicit aut Teri xis bonus est piustor praeditationem unam protulit:quoniam utrus bonum aistari inqua subiracto accidit An aliud in his est quod seiunctim praeditatur bonum taliud uero quod mechanics aeti copulatur. Nam quod per se pliditatur,id si antea quos comemorauimus,ipsos inditat mcres
Ammi.quod autem arti coni unctum est,non itcm:sed uelut genus quoddam artis aut aries cxcra centium iuidetur.S elatur enim in praeditamentis omnibus bonum: uerum D in qualitate
comphenditur cum illis diuiditur quibus impertiti ipsum natura uoluit. Ergo dc qucddam cirrca Animum si bonum necesse est uisendum:quod uel penes Animi mores sumitur,uel Ggnitio nem: mst, uel scientiariam uerbi gratia uel artificialem.Itast, quo pacto quale ipsum dicimus ge nus esse artificis,ita bonum quos in quali positum necesse est eius boni quo pGitus artifex est C genus esse.Quod igitur hoc loco de Medico Spictore ac demum Artistis per se praedicatur binum merito praeditationem unam iacit, rinde ais si diceremus id est color albus quod remisi
potest enim S accidens per se praeditati cum de sui ipsius aliqua specie dicitur.& substantia per a cidens cum eam de accidoete medicabimus: uelut cum dixerimus quod album est id lignum eri De histe uero fusius explicitum est in priore libro de demonstratione. e* hoc erit praeterea bonum ex iis quae de subiecto in primis appellant .scit si modo dicitur, per accidens praedicabis ap/pter Artem quae de eo praedicatur potissimum.Quo fit ut nec si sumptum stilum stimicati que at equo modo nec per se etiam praeditatum bonum de subicet praecipue de arte praedicabitu ciuerum per accidens:ut in exemploesutor bonust.quapropter nec preditatic nem totam unam moere potest illi conluctum. Sed quomodo ex homine & albo prae, alionem unam fieriarbitramur,
si nes ambo per se praedicantur de Socrate,sed per accidem quo' alterum de altero An quonia onon sunt ambo subiccto acti dentia quando utrus etiam contingit illorum praeditari de altero se ter traturam Planest, per accidens.ea autem quae ibio hoc modo praedicantur reprobabat Anst teles:ut quae coal re inter se nequeant. At lbum homini sociati natura aptum, usq; qualitatesgnifici .non substantialem,sed illam uelut superficiariam in eo quod simpliciter quale dicic Minuentcntem iure cum illo praeditationem unam facit,quae unam smissitat non simplice, sed quan/dam moratam substantiam. eccum de iis disseruerit quae pra antur per accidens,nec colesiari natura ualent dixerit4 b id non simpla uerum esse illud SuTOR BONus , hoe est non sciri per uerum esse,quoniam concutiere interdum ea nequaqua mirum est, subdit , sED AN ira A Lai PE s. HAVD ENIM PER ACCIDEN s. quomuis est uerborum Quae uero non peratam, i sed per se praedicatur,componi inuicemia unam praeditationem posse Moere.uerum neqi haec si quovis rapiantur modo,nec quouis inter se ordine complicentur. haud enim sane qus in alterol p;licato iam sunt uel actu uel potestate commensa capiemus iterum: simus nugaces,aut pli Exa quaedam dicere cogamur:quod rursum est nugari.uerbi gratia si hominem bipes re animal dixerimus,non per se iterum rapiemus bipes: pterea quod ama in priore praedicato sit sumptu. Cus Socratem hominem esse pronunciaue imus non asciscemus aliud p icatum, ut D priori copulari debeat,bipedem aut animal esse.quandoquidem horumutrus anteest in priore praeci
129쪽
negatio,nihil est,mireris 'am hic negativa particula ad ipsum quos modum uelut illi adlucta exaudituriato hoc pacto proprie negationem facit.Sed est hoc apud Graecos masis conspicuum. quippe si graece pro udem mcdem.I. nullum gi maticum te continoi hominem dixerimus non negationem amplius proferre,sed trasposititiam dubioprocul affirmationem uidebimur: qmime graecum adverbium negandi non quemadmodum u generis eiusdem adverbium modis in negationibus praeponi naturaestamina haud enim quomodo uc mdcche .i. no contingiti possunt ita Scimeendeclictae dicere.Sed ad ea redeamus exponcm quae deinceps tradita sunt Aristoteli:clicam usq; uelle eum Moruonem quadam in modo puditis uacatibusq, propositioitibus a nobis capi geometricam: cum que inquit in modo carentibus habent ordinem subiectae res ac praedicauad ipsum esse donon esse eudem in modo utentibus hooesie dc no esse ad modos obtinere. utq; in modum no habentibus negati m particulam nes subiecto nes praedicato ad negationem facie clam copulari,sed soli uerbo Ueioportebat eodem pacto S in his si no uerbo esse sed modo coniugatur,nenationem re facturam. Haec ergo Ppositio Socratem possibile est iustium non esicino emnegatiorsed infinitis ato ex uaspositione uocatis affirmationibus proportioe res debit.eritq; fm proditam methodum naec illius negatio non possibile est Socratem iustum non α .nam & has in xpositionibus modum accipietibus invasposititias nominantismplices autem eas quae uerta esse absq; negantia atamunt particula non possibile est re Socratem iustu . At Aristoteles uel hoc loco Breuitati studes affirmationem simplicem per hoc possibile eeitatum smisi antrasposititiam per hoc possibile n5 Gomobis nimirum relinques quastast, iis uelimus res subie micatasq, subii cere.Differentiam autem hanc contradiminum simplicis inquam ac transposititiae uel in caeteris modis cense contingere & necessario dc impossibili spectanda suntq; manifesta ea quae de illis produnturipteri illud, EA Q vE APPI pMATIO NEΜ AC NEGATIONEM PAC iENTIA:qd de modis dicitur.Hos enim inquit conuenit uel affirmative ac sine particula negativa acceptos,ut possibile, cessarium ues negative & cum negata particula, ulmon positate,non necessariumicurierbo esie ac ι non esset construere ais c5ninere. nstatque sumptos affirmatium,si uo Maeoplicentur implices intimationes:sini nec trans sititias esse facturos. gatiuos uero si ipsi eci adhibeantiar,smplices negationeminin5cearasposititias reddituros.Tum igitur id est hoc pacto alicdendum: s, posteaqoppositiones penes dictos enumerauit modCs adiicit, VERUM, HONM E R v Μ. nimirum nos monitos uolans,alios quos plerantedictos qu-tuor sibilam,cdungorem, cessarium,impossibilcm,ese innumerabiles modos:uerum sera praxeptionem propositionum, inulam quam supra rescidimus, his esse contentum,
o. illo conmertitur.e non impossiti non necesse esse. postibili uero non rem cotirierit
Possibile esse. Contingens est: Non impossibile esse. Non nectute esse. Possibile non Uri Contingens non esse. Non impossibile non esse. Nonnectae non esse. Petitae. in .
Non possibile esse. Non contingensUE Impossibile e Moesie non incimo possibile nesse. Non contingens non e Impossibile non e Ne etae.
130쪽
Ilas imp Me'non imp ibile contingenti O psibili, o non contingenii ο non possibilip consequentis quidem contradi hortesunt,ueru Ordine obuerso.Quippe hocstsi bile esseti sibi
bili nas esse consequens est ese imposioule idem similio flesse impossibila:ηo impostibile eU
negatio.At necessarium quonam pacto sese habeat videnda. usque non ita se habere conspicuum est. veru equi cotrarias. contradictiones uero sesepositas. Non enim huius Inecesse non esse i illud
.no necesse essetnegatio est: cum simul psint ambae uerum in eodem fateri.nam quod non esse est necesse d non necesse est esse.
Constat in his de propositionum illarum agi consequetia quae cum modo proserun Cum aus rem sint quatuor miai possibile contingens de quorum conuenictra discriminest, posthac dispu/tabitur,de pter hos necessarium,& impolabile,cum ex quatuor singulis propositiones duae simplices duae ex transpositione spe Aquatuor ponitalis propositionibus ordine congruo in tabella expositis,inspicit quo pacto aliorum cuiuslin modorum spositiones ad has obtineant cosmuc tiam:hanc inquam uerbi gratia possibile rei possibilis ammationem quae propositio contingeris, quae necesiarii,quae impossibilis consequatur:eodem S in caeteris mclao:Ponitqi primum propositiones omnes contingentis propositionibus possibilis consequata re omnibus eas quae similiter illis dicunc Assirmationi simplici simplicem affirmationem:transposititia transposititiae. simili modo & in negationibus.Per haec igitur a se idem nullo discrimine Mnare possibile de contingens poni,non solum declarat cum Possi BILI Ess E insit CoNfE VENs EST ESSE CONTIN
GERE, sed etiam cum addit, Id Q VE CvΜ ILLO CONvERTi Tu R. Impossibilis ueroppositiones rursus simplices possibilis contingentisq; simplicibus consequentes ce pronunciatmon si miles tame similibus: v ERUM ORDINE, ut ipse loquitur, o AvEpso, nempe simplici progH pagellae assimationi simplicem negationem secu .negationi simili possibilis& contingens quae in eadem est pagella simplicem quae in prima pagella est impossibilis animationemreadem rati Mne & in transposititiis. te', id iure optimo iaci.Nam quodeste possibile est, contingitq; esse,id impossibile esse,ridiculum. uerum est autem non impossibile esse dicere:quod autem non possi hile est re,nem recontingit,impossibile id re manisti m est nobis fassum iri:ut non possibile,ne. concirems est diametrum recomensurabilem costae ergo impossibile est comensurabilcm costae esse diametrum.eadem dc in iis dicemus quae ex transpostide prostrantur. Simplicibus uero esse possibilis ac contingetis alii attonibus simplicique impossibil. comite negationi simplice rursus Principio negatione ponit necessa lictisq; ut sub his possibile esse contingens esse non impossibile esci Cnon necessees stimari1LNas possibile εc contingens cum inter necessarium de impossiI tale posita uideantur, utraq; eadem ede extremorum,merito n tionem utram sequent here uisa sunt Sub simplicibus aute possibili ac contingentis negationibus,impossibilisq; affirma. tione simplici, non etiam affirmationem simplicem necessarii,sed traspostitiam ponit. Quod enim non possibile de non contingens Munpossibile est esse,id necesse tae,dici non potest sed necesse ut non sit esse perspicula est Nam si impossibile est costae diametrum esse come urabilem eam non esse comesurabile necesse est.Rursum sub trasposititiis possibilis affirmatioibus 5c cotingentis tr sposititia lorata ipossibilis negatione, iure sub illarum negationibus assirmation re nitere gione suae ipsius inficiationi oppositam. Rursus uero sub assimationibus quas diximus trans postitiast, negatione impossibilis, cessarii, hoc negationem similiter sese habentem constituit K est sub illis ι Assibile non esse, contingens non esse, non impossibile non esse. hancinon necesse non esses.sub harum aute oppositis,hoc est sub his non possibile non es non contingens non esse, impossibile non essemon tria sititiam ammatione praeterea necessarii. nam supra iam sub sm/plici possibilis negatione desita est,& eas quae hanc sinusitur sed affirmationem simpliceminecesse est esse equae sela etiam ex necessis propositionibus illotata remanseramum ab ipso iam tres alis singulae,quo modo exposuim .in suas: desint constitutar. His in psciitia hunc in modum di gratus,vult in tabella quo*, quam submotionem uorauit,quasi iis de quibus docuit subiecta, tam ab eo ceu pictura quam spectemus propositionum sequellato a simplici possibilis astanatione sumpto initis,dcinoem ab aliis modis hac ratione consequentes enumerat Exinde docend P gredimetrassumptast; in eadem delineamenti ut puella transposititia possibilis assim alme,