장음표시 사용
521쪽
exigua , ut plurimum tamen relicto ulcere in pulmonephtisis inde exoritur. Causae etiam externae ad huius affectus generati nem concurrete possunt: inter quas principem locum obtinet contagium ἱ hic enim morbus est valde contagiosus, itavi videamus vlplurimum uxores maritis phtisicis assiduo insecuientes, eodem affectu cooripi , & vice versa. Sic etiam liberi eiusdem familiae ex eodem affectu sigillatim intereunt, non solium propter impressiam labem semine parentum, sed etiam propter frequentationem illius qui primus hoc affectu
actu laboram r. Inter consanguineos enim facilias, & promptidscommunicatur huiusmodi contagium e ut tutum non
sit fratribus, aut sororibus fratris, aut sororis phtisi i borantis , cubiculum ingredi. Siquidem ιυάσμαθε illa quae a phtysicorum pulmonibus exhalant, & cubiculi totius aerem inficiunt , ab aliis , praecipue dispositionem aliquam ad hunc morbum habentibus, in in pulmonem attracta , similem in eo dispositionem ge
Aliae veto causae externae sunt primo aer impense calidus , aut frigidus ; calidus enim humores acres in capite contentos fundit ,& liquat, & in pulmonem' praecipitat. Frigus constringendo & comprimendo eiusdem humoris defluxum promouet: sed maxime noxius est aer in primis autumnalis, qui inaequalitate frigoris & caloris acres & salsas destillationes concitat, undc apud Hipp. aph. Io. sect . 3. Autum. tabidis malus. Secundδ ad phlysim producendam maxime conferuent cibi potusque acres & salsu,& qni caput vapori bus huiusmodi replet ac denique omnes aliae causae tu
internae tum extrinae,quae haemoploen inducere solenticum ea plerumque in pht ysim degeneret.
522쪽
Inter eausas antecedentes praecipue recensentur humores vitiosi in toto corpore collecti, qui ubi a causis externis commouentur, ad cerebrum transmittuntur,& inde in pulmonem consuunt. Huc pertinet mensum, haemorrhoidum, aut allevius euacuationis con
suetae suppressio , quae materiam catarrhis & fluxionibus suppeditat. Praedictae causa: hunc affectiun inducunt, pRecipue in dispositis qui φλνώδεις & mρυγδεις ab Hipp. nominantur , qui habent pectus angustum &. depressum, collum oblongum , & scapulas alatas , quibus si pulmonis mollities & haereditaria dispositio accedat ; ineuitabili sato,eos ex hoc mosbo concidere necessarium est. Sunt etiam ad phthisim dispositi qui caput habent debile, quod facile superfluis humoribus impletur,.eos. que ad spiritus organa demittit. Verae & proprie dictae phthiseos differentiae alia
non sunt, quam quae a causarum varietate desumuntur. Hipp. tamen plures tabis species proponit notatu dignissimas, quae non ad veram phthisim, sed ad tabem generaliter sumptam reduci debent, & sine pulmonis exulceratione contingunt. Ac primum lib. 6.epid. sect. 8. text. 7. rabem ex gonorrhaea proponizhi storia sequenti. Sa rus in Taso cognomento grypalo pex eum esset annorum circiter viginti quinque , semen per somnum csuit saepe, ct interdiu quoque saepe ipsi prodi-hatincum aruem trigesimum perueniori, tabidus silebat, ct mortuus est. Ex continua autem & superflua seminis pro susione corporis alimentum surripitur, unde partes solidae absumuntur , & exsiccantur, ac tandem in tabem incidunt. Alia tabis species proponitur ab Hippocr. 2. de mo bis , tabes dorsalis appellata , quae fit ex nimia venero corporis
523쪽
corporis habitum uniuersum absumente, selidisque partibus alimentum subripiente, haec recenter sponsis e strae natae libidini deditis solet contingere, & est: prcccipua tabis dorsalis species ; quattior enim illiusi pecies in Hipp. scriptis reperiuntur. Prima esh iam
descripta cx immodica venere oriunda. Secunda describitur lib. 1. de internis atactionibus text. I . pen-dcias a nimia sanguinis , & nutrimenti copia in inc- dullam spinatum irruente , ex qua calor eius innatus, ac facultates omnes obruuntur, ac suffocantur. Asanguinis autem copia emaciari corpus docuit Hipp. s. cpid. in historia viri in Ocneade, qui cum ab alimcntis non restauraretur, sed in dies magis contabesceret , vcna secta in utraque manu , sanguineque extracto quousquc exanguis redderetur, hoc solo remedio persecte liberatus est , cum omnia incassum antea tentata suissent. Tertia species loco citato pro posita est quando spinalis medulla resiccatur , & inde
totum corpus arcicit, & contabescit. Huius autem
exsiccationis caulae in Hippocratis doctrina duae inue niuntur. Vna est obstructio venarum, quae ad spinam tendunt, quarum humore nutritur, eoque deficiente , rcsiccatur. Altera est bilis influxus a capite in spinam , quem Hipp. lib. de locis in homine proponit. Quarta describitur in libro de locis in homine , quae fit ex distillatione in modullam spinalem irruente, his verbis : Porro ιum retro in stinam fluxio processerit, subes sit huiusemodi: lumbos dolet , ct interiorci capitis
partes vacua videntur ipsi esse. In codem ctiam libro numero Ι 8.haec habentur. Cum et Ero in medullam fluxio contigerit, tabcs occulta ac incon Ficua exoritur. Occultam cam dixit, quoniam hinc languesccntc corpore morbi causi non ita facile patet. Inconspicuam au .H h tem,
524쪽
tem, quia ncc destillationis , nec talis nocumenta, destillatione in medulla spinali firmata , & non vltra progrediente sensibus clare deprehendantur. Desinit tamen esse occulta & inconspicua, si fluxio non in sola spinali medulla firmetur, sed ultra progrediens in os sacrum , & coxendicem irruat. Tum enim euidentior apparet destillatio, & dolores, ac motus impedimenta cum summa animi demissione, prodeunt. Haec ab eodem Hippocrate clarius explicantur lib. de glandulis numero Io. his verbis: Alii morbus oritur ex defluxione capitis per venin in stinatim me ullam ἱ inde autem in os sacrum impetum δε- eit , quo medulla ina fluxionem producit, ct in emendicum acetabula, flue iuncturin deponit , ct se tabem fecerit, homo marcescit, atque hoc modo contabescit viuere non expetit , statim enim scapula dolent ambo que pedes , ac crura consequuntur , ct semper tandem pereunt multo tempore curati , sic destore sit homo, aemoritur. Haec tabis species a medicis obseruanda est, quia aliquando in praxi occurrit, dc iis praecipue contingit, quibus nerui languidi, de tabefacti, huiusmodi
Ad tabis species etiam referri potest tabes ex inedia & fame ; cuius mentioncm facit Gal. lib. de Marasmo, cum defficiente nutrimento corpus absu-naitur , dc contabescit. Deficit autem nutrimentum in solidis partibus , non solum ob ciborum penuriam , quos Ventriculus concoquit, & ad hepar generando sanguini, totius corporis alimcuto , transmittit. Sed etiam quando chylus in ventriculo suffcienter concoctus , venas mcferaicas peruadere non Potest , propter graues aarum obstructiones ; ut
in strumis laborantibus saeptissime contingit, quo-
525쪽
rum mesenterium ut plurimum glandulis refertum. est ; a quibus venae lacteae comprimuntur , undε totum corpus contabescit , & illi tabidi moriun
Priuantur etiam partes solidae necessirio alimento, quando sanguis salsuginosus, & parum nutritioni ido- Deus in venis congeritur, qui nisi per epicrasim curentur, Ut docuit Gal. 1. meth. omnino in lanabiles sunt , 8c ineuitabiliter rabidi evadunt. Ac denique Gai. lib. de Marasmo , decimo methodi, & aliis in locis tabem proponit ex inflammatione manifesta, vel occulta , ex syncope cardiaca, vel stomachica , &alias minus frequentes, quae dictus locis videri pos-
Verat phthiseos signa diagnostica, alia imminentem, alia incipientem alia vero confirmatum affectum ostendunt. Quae omnia graphies: describuntur ab Hipp. I . de
Imminentis phthiseos signa proponuntur ab Hipp. lib. praedicto text.9. his verbis: Fit autem & suppuratus , si pituita a capite in pulmonem destillet, Et primum quidem utplurimum latenter defluit , tussimque tenuem exhibet, Zc sputum paulo amarius solito, & aliquando tenuis adest calor. In hac sententia quatuor signa continentur phthisis immi
Primum signum est, quod fluxio ii principio latenter defluat ad pulmonem , quia tunc temporis materia destillans quantitate est pauca, & quia tenuior humoris portio quae defluit per parietes asperae arteriae, non irritat pulmonem, qui alioqui a principio magis reluctatur , nonddin a morbo labefactatus; unde fit ut cum eS his minima sequatur laesio, haec materia dicatur latenter defluere.
526쪽
Seeundum signum est, quod humor ille defluens
tussim tenuem excitat, cum enim in principio paucus sit , & tenuis , leuem tantum tussim excitare debet.' Tertium fgnum est , quod sputum amarius solitb appareat , quia humor defluens pulmoni exulcerando idoneus dulcedinis , acrimoniae , vel sal-eedinis particeps esse necessario 'debet i, quae qua- Iitates ulteriori calore , & praeternaturali alteratae in amaram qualitatem degenerant; notum enim est duleia & salsa dum praetermodum coquuntur, amaritudinem contrahere. Clim autem calor ille praeternaturalis in principio non sit valde intensus, ideo sputum leuem tantum prae se fere amarorem , & subamarum tantlim essicitur.
Quartum signum est , quod aliquando tenuis adest ealor ; id est quandoque illis aliquae accedunt febres , leuiores tamen , & non vehementes. Clim enim materia non sit conculcata , sed potius ex diuturna mora , & ex loci continentis calore prae-rcinaturali aliquam concipiat putredinem ; hinc febris non potest esse intensa, habet enim materia putrescens multa spiracula, per quae difflari potest: quare non est mirum qu bd , principio febres non urgeant, &snt leuiores. His signis ab Hippocrate propositis adiungere
possiimus malam thoracis conformationem , & aeta-.tem iuuenilem , si enim illa duo cum praedictis concurrant phthi fim in procincta esse , certo pronuntiare postumus. Praua thoracis conformatio in iis reporitur qui habent thoracem angustum & scapulas prominentes alarum modo , & in similitudinem auium , partem thoracis anteriorem angultam , posteriorem autemi latam
527쪽
latam habent. quare de paruitatem & malam conformationem thoracis simul possident. Thoracis angust i a penuriam caloris natiui , mala conformatio eiu idem imbecillitatem significat. Si enim calidum insitum plurimum ac vegetum fuisset, Thorax amplus & magnus , extensa ab eo valide materia forismatus suillet ; tanta autem & talis est haec dispositio ad tabem , ut eam Hippocrates natiuam tabem appellauerit , quod ab intimis ortus primordiis, de naturae principiis concepta sit. Quamobrem nece sarium fere videtur ita affectos in phthisim tandem. incidere , nisi ab aliis grauioribus morbis praeueniantur. Notandum enim est obiter eos qui talem habent dispositionem , si graui aliquo & acuto morbo
Corripiantur, utphirimum interimi, cum enim in his Calor nativus existat paucus in quantitate , & debilis in virtute , causis morbi ficis vehementibus facile se cumbit. Ideo cautiores medici in huiusmodi naturis di habitibus, si graui aliquo morbo corripiantur, mortem potius quam salutem, aut saltem grane periculum
IStas vero iuuenilis in dispositis ad hune mor bum producendum maxime est idonea, quam definit Hipp. aph.9. sect.1. a decimo octauo anno ad 31.
in illa enim aetate adest maxima sanguinis copia ruptioni. venarum essiciendae idonea: adest etiam eiusdem sanguinis tenuitas , & actimonia, apertioni, auxerosioni vasorum producendae disposita. Contra vero in pueris catarrhi humido multo hebetantur ; in senibus frigore torpent i, cum in media aetate propter rationes dictas , frequentius exulcerent.. Adde quod
in adolescentia & iuuentute plurimi errores, i commmittuntur la victu , quibus prauorum humoruri
528쪽
48 6 Praxeos Medicae Lib. VII.
copia cumulari solet,& praua qualitas massae sanguinis induci ; tum etiam ob vehementiora exeris citia in curis , lucta , saltu . armis , dc in latu, ruptio vasorum in pulmone, Sc ab ea phthisis excitari potest. Incipientis phthiseos signa proponuntur ab eodem Hippocr. de morbis antea citato textu Io. his Verbis : Temporis autem progressu exasperatur pulmo, ct
intus ulceratur a pituita inhaerente , GT putrescente, Crgrauitatem exhibet peEtori , ct dolorem acutum ante, ct retro , caloresque acutiores tu corpim incidunt, ct pulmo a calore ad se trahit pituitam ex toto corpore , ct maxsmee V capite , caput vero calefactum ex corpore, Gr hanc
putrescentem sub crassam spuit. In hoc contextu sex signa continentur phthiseos incipientis. Primum signum est , quod temporis progressu, cxasperatur pulmo; hoc est tussis vehementior , & molestior efficitur procedente enim morbo destillatio inualescit , ab eaque pulmo lancinatiar, atque irritatur , ad expulsionem rei noxiae. Quae quidem tussis non solum a materia fluente exciratur , sed etiam ab ea quae antea fluxa est. Cum enim illa sussicientet non expurgetur , diuturna mora putredinem contrahit . & prauam concipit qualitatem , a qua pulmo magis irritatur ad expulsionem , unde tussis vehementior exoritur.
Secundum incipientis atque fientis phthiseos signum est grauitas thoracis, quae ex materia in pulmone congesta exoritur. Licer enim pulmo ex se pariam aut nihil sentiat, & dolorificos affectus in se ipso non percipiat; quia tamen thoraci per membranas alligatur, ideo illi grauitaris sensum communicat, quando a maiore copia grauatur. Tertium
529쪽
Tertium fgmun est dolor acutus ante & rettδ. Ma- retia enim in pulmone contenta etiam praua qualitate grauitatis lenium infert, sed non solum quanti- rate dc putredine , pulmonis membranas pungit, Mvellicat , unde acutus dolor exoritur ἔ dolor eniam. membranis proprius, pungitiuus est. Percipitur autem ille dolor antE & retro 3 quoniam hae membranae sterno alligantur ex parte anteriore , & dorso ex parte pol teriore. Infertur etiam talis dolor a mole .stissima tussi, quae tussis, ratione ingentis molestiae deturbationis quam inseri, maligna & ferina ab Hippo
Quartum signum est , quod calores acutiores in corpus incidunt, hoc esti, febres insignes, oc vehementes superueniunt. Cum enim in progressu morbi maior ex diuturniori mora materiae morbi sicae, putredo inducatur , maiores inde febres excitari necesse est. Quamuis enim in solo pulmone ab initio materia illa putrescat , attamen ex suppurationain thorace saeta , dri vicere superinducto , putredo humoribus in venis existentibus communicatur λ quibus putrescentibus , varia putridarum febrium geonera exoriuntur, & hae febres de putridarum genere sunt, toto genere diuersae a febricula illa, quae ab ulcere pulmouis excitaturaex putridis vaporibus ab eo in cor translatis , quae febricula cum temporis
progreissu in hecticam degenerat, & ideo in phthisicis. Complicatio febris hecticae cum putrida plerumque
. Quintum signum est , quod magna pituitae copia descendat a cerebro in pulmonem , quod indicauit Hippocr. causam referens magni illius defluxus , quoniam scilieet pulmo a calore ad se tr hit pituitam ex toto corpore. Hinc patet humores
530쪽
48 8 Praxeos Medie a Lib. VI L
in toto corpore contentos fieri materiam fluxionis continuae , & copiosae , quae phthisicos infestat. Pulmo ex putredine concepta caliditatem contrahit, cuius ministerio pituitam attrahit a cerebro, cerebrum vero a toto corpore, δc haec est una ex praecipuis extenuationis & consumptionis totius corporis causis. Humores enim Omnes tum praui tum laudabiles ad illas partes deferuntur , sicque totum corpus exhauri
Sextum signiim est , quδd aeger pituitam piri rescentem subcrallam expuit ; quandoquidem materias uxa iam putredinem concipit, de superueniente vlcere , necellario pus ex eo excernitur ; & ideo purulentum sputum screatur. Elt autem pituita sub crassa , id est inter crasIam , & tenuem mediocris ; quia cum ex mora quam facit in pulmone crassitiem acquiserit admixtione saniet , quae exulcere pulmonis exudat , tenuior esscitur ; atque aded mediocrem quandam crassitiem acquirit, cuius ratione subcralla ab Hippocrate nomina- .
Praedictis signis ab Hippocr. propositis hoc tan-
qu m certissimum adiungendum est , nempe corporis extenuatio cum febre lenta , & continua. Nam praeter febres putridas supra enumeratas , quae pervices accedunt , & recedunt , & ex humoribus invenis putrescentibus oriuntur , adest semper febris lenta , & assidua ex vaporibus ab ulcere ad cor continub rran statis , quae nutritionem in toto corpore corrumpit , eique calidam siccamque intemperiem imprimit, unde extenuatio necessarid consequi-