장음표시 사용
101쪽
INSTIT UTIONI s , superiores Planetae, Saturnus, Iupiter,& Mars. Cel brant autem Poetae praesertim occasum, ortumque Fixarum , Sic innuit Ouidius occasum Delphini, dumSol Capricornum percurrit, illo disticho,
Quem modo caelatum fessis Delphina bilissatiti fugiet miseus nocte sequente suos. 'Sic Virgilius occasum Canis supple maioris, quem, Caniculam quoque, vi Sirium, appellan iam diximus 3 dum Sol versitur sub finem Tauri, illis versi-: Dus , Candidus auratis aperit tam comibuε annum Taurus, . aduersio cedens Canu occidit Apro Vti Sc occasum Heliacumcoronae Septentrionsus, dum Cosmicus est Pleiadum, cuius iam memianimus, illis, Ante tibi Eoae Atlantides abscondantur, . Gnosiaque ardentis decedat Stesta Coronae
Debita quam si cis, emc. Sic innuit Ouidius Aquarij ortum, dum Sol cst
Sisiceis subiturus,illo disticho. Q. Iam lmu obliqua Fubsedit Aquarius urna . Pro imus aetherios excipe Piscis equos. Et nemo penὸ Authorum est, qui non celebrarit. Caniculae ortum, uti &consequenteis ipsum Q. AO aut 1o. dies s Authores nempe vatij sunt in Canicula
Praetereo autem, num tales dies, qui numeraban- .aur pridem a die Iulij circiter i 7. quo ortus Canis tontingebat, numerari debeant etiam-num ab eo dem, ut solet vulgo fieri; cum iam Ortus Canis conc
102쪽
Caeterum Planetas dixi superiores ; nam duo inse a riores Venus. , & Mercurius aliquando oriuntur m ne, & occidunt vespere , aliquando otiunxur vespere,
Causa est, quia cum Sorem circumeant, & non semper in ortum cursum dirigant , sed aliquando etiam versus occasum regrediantur, ut dicendum suo loco est; esscitur,vicum aliunde sint velociores ipso Sole: Tum assequantur illum mane, dum ab occudente adueniunt, vespere eum deserant, dum procedere in orientem pergunt, Tum vespere in Solem incurrant, dum ex Oriente regrediuntur, & mane ipsum deserant, dum ire pergunt in occidentem.
De partibus Temporis cuius mensiura est Primus Motus reuolutione Sphaerae designat ) ac primum de Dicv M est ante Reuolutionem, seu motum
Primi Mobilis, qui explicari Per Sphaeram so-
iet, ac penes AEquatorem pranertim spectatur, mesuram esse T emporis , quamo em incongruum non est,ut heic pauca quaedam de partibus Tcmporis,qua' tenus in eiusmodi mensuram cadunt, attexamus. Cum oro Dies primum occurrat, ut quo ten fusatotius non sit, Notandum est Diem accipi bifariam, sicuti iam ante insinuatum est 4 primo nempe pro ratione integra: clacumductioni; Solis circa Ter- - . IJ iij
103쪽
gi INsTITUTIONI s iam; & secundo pro duratione, sitie mora sόli,sipsi horizontem. Priore sensu Diem Naturalem , posts riore Artificialem appellari vulgare est. Dies Naxuralis, qui etiam quasi meBla
vocatur, quod tam diem artificialem, quam etiam noctem comprehendat, aut Astronomicus est, aut ciuilis. Astronomicus est temporis spatium, quo reuolisntio integra quatoris peragitur, ita cum portione eiusdem aequatoris respondente illi Eclipticae porti ni, quam interim percurrit SOL ' :Nam si Sol quidem non moueretur per Eclipticam, & cum eodem AEquatoris puncto, quo ameri, diano; v. c. discedit, ad meridianum rediret, tum in tegra una Equatoris reuolutio praecise mensuraret
diem , At quia Sol continuo promouetur, &dietim quidem uno proxime versus ortum gradu ; heinc fit, ut puncto assiquatoris , cum quo Sol discessit, . ad meri sianum redeunte , Sol adnuc non redeat, sed cum vno kradu proxime posterius. Proxime, inquam , nam partim quidem propter Zodiaci obliquitatem, partim ob Eccentricitatem,de qua dicendum inferius est , nunc aliquid amplids, nunc aliquid minus uno gradu addendam occurrit
mcx eo, proinde aliqua crcatur inaequalitas dierum: Nota vero obiter, cum Sol motu mediocri percurrat
diebus singulis minuta ex Zodiaco, seu Ecliptica, percurrere interdum duo proxime minuta an plius i interdum duo proxime minus.
Ciuilia est, qui pro corvin 1 Ciuitatis, nationis
104쪽
AsTRONOMrcae Id. I. Urege,aut usu, quod ad sui principium, finemve spectat, determizatur, Sic enim olim Babylonij diem auspicabantur ab exortu Solis quod etiam-num Norimbergenses faciunt.ὶ Iudaei, & At lenienses ab occasu quod etiam-num faciunt Itali, Austriaci, Bohemi,Silesii.ὶ AEgyptij a media nocte quod etiamnum Mysienses, imo Nos quoque; nis quod videamur, uti & Germani, duplex initium facere, quatenus exactis in meridie horis tr. ab unitate iterum in choamus i a. residuas. Vmbri a meridie quod etiamnum Arabes, & plerique alij.ὶ Ne memorem Astroianomos inchoare quoque diem a meridie , nisi quod Tabulae Prutenicae dictae,principium statuunt in m dia nocte. 'Quae insuper varietas sit dierumFestorum, Prose storum, Comitialium, caeterorumque huiusmodi, infinitum sit dicere: cum gens unaquaeque suos speciatim habeat. Circa diem Artificialem, acceptumve pro mora
Solis supra horizontem , silla debent sit sicere, quae dicta sunt circa positum multiplicem Sphaerae. Addendum heic solum dies Artificialeis inaequaliter crescere, ac decrescere, ob Zodiaci obliquitatem. Siquidem circa AEquinoctia crescunt, ac decrescunt admodum sensibiliter, quod arcus diurni amplisi imtur , Contrahanturque admodum ; circa Solstitia vero
valde insensibiliter ; quod arcus diurni fere augean'tur , aut minuantur nihil. . ui θ
105쪽
OLET dies proxima diuisione resolui in Im oras; & proxima compositione euadere in Hebdomadas.
Horae vox antiqua est quidem; sed sumpta nem- 'pe pro tempestate , nam usurpata posterius est pro parte dies vigesima quarta , cum Pristis vix alia ratione diuideretur dies, quam in matutinum, meridi num, &vespertinum tempus. Est autem genus Horarum duplex 3 nam alta AEquales, aliae Inaequales dicuntur. - , Hora AEqualis quae etiam AEquinoctialis dici ut) est pars diei Naturalis vigesima quarta ; seu id aempus, quo gradus aequatoris i3. meridianum prae tercurrunt. nisi quod exiguum fit additamentum ob
caussam non multo ante memoratam. ) Ac tale est genus. is orarum, quo semper us Astronomi, quin, que omnes fere gentes iam utuntur. Praetereo autem Astronomos talem Horam diuidere in co. scrupula, seu minuta frima ἔ, & quodlibet primum subdiuidere in co. secunda ; quodlibet secundum in co. tertia, &c. ut supra insinuatum est: Computatores vero Annaleis diuidere horam in . quadranteis, seu, ut vocant, punista; & quodlibet punctum varie subdiuidere in ostenta, momenta Hora
106쪽
A s f χ ο N o M I C AE Lib. I. . ς - nora I haequalis squae etiam Temporaria) est pars duodecima diei artinetaIis , & pars item duodecima noctis , qualibet nimirum die artificiali in duodecim paricis aequaleis diuisa, & nocte consimiliter; Adeo
proinde, ut Hora Inaequalis dicatur, non comparata ad alias horas eiusdem diei, sed ad horas aliorum die rui cum constet horas diurnas per hyeme esse longe breuiores horis diurnis per aestatem, & horas notacturnas per hyemem, aestaremque ex opposito. Isto Horarum genere usi sunt Iudaei, ut ex variis Seripturae locis intellititur; in quibus cem hora Pti ma ut ea, quae immediate ortum Solis consequitur , Tertia est ea, quam hos dicimus nonam matutina lintellige vero praesertio circiter ipsum AEquinoctium' Sexta, quam meridiem, Nona, quam tentiam pomeridianam , Undecima, a qua superest unica ante occasum Solis. . . Eodem genere usos esse Grareos vel re eo intelligitur, quod Achilles Tatius quaerit, explicatque, cur in ' ea regione diceretur Sol in aestiuo Solstitio creare diem is . horarum, in hiberno nouem: cum in mechanicis horologiis , hydrologiisque dies videretur'
perpetuo constare ex ir . horis. Eodem quoque usos Romanos innumera loca Authorum conuincutit: cuiusmodi sunt; vc. illa , Prima salutanteis, atque altera continet hora IExercet raucos tertia causidicos,
Et, Stertimus, indomitam quod des amare Falernum M pridi, quinta dum linea tangitur lambia:
107쪽
1s 7NWa TVTION perpendicularem nempe diametrum transversa eo tractiorem habens.
D. Onu, Occissique siderum Horion tali.
VT iam de Ortu, Olcasuque Siderum aliquid
dicamus , is distingui solet uniuerso duplex, , Astronomicus, & Poeticus. Non quod istum qu que Astronomi non curent , sed quod Poetae Uum reliquo neglecto, potissimum usurpent Et Astronomicus quidem ortus, Occasusque , eum nihil aliud sit, quam recta , obliquave Asce fio, & Descensio penes AEquatorem spectata ; ideo cum iam dictum do recta se obliquaque Ascensionest: non est, quorsum heic nos quicquam moretur. Poeticus autem attenditur, vel senes Horizontem, supra quem emergunt, aut infra quem deme guntur Sidera ; vel penes Solem, a cuius radios reluqua Sidera aut liberantur, aut occultantur. Qui porro penes Horizontem attenditur , distin statur duplex : alter scilicet Cosinicus, alter Acronychus vocatur. Cosmicus, seu quasi Mundanus tam ortus, quam occasus est, qui spectatur proprie circa ipsum tempus exorientis Solis nempe quasi tunc Mundus, seu Naturae facies instauretur.) Nam si quod Astrum oritur, quo tempore oritur Sol ; id dicunt Cosmii oriri. Et si rursus quo tempore Sol oritur hoc enim
108쪽
As TRO NOMICAE Lib. L. inculco, ut caueatur confusio) aliquod Asini in occi dic, illud Cosmice occidere ἡicunt. Cosinico ortu intelligitur oriri Taurus Mense Aprili, quo Soli in ipso exsistenta cooritur, iuxta illud Virgilij, .
Candidus auratis aperit cum cornibus annum 'Taurus,
Cosmico occasu intelliguntur occidere Pleiades 'per ipsum Autumnum, cum oriente Sole una cum Scorpione, in quo est, ipsae in Tauro sitae horizontem ex aduerso subeunt, iuxta illud eiusdem, Ante tibi Eoae Atlantides abscondantur, Debita quam Fulcis committas semina. Dico autem proprie: quoniam volunt etiam Conmice oriri, & occidere stametsi minus proprie j quod Astrum oritur, occiditve linterdiu, seu donec Sol est
Acrόnychus autem tam ortus, quam occasus est; qui spectatur proprie circa ipsum tempus occidentiu Solis, seu iniiij noctis ; unde fustiam nomen depra uate nempe Chronicum appellant.) Nam, si quod Astrum una cum Sole occidente occidit, occasus est Acronychus&, si quod iterum occidente Sole hoc enim etiam reic inculco) ex aduerso oritur, Acron chus habetur ortus. ' licit, P Acronycho ortu intes liguntur oriri per Aurun ruina Pleiades, coorientes scilicet Tauro, in quo Vedi ctum est, sunt sitae, donec Sol in Scorpione degens ex aduerso occidit, juxta illud Ouidij,
109쪽
iINsT I T V TI ONI sin careo vobis, S dicas detrusius in ο ς; ἰQuatuor Autumnos Pleias orta facit. Quo loco vides obiter, eundem Autumnum exprimita Virgilio quidem per occasum, ab Ouidio vero per ortum earundem Pleiadum. Sed videlicet prout ille occasum Cosmicum intelligit; Pleiades enim per illud tempus mane occidunt: iste' ortum Acronychum; eaedem enim tunc vespere oriuntur. Acronychi occasus rariora sunt exempla , inam quod volunt quidem Sagitarium intelligi occasu hoc occidere,cum Lucanus expressurus crepusculum, proxime aestiuumSolstitium, ait, Nam Sol Laedea tenebat Sidera irino cum lux altissima Cancro est, Nox tum rissalicus urgebat parua Sagittaό; constat non Iosse Samiatium occidere. tunc,nisi Co micrioriente puta Sole cum Geminis; ac sortiri dum-Ρxat posse occasum Acronychum, dum Sol est in ipso, ac una cum eo .occidit. Dico vero etiam heic proprie, nam miniis proprie appellant etiam Acronyclium ortum, α occasum iliarum, qui per noctem fit, seu Sole versante infratior,
Nota proinde posse tam ortum, quam occasum Cosmicum appellari Matutinum i & tam ortum,
ςuam occ sum Acronychum, dici Vespertinum.
110쪽
De Orim, occasuque Siderum Heliaco.QV i penes Solem attenditur reliqu0rurn Sidearum ortus, & Occasus, is ab ipso sole, qui
Hraecis est is is, Heliacus vocitari solet.
Occidere porro Heliace illud inrum dicitiariquod, cum prius mane, vespereve corupiceretur, ob sui a Sole infra horizontem versante distantiam, conjici deinceps posse desinit, ob solis viciniam , ipsiusque Astri immerstonem' in Solareis radios; ut pote quorum splendore quicquid circumquaque est, obducitur, &, ut sic dicam, evanescit. Oriri vero illud, quod cum prius foret, ob Solis viciniam, eiusque radios, inconlpicuum, conspici deinceps mariti vespereve posse incipit, ob factam a Sole distantiam, emersionemque ex eius splendore. Causa autem, cur aliqua Sidera occidant mansi, &Oriantur vespere, est, quod stio per Zodiacum, seu in ortum motu velociora sint, quam Soli sicque eum mane assequantur, & vespere deserant Huiusmodi vero est Luna, quam constat filo in
ortum motu vi manὶ subire, de Vespere exire ex radiis Solis Causa cur aliqua occidant vespere, & oriantur manὸ, est, quod Sol suo motu per Zodiacum sit ipsis velocior, sicque ipsa suo splenuore assequatur vespere, & deserat mane