Fratris Alfonsi a Castro ... De iusta haereticorum punitione libri tres, nunc recens accurate recogniti

731쪽

Ε.I BER T E R T P V s lium loquens haec ait: Quid ualeat apud homines seculi eloquentia &sapientia seculi: testes sunt Demosthenes,TulliuS,Plato,Xenophon,Theophrastus, Aristoteles, ct caeteri oratores,ac philosophi,qui uelut Reges h hentur hominum, & praecepta eo R,non ut Pcepta mortalium: sed quasi oracula accipiuntur deoni. Et invitis interpositis postea subdit.Vnde Sc de Habylone in Hieremia dicitur: Calix aureus Habylon inebrians ocm ter ram. Quem non inebriabit eloquentia stratis c cuius nGaios con positione uerbo iv, de disertitudinis sus fulgore perstrinxit Haec Hier. Ex his iam apertissime conuincitur,unam ex potissimis causis unde lacreses oriuntur ecassiduam,& incautam gentilium scripto Ist lectione.Nasi quae illi docet aperte sidem catholicam oppugnant, tad persuadendu ea,quae docent,magnam ut diximus habet uim eΟ8r eloquentia, non est cur merito aliquis dubitare possit assiduam, dc indiscretam illotu lectione ualde posse nocere Christianis, praesertim si a' pueritia sine magna discretione illis incumbat. Tunc enim aetas illa tenera est uelut cera ad facile recipiendum cuiusli h et rei impressionem: u qus tunc recipsi diutius retinet, Ec difficile omittit.Optime enim dixit Horatius: Quo semel est imbuta recens seruabit odorem

Testa diu. Cui consonat,quod Sal omo in Overbiis ait: Adolesces

iuxtauiam suamet cum senuerit,non recedet ab ea . Et certe reipsa copertum esst multos ex illis,qui libris gentiliu a teneris annis dediti sunt,in uarias haereses incidisse,aut magna haeresis suspitionem dedisse.Et ut hac measmam certiorem,& firmiorem redda,aliqua uolo imp sentia' exempla tum antiqua tum noua referre,quibus aperte probatur assiduam gentilium scriptoruet lectione multant haeresum fuisse parentem. HaereticoN omnium

primus,qui post Euagelii praedicationem ortus est, fuit Simon ille magus,de quo in Actibus aprout sit metio.

732쪽

DE IUSTA HAER E T. Pu NITIONE.

sciam haeresium figmenta desumpsisse testatur Epiph nius i suo illo OPe,qd fecit cotra ocs hrses.Ide et de gnosticis lirticis refer illos ad imitatione eiusde Philistionis poets sua Fuet hvsium fabulas coposuisse.De Valentinoide Epiphanius refert illu fabulosa gentium poesi fuisse deceptum,ut ad Hesiodi imitationem triginta coelos,totidemcs deos ecdiceret.Deni in Tertul.in lib. de praelatalisret.multos ex illis uetustissimis lirticis refert,ua petili

Tisi.L bus philosopbis suas lirses hauserui sic inciens Ip* hrses lapivlosophia subornaneande orones, Sc formae nescio , i,et trinitaS hois apud Valentinu,Platonicus fuerat. Imde Martionis Deus de tranallitate,a Stoicis uenerat. Et uti ala interire dicat,ab Epicureis obseruat. Et ut carnis

restitutio neget,de una olum philosophoiv schola sumitur. Et ubi materia cu Deo squaξ,Zenois disciplina est. Et ubi aliud de igneo Deo allegar, Heraclit' iteruenit. Eorde materiae apud lirticos,& philosophos uolutaturi ijdem tractatus implicant. Haec Tertuli. Sed Pgamus ultra, Malio Iuli Feliconr,u post Tertul. fluxere,exempla i

pl. Oseramus. Priscilliani hi sis docens holes esse fatalibus l stellis aligatos,a philosophoni gentiliu errore descedit. Na ut Greh. Nissenusi lib. de Fato refert Chrysippus , α Philopator Stoici,et multi alij pclari phil osophi nihil aliud demo strant, v oiascum Fatu fieri Cu Iovinianus dicit oia peta esse paria Stoicos philosophos,qui lisc dotiuis. cerit,est imitatuS.Cum aut ieiunia nullius esse meriti diacit,& nuptias matrimonio squat, Epicurei discipulum ut btus Hieriilli exprobrat apte,se ee demostrat.Iulia iuriri, ni is ille Caesar,u ob side catholicam a se olao reiectam, 13. Apostatae nonae usin hodie sustine ex lection et couer satiGe,qua habuit assidua cu Paganis plutosophis uenenu hausi quo infectus fuit,ut non solii lipticus: sed ap stata fieret, Xpianoiv persecutor acerrimus. Plurimunocuisse Apollinari Laodiceno artis rhetoricae pitia, MINU. loga deide coversatio cit Epiphanio Sophista,costat ex

733쪽

LIBER TERTIUS. 3ss quotquot illu in hac parte sunt imitati dicentes nihil cotingenter euenire: sed ola ex ab soluta necessitate Oc dere,ita ut v facta sunt,adi fieri non possint,unde qusso, hanc traxerunt haeresini Nonne ex Aristotelis,dc alio rum philosophoru doctrina e Na hi oes ignorantes Dei Potentiam ex ius arbitrio oia pendent, & solum ordine causam naturaliu con syderantes,nihil uolutati diuinae:sed ola necessitati tribuertit. Qui aut apertius ondits p bilosophorii doctrina se fuisse deceptum suit Petrus Abail ardus,s dixit nihil esse credendi qcrrone natura Abril. B.Obarino ponit.Et via hoc nisi a philosophis orite Nahi oem doctrina ex sola sui intellesus capacitate meti riuolunt, Sc suo iudicio no coueniunt, statim reqctute nil denim recipere uolunt,qcrintellectus rone naturali coprehedere no pomini.Et inde euenit lata inter philo sophos diuersitas:cia cit null' alteri' iudicio se subdere , neq; aliud admittere uelit, qcr suo iudicio no coueniat: fuit neceste euenire, ut lata ect doctrina' inta iudicio' uarietas.H sc autem censendi libertas, Ec inde deducta uarietas aperte repugnant fidei catholicae,quam opor tet esse omnium unam, M in qua ut Paulus ait oportet captiuare intellectum in obsequium Christi. De Martimo Luthero,qui hac nostra aetate prodijt, no est,cur pu Luis temus eum a lectione gentilium scripto' suae haereseos uenenum hausisse. Nam cum primum ille suas haereses, aut uerbo,aut scripto effundere coepit:nihils iis ino Ce nouerat, tine pam,ut priora illius scripta indicant. Et suas haereses non linguarum peritia: sed dialectica , Ec sophisticis quibusdam argumetationibus,tuebatur: cum in ipse omnibus scholasticis theologis hoc expro-hret crimen, eos omnes sophistas appellans. Multi tu alii se Lutheranae familiae inseruerunt, quos non dubim multum nocumenti ex lecitione gentilium scriptom sudi

psisse ad haereses facile suscipiedas. Certe Philippus με lancton uir est utriusque linguae Graecae, Sc Latinae callentissimus , dc in literis, quas uocant humanas, ualde

734쪽

DE IUSTA HAERET PUNITIONE

erudituς, longa gentilium philosophorum ieetione

ut scripta illius indicant valde occupatus. Vnum in in illo ualde admiror,quo potuit arbitrij libertatem nega re,cum tantam in se ipso experiatur dicendi libertatem, ut quidquid libuerit, nunquam reformidet docere, Scquod semel placuit, adeo tibi postea displicere senserit,

ut non fuerit ueritus reuocare . Alii sunt apud Luther

nos paucissimi in , sises Philippo Melancion qui ex le-Gone poetam,& alio N gentilium oratoN, M philosophorum plurimum ueneni ut ille sum plerunt. Ecce quam multa protulimus exempla, quibus aper 'te probatur assiduam, Ec incauta prophano N scriptos electionem multis occasionem multam haeresum prsbuisse.Sunt adhuc prster hos omnes, multi ath, qui etsi non sint tanquam haeretici declarati, dc uelut tales ab omnibus aestimati, non modicam in de se dederunt l,sreseos suspicionem,pp multa, quae iuxta doc trinam getilium scripto quibus nimium a pueritia dediti fuerunt,tocuti sunt, M sc pserunt.Pona ponius I frus,Domitius Calderinus,Codius Vrceus, ct quidam alia eiusdem farinsequi nuc sunt superstites, a multis male audiunt eo quod magnam dederint haereseos suspicionem. Quantam dederit hoc nostro seculo haereseos suspitionem Erasmus Rotero damus,uir quidem Graece, Sc Latiine longe doctissimus non est opus nunc referre,cum sit toti orbi notissimum. Nam etsi non sit hactenus ab aliquo idoneo

iudice de haeresi damnatus, dc uelut haereticus declara- , tus,multitia scriptores ipso uiuente illum de hoc crimi arenotarunt.Et uniuersitas Parisiesis,multas illius a mtiones per cesuram publicam damnauit, quassi aliquas haereticas,alias de haeresi suspectas, alias scandalosas esse censuit.Cuius censurae Erasmus re Odens quamuis, in multis ostendat se catholicum animum habuisse ra sthusdam in aliis suspicionem,quae de illo habebatur,no plene ut multi existimant) purgauit. Quod malum inde illi euenisse constat, Q, a teneris annis fuit circa PQe'

735쪽

LIBER TERTI Vs. 3 setas,3c oratores Graecos,de Latinos dui uersatus,a quihus tantam diccdi libertatem accepit ut quidquid placeret statim in publicum effudisset. Quis non agnoscit in illo Luciani libertatem omnium irrisionena,& subsa nationem Adeo Luciani mentem, Sc stylum imbibi t,utu multis etiam suae nationis hominibus atheos, hoc est sine Deo quemadmodum Lucianus appellatus sit . Vir quidem fuit optimo ingenio a Deo donatus, ac proin de felix , si sua sorte contentus fuisset, α ea sola tentas set quae suis uiribus erant paria. Sed post uirilem state, quam ferme totam poetis oratoribus dederat,ad sacras literas,quas sine magistro prsuto didicerat, inter pretandas accessit. Et in illam interpretationibus,& annotationibus multa inseruit, a si prstetijsset,multo consultius egisset. Denique in confirmationem eo iv, quς di Σimus,pro sero testimonium beati Hieron. qui in cometarijs superlonam prophetam,circa finem. 3. cap. de se culari eloquentia disserens,lisc ait. Dissicile homines potentes,& nobiles,& diuites, Sc multo his diis cilius eloquentes credunt Deo: obcaecaturin.men S eo' diuiths,

α opibus,atq; luxuria, Sc circundati viiijs non possunt uidere uirtutes: simplicitatemque scripturs sancts non

ex maiestate sensuum: sed ex uerborum iudicant uili tate. Hsc Hieronymus.

De remedio contra praefatam harsem causam . Cap. IX .

multis rationibus , multis is exemplis manifeste iam ut existimo probauimus, assiduam, Ec incautam pro- Phanorum scriptorum lectionem esse apertam multa' hqresum causam. Sed opus est, ut huic occurramus,&antidotum tam potenti ueneno ParemuS: caute tri, ne

forte hanc causam prorsus tollere uoletes aliam multo plurium maloiuet causam suscitemus. Nam sicut assidua, de indiscreta prophanorum lib. Iecitio, multa N potest esse hςresum causa ita econtrario; omnino alibris genti Iiu abstinere,multas poterit lisreses generare. Qira scien

tis liberales, qus uill ab aliis, qua a gentilibus scriptori

736쪽

hus disci possunt,sunt ad sacrs scripturs intelligentia aseo necessariae,ut illa' ignorantia multas ualeat hyeses Procreare,sicut re ipsa comprobatum est pleras p lip ses ab illa processisse. Est.n.in primis necessaria gramaticς cognitio,& non leuis, sed pleia et consummat ut sciat plenam vocum significationem, Ec illoni compositionem,& structuram. Ex cuius rei ignorantia constat multos in uarias hyeses fuisse lapsos. Et ne ob deiectu exemploN, uerbis meis quis deroget fide, volo aliqu imprssentiaue exempla proferre:unde constet ueu esse, quod dico. Eluidius eo Q ignorauit,uim &ptatemha

uocun primogenitus,antequamNonec,aduersus pumtatem sacratissim s Virginis blatterauit dices illam non fuisse perpetuo Virginem: sed post Xpm natum fuisse a Ioseph sponso cognitam . Manicho omnes ex ignorantia diuersitatis istant prspositionum,ex de, dixerunt Deum de substatia sua produxisse animas nostras. Divleetica *pe est i sacris literis necessaria . Qm illa est,qui dissinitionum,diuisionum consequetiarum sormam inscribit,sine quam reis notitia uix ulla potest grauis sciptura plene intelligi.Ex ignorantia aut sorte in aduertentia huius disciplinae multi magni nominis uiri in uera sacrae scripturae intelligentia errarunt.Origenes non benς aduertens quo sint intelligendae multae uniuersales elo cutiones quae sunt in sacra scriptur dixit omnes homines tandem sore saluos, motus ex aliquibus locis sacraescripturs,male ab eo intellecitis.Essunda inquit Deus PIrelisa Ioelem prophetam de spiritu meo supra omnem came, Rom. a Et Paul ad Rom. Conclusit Deus omnia in incredulitate. Ut omnium misereatur. Qias omnia etsi quae iantalia, non ideo sunt dicita, quod Deus omnibus tominibus tandem parcet, se neminem perpetuo damnabit: sed pomnes intelligit omnis genetis homines, uniuersiae arta tis,uninersi gradus, Sc dignitatis, tam ex gentilibus , ex Iudaeisan quibus locis illud nomen uniuersalitatia o

nanes ut dialecticosuet more loquamur non distribuit P

737쪽

terod. non intelligens uim argumentationis, Sc discur sum illius, per quam Christias saluator noster aduersus Iudaeos probare nititur,neminem posse rapere oves suas l. de manu sua,P hoc, nenao pote ii rapere d e manu patris sui, Sc per hoc,ci, ille, M pater unum sunt: errauit ducens in illis Christi uerbis illam uocem,unum, posse si Iam animosv unitatem significare. Quae uox si iuxta illa. significationem sui Erasm' ait illic caperetur,male XPS colligeret, Ec argumetatio nullius prorsus elset ualoriS, prout ego in illo opere, quod aduersus omnes haereses edidi,in titulo de Deo: haeres. Saduersus Erasmum ain te probaur. Gentilium historiatu notitiam esse summe necessariam ad sacrae scripturae intelligentiam testatur Augustin.lib.2. de doctrina Christia. cap. 28.ubi ostedit aliquos eX illa' ignorantia circa sacras scripturas errasse.Rerum proprietate et uirtuteS cognoscere Oportet,

ut inde mysticum sacrae scripturae sensum qui per simili tudines illam inuestigandus est, capere post mus. Hamen resu notitiam soli physici docent, prout sunt Ari nota Theophrastus,Plinius,Dioscorides. Habent ergo librigentilium sicut multa noxia,ita etiam multa utilia,et necessaria ad plenam sacram scripturam intelligentiam . Non est igitur bonum,ut omnes gestilium libri ab omnibus Christianis reiiciatur, cum multis sint necessarij, Ec possin quotquod uesint,multum proficere ex illis. Deinde ille splendor orationis,& uerbossi ornatus, qui ab illis capi potest, etsi non sit uiso Christiano necessa rius ad multa in utilis est,his praesertim, qui uerbo, aut

scripto alios docent . Est n. eloquentia ex numero eam refle,quae ex se nec bonae nec malae sun t: sed ex bono,aut malo eam usu bonae, aut malae redduntur. Sicut.n. elo

quentia uiro gentili,aut haeretico mala e Pea ci, per illam utercv iston facilius suos errores audientibus, aut Iegentibus persuadebit:ita etiam catholico doctori,aut

P edicatori bona est: quia per illam uteri potetior sit

738쪽

DE IUSTA HAERET. Pu NITIONE ad flectendos animos auditom,aut lectoN.fiunt tamen aliqui tam malignantis naturae, ut omne, quod assequi non possunt,damnent: &inde euenit,ut eloquentiam, P a qua longissime absunt Ec quam se assequi desperant, abhorreant,& tanquam hostem insectentur. Quid graculo cum fidibus,aut sui cu ambra,vel musco Propter hos igitur,qui me forte arguere tentabunt, mea cy elo'quentiam non sim ut illi execratus,Augustinus in meae imiae testimonium profero,qui libro primo contra Crosconium Grammaticum,cap.I.haec ait.Eloquetia faces tas dicendi est, congruenter explicans, Π sentimus, qua tunc utendum est, cum recta sentimus. Hoc modo ea

non usi sunt haeretici. Nam uti v si recta sensissent, non solum nihil mali,uerum Sc boni aliquid esset,quod et quenter explicare potuissent. Frustra igitur istorum exe iplorum comemoratione accusasti eloquentiam . Ne v lj

enim pro patria non est miles armandus: quia contra patriam nonnulli arma sumpserunt. Aut ideo uti no deinhent boni,docti medici ferrametis medicinalibus ad i' salutem: quia his ad perniciem etiam indocti, pessimiqi iabutuntur. Quis.n.nescit sicuti utilia, uel inutilia fuerint iea,quae quaeruntur,ita eloquentiam,hoc est peritiam,sacultatemque dicendi sic esse utilem,uel in utilem,ut sue rant utilia,uel non utilia quae dicuntur e Quod n ec te asehitror ignorare. Hsc Augustinus. Et lib. a.de doctrina Christiana cap.37. idem docet.Ex cuius uerbis satis adite conuincitur,longissime a veritate distare eos, qui eloquentiam expresse accusant,quam costat non ex se: sed ex male utentium uitio malam esse, quippe quae ad multa utilis esse possit,siquis ea bene uti uelit. Potest adhuc ad aliam non contemnendam utilitatem Christianis uiris praesertim doctis prodesse gentilium scriptorum le- lGo,ut uidelicet eorum secreta rimantes facilius eos di- isputatione uincere possiimus. Et sic suo ipsorum gladio is s. re. r illOS configemus, prout David fecit contra superbum

Goliath proprio illius gladjo illum interficiens. Na ita

fieri

739쪽

LI AER TE RTI V s. a 36sseri praecipit beatus Damascenus liHq. de fide oreho- damas

doXa,cSP.l S. sic inquiens: Si autem ab iis , qui foris sunt decerpere quippiam utile ualuerimus, non aspernabile

est Efficiamur probati trapezitae,legitimum, Sc purum

aurum aceruanteS,adulteratum autem refutantes. SumamuS sermones optimos,deos autem ridiculos, Ec iabulas alienas canibus proh ciamus. Nana plurimam eae ipsis contra se ipsos fortitudinem habere ualeb ImuS . . . . se Haec Damascenus : Ex propius.n.gentilium sentenths, quas de dῆs suis asserunt,fortissima sumuntur contra ipsos argumenta ad conuincendum uanum illoru errorc.

Nam cum de Ioue illo, quem Virgilius Deoru patrem, Vir u hominum i Regem appella talia referiit stupra,adun libri Gteria, raptus, fraudes,mendacia,qualia quaeuis respubli- Α mei. ca bene instituta abhorret,prohibet Sc punit, facile in de colligere possumus, illum no deum: sed sagitiosissi. mu holem fuisse. Deinde mercurij furta,techns,doli:Iunonis plerea iniqua in Troianos ira: Deoivin sup inter se pugnantium rixae,quos: alia Troianis,alij Graecis fauisse dnr,apte arguunt,nihil illos ueri numinis habuisse, . . cum limoi mores,no modo Socrates, aut Pythagoras, aut Diogenes:sed quicuo alius ho prudes aeuirtutis a-mator respueret,ct abominaret. Cu aut uir xpianus Ecdoctus cotra gentiles philosophos &noetas disputas, armis ab illis sumptis,eos deuicerit, magna inde gloria ad dei honorc reportabit. Pulchra adem ui storia est,cotrariam partem testimoniora suo I ruocibus confutare, . re hoste suis armis uincere, M disputatoriS arguincta Phare tuae potius,quam illius sinae fauere. His nanque arminis aduersus gentiles pugnarunt, α de illis triuphartit multi exillustribus illis uetustissimis scriptoribus.Iusti- Dannus philosophus &xpi martyr,librii pro fide catholica contra gentes scripsi,quem ad mons tortu appellavit,in quo ex dictis ipso' gentilium couincit falsum dc uanu esse illo Nerrorem. Hoc ide fecit Tertul.in suo Apolo Tertu. gerico contra gentes.Idc secit Origenes cotra Celsum. Orige.

740쪽

DE IVIT A ΠΑERET. PUNITIO TUA. Eisdem armis pro fide catholica certat Eusebius Caesa riensis eps,in opere illo quod fecit de pparatione evan gelica, Scin alio cui titulus est, de demonstiatione eua Cirili. gelica. Ad eudem modu pugnat Cyrillus Alexadrinus sin decem libris,ubus Iuliani apostatae blasphemias

quas contra xpi saluatoris nostri evagelium ille effuderat,cofutat Ec couincit. Eo dc mo cam agit O fide catho THO. lica contra getes Theodoritus Cyrensis eps in opere ab Io cui titulum praefixit de curatione graecant affectionu. Denique Laetant.F1rm. qui in libris diuinam institutio num limoi armis O xpiana religione cotra gctes Pugna Lacta. uerat, tandem in lib. de opificio dei capalli. haec ait Statui.n. quam multa potero,iris tradere, q ad uitae bie statum spectent:&udem contra philosophos,qim sunt ad Perturbandu ueritatem Pnitiosi tu graues. Incred:bilis .n.est uis eloquentis, Zc argumentandi disserendi i subtilitas quemvis facile deceperit quos partim nostris a mis,partim uero ex ipso Ist inter se cocertatione sumptis

reuincemus, ut appareat eORinduxisse potius errorem

quisa sustulisse. Haec Laet.Ob hanc cam,Iulianus Cae- l 'l sar apostata ut Eutropius in uita illius refert studes pa-vUM ganitatem in o1 sua dietione dilatari, Sc xpianitatem exterminari,primum qui de xpianis pcepit, ae poeta iv,aut philosophorii legerent disciplinas. Propms dicebat ille) penis uulneramur,secuduin Overbium:ex nostris .n. armati conscriptionibus, cotra nos bella suscipium.Ex' his olbus aperte constat,ualde noxiu esse posse, si oes getium scriptores ab eccsia relegentur Sc ocs uiri catholi ci , ab illo iv ledtione abstineant,cum alli saepe ut Obaui mus ad sacrae fctipturae intelligentia sint necessarh. Vcrum, qaillos alia ex parte plurimum nocere posse dixi mUS, Psertim incautis 3c infirmis opus est ut cautela ali-

quam ondamus,quo citra oc nocumctum, ex lectione igentilium scrip roria proficere possimus. Haec aut caute

la in duplici cosideratione ut ego existimo c6ii Tit,qua. rum altera est de ipsis libris ci legendi sunt, altera de re'