장음표시 사용
721쪽
LIBER TE R T I V s. natum. Poterat. n. Deus a principio alium marem dc a Iiam foeminam procreare piaeter Adam & Euam, qui filios generarent quos filiae Adam acciperent maritOS,
ct filias quas filij Adam acciperent uxores. Quo laeto
nulla fratres compelleret necessitas ut sorores tuas acciperent uxores. Quis tamen de hac re Deum reprehendere audebit,aut illum iterrogare cur ita secerit ' Iustius
quidem est ut humiliter Sc reuerenter quisque fateatur ignorantiam suam,& dicat cum propheta, iudicia Dei psud. nesse abyssum multam. Sed hac dimissa praefatae argumetationis principalis responsione, aliter adhuc eidem A gumentationi respondere decreui: ut uel inde palam omnibus fiat debilissimam else argumentationem illam per qua aduersari)nostrs de nobis triumphare se putant. Fateor scripturam sacram in ea lingua primum condita esse quae tunc erat vulgaris Sc materna. Ipsa tamen scriptura non omnibus patebat, ut ab omnibus sine ullo
discrimine legi posset:sed soli sacerdotes Sc legis petiti eam apud se tenebant. Nam ut lir in Deuteronomio postquam scripsit Moy ses uerba legis in uolumine atq; compleuit, praecepit leuitis qui portabant arcam foederis domini dices: Tollite librum foederis βί Ponite eum Dis. ii in latere arcae foederis diat Dei uestri: ut sit ibi contra te
in testimonium. Et certe non est credendum literas sacraS esse tunc omnibus tam comunes ut modo sunt,quuel ex eo facile conuinci potest quod in quarto libro Regum,tpe Iosiae Regis contigisse sacra narrat historia. Nam vigesimo secundo illius libri capite refertur, Hel chiam sacerdotem inuenisse librum legis in domo Diai, quem per Saphan Scribam idem sacerdos misit ad Regem Iosiam. Hunc autem librum legis cum legisset Sa Phan coram Rege, Sc aud ille t Rex uerba libri legis Diri scidit uestimenta sua quia uidelicet libro legis audito a pertissime conspexit nihil eo i*, quae Deus in i ege Lia se
ceperat,obseruari. Hoc autem Rex non bene intellige
hat antequam liber legis inueniretur ab Helcitia sacer-
722쪽
DE IV ITA HAERET. PUNITIONE dote. PPea in non erat liber alius,per quem Rex fidelin mus de sanetissimus de lege Diai doceri potuit et . Sili h er legis, hoc est, Pentateuchus tunc esset toti populo comunis: ita ut quilibet uulgaris homo illum penes selixe posset, uix contingere potuisset, ut liber legis apud omneS,etiam apud Regem periret nemo esset,qui illum haberet, aut de illo rationem reddere posset . Sed quia soli sacerdotes Levitici generis, Ec scribae totam Uni legem penes se habebant nde laetum est, ut sacer dotibus,re scribis a uero Dei cultu ad idololatriam de ficientibus legem Diai contemnentibus liber legis vultibi inueniretur: nisi in templo Diat, in eo forte loco ubi Moyses illum reponi mandauerat.Epistolas Pauli, quas ad ciuitates ille scripsit,credendum est illos no toti populo. sed Epo soli,de clero illius ciuitatis datas esse, ut illi postea populo manifestaren t ea, quae Paulus illisper epistolas suggesserat. Hoc aute uel ex eo tacite cossci .Th. y potest, quod ipse Paulus in priori ad Thessialonicenses epistola,capite ultimo ait: Adiuro vos inquit ille per Diam,ut epistola haec legatur coram omnibus fratribri Si epistola toti p pro dabat, quos ergo Paulus adiurat Epm certe,& clerum,cui illa dabatur, adiurat, ut illam coram omnib' fratribus, hoc est coram omnibus Christianis,qui in illo populo erant, legeretur. Verum hoc speciale fuit in hac epistola,ut coram omnibus illam te
gi praeceperit : qm quae in illa scripsit Paulus clarissima
erant,& quae ab omnibus intelligi poterant. De epist Iis ad Romanos, Sc ad Galatas,& ad Hebraeos nihil tale praecepit Paulus,ut coram omnibuS legerenturiquia
multa in illis dissicilia erant,qus no nisi a uiris doctis imtelligi poterant. Si pro certo, & indubitato habuisset
Paulus epyas suas, quas ad ciuitates mittebat, esse coram toto populo legendas,non erat opus,ut speciale de
hac re daret Thessalonicensibus mandatum. Sed quia optime ille nouerat epistolas illas, quς ad ciuitates mitriintur olis ciuitatu Plancipatibus solitas esse dari ideo
723쪽
LIRER. Y E R T I v s. In speciale de illa uoluit facere madatum , ut coram olbus legeretur.Deinde Sc si scriptura sacra tunc per olum ma
nus,ut nunc,UOlitaret,non in adeo populus de illius intelligentia tunc praesumebat,ut nunc, neque tam teme
reo procaciter de illa populus disputare audebat: sed plebs a' sacerdotibus docebat iuxta id, quod dominus per Malachiam sphetam ait . Labia sacerdotis custo- Maldiunt scientiam,& legem requirent de manu eius: quia angelus diai exercituu est. Si dubitatio aliqua oriebatur, sacerdotes interrogare Oportebat quom responsis oes obedire tenebant,iuxta praeceptum diai quod de hac re per Moysen in Deuteronomio dederat. Nuc uero Oca- De. ci temeritate populus sacrae scripturae intelligentia sibi uendicat, Sc de illa cu doetissimis uiris contendere non ueret. Et ob hanc cana,de si olim sacras literas totippso traditas esse constaret, ut a quolibet uulgari homine ει ne ullo discrimine legi possent,quod ergo constatissime nego,nunc in aliter fieri expediret,Pp impudente populi temeritatem,atque arrogantiam. Multa.n.scimus o Iim fuisse licita,quae nuc minime expediunt,& siquis ea nunc iacere tentaret,non solu,utcunque malus: sed impius, & infidelis censeretur.Olim.n. corpus d ni dabatur cuique petenti in manus, quod quisque secum domum portabat,ut cum ei libuisset domi suae accipere posset. Quae res ex Iib. 6.hist. ecclesiasticae Eusebῆ, cap. 33. facillime colligi pol. Quod in olim licuit, hoc seculo facere non expediret: cia experientia docente merito timetur, ut aliqui sint,qui tractent indigne, Sc ad magicas artes abutantur. Non igitur omnia,quae olim licuisse constat, nunc licere,aut expedire est necesse. Non est igitur consequens,ut literae sacrae in linguam uulgarena translatae nunc populo legendae tradantur, quamuis illas olim in lingua uulgari toti populo traditas esse constaret. Haec sunt quae contra nostram sententiam ab aliquibus obi)ci intelligo,quibus omnibus abunde satis respodisse me
puto. Caetera uero si quae sunt,indigna esse opinor, ut in
724쪽
DE IUSTA HAERET PUNITIONE illam responsione lepus teramus,&cartas impleamus.
De uisima haeresum ea qua est assidua,O rncauta in libris v lilium hominum lectio. Cap. V ii L.
Vt tima se mihi iam offert ex his, quas Principes facile tollere possunt haeresum causa:quae est assidua,& in discreta,siue incauta lectio librou hominum gentilium,. Prs sertim si a teneris annis quis iliorum Iectioni studuit, ct totam in illis expendit operam. Nam quord haec ressit potens ad haereses uarias procreandas de constare potest, quod quidquid ad christianam spectat religi nem iue ad mores sue ad credendou fidem reseratur, o id totum apud gentiles authores rehcitur,& deridetur. Quoniam Sc si eorum aliquis uirtutes doceant, hi tia,urarissimi apud illos sunt, ea firmissime sentiunt, dc totis uiribus persuadere conantur,qus cum fide catholica uelut ex diametro pugnant.Et circa ipsaN uirtutum,qua rum se amatores profitentur, doctrinam praestadam hi, quos pro miraculo ipsa gentilitas suspicit, & quasi sapietiae fontes ueneratur, Niserrime errarunt,ea docentes,qiuxtaueritatem euangelicam ab assecutione felicitatis aeterna quam illi caecutienteS qustebant, omnino auertunt. multi enim ex illis uirtutem , dc hominis ultimam felicitatem ex suo affectu statuerunt,id docentes esse uirtutem,Sc felicitatem,quod ardentissime appetebant. Nam Epicurus pecora imitari uoles, bonoru omnium finem dixit esse uoluptatem,hac sola ratione ductus, in
illam solam ut ille ait appetant bellus Alij diuitias,alii
honores summum bonii esse dixerunt. istoteles, que tota recentium philosophorum schola tanquam magi serum recepit: etsi multo melius, quam illi sapuit, non Parum in hac in parte errauit.Nam licet felicitatem ille in cognitione constituit, hanc tamen in praesenti uita dicit habendam, nihil alteri uitae relinquens,in qua nulla putat esse operationem. Qua in re adeo errauit, ut Pau ror jus censeat nos miserabiliores omnibus hominibus, si
in hac tantum uita felicitatem assequi speramus . Quia
725쪽
LIBER TARTIV s. 3 enim non uidet neminem sine miseria aliqua,aut indigεtia,aut infelicitate in hac uita unquam uixisse,aut uiuere posse At eu, u miseria patit, aut aliquo indigere bono, Atistoteles pluribus in locis latet non esse felice . Et inde argumetatione colligentes facile Arist. suo ipsius gla 'dio configemus, probates nemine in hac uita posse esse felicem: ac Minde suprema felicitate non in hac uita: sed
in alsa esse expedianda. Sic. n.argumentari possumuS.
Felicitate oes appetunt: est ergo naturalis hic appetit', dc inde sequit talem appetitu non esse inane, Sc frustra. Nulli aut ut res ipsa docet in hac usta, qua constat effemille miserias,plenam felicitate assequunt: i alia igit uita est illa sperada. Deinde multa ad felicitate pertinere di xi t,u ad illa minime spectant,ut sunt nobilitas,diuitiae, honi liberi,seneetus comoda,et comiS bona,ut sanitas, pulchritudo,uires,sceritas,robur ad certanda, gna,honor, speritas,potentia,de fortuna.Hsc aut ota ut sacrs nos docent irae a' uera illa, de plena,quam speramus, felicitate longissime absunt. Et si hic philosophoni omnia maximus ta misere circa felicitate errauit, quid de alijs multo minoribus sperandu erit c Ideo merito Salomon de philosophis loques ait:Labor stultom affliget eos,u E L . nesciunt in urbem Pgere. Quae uerba interpretas Hier nymus in comenta ijs sup ecclesiaste ait: Lege Platone: Aristotelis reuolue uersutias: Zenone, & Carneade diligentius intuere, de Obabis uera esse,qa dr:Labor stulto ν affliget eos-Veritatem adem illi Oi studio usierunt: sed ua non habueriit duce,&pulum itineris, de humata sensibus rati sunt se comphendere posse sapientia,ad cia Uitatem minime Puenerunti. de qua in psal dr: d ne in ci-Ditate tua imagine ipsoast dissipabis . Oes.n. umbras, dc Psal radiuersas imagines,at Psonas, quas sibi in uarqs dogmatibus induerit in urbe sua diis dissipabit, de qua dc alibi scribit: Fluminis impetus laetificat ciuitatem dei. Psia 43Hgc Hieron.Praeter hunc coem illo'uer olum errore, quotam falso de selicitate disseruerut,de uirtutibus,et uitqS
726쪽
DE IV ITA HAER ET PUNITIONE tractates multos alios docuerut errores.Na fornicatio
ne simplice nullus illotu damnauit. Honores appetedos lesse,& no fugiendos,oes illi docuerui. Diuitias eo8t alis adeo aestimaru ut in illis felicitate costituerent de qui s. 143 bus Opheta regius ait:Beatu dixeruippis, cuilifestit. Alij ex sibus est Arist. . si felicitate in diuiths no costituerut,illas in pluris fecerunt,* pauptate,et plus ad uirtutem Odesse posse, pa talem,dixerui.Et credo cerre,inde sua haeresim traxisse, molatili, Ioanem Vincles, lα Ioanem Hus dlcctes pauptatem uolutariam nullius prorsus esse apud Deu meriti: cu tu ipse ueritatis ma iΜa. Saluatoriar dixerit: Si uis Plac tus esse: vade, M uende oia,u hcs, M sequere me. Alia uidelicet Stoici e quoi
numero est nr Seneca,& quibus in hac Pte se conu nerari uoluit in Paradoxis Cic. docent oia pesta esse Paria, nec unum altero esse grauius. Sed philosophis dimissis, ct etsi in multis errauertit,multa in alia uera, Sc honesta de uirtutibus docuertit,ad poetas eoiv ueniamus publicos olum uirtutu hostes Edotum uitioiv acutissimos diligentissimosin subornatores. Uix.n. ullum est uitiu,qd non fuerit summope a' poetis laudatu. Qin nulla maior potuit dari uitiis laus,qua illa dijs suis tribuere, quo, o- Q portebat esse summe bonos,&oium uirtutum Paretes, Ecalumnos. Nam cum gesta illossi, quos populus prodi)s colebat,narrant,illo ηt describunt tyrannides, parricidia,adulteria,incestus ,raptus, fraudes, mendacia, Sc scelera nelanda: adeo ut inter honoreS reputet puerum Ganymede RIoue deo N maximo ad amplexus nefandos fuisse raptu.Illa demin suis di)s tribuut uitia: u nullus ho sapies pateret de se dici . Cum aut haec diis melle ldicut,eo ipso hoibus psuadent,ut eade ficiat, u deos fecisse audiui.Nam exempla maioN,multum ad pHasto' icus. nem ualent,ut elegater Claudianus docet sic inquiens Scilicet in uulgas maneant exempla regentum: Veni ducum lituos,sic mores castra sequuntur. Si exempla hominu mouere pnt aliorum animos ad i
727쪽
LIBER T E R T I v s. tia,aut uirtutes, luce clarius est, id posse multo facilius praestare excpla deonti Nec solis excplis ad uoluptates c lasciuias lecto animos prouocant poetae: sed etiauerbis,quae tanto animo asse stant esse obscoena,& tusepia,ut poeta ab illis non censeatur,qui uerba pudica habet. De quare unum ex illis, Catullum uidelicet, quuhanc tulit de carminabus poetarum legem,profero. Nam castum esse decet pium poetam Catin Ipsum,uersiculos nihil necesse est, .
Qui tum denique habent salem,&leporem, Si sunt molliculi,& parum pudici. Ridenda qui dena est haec Catulli sententia, ct ab omni
uiro prudente merito exibilanda,& explodenda. Quis non rideat castuna dici poetam, qui de libidine cogitat, obscoena meditatu lasciuias,&impudicias scribit,lositur,atque cantillat Qualis quis est, talia loquitur, Scscribit.Propter haec maloN incitamenta,qus poets au ditoribus,&lei horibus praebent:Plato grauissimaus phi losophus censiuit illos esse ocula bona ciuitate abigendos,ne suo comercio totam Tris inficerent ciuitatem .
De moribus haetenus diximus illos apud gentiles scriptores esse uitiatos sed opus est,ut pergamus dicere, in male de his,quae credere oportet,illi sentiant, de quam aperte fidem catholica illi oppugnent. Omnia,quae credere tenemur duas Xpi naturas respicitit, diuina uidelicet,ct humanam: eaoia gentes non solum oppugnante sed rident, & subsannan t.Deu trinum, unum No 3gnoscunt: sed multos secu : pugnates deos adorant. Deuotum creatorem non intelligunt: quia ex nihilo nil fieri
posse credunt, Sc ita mundusine principio fuisse, dc fine
fine futunt esse docent.Deum este honoN remunerato rem,malorum P punitore, maior eosse Pars ignorat,nuhil post hanc uitam reliquii esse: sed alam simul cu compore perire credit. Et siqui illoni aiam immortalem esse credunt,ea de praemus bonoN,Sc maloiu supplichs dicunt,qus longissime a Christiana pietate absunt.Huma
728쪽
DE IVsTA UAE R E T. Pu NITIONE. ni gnis casum,& perditionem,illlus : originem: neque unquam cogitarunt,ac proinde illius reparationem per Christum saluatorem nostrum factam intelligere no ualent.Deum pro nobis e coelo descendisse, humanamq; sumpsisse naturam,dc in illa pro n obis famensum, do Iores,uariosui corporis cruciatus mortem denique in Ibgno crucis pro nostris peccatis pertulisti, non solu non credunt: sed eos,qui talia docent, Sc praedicant,stultos x. cstr. x esse putant:Prsdicamus inquit Paulus Xpm crucifixu, Iudaeis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam .
Ecce totam Apians religionis summam a gentilibus, α prophanis scriptoribus ignoratam, Jc a multis illora
oppugnatam,& irrisam.Et inde apertissime conuincit, assiduam illotu lectionem ualde nocere posse uiris Apianis praesertim incautis, Minfirmis.Ideo Paulus optime cognoscens plurimu ueneni esse 1 his prophanis scriptoribus,admonet,ut circa illoIς leetione cauti simus:Vide imi te,inquit, nequis uos seducat per philosophia,et inanem fallaciam scam traditionem hominum , scam elementa mundi. Quae uerba interpretans Ambrosius in comen Ambr. tarris super epta Pauli ait :Philosophiam dicit terrenam, per quam solent seduci,qui cupiunt prudentes iudicarii mundo. Et aliquibus interpositis subdit: Detinetur.n.' uerissimilibus causis, Sc comentit is rebus nihil tam uerum s stimans,quam conspicitur S intelligit in elementis.Et quia quae ad praesens sunt Ec cernuntur oculis, suauia Sc oblec abilia Via aliquantos seducunt, qui spiritualem ronem despiciendam,et ridendam putant desperatione futuri,oem uim astris assignates,carnali roni obnoxi),ne grauia credenda sint sustolli in coelum posse,neue leuia uenare ad terras,aut aliquid corporeum sine rem admistione gnari, repugnantes potentiae, ac Prouidemtiae Dei. Sciunt.n.legi in diuinis ueteribus Hebraeone uoluminibus,multa gesta per Moysen,quae humana ratiorro capit,simili modo, et in nouis libris facta a Drao, aut Per apros,quae tractatus carnalis prohibet credi. Hanc
729쪽
v I 8 E R et ri V s. lis ergo tradi tionem,uel philosophia fallacem, & inanem
appellat:quia non a potentia Dei ordinata est sed ab imbecillitate rocinationis humanae,quae potentiam Dei intra scien tiam dei coarcthat,ne arr cred atur facere,in ca natis se continet ro:quia singulis elemetis diuinitatis diis uersitatem deputant ad culturam,ut obligent aios imperitorum ne se ad Deum uera eraedat. Quam ob rem cauendam monet traditionem istam: quia mundi cultrix est,nori Dei qui unus est,nec ad Xpm sed a Xpo abstra hit,in quo persectio diuinitatis est. Hactenus. Amb. Est ad huc in libris gentilium, Mallo' prophanorum hominum aliquid aliud falsae illora doctrinae adiunctu, eloqlentiassiquae illis magnas ad nocendum uires praestat. Nam ea,de quibus disserunt,non ruditer,&impolite tractant: sed magno artificio poliunt,magna uerbo melegantia exornant,adeo ut si res ipsae, quas tradiant, cnimos legentium sorte deterreant:ipse splendor oronis, Ec uerbora ornatus allicere ualeat.Et inde euenit,ut doctrinae uenenum tanta uerboluet dulcedine permistum, tanto facilius incautis nocere possit,quanto libetius ab illis bibetur,cum illi non quid intus lateat: sed solam exteriorem uerboN dulcedine cosyderent,Quanta aut sit eloquentiae uis Sc pias:siquis forte ignorat,tegat ValerimaXim .lib.8.cap. 9.ubi multis, uarijsui exemplis Obat tantam esse illius potentiam,ut 0pe hominum aios qualibet distantes ad se trahere,dc duos fleetere, de mollire possit.Ideo Paulus hanc eloquentis uim, de potestatem optime agnoscens:admonet fideles,ut diligenter attendant,ne incauti ab illa decipiantur. Videte inquit ille ca. a nequis uos seducat in sublimitate sermonis.Nouerat spve Paulus illam sermonis sublimitatem esse potentissimam ad quiduis persuadendu. Ne quis igitur causetur se per sublimitatem sermonis a Chro saluatore nostro, aut apostolis eius fuisse deceptum:ideo Xps saluator noster,noluit do strinam Euangelicam in multo oronis ornatu constituere:sed thesaunt suum ut alibi Paulus ait .c.na
730쪽
DE IUSTA HAERET. PUNITI ONEin uasis fictilibus posuit,ut sublimitas sit uirtus Dei.Hiae est,quod Christus ipse,qui est Dei sapientia, recens natus inter duo alaba positus est, uilibus est pannis inuolutus. Ponitur Dei sapientia inter bovem Ec asinum: ut erudiret rudem, moneret tardum.Qui aut uilibus panis inuolui permisit dem etiam humilibus uerbis a suis pridicari uoluit. Et ideo non politos oratores,aut artificiosos rhetores,aut uehementes disputatores in apostolos
.. O.i pssumpsit:sed qus stulta sunt mundi ut idem Paulus ait)elegit,ut sapientes confunderet. Quantum possit genti lium scriptorsi eloquentia,uiro Xpiano nocere occasio ne sumpta ex figura ueteris Testamenti,aperte declarat Origenes homjlia.2. super Hieremiam, ubi eΣponens ilHieris lud eiusde Hieremiae:Calix aureus Babylon i manu Do e.. mini inebrians omnem terram, sic ait: Nabuchodono sor uolens decipere homines per calicem Babylonis dolosum , non miscuit in vase fictili,quod parabat potari: sed neque in paulo meliore, dc aereo vase, uel stagno, dc quod ista praecellit argeteo uehet eligenS uaS Rureu neo Poculu temperauit,ut quis uidens decorem auri, duradiantis metalli pulchritudine delecitatur, δί totus oculis haeret in specie,non cosideret udintrinsecus latite ex accipiens calicem bibat,nescies calice Nabuchodono sor. Intelliges aut calicem aureu in praesenti nominaxu, si aiaduertas pessimoisi dogmatum uerba mortifera qualem habeant copositione, qualem decore eloquentiae qualem re' diuisionen cognosces quo unusquiso poeta iv, qui putatur apud nos disertissimi calicem aureum
temperauit,ct in calicem aureum uenenum iniecerit idololatriae,& uenenum turpiloquij,uenenu eosse,qus aiam. hominiS interimunt dogmatum, uenenum falla nominis
scientiae.Et aliquibus interpositis postea subdit: Sspe uldi aureu calice in pulchro sermonis ornat re dogmatuuenena coni derans deprehendi calicem Uabylonis. Hactenus Origenes.Et btus Hier in comenta ijs super d. Ionam prophetam circafinem. .c.de eloquentia genti,