장음표시 사용
711쪽
LIBER T E R. T I V s . 3 33 motionem augeat, i illius raritas,& occultatio,i3e nihil eco trario magis illa ola minuit, in eiusdem rei multitu do Sc nimia illius manifestatio. Et haec est ca ut oes sacri doctores docet Pa quas Deus ueteris legis csremonialia mystersa occulta ppsb esse uoluit, L no passim o nanibus manifestati,ne ex facili eoiv conspecitu oibus uilescerent. Nam ea,quae in tabernaculo foederis erant,cucastra mouebantur,ab Aaron,& ab his,qui in tabernaculo seruiebant,inuoluebatur,nec uidebant a' ppro,nec ab his et,qui in propri)s humeris deferebant. Obueladi necessitas tuc erat no modica, metus uidelicet mortis. Si tanta reueretia tunc est adhibita umbrae,multo magis ea decet exhibere corpi, ut sacra scriptura,1 qua muυto aptius,qi illis caeremon hs nostrae fidei secretiora mysteriacGtinent,non passim toti p pro legenda tradatur. Aliou ipsa scriptura quae esset in maximo pretio ab Oi hus h rada,cito erit in cotemptu, Muilipendiu. Propter hanc cam Greg. septimus huius nois pontifex scribens Gret Uratisiao Bolle motu duci tunc. n.Hohemia no Rege, ut nuc: sed Duce habebat in quada epra, uestin lib. 6.eprahi suam,noluit illi concedere, ut diuinii ossin posset in lingua sci auonica celebrari . Sic.n. post aliqua platus Greg.in illa epra ait : Quia uero nobilitas tua postula uit, quo secudum stlauonicam lingua apud uos diuinucelebrare annueremus ossin, scias nos huic petitioni tus nequaui posse fauere. Ex hoc nepe saepe uoluentibus liaquet, no immerito sacra scriptura omnipotete Deo placuisse ubusdam locis esse occulta,ne si ad liquidu cuctis Pateret,sorte uilesceret, de subiaceret despectui, aut praue intellecta a mediocribus in errore induceret. Neque enim ad excusationem iuuat, quod quida religiosi uiri hoc,quod iam pyrppys quaeri patienter tulerunt, seu in correctu dimisertit,cu prinaitiua eccria multa dissimulauerit, i a' sancitis pribus post modii firmata charitate,et religione crescente subtili examinatione correcta sunt.
712쪽
LIBER TARTIV g4snenda,cum non passim ab omnibus possint intelligi:sed eis tiri qui ea fideli piat concipere in tellectu. Propter qS simplicioribus inquit apostolus: Quasi paruulis in xpolac potum dedi vobis non escam. maiorum enim est Θ LO, Iidus cibus sicut aliis ipse dicebat. Sapictiam loquimur i. e. 'inter perfectos: inter uos autem ni hil iudicaui me scire, nisi Iesuui Christum Sc hunc crucifixu. Tanta est enim 'diuinae scripturae profunditas, ut no solum simplices Scilliterati sed ci prudentes Sc docti non plene sufficiat ad ipsius intelligetiam indaganda. Propter quod dicit scriptura. Quia multi defecerunt scrutantes scrutiniu. Vnde PD 3reete fuit olim in lege diuina statutum,ut bestia u mon tem tetigilset,lapidaretur, ne uidelicet simplex alius Scindoetus praesumat ad sublimitatem sacrς scripturς pertingere,uel eam atqs praedicare. Scriptum est.n.Altiora Eccl. 3.
te ne quaesieris.Propter quod dicit apostolus: No plus λο. a. sapere quam oportet sapere: sed sapere ad sobrietatem. Haestenus Innocctius tertius. Qui apertissime docet noesse laicis & idiotis plus de scriptura sacra tradendum quam illi possint intelligere. Denique cu Erasinus Rotero damus contrarium huic siniae faepe docuisset, facultas theologiae uniuersitatis Parisiensis illum in hac parte ervasse per publicas censuras declarauit. Erasmus studem in quadam praelatione super Matthaeum dicit haec uer ha: Sacras literas cupiam in ocs uerti linguas. De qua allertione uniuersitas Parisiensis suam dedit censura per haec uerba. Quamuis in quacunq; linguam uertantur sacrae literae suapte natura sanctae sint &bonae, quanti tu sit periculi permittere passim lectione eaN in linguam uulgarem traductasse absque ulla explicatione idiotis M limplicibus eis abutentibus, nec eas pie dc humiliter legentibus, quales plurimi nunc reperiuntur, satis indi carunt Valdenses,Albigenses,Turresupini,qui inde O
calione sumpta multos errores disseminaverunt. Quare
713쪽
MIibris in differenter. Nec sicubi paucis esset utilis, pro
Pterea temere esset omnibuS permittenda.In re nanque
ad salutem no necessaria,potius consulcdum est multoriim proseetui ipsam interdicendo, quam paucossi utilitati eam umittedo cum graui multitudinis incUmodo. Vnde Sciure danata est limoi translatio. Hactenus cen talara Parisiensis: Deinde in eadem praefatione in Hatthaeum,hanc addidit propositione Erasmus. Exclamat indignum facinus,si mulier uel coriarius loquatur de sacris literis. De hac etiam propositione suam dedit ces ' ram uniuersitas Parisiensis, sic dicens: Recte perpensa multom huius temporis impudenti temeritate,indagmifacinus existimandum est,quod idiotae Ec simplices suo iudicio sacras literas legant in suam linguam couersas, Ec de illis disserant,aut disceptates de eadi facultatibus tractent. Nec tu prohibetur per hoc eis conferre inter sede hs quae in concionibus publicis audierut ad morum
correetionem, Sc ad cophincitionis Sc deuotionis excita itionem: ut magis ac magis in ipsis charitas accrescat, illumilitas solidetur,atque opera carnis mortificentur. lHactenus censura uniuersitatis Parisiesis: Scio in D ullos esse ci sibi plus iusto arrogantes,lias Parisienses cela iras subsannet dicetes,articuli Parisienses no traseunt mo ites. Quibus uerbis hoc dicere uolui se no esse addictos censurs Parisiesi,un libet; sit illis arr quam illi censuerulsentire. Fateor adem nos no iurasteria uerba uniuersita
tis Parisiensis atque sub gehenns poena ad suscipienda illius decreta minime esse obligatos: hoc in no dissiteor, quod etiam nullus sanae mentiS negare poterit, multo lpluris sitimandam esse illius uniuersitatis sniam ad quae . fere' cen tu conuenere sacrs theologis doctores, ς re ple ine ut decebat toga dc exacta discussione examinarui, qua alte ius cuiusuis docti1smi hois de eadere iudiciu . Et ob hanc cam prudentius quenq; saetutu censeo, illorum in hac parte amplecti siniam quam tot uitis docissisimis spretis,suae tantum uelle inniti prudentiae.
714쪽
LIBER TERTIUS. 33 Respondetur obtestionibus quae sunt ab iis qui contendunt sacram
Dipturam esse in linguam uulgarem transferendam. Cap. VII.
Qui siuam aliquam tutari, Scillam firmo ueritatis robore constantem esse,alhs palam facere cupi non satis est illi rationes aliquot quibus illam persuadeat prose re : sed opus est ut etiam his quae contra illam obiiciuntur respond eat.Quod si redie ut oportet secerit, tanto
sortius ueritatem itae quam tuetur confirmabit, quato ea quae contra illam obηciuntur nullius prorsus roboris esse apertius ostenderit. Vix enim est aliqua tam certa et
aperta ueritas de his quae ad fidem aut mores spectant, cui hostes desint qui illam multis uariisque argumentationibus oppugnare conentur. Nam pater ille medac', qui ut saluator noster ait) in ueritate non stetit: sed ab humanae conditionis initio mendax fuit,tam exosam habuit ueritatem,& bello irreconciliabili adeo illam insectatur,ut semper milites contra illam perquirat et uari illos argumentationibus armet quibus illi ueritatem opPugnare possint. Hoc enim, de alijs in rebus &inhaede qua in praecedenti capitulo disseruimus, ipsa experievia docente uerum esse cognoscimus. Nam etsi re ipsa copertum sit malum esse sacram scripturam in linguam uulgarem transferti,ut a populo rudi possit fine ullo discrimine legi,non desunt tri etiam Christiani Sc catholiisci uiri qui hoc bonum esse contendat Sc uarias pro hac re Proserant retiones quibus Lutheri,Erasmi i hac parte latam persuadere conentur.Quibus omnibus sigilla timrndere decreui ut ostensa illarum omnium debilitate,uel inde nostrae Piae ueritas clarior Sc firmior appa
reat: Primo quidam ob )ciut nobis defectum pabuli spiritualis,hoc est uerbi Dei quem totus populus Christiabus non sine magno suo in commodo patitur. Nam Pa stores alatu quibus Deus praecepit ut oves suas scientiare doctrina pascant,aut docere nesciunt,aut id facere negligunt. v igitur pastores tam desides sint ut oves,hoc est,animas suae curae comissas uel bo Dei pascere conto
715쪽
LIBER TERTIUS. l 34gEuangeliora illo iv in lingua uulgarem traflatio sit prius per uiros dodios Sc catholicos recte ut decet ad ultimum usque uerbuexaminata,ne ex praua traduetione
aliquis possit legentibus subrepere error. Nam multos scio 1 uariis prouincηs seminatos errores ex literis sacris perperam &infideliter in lingua uulgarem uertis. Deinde haec ipsa Euangelia non sunt illis nuda tradenda: sed adhibere illis oportet aliquam breuem Sc claram expositionem quς nodos Euangelio N siqui occurrerint dissoluat,&locos obscuros fideliter de apertissime explicet, ut omnis dubitatio quae idiois lectori extra suboriri possit per illam expositionem tollatur. In rebus apertis Ecq uae ad mores conducere piat prout libuerit spatietur et excurrat: in rebus uero dissicilibus Sc minime necessa rijs breuiter &succincite agat. E' hcc satis erunt, ut popu lus inde pasci possit, & scire ea, quae ad uitam aeternam assequenda sun t necessaria. De epistolis uero Pauli apostoli non idem mihi licere Ur: qna ut beatus Petrus ait
multa sunt in illis intellectu difficilia . De Apocalypsi uero Ioannis apostoli, non uideo quo paeto possit in lin
guam uulgarem translata p pro tradi, cum uiri doetissimi circa illius intelligentiam saepe ob illius occulta mysteria hallucinentur.Testin autem uetus constantissime altero non elle in linginam uulgarem traSferedum ut populo rudi legendii tradatur: quia haec ipsa traditio nulli populi necelsitati: sed soli illius curiositati deseruire pota , Nam ea quae ad fidem Sc mores spectant, Sc ad beati tudine adipiscenda sunt necessaria,multo apertius et ube rius sunt in nouo testamento expressa quam inueteri, re
liqua uero quae ad iudicia de cfremonias in illa ueteri lege pertinebant,omnia sunt per Christi mortem abrogata. Quo fit ut ueteris testamentile stio populo rudi de ad tot ad nullam possit seruire necessitatem: sed ad sola curiositatem. Ex qua lecitione cum multant possit populus h esum occasionem sumet e,legens id quod minime intelligere ualet merito dicimus liac ipsam ueteris testa
716쪽
DE IV ITA HAERET PUNITIONE menti lectionem non esse populo rudi permittendam , psertim cu no sit illi ad uita sterna astequeda necessaria . Secundo sic argumentantur ut probent sacras literas in linguam uulgarem esse tradendas. Sacra scriptura toti populo praedicatur,pari igitur ratione poterit illi tradi legenda. Nam patu refert an uerbo an scripto illa populo tradatur . Huic argumentationi facillime raderequiso poterit per ea quae in riasione ad proxime praecedentem obiectionem diximus.Et ut clarius pateat qua Parum haec argumentatio urgeat,in eos ipsos, qui illam
contra nOS mouent, retorquere illam decreui. Scriptura sacra pro ea tm parte licite pol in linguam uulgarem trafferri,ut populo legenda tradatur,quae licite posset cidem populo uerbo praedicari. Non sunt autem omnia Min sacra scriptura continentur,populo rudi praedicanda intestimoni)s,Origenis,Chrysostomi,Gregori),Anselmi praecedenti capitulo probauimus . Et inde euidentissime colligitur non omnia quae in sacra scriptura conti nentur esse in linguam uulgarem trafferenda,ut populo rudi sine ullo discrimine legenda tradantur. Tertio nobis objiciunt sacrarum literarum bonitate, quae ut illi sentiunt aperte conuincit literas ipsas non esse populo denegandas. Iniustum enim est ut illi aiunt ea quae bona sunt in uniuersum populo denegare. Huic obieetioni nos respondemus multa esse quae absolute et in se considerata bona Sc utilia sunt quae tamen ad unualiquem particularem relata,illi in O bona: sed mala,non
comoda:sed in comoda esse noscuntur.Honum quidem est homicidas,sicarios,adulteros,fures,maleficoS,et re
liquos id genti 'mines punire. At homini priuato qui
gladi) potestate Arnon lici,non est bonu limoi homines quamuis sceleratissimos punire. Homo.n. priuatus non est Dei minister vindex in iram, ei qui malum agit: Scideo nec occidendi nec alio modo puniendi ptatem het. Omnis. n. potestas ut ait Paulus a Deo est, unde sequi
tur ut Potestas quae a Deo non est tyrannis potius qua
717쪽
LIBER TERT I V s. . 3 i potestas dicenda sit.Priuato igitur homini δύ hac potestate carenti qui sceleratum holem puniret, merito dici posset id quod Paulus ait: Tu quis es qui iudicas seruualienum ' multi et sunt cibi optimi βc corporis naturae
maxime conuenientes,ut sunt caponeS,Perdices, uituli,
hoedi, arietes,qui tu infantibus non dii ablactatis boni non sunt, Ppea quod uirtuS puero N tenuis illos conco quere non ual et. Bonus quidem est gladius Pp multas honas operationes suas quibus humans seruit naturς, prssertim in diuisione earum rerum quibus homo uesci
solet,qus sine gladio uix diuidi piat,ut sint esui apta. Est
etiam gladius ad punitionem malorum bonus.Nam ob hanc causam dicit Paulus non sine causa gladium PO RO .r3.rat. Non tamen est limoi gladius pueris bonus, Pina Φilli nescientes illo uti sibi ipsis facile nocere piat,nec est et dementibus Ec iuriosis bonus quia illi furia agitati multis per gladiu mortem inferre pia t. Ad hunc modum de sacris literis dicendum esse censeo. Nam Sc si ills in qu cunque linguam uertantur,bons, sanctis sint, homini-hus in idiotis,& rudibus & qui malis moribus sunt imbuti hons non sunt,quia cum multa in illis sint intellectu . difficillima,certum est illas non posse a talibus homini
hus intelligi sed quis illo luet iuxta id quod diligit intellectu obediente uolutati,sacras interpretabitur scripturas &iuxta illum sensum intelligendas esse pertinacissi me contendet. Sicut gladius in manu pueri aut furiosi, ita sacrae liters in manibus hominis idiots prssertim male morigerati mihi esse uidentur. Quarto loco nobis obhciunt multo bono' hominum profectum qui sacras literas in linguam uulgarem uersas legentes,non modicam inde utilitatem hauserui, quotidie i melius per illas ad salutem anime .pficientes . Quod cum re ipsa compertum sit, inde colligere uolui ,
ut pse illos qui scripturis sacris abutuntur,honis et humilibus qui ex illis proficere possent, non sint illae prorsus denegands: sed potius econtrario ne tollatur bonorum
718쪽
LIBER Τ T I V s. 3so sectum ut per hoc euitet spirituale proximi nocumen tum,aperte colligitur inde,ut is cui totius populi moderatio incumbit, possit iuste imo teneatur impedire particularem aliquoIst profectum talem traductionem in linguam uulgacem prohibendo,ut per talem prohibitio nem evitet spiriruale nocumentum quod multis atqs ex tali translatione prouenire posset . Deinde considera dum est etiam quod multom comodum semper est prs ferendum paucoN utilitati. Constat autem multo plures esse Alos quibus translatio sacrae scripturae in lingua uulgarem nocere potest,quam sint illi u ex ea proficiut. Stulto iv siquidem multo maior est numerus quam Pradentium, Sc peccatora etiam maior numerus qua iustorum. Consequens igitur est ut potius consulendum sit multoN comodis limoi traductionem sacrae scripturae in linguam uulgarem prohibendo, quam paucON pro sectui eam omnibus sine ullo discrimine cum multorum in comodo permittendo. Quinto loco obhciunt haereti
cossi multitudinem intra ecclesiam nunc existentium uuiros catholicos Ec fideles quotidie uar's rationibus oppugnant,& uiros simplices & idiotas diuersis argumentationibus fallacissimisqν suasionibus ad se trahere nituntur. Ex quo loco hi qui partem oppositam tuent,
colligere uolunt, ut saltem hoc misero ipe in quo tanta est haereticorum inundatio, bonum sit imor necessarium sacram scripturam in linguam uulgaremuertere, ut Populus ipsas literas legens inde discat quid haereticis re spondere possit. Haec argumentatio tam parum noS urget, ut fortius nos cotra eos illam retorquere possimus his uerbis. Non est bonum ut populus habeat scriptura sacram in linguam uulgarem translatam ne in illa leges
arma inde sumat quibus possit cum hoeticis de fide certare. Nam ut proxime praecedenti cap. diximus limoidisputatio est laicis Ec uulgaribus hominibus a iure in terdicta in cap. Quicun .parag.Inhib. de haeret. lib.6.
Si illis disputatio de fide interdicitur , iustum est ut non
719쪽
permittatur illis id quod maximam poterit disputationis occasionem praebere. Ne igitur, totus sine discrimine populus cum haereticis postit de fide certare,necessa rium est ut sacra scriptura ex qua disputationis arma sumenda sunt, ab illo prorsus tollatur . Sexto Ec ultimo loco contra nos sic argumetantur. Scriptura sacra olim suit tradita in lingua uulgari. Nam linguam hebraeam m qua testamentum uetus conditum est, omnis popuIus Hebraeus cui soli lex illa data est, optime intellige hat:qm lingua illa erat qua toruS ille populus tunc ute hatur. Lingua etiam Graeca,in qua totum testam cium nouum, praeter Euangelium Matthaei Mepistolam ad Hebraeos scriptum est,uulgaris tunc erat,quippe quam omnes ex uulgo intelligebant. Si tuc in eis linguis sacraeliterae traditae sunt in quibus ab omni populo possent Iegi de intelligi, uidetur as qui oppositam partem tuetur, inde euidenter colligi, iustum esse imo necessarium ut cuique populo in ea lingua sacrae literae tradatur in qua possit illas legere dc intelligere. Hanc argumentatione tanti iaciunt nostri aduersarij, ut per illam solam deno his se triumphare putent . Sed nos Deo adiutore osten demus illam nihilo plus roboris habere quam reliquae
omnes illora argumentationes. Si haec argumetatio ali quam uim habere eodem argumentationis modo proharetur non esse lege naturae prohibitum ut aliquisso rorem suam sibi matrimonio copularet. Nam cum ge nus humanum,a Deo conditum est, tale ab illo tacitum est,ut uiri sorores suas in coniuges acciperent. Cain.n.
sororem suam in coiugem accepit. Si in tali statu,a Deo conditum est genus humanum in quo illi hoc no solum licebat sed facere fuit necessariunxergo idem etiam nuchominibus licebit, praesertim his qui non sunt ad leges, ecclesiae adstricti,iit siunt Pagani, sc Sarraceni,& Iudaei. His enim omnia illa matrimonia sunt licita qus lege na tuus non sunt prohibita. Siquis autem cocedat tale in
trimonium statris cum sorore esse legitimum tuter Paga
720쪽
ros oportebit illum fateri, ut si aliquis Paganus qui cusorore sua matrimonium contraxerat, ad fidem catholicam conuerteretur non sit ab eadem sorore per matri
monij dissolutionem postea separandus. Qin matrimonium quod semel legitimo foedere fuit contraditam . nopotest ab ecclesia dissolui. Nam ipse Deus hoc illi prohibuit dicens: Quos Deus coniungit, homo no separet. Maiars Ecclesia tn, limGi matrimonia ante baptismum contraeta, postea baptismo suscepto dissolueda esse censet, ut patet in cap. Gaudemus, de diuortijs. In illo enim cap. Pontifex decernit ut infideles ad fidem catholicam conuersi in solis illis matrimon qs manere permittatur quae in secundo aut tertio gradu ante conuersionem suam illi contraxerant. SiquiS autem quaerat quare matrimo nium fratris cum sorore sit nunc, omni lege humana se clusa detestabile,quod in olim quando Deus genus humanum instituit, fuit licitum: huic quaestioni respondet beatus Angustinus, lib. I1.de ciuitate Dei cap.I6. sic in- Aquiens: Cum genus humanum post primam copulam uiti facti ex puluere,&coniugis eius ex uiri later mariufoeminarum. coniunetione opus haberet, ut gigne domultiplicaretur, necessent ulli homines, nisi qui ex illis duobus nati fuissent, uiri sorores suas coniugeS acceperunt. Quod profectio quanto est antiquius compellen te necessitate,tanto postea laetum est damnabilius religione prohibente. Et paucis interiectis per quae docet, alias a sororibus accipiendas esse uxores postea subdita Sed unde hoc fieret tunc non erat,qn nisi fratres et sorores ex illis duobus primis,nulli homines erant. Fieri,ergo debuit qn potuit, ut existente copia unde ducerenduxoreS qus non erant iam sorores,& non solum illud ut fieret nulla necessitas esset, uent etia si seret nefas esset . Hsc August. Ad eundem modum nos etiam Indemus superiori argumentationi nobis obieets,o translatione
sacrs scripturs in linguam uulgarem. Qn sacra scriptura condita fuit in lingua uulgari luit tradita: quia non erat