장음표시 사용
21쪽
ἔ Cum enim habemus reddere secuduin imaginationem deaecidentibus, aut omnibus, aut phiribus, Philopovaesa tunc ε de substantia habebitnus dicere aliquid qua op
Omnis enim demos ratio. nis principium est ipsu quid est. Quare seeundum quaseumque delinitiones non contingit accideria cognoscere, sed neque coniectare de is sis faelle, manifestum quod dialecticae dictae sunt, di vanae om
a eausa dependent 4 Clim enim in perfectam aliquam, & confusam velim nium, vel plurium accidentium cognitionem habemus, suum ea subiecti de finitio nobis innotescit, quam humana permitte te coditione cognoscere licet. Haec vero quae diximus manifesta esse videntur.' Nam subiecti essentia primum est principium, a quo omnis demonstratio dependet, seu causa omnium accia dentium quae demonstrari possunt ex hac autem conneXione, quae interca u. sam in effectus est non modo cognita causa ignotos cognosci effectus contingit sed etiam notis cffectibus ignotam nobis innotescere cait 'I accidit. Qua re definitiones illae, per quas haud qua quam accidentia innotescunt, quibusve facileno pollumus imperfectam saltem accidentium cognitionem consequi, v nae', ac dialecticae sunt, nec per essentiatia attributa, sed solum per accidentalia esse traditae videntur; siquid c vera,&propria subiecti definitione habita facile possunt accidentia ob essentialem coia nexionem cum sua causa cognosci. Iure igitur optimo in uestiga dum est, vir u. a partibus anims ad operationes per demonstrationem a priori,an vero ab operationibus ad partes per demonstratio nem a posteriori procedendum sit.
Sed i dubium maximu urget de ope
22쪽
rationibus animae, an sint omnes communes corpori ab ipso dependeant, an aliquae sint animae propriae, quae sine ullo corporis adiumento fiant. Mancenim quaestionem soluere necessarium quidem est, tum ad ipsas operationes cognoscendas, tum etiam ad essentiam animae in uestigandam sed plures tamen dissicultates habet. 3 Nam perspicuum est aliquas passiones animam sine corpore, neque agere, neque pati, ut irasci, confidere, appetere in omnino sentire siquidem affectiones animae sensitiuae non solum sine corpore non fiunt, sed in ipso quoq; recipiuntur. Intel ligere autem, quia certam corporis partem non habet in qua fiat, propria animae videtur operatio, quae sine ulla corporis functione fiat sint tamen si intellectio imaginatio quaedam est, aut sine imaginatione non fit, etsi in sola recipiatur anima , absque corpore tamen esse non poterit. Quapropter dissicile admodum est explicare , quo modo
Operationes anima propriar, aut cCmmunes sint.
Necesse autem est ad essentiam animae cognoscendam hanc determinare quaestionem, cum ex ea anima separabilitas, aut inseparabilitas a corpore cognoscatur . .
. Nam si aliqua sit anima operatio
passiones animae , trum sint omnes commune ac habentis, an sit aliqua,4 ipsius animae propria. Hoe enim aeeipere quidε neces artum est , non autem facile. Videtur autem plurimaria nullum sine orpore pati, neq; agere, ut irasci, confidere , desiderare , omuiu. sentire. 4 Maxime autem assimilat
proprio ipsum iitelligerer si autem est te hoe imagi
natio quaedam, aut non sine imaginatione, no continget
23쪽
. siver5 nulla est propria ipsilis, non imiε Missenar bilis,
sed sicut recto,in quantum retium,multa accidunt,ut tangere aeneam sphaerami eundum punctum, non tameeanset hoc separatum ipsum 4 Inseparabile enim, siquidem semper cum corPore quodam est. Videntur autem, animae passionesomnes esse cli eor
pore, ira, mansuetudo, timor, misericori da, confide
propria, quae corpore non indigeat , ipsam utique animam sep arari, Icci cor pore seiunctam existere continget. Si
vero nulla est propria ipsius operatio, sed oninis egeat corpore lan separabilis ab eo erit .m'; praeisμ conincirentu lo modo poteri . Neque inini in mqu*Pra se miramim ne destitimum esse potest. Manifesto Me M hathemat exemplo
coriminantur . 3 Nam sicut lineae r citae, quatenus recta est ab omni sensibili materia seiuncta , multa competunt, ut aeneam sphoeram in puncto tangere, quam tamen in solo existens corpore
1ensibili tangere potest, A siquidem cor pori coniuncta semper est, ab eo se parari nequit:it si omnes animae v rationes a corpore dependeant, ' ciis, nec operari anima, nec conullo modo poterit mi Atexeo quoquetractationis de anima eiusque opera, ionibus anget diti
parere , ac tenebras Offundere ta est. Etenim certum est 'omnes asse etiones. operationes anima corpori communes ess atque ab eo dependere, ut ira, mansuetudo, timor miseri,
wrdi considentia, Saudium amor, dium,
24쪽
odium, quandoquidem his existentibus affectionibus aliquo semper modo
pati corpus contingat. 3 Hoc autem manifesta comprobatur experientia Nam videmus aliquos homines, etsi validae, ac manifesta perturbationum existant causae, quae agitare animum , ac vehementer commouere apta sint, nihilominus tamen nec irasci, nec timere ullo modo posse. 4 Alios vero saepe conspicimus qui paruis etiam , ac debilibus existentibus causis facile mouentur,&grauiter excandescunt quem admodum accidit ijs, quorum turget corpus, similem affectionem habet, quam ira correpti patiuntur. Haec Ve ro ex varia qualitatum mixtione, ac C-
perie proficisci nemini dubium esse potest . Qui enim teperiem qualitatum adbilcm magis vertentem habet, facillime exardescente sanguine leuissima de causa ad iram excitatur qui vero mixtionem qualitatum nactus est, cui maior
insit pituita copia inepto ad concipiendum calorem existin te sanguine validaetia de causa minime irasci potest. Sed manifestius id quoq; ostendunt ij, qui nullo etiam existente obiecto moueri, ac perturbari solent. 7 Quidam enim praesente nullo terribili obiecto ob maximam atrae bilis copiam , spirituumq; defcctum perpetuo timent quidam ve- ro ob
simul enim eum his p titiis aliquid ipsurn corpus r Indicat aute aliquado quiadem a validis, manifestis
assionibus aeci sentibus ni-il exacerbari, aut timer. .
aliquando autem a parisuis, debilibus moueri, eum accenditur orpus,ete se habet sic t eum irascitur. Adhue autem magis hi enaanifestum. Nullo enim terribili eonis illarente in pallionibus sunt ijs, quae timentis.
25쪽
s si autemse habet, manife-M quod passione rationes
inniateria sum. Toxo . Quare definitione talet: ut irasci motus quidam existit tali corporis, aut partis, aut potentiae, ob hoc, huius
ro ob calidum , ac biliosum sanguinem ira semper commoti esse videntur cveritas non in solis operationibus animae locum habet, quae ad facultatem appetitiuam spectant , sed etiam in js, quae ad cognoscitiuam animae facultatem pertinere videntur . Nam experimur homines ob variam temperie qua-llitatum , varia quoque intelligendi ratione uti Allienim acumine ingenij,&dicendi facultate praestant, aliorum ve
ro cin speculando imbecillitas, cindicedo ineptitudo perspicua est . Quod
certe discrimen, non ex alio, quam ex varia mixtione qualitatum Ccorporis ad cognoscentis animae operationes deseruientis constitutione oritur. 3 Ex quibus manifestum est harum anim g affectionum essentias ac naturas a mate ria pendere , de ab Lea consistere non poste, cum ex diuersitate ipsius variae in corporibus affectiones, atque Op
Quaproptero definitiones operationum animae per materia tradenda sunt, ut si iram definire velimus, dicendum est ipsam quandam es e commotionem talis corporis, aut partis , aut potentiae ab aliqua externa causa prodeunte alicuius rei gratia facta . Atq; eodem modo in omnibus alijs operationum anima'. dcfinitionibus procedenda est
26쪽
nlam igitur, cinima eiusque Ope rad naturalam philosophumpenine di omi, taliqua ceri considerare, cum pro privini naturalis plutosophi munus sit de ijs agere,quae rimateriai cundum pre priam essen iam , ac natu,
ram dependetu. ii Aduertendum autem est y acciden ita naturalia dinerenter ara hilosophonaturali , ac Dialectico definit i. - nim ira detinienda sit. Dialecticus dicet eam esse appetitum retribuendi in
iuriam, aut aliquid aliud huiusmodi: a naturalis autem Philosephus iram santsuinis, aut spirituum excitatum in cor
de ferum ε in e affirmabit. E chis Philas plura natiosi assignat mat a , ultionis enim appetitus, aut aliud huiusniodi ratis est, Messentia ipsius irae . Sed haec forma,vi esse debeti utinam
quandam se bilem requiris miteriam sine qua esse, aut bene intelligi non potest. Quare si in definitione non expri
matur materia, non erit essentia persecte declarata essentiali forma conditione omissa . Praeterea ut manifestius nostrum explicemus intentum, definitiora
ralis in eonsiderare de anima, aut omni, aut huiusmodi. Dissere iter autem desiniet NaturaliM8 Diale eis unqquodq; apsorum. Vtitaquid eaelucenim appetitum recorristationi'aut aliquid huiusmodi bra ειν-w----1. TR
3 ille autem seruorem sanguinis,aut calidicis cor Horum autem bie quidem assignat materiam, iste Mo
Ratio enim e ipsi OLON osseautem hane flet materia liuiusmodi , si exit, Seut domui, haee quidem
ratio talis fuerit, quod D'rimentauri prohibens corruptionem 1 ventis, Imbribui .
27쪽
zmaee autem dicit lapides,3c laterea. ii 'na. Alia vero in his formam propter ista. ro Quae igitur naturalis harum lai Vtrum quae eirca materi 3, rationem autem ignorans, an quae circa rationem solui, i , magis quae ex utrisq; '
ij Illarum autem quae utraque Tex. II. An ron est aliqui . qui ei rea passiones lateriae non separabiles, neq; in quantuin separabilesi sed natiira is eirca omnes qu. ecunque illis orporis, liuiusmodi materiae ops rationes, passiones sunt. Carcaqvastumque utein, quae non sunt' uiusmodi, bus Et circa aliqlias quidem artis x ut Faber, aut Medicus. -- Amraera. s. o.
dicamus eam operamentum esse pro hi bens corruptionem a ventis, imbi ibus, Maestibus . . Ex sola autem materia definietur, si ex lateribus, lapidibus lignis eius definitio constituatur. Per, Dista vero dc finitio erit, quae non sola informam in materies, sed exicrnam quoque sinalem causam exprimat, ut ii dicamus, domum operimcntum esse in lapidibus, lateribus , in lignis proptervcntos Paestus, imbres Quaenant igitur ex his definitionibus ad Phili Oiaphum naturalem pcrtinebit 'tru in illa, qua per solam materiam omissa focma traditur, an quae solam inuoluit for mam i an magis illa quae ex utrisque constat Certe quae tam ex materia, quRex forma constat, naturalis Philosophi definitio erit i3 At duae reliquae definitiones ad quem pertinebunt artificem PNecesse est aliquem este, qui brinas, is passiones existentes in materia sensi bili consideret, quatenus neque etiam ii uellectu in citeria sensibili separabileP. sunt Et hic solus Philosophus natura lis est, qui circa omnes passiones, i perationes versatur , quae a materia sensi bili abstrahi non possunt, corpori naturali , quatenus naturale, conueniunt. Alias autem affectiones ac sormas, a ques huiusmodi non sunt pertractand
alij. Et illas quidem quas naturalis com
28쪽
I templatur Philosophus , considerat ar
tifex, ut Faber, aut Medicus, qui res naturalas non quatenus tales, sed quatenus nosti s sub ij ciuntur voluntati pertraetant. Iorinas autem, qua re ipsa a materia haudquaquam separare licet, non quatenus corporis sensibilis passiones sunt, sed quatenus cogitatione, ac imente separari possunt, Mathematicus considerat . ias vero quae penitus a materia separata sunt , Diuinus contemplantur Philosophus . Ex his patet, cum definitio per solam formam tradita ad Mathematicum , ac Diuinum spee et Philosophumi veram autem , ac perfectam definitionem intelligo , quae
propriam rei essentiam exprimat, quoniam Diali etica definitio, etsi inuaturalibus per solam tradatur formam, eX- terna tantum, atque accidentalia significans imperfecta, ac dura inuta esto patet inquam, eam definitionem, quae per solam materiam tradi posset, nullius disciplinae propriam es e. Cum enim res per materiam non aetu, scd ni sola potentia constituantur , per formam velo essentiam, proprium obtineant actu, quoad certam naturam contracts separantur ab alijs,ac secernuntur,quid mi auni si nulla existat disciplina , qtiae pro 'priam quidditatem retari inuclligans
Per solam deliniat materiam diomnis '
bilium quidem, in quantiim autem non talis corporis passiones, sed ex remotione blatilematicus.
Secundum autem quod seis paratae primus Philosophus.
29쪽
x sed redeundu est unde sermo dieebamus autem quod passiones animae non separarabiles . naturali materia nimalium, inquantum tales existunt, ira, cti mors et non sicut linea, di plana Intendentes aute de anima neeesse est simul dubitanter de ijs,quibus abundare oportet, pertranseuntes priorum opiniones comprehendere, quicuinque aliquid de ipsa enunCiauerunt,ut bene quide dicta accipiamur, si vero ali 4 no bene, hoe euitem'.
nim ad essentiam, ac sermam venandam ordinata cognitio est, ipsamque imit itur naturam, quae materiam haud quaquam generando efficere, sed ipsam an tum modo Drmam producere intendit Sed iam, ut redeamus ad nostrum praecipuum intentum,illud ex dictis necessario statuendum est, affectiones animae a naturali, ac sensibili animalium materia essentialiter, quatenus tales sunt, separabiles non esse, sicut ira,&timor. Nam linea, superficies, licet in materia sint, ab ea tamen secun-dnm propriam essentiam , atq, naturam accepta minime dependent. Iam vero studiosorum animis ad scuentiam de anima ob eius praestantiam utilite tem , ac dissicultatem diligenti, assiduoque studio' u rendam excitatis, atq; inflammatis, naturam, desesentiam animae contemplari aggrediamur. Quoniam igitur naturam, de sub stantiam anima in uestigare, cogno'scere intendimus, dubitare de his, ac disputare cupientes , quae speculando inuenire, ac scire oportet, necessarium
prius est antiquorum Philosophorum opiniones, qui de anima aliquid nobis,
aut inueniendo, aut scribendo, commentando tradiderunt examinares, ut
vera quidem, recteq; abiis dicta com
30쪽
ti resiciamus. Et quidem congruum , aptum qi huius nostra inquisitionis capiemus exordium,si prius afferemus ea,
quae maxime , identur anima suapte natura competere Animae igitur sensum, ac motum ab interno exeuntem principio secundum propriam naturam inesse communis fere Omnium consensus approbare videtur cum ea quae habent animam sensu, ac motu ab iis, quae sunt anima destituta, praecipue disterant.' ita propter his duobus veluti funda mentis innixi antiquiores Philosophi essentiam anima in uestigare conati sunt. Nam inui animae naturam medio inuestigarunt motu, communiter supponunt, id esse animam, quod maximc, ac primo mouet. atque fieri non poste existimantes, xt id aliud quicquam moueat, quod non mouetur, aliquid eoru esse animam arbitrati sunt, quae proprio cientur motu 3 Sic Democritus ignem quendam,& calorem es Ie animam dicit.
Cum enim infinita quaedam ingenita, indivisibilia statueret corpuscula,qupatomos appellabat eiusdem quidem essentiae, ac naturae, sed varijs praedita figuris, quae sphaericam obtinerent figuram animae naturam constituere putabat s Atque indivisibilia haec corpora, δε ijs, quae ramenta dicimus assimilabat corpusculis turmatim fenestri in . . . si Sole
Prineipium aut quaestio nisi ponere quae maxime videntur ipsi inosis ι scini Mnaturam.
Animarum igitur ab inania malo duobus maxime diderre videtur, motu, & sensu. Aeeepimus autem&. Proegenitoribus fere duo haee de
Dieunt enim quidam rae maxime, primo animam esse id, quocsmouet. Existiinantes aut quod nω
mouetur pstim non c5tinoere mouere alterum, eorum quae mouci tur, aliquid auia mam sic arbitrati sunt esse.
Vnde Democritus quidem ignem quendam, calorem dicit esse ipsam. Infinitis enim existentibue figuris. ε atomis, quae speis ei et rotundae, ignem,ac animain dicit. Vt in aere quae dicuntur ra