In M. Tullii Ciceronis orationes Paulli Manutij commentarius ...

발행: 1579년

분량: 373페이지

출처: archive.org

분류: 로마

141쪽

IJ . Commentarius P. Manutii

'amropiuum inmitum confessus est . ita eum vivi tate est stolus quoniam nodarin es prefripti amodsi rarum illa , dicendi exercitatio, quasi per . S. c. ex memoria uobis, Quirites, quid , nutus ιαμ saluit, edetiam, propter uim celeris mamfessi, alae ris, expona . Primimum igratiae verbis ampli imis. deprehensi, isnpudentia, quasUrtabar omnes, improbia aguntur, quod ute, consitio, prouidotia mo resp. . taH.delisit. Vulturnus uero subito proferri latenas, at periculis sit maximis liberata: deinde L Flaccus, α C. . que aperiri iubet, quassibi a Lentulo ad Catilinam da- Tominius, praetores, quod eorum opera forti metis . tas se dicebat: atque ibi hehementissime perturbatus usus estem, merito acture laudantur et atque uiam uiro Ientulus, tamen signum, O manum suam cognouit. Ioni colle e meo, laus impertitur, quod eos, qui huius erant autem scriptaesine nomine sedita. I. si Μ coniurationis paxticipiesjuissent, alias rei p. consiliis

Ex. Eo. EM. A D. TE. M PS, . Co CLX O SC Es remoujs t. atque ita censitierunt , ut P. Lantulus, cum CUR A. v T. v I R. Si S . ET . COGITA . Q UEM Apraetura abdicasset , thra in chfodium traderetur e IN. Lo Cuma I s. PROGRESsvs. T. v I - itemq. ut C. cethegus, Statili xs P. Gabimus, quio DE. V ID. IAM UT IBI. S r. NECESSE.Cv mnespra sentes eram, Dicunodiam traderentur: atque R Α . v T. OMNI v M. TIBI. Avx ILIA. AD- idem hoc cretani est in I. Gils .m, qui sibi Procur IUNGAS. ETIAM . i NFIMOR vM . Gabinius tionem incenadae urbis depoposiuarat; in M. Ceparium

deinde iatraductus, cum primo impudenter restondere cui ad solicitandos pastores inpuliam esse attributam mcoepisset, ad extremum nihil ex 's,quae Gasti infimi 'rat indicatum; in P. Furiam, qui en ex 's colonis, quWyant, negauit . Ac mihi quidem, Quirites, tum illacem Faesulas L dulia de ait ;is Q. Mugium Chilonem. quitissima sint uisa argumenta, atque indicia sceleris, laser: Macum hoc Fhno semper erat is hac λινον οἱ besar, signa, manus, denique uniusiuinis te confesso: citatione uerseos; in P. Umbrent m, libertinu- hom

tum mustat certiora, coloroculi, uultus, tacitur L nem a quo prim Gallos ad Galuntlim Perductos esseras .sic enim obstupuerant, sic terram intuebantuar, sic constabat . atq- lenitates asus suus, s ,rites,. furtim nonnumquam inter se adjiciebant, ut non iam ut ea tanta coniuratione, taetriaq. tri ac mollisti Medo

abali sindicari, se ipsi ast uiderentur. Indictys exposi- mestic tum , ixis nouim hodi inrem perditi1 Ino istis. atque editis, Quirites, simarum considia, de ima poena re p. conjer ea, reliquorum mentes Ianari posse reip. quidseriplaceret . dictae sunt aprincipibus acerri- urbi raretur. maeacfortissimae tentia quassenatussi Ellaitari

AL. c A sint Longino, qui Ciectonis competitor nerat in consulatu. Pedianus haec de illocandulato consulari, Cassium, qui inos, ac stolidus tum magis, quam improbus, uid otur, postpauricos mensita in coniuratione Catilinae elle apparuit aceruentissimarum sententiarum fuisse auctore. TE MT i v M illum Cornelium,i eadem Sallii situs omissa tamen Viretanum absolutione. L ntulum, inquit, dissimulantem coargaunt, practer litteras, sermonibus, quos ille sabere solitus erat, in libris Si dinis, ro-gnum Romae tribus Corsic in portendi. Cinnam,atque Sullam antea, selinium cile, cui fatum foret urbis

potiri: praeterea, ab inccnta Capitolio illum esse uigessimum annum, quem saepe ex prodigijs haruspices respondi llcnt bello ciuili cruentum fore. inibus verbis constat,.quod iaccro non explicat, illud, dc tribus Corneliis, e Sibullinis libris ductum cise, ae Capitolij auton incension . ex haruspicuin responsi s. V I cI N v M Vcit4liuii . Asso Lurio NEM, i de incestu. Absolitiae sunt Vestales uirgines M. Pi-Gne de dente. de quo sic in Bruto : Is, cum satis floruisset adolcscens, minor haliari cli coeptus posa:

deinde ex Virginuin iudicio magnam laudem est adcptus. CApiro Lit mihi. oheml quod postea Catulus refecit. S A T v R N A L i a v ςl quorum dies erat primus xvi. Kal. Ian. TABELLAS litteras: ut in Pisonem: Ne tum quidem, Paulle noster, tabulas Rotnam cum laurea nclitere audebas λ Et paullo post: An amici tui sebellas abdiderint. IMAGO aut tui, i P. Lentuli, principis senatus, qui co tra C. Gracchum pumat sit 5 in ea pubi a graue uulnus accepit. quam hi istoria in orat q. attigit his uerbis. Nili uero cuipiam L. Cacsar, uir fortitaimus. S amantissi inus reip. crudelior nudius icritus cst uisus, cumciroci, suae, seminae lectissimae, uirum, praesentcni , Naudicnrein, uita priuandum esse dixit; cuius aut iussu , honsularem interiectum, filiumq. eius impuberem, legatum, a patre nullum, in carcere necatum in se dixit. DICENDI exercitatio, qsta siemper urinis , t rctoicum Cicero in Bruto inter oratore Ho tensu aequales. si ea ,1 Osdem litteras retulit in suam hi itoriam Sallustius, non nihil tamen ab his diuersas. A. Psi Nei pinus I D. Silano, de C. Caesare: qui polluidie sentcnuas dixerunt. S. C. t non de nece coniuratoriim, sed ut in custodiam tradocntur . nam de nece S. C. in lintcntiam Catonis factum est nonis Dec. quo die quarta est habita oratio. CVM si praetura abdicas et, i consula te aliquot annos fuerat: postea, cum imatu motus esset a censeribus, Practuram pet ijsi ut ordinem senat riuin, quem censeria notatione amiserat, iure magistratus recuperarct. i o rapi MIento erant, lceteri ititur, insta nominati, non adcrant, Cassius, Ceparius, Furius, Chilo, Vmbrenus. M. CEP R iv Μ, i qui paullo ante domo egrestus, cognito indicio, urbe profugerat: sed ex fuga retraetus, . Terciatio senatori tradi .us inciis diam cst. LEMACivM . chalonem, 1 Sallustius Manium uocativo, Magium, ut magis probem , cognomine Chilonis adducor. Sulpitius in ep. ad Ciceronem de morte Marcelli. GALLOS ad Gabinium perductos Ge i Sallustius non Gallos ad Gabinium, sed eos indo niuin D. Bruti Perductos, eodemq. Gabinium accersitum docet, quo maior scrinom auctoritas inolet. NovEM

142쪽

In Orationem si L in Catilinam. III

N o usu hominum I de quinque tantum, auctore Sallustio, sumptum Supplicium est, Lentulo, Ceth so, Statilio, Gabinio, Corario: reliqui quattuor deprchenii non sunt, Cassius, Furius Magius,Vmbrenus. Quod autem nouem hominum poena remp. esse mystrua in pi . significat id, quod lenatus de ijs censu rat . qu mqu*im in potinatς non ςsscnt

gutin i eorum merito, meo nomine decreta eri ,

Quiri est pu=d mihi primum pos Mne wrbem conditam togato contigit: tys decreta uerbis,quod urbem inceni A caede ciues, Italiam bello liberassem. quae supplicario, si cum ceteris conferatur, Quirites, hoc inte sit:

quod ceterae bene gena, haec una conseruata re p. com

iuta s. atque illud, quod faciendum primum fuit,

fictum. atque transactum G. nam P. Lentulus, quam-

quam, patefisus inicijs, o conlesionibus suis, iudicio senatus non modo praetoris ius, uerum etiam ciuis amiserat, tamen magistratust abdicauit; ut, quae res sis C. Mario, clari mo uiro, non fuerat, quo minus C. Gauciam, de quo nihil nominatim erat decretum, pra torem occideret, ea nos religione in priuato P. Lentulo puniendo liberaremur. Vunc, quoniam, Quirites, sic

lemati ii periculosissimiq. belli nefarios duces captos

iam ct comprehensior tenetis; existimare debetis,omnes catilinaecopiast aes,opes' hisdepulsis urbis periculis, concidisse . quem quidem ego cum ex urbe pellebam, hoe providebam animo, Quirites, remoto Catilina,nec mihi esseP. Lentuli somnum, nec L. Casi adipem , nec C. C ti Cisuris am temeritatem pertimescendam. ille crat mnus timendus ex his omnibus sed tamdiu, dum moen ius urbis continebatur: omnia norat: omnium aditus tenebat: a pellare, tent.Ne,solacitare poterat, audebat: at ei consilium ad facinus aptum: consilio autem n que lingua, neque man ut deest: iam ad certas res consistenda certos hontines delectos, ac descriptos habebat: neque uero, cum aliquid mandauerat, confectum put has ; nihil erat. quod non ipse obiret, occurreret, vigil ret, labori et : frigus,sitim, aurem ferre poterat . hunc

Coho non Drm ac emtam paratu tam audacemita

idum, tam in scelere vigilatem, tam in perditis rebus dirigensem nisi ex domesticis insidijs in corense lao ciniam compulissem; c dicam id, quod sientis, Quirites

non facile hanc tantam molem maria ceruicibus uestris deputissem. non isse uobis Saturnalia constituisseti, neque ramo ante exit , acfari diem resp. denunciasset; neque commisset, ut senium, ut litterae suae, testes denique manifestiscereris deprehenderentur. quae nunc illo absente Agestasunt, ut nultam in priuata domo furtum umquam sit tam palam incientum, quam haec tanta in rep. coniurario mani cm inuenta inque deprehensa est. quods curiliva in urbe ad hanc diem remansisset: quamquam, quoad fit, omnibus eius consilissoccurri, atque obstiti, rara , tu leui me dicam, di cundum uobis cum illo Ialet; neque nos umquam, dum ille in urbe hostis uisset, tantis periculis re p. tanta pace, tanto otio, tantosirentio, ubera semus. qzamaam haec omnia, Quia Llo, ita uia a me admini irata, ut demum immort lium natu, atque consilio gesta, provisi esse u . Eamur. id . cum coniectura consequi posumus, quod vix videtur humani consi tantarnm rerum Azbem

opem ct auxilium nobis tulerunt, vi res paene oculis uiderepossemus . nam, ut illa omittam, uias nostic tempore ab occidAesaces, ardoremq. caeli, ut fulminum

iactus, ut terrae motus, ceteraque, quae tam multa n

bis consulibus msunt, ut haec, quae nunc fiunt, canere dis immortales uiderentur: hoc certe,quirites,quod sum dicturus, neque praetermittendum que relinquendum s. nam prosem memoria teneris , Cotta. O Tor quato cos. complures in Capitolio turres de caelo essepercussas, cum o simulacra deorum immortalium deput sunt, statuae veterum hominum deiectae, o legum aera liquefacta. tactus est etiam ille, qui hanc reriam condidit, 'mulus; quem inaurattim in Capitolio lasenum, atque lactentem,uberibus lupinis inhiantem fuiFse meministis. quo quidem tempore, cum harustices ex tota Doria conuenissent, caedes, atque incentia, σ l sum interitum, o bellum ciuile ac domesticum, o t tius urbis ac imperi, occasum appropinquare dixerunt,

nisi dii immortales, omni ratione placati, Da numine prope fata ipsaflexissent . itaque illorum rosnsis tune iudiderem perdisssactisunt; neque res ulla, quae ad placandum deos pertineret, praetremissia est: idem. DF

serunt alacrem Iouisfaceremias, est in excellio eo locare, o, contra atque ante fuerat, ad orientem cohvertere racsesperare dixerunt, si illud signum, quod uidetis,sMis ortum, o forum curiam' conspiceret ,fore , ut ea consilia, quae clam essent inita contra sitatem uobis, atque imperas, illustrarentur, ut asenatu, popia . per ici possent . atque illud ita collocandum consilesi lactatuerunt: sidiarita fuit operis tarduas, ut neque a superioribus consulibus, neque a nobis ante hodiemum diem collocaretur. Hic quis potes esse: . Quirites, tam

auersus a uero, tam praeceps, tam mente captus,qui neget haec omnia, quae videmus, praecipueq. hanc urbem deorum immortalium nutu inique potestate adminiser ri e etenim, cum esset ita restonsum, caedes, incendia mreritumq. rep. comparari, ea per ciues: quae tum propter maguitudinem scelerum nonnullis incredibilia uia debantur, ea non modo cogitata a nefarjs civibus , ne

rum etiam suscepta es Rusidis . Illud uero non ne ita praestns est, ut nutu Iouis Optimi Maximi factum esse

uideature ut sim hodierno die mane per forum meo infisu coniurati, Grum inesces in aedem concordiae ducerentur, eo ipso temporesignum statueretuis: quo collocato,atque ad uos,senatumq conuerso,omnia ofenserus, o uos, quae erant contra salutem omnium cogit

t. iiDIIrata, O patefacta vidistis. quo etiam maiore

sunt ini odio supplici . digni, qui non solum uestris d

missis, atque tectis,sed etiam deorum templis, atque delubris sunt funestos ae nefarios ignes inferre conati,

quibus ego si me restitisse dicam, nimium mihi sumam, o non sim serradus: ille, ille Iumter resilit: ille Capitolium, ille haec templa, ille hanc urbem. ille vos omues salvos esse uoluit. dys ego immortalibus dacibus hane mentem, inius, uoluntatemq.μkepi, atque ad haec R a tota

143쪽

1 3 et 1 Commentarius P. Manuti

tanta inscia perirent . Iannuom illa Allobrorem solici quaeroes marestat, e populo R. bessimi sicere se rario, iam a Iritudo cete, isq. domestici, hostibus tanta posse, nota uideati iri si em imperis rerum a res tam dementer credis.' notis, ter barbaris, com- psit imarum, ultro sibi a patriciis honunibus oblatam, missaeq. litterae namquam citat prasino, nisi a d s -- negligeret, uestram' alutem His opibus anteponerent; mortalibus huic tantae audaciae costilium esset ereptum. id non ne diuisitus factum esputatis e praesint,n qui Quid uero ut homines Galli, ex civi e mal pacata. nos non pugnando,sed tacendo Dperare potuerunt.

EXPLANATIO

OV on mihi primum post hanc urbem conditam togato contini: l orat. 4. Meo nomine supplicationem

decreuistis: qui honos togato habitus ante me es nemini. Ea uero sepplicatio ex L. Cottae sbitem. tia decreta es . na Phil. a.L. Cotta, inquit,uir summo ingeniosummaq. prudentia, rebus iis ges quas tu reprehendis, stipplicationem decreuit uerbis amplissimis; et q. illi ipsi, quos modo nominaui, eo talares, scitatusq. cunctus assensus est, qui honos post conditam hanc urbem habitus est togato ante me memini. C. CET REGI Iuriosam temeritatem l orat. . Versatur mihi ante oculos adspectus Ceth gi, & furor in uestra caede bacchantis. Et pro Sulla . Clim Catilina egrederetur ad exercitum; Lentulus in urbe relinqueretur; Cassius incendiis, Cethegus caedi praeponeretur. De hoe Sallustius: Natura ferox, uehemens, manu promptus erat: maximum bonum in celeritate putabat. ΟΡΕΜ, o auxilium nolis tulerunt, i coniurationem signis non obscuris praedicentcs. De Hamp. resp. Iu Capitolio, haee prodigia Dio quoquc narrat lib.xxxvi r. Lxcvsi aera liquefacta. l aereis enim tabulis incisae liges in Capitolio servabantur. PROPE l correstio quaedam . fata enim mutari, ficeti ue non possunt. Lunt, in honorem deorum. Co Niv NCri, i, Lentulus. Cothegus, Statilius.Gabinius. nam c teri quinque aberant quamquam Ceparius paullo pollex suga retractus cii: ut ait Sallii istius. Eostv Miudicesi Allobrogum legati, & Vulturtius. A. p ATRlcrIS hominibus i a P. Cornelio tantido praetore. Catilina, de alijs, qui patricii generis erant. non enim dubitabant, quin Catilina, quamquam, cusellicitati sunt, abest et, urbe iam egrestiis, cum Lentulo, Gabinio, ex aliis, qui in urbe crat, consentaret.

CV Mor REM, Quirites, quoniam ad omnia

puluinaria supplicatio decreta est; celebratote i los dies cum coniugibus, ac liberis ut si is . nam multi saepe bonores dijs immortalibus iust habitisunt, de debiti,s profecto iustiores numquam. erepti enim exorudelissimo ac miserrimo interitu, erepti me caede, mesanguis sine exercitu, sine dimicatione, togati me o togato duce ct imperatore uicis s. etenim record Mini, Quirites, omnes ciuiles dissensiones, neque solumaeas, quas distis,sidet has,quas nosmeti si meministis, O uis lis . L. Sulla P. Sulpicium onmessit: C. Marium ,

custodem huius urbis,muit 'sortes uirosparin eiecit ex ciuitate, partim interemit. Cn. Octavius conputaremis ex orbe collegam Lu eutilis . omnis hic locus aceruis corporum, ciuium ovine redunda it . 'perauispostea Cinaa cum Mario. tum uero, claria mus niris inre ais, lumina ciuitatis exsti Iasiunt. Mitus est huius uictoriae crudelitatemn a Sulla re dici quidim opus est, quanta deminutione ciuium, o quanta calamitate rei p. dissemst M. Lepidus a clari mo, ofuit ouiso, Q. Catulor attulit non tam ipsius interitus resp. luctum, quam ceterorum. atque illae dissensiones erant huiusnodi,quirites,quae non ad deledam,sid ad commutandam remp. pertinerent. non siri nullam esse re .sed in ea, quae es.st st es principes , neque hanc urbem cois rare, M

P in hac urbe florere uoluerunt atque illae tamen omnes c sensiones, quarum nulla exitium resp. quaesiuit, eiusmodi fuerunt, ut non reconciliatione concordiae, sed internecione ciuium duudicatae sint . in hoc antem uno post hominum memoriam maximo, crudes simos bello,

quale bellum nulla umquam barbaria cum agente ges i, quo is bella lex haec suit a Iratu o, Catilina, C. ,

Cethego constituta, ut omnes, qui salua urbe salui eo possent, in bothm nremem ducerentur, ita mentse, Quirites, ut omnes fatui conservaremini. O cum hostes u siri tantam ciuistis si perfuturum putassient, quantum infinitae caldi restitist tantum otem urbis, quantum' na obire non potuisset: O urbem, Cresues &tems incolamesq. fertiani. Quibas pro tantis rebus, Quirites, nullum ego a vobis praemium uirtutis illum insigne honoris, nullam monumentum laudis postulo, praeterequam huius diei memoriam sempite m. in nimis ero uectris omnes triumphos meos, omnia ornamenta sonoris, mon entagionae laudis insignia con di, O collocari uolo. nihil me tum potest delectare, nihil tacitum. nihil denique huiusmodi, quod etiam minus igni atqui pol t. memoria ues , Quirites, nostrae res alentur, simonibus cresent, litterarum moen mentis inueterassent, o corroborabuntur: eandemq.

diem retelli , quam ero aeremam fore, o ad alutem

mi bis, 'ad memoriam consititus mei propagatam ; oq. tempore in hac rep. duos ciues exstitisse, quo noster fines uestri pση non tennae des caeli regisnibus terminaret, atro eius m mpe' domiciliam, sitatis seruaret .sid, quoniam earum rerum, quas ego is nones eadem fortuna, atque condicio, quae illorum, qui e

terna bella gelrunt; quod mihi uiuendum est etim illis, quos uici, acsubegi; illi ho es aut interfictos , aut ompressos reliquerunt: uestrum est, Quirites , si ceteris sua rectuali sunt. ibi mea ne quando obsimi, prouid

re . mentes enim hominum audaci morum sceleratae, ac nefariae ne uobis nocerepsimi, ego prouidi; ne mihi noceans, uestrum est prouidere. quamquam , aris

ter, ibi quidem ipse nihil iam ab istis noceripote --

144쪽

In Orationem III. in Catilinam. I 33

mihi Ampe- - fide mili sileat ascentuum comparatum eae; ora ro. digestas, errae me dere. illud p sic projecto, Usti tes, ut ea, qviensi Amper tacita defendet; nama vis incientiae; quam in consulsu, prininus mear, ars mem: ut, si qua ea qui nessent, cum me κωllire uolent, se ipstindicabunt . inridia in construanda rep. septa, laedat invidos, m est etiam in nobis is anisus, s Mirites, ut non modo ηu6 hi ualeat ad Uriam . denique ita me in re p. tractabo, ut Ilus audaciae cedamus, sed etiam omnes improbos idtro meminerim semper quae erim, curenti. ut ea uirtute, semper lacessamus. quod se omnis impetus domesticorum non casu gesta esse videantur os , Quirites, quoniam hostiumr ussus a vobis, se me hirum cinuerterit u iam nox ψ, ne amisi illum Iouem , Uodem huius nobis erit m id dam, etiarites, qua conati e urbis, a uestrum atque is uest ira tin Mediteψ o ea. hac eos esse uelitis, qui sepro falute uesra obtulerint im quamquam iam periculum est depulsum, tamen aeque, nidiae periculi'. omnibus: mibi quidem se . quid φ, ac priori nocte se iis , custodjs , uigil seq. d fendite. id quod iam ad uitae fructum postis acquiri ' praesertim ne uobis diutius faciuntam sit, atque ut in perpetua p cum neque in honore uestro, neque m gloria uirtutis re es psitis, prouidebo.

'OLLEGAM fymni Cinnam. ΟM N is hic locust urbs liniuersa. Lv Idrv A riuitatis e btinctasunt Catulus, M. Antonius, i.& L Iulii stat res. Scacliola poni. max. M. Lapi D v s consul, Sullae Actionis aduersartis: cui, post obitum Sullae de rescindendis eius actis legem promulganti, Catulus collega obstitit. Ipsius interitust pugnauit cum Catulo in campo Martio ma snm. suorum caede uictus est: & cum in Sardiniam nauigas let, morbo periit. Appianus lib. i. Cfir-κ ο κ v ut qui elim eo caesi sunt. D v o S ciues I Cn. Pompeium, & se ipsumligniscat. N o uterrae, M caelii eum dicit, caesi, nore significari orat. r. Omnia sunt externa unius uirtute, terra, mariq. parata. IN . Rouo Rε uelim, i eum dederitis consulatum . qui summus magistratus est. I M. c L ut A uirtutis i parta meis rebus gestis, rep. domesticis insidiis meo labore. consilio, periculo liberata. Coniungit honorem, sibi a populo datum, eum uirtutis glyria,a se quaesita. similiter in ep. ad Appium Itadi accepi &gessi maxima imperia, ut mihi nihil nequo ad honorem neque ad gloriam acquirendum puta rem. Vr . EA uirtute, non cassu, Iesia esse uideantur. 'in ep. ad Metellum: Huius Notemeritati,si ui tute, atque animo non restitissem , quis esset, qui me in consulatu non casu potius existimaret, quam consilio, sortem suisses ILLvM . Iouem,l cum hoc diceret, Iouis terrisium Statoris indicabat, in cliuo Ci pitolino positum quo in templo prima in Catilinam oratio habita est . nam ante hanc iterum senatum his huit in aede Concordiae, comprchensi. Allobrogum indicio coniuratis: ut di ipse in hae oratione, & Sallustius auctor est. GusTODEM huius urbis, ac uesrum, 'qui hanc urbem a flamma, uos a caede suo numine, atque auxilio liberauit. Custodem appellat&in prima oratione, Romuli tempora significans, cum Romanis fugientibus animos restituit. PROvIDEBO. I Hoc uerbo daturum se operam signia scat, ut S. C. de puniendis coniuratis quamprimum fiat.

145쪽

IN . ORATIONEM IV. CICERONISIN. SERGI V M. CATILINAM

COMMENTARIVS

: IDEO . P. C. in memnium umstrum ora, atque oculos esseco

versos: video vos non serum de uestro, ac reip. veram etiam ,s id depulsumsit, de meo periculo KRH

l .lios . est mibi iucunda in malis,ograta in dolore uestra erra me voluntas: sed eam per deos immortales, quas, epon te; atque obliti salutis meae , de uobis, ac de liberis v d is comata mibi gaidem se haec condicio consulatus

datas: ut omnes acerbitates, omnes dolores, coci

tμσq. perserrem; feram non tum fortiter ,sed etiam i

henter,ilummodo meis laboribus uobis, populoq. d Inito ,saiusq. pariatur. Rosum iri consu .cam non foravim. in quo omnis aequitas continetur; non campus , eo 'laribus auspiciu consecratus i non curia, summum auxilium Omnium gentium; non domus,commune per Inium ; non lectus,ad quietem datus; non denique haec sedes honoris, silla currulis, umquam uacua mortis periculo, atque in sidiffsuis. ego multa tacui, multa pertuli, multa conces, multa meo quodam dolore i estro timore sanaui. ημnc si hunc exitum fonsulatio mei es, immore res esse uoluerunt, ut uos, Pt c. populum. ex caede misera, coniuges, liberosq. uestros, tilaginesquς Vestales ex acerbi ma uexarione, templa , atque da bra , hanc pulcherrimam patriam omnium nostrum ex foedis a damma; totam Ita iam ex bello, o uastitare eriperem: quaecumque mihi uni proponetur fortuna , subeatur. etenim si P . Lentulus suum nomen in i ctus a uaribus, fatale adperaiciem retpooreputavit: cur ego non laeter meum consulum ad alutem rei p. prope D- talem extitisee quare, P. c. consulite uobis, prosticite patriae, cou ruata γos contages, liberos, for unasq. uesias; populi nomen . alui q. dejendite; mihi pa cere, ac de me cGitare desii ite . nam primum debeo sterare omnes deos, quit uic urbi prasilent, pro eo mihi, ac mereor,relaturos gratia esse ; deinde si quid obtigerit,

aequo animo, pa. -: ui, mqriar. neque enim turpi mors forti ut potes accidere, neque immatura consulari. emi erasapienti. nec t mea ego sum ire ferreus , qui si tris carismi atq*e amantissimi praesentis maerore umaue ri horum. omesum lacrymis quibus me circumasessum uidetis : neque meam mentem non domum sepereuocat exanimata uxor, allecta metu filia , o paruu- Ius filius, quem mihi uidetur amplecti rest. lami obsiden consulatus mei; neque ille, qui exsectans Durus exitum diei, adpat in coinctu meo gener .m eor his rora omnibus, sed in eam partemulsalassint nMiscum omnes, etiamsi uis aliqua me oppreserit, potius , quam ut illi, O nos una reip. pestepereamus . quare, P. c. i cumbite ad reip. adule circuosticite omnes procellas, quae impendent, nisiprouidetis . non Ti. Gracchus qui iterum tribunus pl. fieri uoluit; non C. Gracchus,quia-igrarios concitare conatus est; non L Saturni πιιs, qui ci. Memmium occidit,iu dis rem aliquod truemusraesiveritatis iudicium adducitur: sed tenemur is, quia urbis incendium, ad uestrum omnium caedem, ad Calia linam accipiendum FUmae restiterunt: tenemur litterae, signa, manus: denique uniuscuiusque confessio :s licitantur Allobroges :semitia excitantur: Catilina a cesturetides initum consilium, ut, interfectis omnibus, nemo ne ad deplorandum quidem populi M. nomen,' atque ad lamentandum tanti imperis calamitatem relinquatur. haec omnia indices detulerunt dei confesἴ fiunt. uos multis iam indici,s iudicauistis: primum, quod mihi gratias egistissim utaribus uerbis, O mean istuteint que diligentia peritoram hominum patefactam esec iurationem decreuistis: deinde, quod P. Lentulum, ut stabdicaret praetura, coegistis: tum, quod eum, o cete ros, de quibus iudicastis,in custodiam dandos censiudiis: maximeque, quod meo nomine supplicationem decrevistis; qui bonos triato tabitus arue me es nemini: postremo, hesemo die praemia legatis Allobrogum, Titoque Vulturiis dedistis amplissima. quae sum omnia eiusmodi, ut ', qui in cinodiam nominatim dati mitisine ulla disitatione a uobis da mari esse uideantur. selego institui refer ad uos, P. c. tamquam integrum, facto.

146쪽

In Orationem l V in Catilinani

EXPLANATIO

: I D E O . P. C. t bis antea senatum habuerat, si d in templo Iouis statoris , cum in

Catilinam praesentem est inuectus: iterum in aede Concordiae, cum introduxit principes coniurationis, Allobrogum indicio comprehcnsos: tertio nunc, sinatu in eiundem Iouis templum conubcato, hanc orationem dc puniendis coniuratis habet . nam . cum infra dicat: Neque enim turpis mors sorti uiro potest accidere, neque iistimatura

consulari: de in Phil. a. Si ab hine annis prope uiginti hoc ipse in t Plo negaui posse

mortem immaturam esse consulari: quanto uerius nunc negabo sciri haec, idiuam diacens perspicue demonstrat, quo in templo illa in Antonium oratio habita sit, eodemsaiic in Catilinam quartam habitam esse . illam uero in Ammium in templo Iouis statoris esse habitam, ipse teste Cicerotis cognoscitur. Hanc autem orationem, dibis a Silano, & Caesare sententiis, cum nondum Cato rogatus sit, habendam putauit, ut senatum ad severitatem hortaretur, ueritus ne semcntiam Caesaris sequeretur,

spicatum locum uocat in Oratione pro i I

Catil. repertos esse duos equites Romanos, qui sese illa ipsa nocte paullo ante lucem me in meo lectulo in tersecturos pollicercntur.SE L L A curulis, licita cuirali sedebant aedilis, praci 'r, consili. Sed cum dixerit, Haec sedes honoris: uenit in mentem susipicari, ne, sella curulis, additurn iit interpretandi gritia nyn a cerone scriptum. Ho Ru Min omnium lacrumis, non propinquorum, sed amicorum, 'di senatores erant. nam propinqui sunt frater, filius, gener, quos nominat. PAR vvLus filius, 1 bimus . natus inest Cotta&Torquato cos. ut excp. i. ad Att. intelligitur. QvEM mssii uidetur amplecti rest. I D ta tectius: Qui mihi uidetur amplecti remp. ut hoc di catur: ideo amplecti remp. uidetur, ut per eam librcaue tur ab improbis ciuibus ob consulatum meum seuerissime, idest pro ipsa rep. gestum. A D s T A et Di con*ectu meo , t extra curiae ualuas, ut opinor. nan, cum quaestor fuerit Pisone&Gabinio cos. ut in oratione post Red.insen. non uidetur Cicerone consule senatorcsse potuisse: cum praesertim senatum aliti quotannis ante censores legissent Lentulus, de Gellius.' GENER . 1 C. Piso L. v. Frugi, cui Tulli a biennio ante, idest Cotta & Torquato cos. eollocauit: ut ep. 2.ad Att. lib. i. R i C. Men im occidit,lconsulatum petentem, uirum optimum . Appianus Noni NAri Μ 1 Letitulus P. Lentulo Spinin

ri, Cethegus Q. misicio, Statilius C. Caesari, Gabinius M. Craii , Ceparius Cn. Terentio. Sallustius D a fictu, I de eo, quod ab iis commissum esse constat, qui in custodiam dati sunt.

Go mei tu inrepaιersarasinoa, nova P Aam misieri, o concitari mala, iamridem uid iam ista hanc tantam, tum exit haberi conis Grionem a ciuibus,numquam putaui . mine, qua vides, quo que uestrae mentes riclinant, atquestnte retia statuendum νι is ante noctem est. φιantum facinus ad vos delatum sit,inidetis . huisse paucos putatis fines se, ues ementer erratis . latius opinione disse minutumest hoc malum: manauis non solismpo Italiam, uerum tiam transcendi alpes, bissiure serpens multo iam prouincias occupauit. id opprimi sustentando ac prolaxando nullo p. potest . quacumque ratione placet, coleriter uobis uindicandam est. Video duas adhuc esse sententias, unam D. Silani, qui crem eos, qui baec det

re conati fiunt, morte esse multandos; alteram C. Caes. ris, qui mortis PMnam remouet, ceterorum supplici rem omnes acerbitates a plectitur. uterque o profluadi Pritate, o pro rerum magnitudine in summa seueritate uersatur . alter eos, qui nos omnes, qui populum Rr manum uita privare conati unt, qui ere imperit ' , qrei populi Romani non eu ea inguere functum te seris ι uita, σhoc comm iotritu non putat oportere: atque hoc gemis poenae saepe is in Probos ciues in hac rep. eis ui parum recordatur. alter iste ligit, r- rem ad simmortae bus non esse ipsis caussa consi tutatu, sedant nec itatem naturae, or laborum, ac seriarum quietem esutaque OMJapientes nzmquam niuiti, fines eri. saepe libenter appetiuerunt: ut ιδε, aero, o ea si irema, certe adsingularem poenam n i

fari Releris inuetita sunt . munis N ae miri iuber .i habere videtur tua res iniquitatem, si perare uelis di cultatem, si rogare. decernatur tamen, siplacet: e Menim Nipiamus ut stemo, reperiam, qui id, quod 'lutis omnium c I astatueritis, non putre esse orae diagnitatis recusare. His it grauem poenam municipia bas: si quis eortim areoi ruperis: horris Io cum vias curarandat: e dipia scelere hominu editorem sancit. se quis eorum poenum, quos conrimnat, avit per sim Itum, aut per populum leuare positi: eripitatium siem. tqua Ha hominem in misim s consolarisiarer bona prae. tereapublicari iubet i uiram solum relinquit nefar ho, minibus: quam si eripuisset, multas uno dolare animi Pac corporis, o ovinci scelevam poenas ademi a. itaque, ut aliqua inui: a formido imp is estor posis apud in 'os eiusmodi quaedam illi antiqui pupplicia impiyx

constituta esse voluerant: quod uidelicet intelligebant, his remotis, non ine mortem ipsam pertimescendum. P unc, P. c. ego iuri uideo quid intorsi. si eratis sicuti sententiam C. Caesaris 1, quoniam hanc is in rep. viam, quae popularis habetur, sicutius est: fortat nati ii e sit l, de monitore, o auctor u e Vulcariae mihi popi. lausi reus pent Mescendi .m illavi a renaM 'πιι eritis, nescio, an a*ptius mihi nego: Μ contrabatur: νd

147쪽

i Commentarisii p. Manuti sil

eat. habemus olim a c. Caesare,sicut i ius diritas, nam, Minibis uare uobiscumpersim eat, ut , cym ostum eius amplitudo postulabat, sinimitam tam quod in hac caussa vehereentior tim, non atrocitare. Aqua vi ob sidem perpetuae in remp. uoluntatis: intelle- mi moueor, quis enim 'es me mitior eo sed surre artiatim est, quid lateres inIer leuitatem contionatorum, quadam humanitate, O misericordia. videnr en nimia animum here popularem, istipopuliconsulentem. Di hanc urbem videre, lucem orbis fer racm, at ar-MAt o deisis, quisse tutius haberi uolunt, abesse non rem omnium gentium libito uno incendio concidentem ruminem; ne de capire uidelicet ciuium t dententiam remo animosepultam patria , miseros, atque insepa frenat .is O nudius tertias in infodim ciues s. dedit; tos aceruos ciuium : versatur mihi ante oculos adit e Ius

est supplicationem esse decreuit. O indues hesmio die Cethegi Gio or is uestra caede bacchantis . cum uero ximis praem salsetit. iobm nemini dubiumen, inibi proposui re rem Lentulum, sicut ipsi se ex fissi reo custod7--, qu sitoris Mutationem, udicinae risger se consus est, purpuratam esse huae Gub

mium de sui siquid de tota re, cutissa isticaris . at ue nium, cum exercitu uens Catitanum, tum Lin ratiora c. casar intelligit, legem Semproniam esse de ciuibus nem matru milias, tum fugam uirginum, at,epst 'constitura'; qui autem rei'.sit hostis, eum ciuem rorum, ac uexationem sirginum Vestali in pei horresco; O nullo modo posse; denique ipsum latorem teris Sem O, quia mihi vehementer haec nidentur misera, aequetroniae russu popu poenas se . dependit Haem etiam mi eranda, iccirco in eos, qui ea perficere uoluerunt, viaerpsim largitorem Lentulam, prodigum non putat, seuertim, uehementemq. praebeo. etenim q'aero, si quis chre de pernicie resp. er mitis huius urbis tam acerbe, patefmilias, liberis suis asiruo inter ictis, uxore o G q. crvineliter cogitarit, appellariposse populare'. cisa, incensa domo,s pplicium deseruisqv.im merbi itaque homo mittismus, atque lenis us, non dubitat mum sum crit; strem is a mens, ac frricors, an iis P, Lentulum aeternis tenebris, uinculi se man re: O humanus, crudelissimus esse hi catur e mibi uero is sincit inpostorum, ne quisbutusApplisset aridosei portunu , ac ferreus, qui non dolorem ttim creti ire, o in perniciem reip. boIthac popμlaro esse posse. tu in dolore nocentis, cruciatu lenierit .se nos is i r iungit etiara publicationem bonorum; ut omnes an hominibus , cui nos . qui coniuges , qui Et tres xc rormi cruciatus, ct corporis etiam Nesaz ac mendicitas trucidare voluerant, tui singulas uri s reii Aae nos o equatur. Quantobrem, siue hocstatueritis, te critis domos, hoc Diastersum rei p. domita Ani Alerico: mihi comitem ad concionem populo secarum, atque iu- tiuunt, qui id ego Gulgentem, robrosum in iti e dum Ume illam Silani sintentiam stqui malueritis, 13s Mius tirbis, atque in cinere et v. Himper' cc o fitile me, atque uos a crui si iis uituperati ne destin carent; ρ uel entissmifuerimus, imponit ordes hal

deris,atque istinebo,eam multo leuiom fuisse . quase bisnur; in re foret esse uoluerimus, si inmae nobis' qu η', P. C. quae pol si esse in Liniis i r immanitate crydelitatis tu patriae otiium ne priacie fama pia punienda crudelitas i ego enisu de meo sensu iudico as . . i

EXPLANATIO

SVs τ εNT AN Dol morando, ut ad T. lib. a.Aedificationem Areani ad tuum aduentum tari placebat. Et lib. 2. de Inuent. Vtrum statim herHiecesse utrum habeat aliqualia an alia& rationem. D v A si nondum sententiam Cato dixerat . D. Si LAN1,l consulta designati. qiii enim prioreloco designatus crat consul, is in senatu primus omnium sententiam , rogabatur. HOC

spo aesaepe tu improbos ciues in hac rep. usurpati recordatur. 4 orat. 1. Persaepe etiani PD uatianhae rep. pernicioses ciues morte multarunt. sententia respicit, ut arbitror, prisca tenapora, cum lex Porcia, quae uirgas ab omnium ciuium Romanorum corpore amouit, lata nondum cstet . nam post cani legem saepe ciues Romanos morte multatos esse non arbitror. Si . in PERARE uebs; .municipiis, ut eos custodiant. DIFFICvLTAra Μ,l nam si ut eos custodiant, rogemus; non iacile impetrabimus. DECERNA TvR tamen, l quod Caesar sitit. Suscipi AM,l in me recipiam. V in Lux RuNT; l quod Ciccro credere non uideturndq. non hic modo, sol etiam in Cluentianan in Tusc. i. significat. Horatius quoque ode lib. i. di Plato in Phaedone, di lib. i. de rep. fabulam appullat. Homerus tamen uera illa supplicia putat, sicliti sunt. POENAS resp. poetissee. t intcinctus cst enim CGra

chias, ut auctor perniciosarum legum, ab Opimio consule. Ex fatisi ex libris libyllinis, fata praedicentibus. Pu RPvRATum euel praetextatum, in magistratu. ET Gabimium, 1 etiam Gabiniu. quamquam senator non sit. cratenim , ut Sallustii in docet, eoilestris ordinis. J N huius urbis , lnon, in hac urbe, quam illi incendio tollere, ac desere cogitauant, sint urbe incensa, in eius uestigiis. Prinrterea inuitur, In cinere qumgrati imperii.

NI s i xero cuipiam L. Caesar, uisfortissimus, ct

amarito res rei p. crudebor nudius tertius es u sus, cum sororis hin, seminae lecti me, uisum pra sint , O audientem uita priuandum esse diait, cuius cui lassu consularem inter ectum , dium. eius i ub

rem legatu mapatre misym, tu carmenecatum esse iaxit . quorum quodsimilafuit actum e quod inuum d

lendae resp. tonsillum largitionis uoluntas tum in rep. uersata est partium quaedam contentio. atque cis tempore huius auus Lentuli, u ris imuir, armatus racch. m

148쪽

In Orationem l V. in Catilinam. I 3 7

a zm est persecutus, est paue tum unisu accepis, eos, qui ct sibividerent esse pereundum, eum omnibus ne qDid defumnia diritate rei p. minueretur:bis ad euer potius, quam liperire uolurrunt. hosce homines tenaeafundarenua rei p. Gallos accersirit seruitia concm excipio, cerno libenter: neque enim in im roborum tauit, Catilinam euocauit, attribuit nos trucidandos ci ciuium , sed in acerbissimorum hostium numero haben- ego,ceteros cities interficiendos Gabinis,urbem instam dos puto. ceteri uero , dij ini mortales, qua frequentia, mandam raso, totam Italiam uastandam, diripiendar. quo studio, qua uirtute ad communem dignitatem, salu- catilinae. Vereamini, censeo, ne in hoc ere tam λ- tem. cos ante quid ego hic equites , commem mani ac nefario nimis aliquid uere statuisse uideamini: rem qui uobis iras ma ordinis consitiq. concedunt. cum renito magismaerendum,neremis epoenae cru ut uobisium de amorere'. corteat: quos ex multorum deles magis in patriam , quam stueritate animaduersio- annorum dissensionead huius o Minusocietatem, eomnis nimis isti intes in accisi mos hostes fuisse uide, cordiamq. reuocatos, hodiernus dies uobiscum, 'at q. haum'. Sed ea, quae exarassio P. C. dismvlarenonpossum. caussa conisum quam conivinionem se in consulatu

iactantur enim uoces, quaeperueniunt ad aures meas, eo latam meo, perpetuam in rep. tenuerimus ;c

Gram, quiuereri uidentur, ut habeam satis praesid3 firmo uobis, nullum posthac malum ciuileae domesticum ad ea, quae uosstatueritis hodierno die, transigenda. om ad ullam reip. partem esse venturum. pini studio defien-

Hapronis, parata, est constituta sunt, P. C. cum mea dendae resp. conuenisse uideo tribunos aerarios , oriss summa cura, atque diligentia, tum multo etiam maiore mos uisos, suibas item uniuersos: quos cum casiu hic dies

populi Od se inmum imperium retinendum, ct ad com ad aerarium frequDes aduocasse uideo ab electari emunesfortunas construandas uoluntare . omnes a Uint fortis ad communem lutem esse convorsos. omnis ita omnium ordinum homines, omnium denique aetatum: nuorum ades multitudo, etiam tenuit rerum. quis est

plenum essorum, pleni omnes aditus huius loci, ac tem enis, cui non haec templa, at pectus urbis, possesso li- ρα caressa eni- est post urbem conditam haec inuentas berratis, lux denique haec ipsa, o hoc commune patriae

Ia, in qua omnet sentirent unum atque idem, praeter Dium cumsit caram, tinnuero ire, atque iucundum'

EXPLANATIO

N R o Q s se ac ' matris Antonii, qui triumuir postea suit: nunc P. Lentuli, coniuratoriam principis, uxor erat. PRAESENTE 1,l in senatu. Cuius auit P. Lentuli, principis senatus: de quo orat.3. Est uero, hiquain, signum notum, imago aut tui, clarissimi uiri, qui amauit unice patriam, &ciues suos. CON sv LAREMI M. Fulvium Flaccum. Iura RFECTvΜ1'Opimii Consulis iussu. FI LIvM R . eiust minorein silium, qui nihil peccauerat: in quo Opunius, ut nimium crudeli a cusatus est. A D . E A transigenda. I ad supplicium de coniuratis sumendum. TvΜpLi. I Iouis Statoris. Cuu sibi uid i esse ne dum , t aere alieno. hi sunt, quos orat. a. in quartum genus improborum ciuium retulit. quo loco haec dixit: Non intestigo, quamobrem , si uiuere boneste non possunt, perire turpiter uelint; aut cur, minore dolore perituros se cum multis, quam si soli pereant, arbitremur. v M omnibus t si desecijs Catilinae loqueretur, cum multis, diceret, non, cum omnibus:ut Orata, .communem igitur perniciem significata quam illi maluerunt, quam ali perire. E x institorum annorum GP sionei propter iudicia: quae cum C. Gracchus adempta senatoribus ad equestrem ordinem transtulis set, postea Sulla uictor ab equitibus ad simarum reuocauit. nunc etsi uterque ordo Aurelia lege iudicabat;

αdhuc tamen inter eos dissentiones erant. IN . Co v s v L A Tu cor natam naeo, i id lignificat ep. Is lib. r .ad Att. his uerbis. Tutor ut possum,illam a me conglutinatam concordiam. Et ad eundem ep. I.

Iib. 2. Nunc uero, cum equitatus ille, quem ego in clivo Capitolino, te signi sero, ac principe,collocaram, senatum deseruerit. PERPETUAM perpetua non fuit ea coniunctio, duabus de causis, primum, quia, publicanis a simatu petentibus , ut induceretur locatio, qua redemerant Asae uecti lia, in qua sit bantur, se, cupiditate prolapses, nimium magno conduxisse, lenatus non concessit. qua de re sic ep. t 6.lib. I. ad Att. Cato miseros publicanos tertium iam mensem uexat, neque iis a senatu responsum dari patitur. Et Cp. I. lib. 2. ad eundem : Q id impudentius publicanis renunciantibus fuit tamen, retinendi ordinis Caulla, facienda iactura. restitit,&peruicit Cato. Altera caussa est, de accusandis iis, qui ob rem iudica dam pecuniam accepissent. quod perspicue ad equestrem ordinem pertinebat,ideli ad illa tempora, quibus cum soli equites iudicarent, acceptae pecuniae infamia laborarunt. de quo in cadem ep. Quid uerius,quam in iudicium uenire, qui ob rem iudicandam pecuniam acceperint' censuit hoc Cato: assentit senatus. Huites curiae bestum. H i C . D i E s i nonae Dec. A a exstinatione ortis 1 quae sortitio futura citet, di istoria non ostendit. sortasse, qui scribae operam aerario dare deberent anno sequenti, serti permittebatur. H A E C templa, I 'quac circa forum crant.

ORATIO

OPεRAspR ετ iv Μ est libertinorum duant: quam quidam hinc nati, O summo nati loco, bominumstudia covoscere, qui sua uim te t)rtu non patriam Damota urbem hositum esse itidio. Aerunt. nam ciuitaris coiiscuti, banc uerepuam patriam e se im sed laid ego buium ordiris homines renim Orre q ss privarae

149쪽

DS Commentarius P. Manutis

Aratae foramin, quos communta re'. quos denique Esertas ea, quae dii i ima est , uua ut patriae δε- fendendam excisa it . vvs es nemo, qui modo toler. bili condicione sit struitutis , qui non audaciam ciuium perditorum perhorresicat, qui non obstare cupiat, qui notantum quantum a det, o quamlompotest conterat ad ommunem stantis voluntatem. Qua res quem v strum forte commovet hoc, quod auditum est, lenonem quendum Lentuli concursare circum tabernas , pretio Jeran te olicitari posse animos emitium, atque imperito-ram: es id quidem motum , atque tentatum ;sed nulli sunt inventi tum aut fortuna miseri, aut uoluntatepem diti, qui non ipsum illumsessae, atque operis, o qua stus quotidiani locum, qui non cubile, ac lectulum suum, qui denique non cursum hiinc otiosum uitae suae Mum.. 1se velint. multo vero maxima pars eorum, qui in tabernis sunt, immo uero cidenim potius est dicendum θsenus hoc uni tersum amanti limem est otj.etenim o ne eorum instramentum, omnia opera, ac qua iussi

quentia ciuium susinetur, alitur otio: quomm si quae- . fus, octi sis tabernis, minui silet; quid tandem, incensis, futuram esse Quae cum ita in P. C. uobis populi R. praesidia non desunt: uqs, ne populo R. dele victum

vi, providete . habetis consilem ex plurimis peri usis, o insidijs, aeque ex media morte non ad uitam siuam, sed ad salutom uestram reserua: m. omnes ordines ad

uoce consentiunt. Obsibascibus, o telis impiae coκλ- rarionis, nobis seupplex manus tendit patria communis: uobisse, uobis utram omniam civitam, nobis arcem, e cupitolium, uobis arus, penates, uobis itum ignem V saeperpemum, ac sompiternam, uinis omnia templa deorum, atque delubra, uu is seros, atque urbis tecta commendat . praesena deus nita, decorat remum Aramm, ac liberorum anima, de fortunis omnium, de' sedibus, de focis uiatiis hodie o Ee uobis iud cantam s. habetis ducem a morem vestri, Oblitum sit: quae nou semper facultas datur. habetis cmues ordines , Om-κes omines, aviaresim populo R. . id quod in ciuili. c ymbodierno die primum videmus, unum atque idem' i quem . cogitate, quantis laboribus sundat tim imperium , quanta uirture sabilitatu libertatem , quanta

deorum benignitateauctas, exaggeratas fortunas una tiopa e delerit unc amquam posthac non modo ι

fici, sed ne cogitari quide pust, uilis hodurno die proui..dendum es, Atque haec, nonus uos, qui mibi studio paene praecurritis, excitarem, locutus siem ;sid ut mea nox, quae debet esse in re' princeps, oscio functa coh

DLMi xi retur . nunc, antequam ad sententiam redeo, de me pauca dicam . Ego, quanta manus est coniurato rum, quam uidetis sepe magnam, tantam me inimis

. rum muciituesnem sus pisse uideo: Ad eam ese iudico

turpem, O infirmam coiit piam, Grectam. quod

si aliquando ali ius furore, o sitim concitata manus

ista plus ualuerit, quam vestra, ac re . di itas:me tamen meorum s rum, atque consiliorum nramquam,

P. Graenitebit. etenim mors,quam illi mihisortasse mi

m , quibus anto seruiebant. Fo Retv NA, nitantur, omnibus est paratar vitae totara laudem, quantatios meu Iris decretsi honestesis, nemo es usi cuius . ceteris enim semper benegestae, miri uni constri seruatae rei p. Iratulationem decreui scit Scipio clarus illa, cuius coh lio, atque uirtute Hannibalin ta sit utre Ure, atque ex Italia decedere coactus eri: Ometur a terraimia laude Africanus, qui duas urbes huic ει ris issent as, carthaginem, Numantiamque, deli uis: habeatur uir egregius ti Paullus ille, cuius curru rexpotentissimus quondam, oenobilissuus Persis horninauit: sit in aeterea gloria Marius , qui bis Italiam obsedisne, O metu seruitutis Eborauit: anteponatur mnibus Tompeius, cuius res gestire, atque uirtutes iisdem, vibus solbs cursu, regionibus,ac termisus contin tur . eris profecto inter horum laudes aliquid laci nostrae gloriae. nisi forte maius es patefacere nobis protiincias, quo exire posmus; quam curare, ut etiam illi, qui absunt, habeant quo uiatores reuertamur. qu. umqva est in uno loco condicio melior externae victoriae, quam domestiae: quod hoses a Fenigenae aut oppre Ieruiunt, aut recepti beneficio se obligatos putant; qui catem ex numero civim dementia aliqua depra rati, hocip. triaesemel esse coeperunt, eos, cum apernici e rei' repuleris,neque vi coercere, elue sent is placare pias. quare mibi e perditis ciuibus aetererem bellam fusi sum Oe uideo, quod ego vestro bonorumq. omnium all-

xilio, memorial. tantorum periculorum, quae non m

do in boopopulo, qui eruatus es, sed etiam in omni μgentium fermonibus, ac tibηssi. Ner haerebis, a me, atque a meis facile propn iri posse confido. neque usi

profecti tanta uis reperietur, quae coniunctionem v Itinam eqγitum. R. . tantam co rationem bonorum omnium postingeret labefamrepsi. quae cattami, P. C pro imperio , pro exercitu , pro Poniaci

qua neglexi; pro triumpho, cerni'. ruisis insign/bus, q'ae fuat a me propter urbM. us eq. salutis cu-

tibus,quaeIame uianis opibus no minore labarctueor, quam comparo apro his igitur omnibus rebus, θ' pro meis in D Umsal ribus nudils, proq. hac, quamcon'

sticitis, ad cyser antam remp. diligerula nihil alimia nobis vis huius remporis , ori s mciconsulatus memoriam, po lo: quae do oris ν iris mentibus infixa, si migro me muro Leptum arbitrabor. quod si mea gemuis improbo in sesel erit, ut e superauerit; commendo vobis paruum, meam silium a cui profectosari

erit aesidi, non solum auaritiem, uerum et iis ad dia Pitatem, si eiur, qui haec omnLipuo solus periculo coirser hexit, illum esse si dum memineritis. . Quapropter desiummasalute tiei Ina, pqpulit. Iro T. c. de uesti is cooiugibus, ψc moris, dearis, ac sociis, tisanis, ac templis. de totius urbis tectis, ac sedibus de imperio, de liberi te, desalutς Itariae, seq. uniue, a rep. decernite dilia genter,ut innisui lis,ac fortiter: Res ais enim consule Ii parere nemus decretis non obitet; cro, quaqatueritis, quoad uiuet, defendere io per 3 ipsum praenare pol

sv A hirturet stra probitate, siti'. merit herga ciuitatist ut a dominis nianuuii si ciues R.noni eis ta

150쪽

In Orationem IV. in Catilinam. I 39

inendi VER EI eum non sit. nati m si uisunt, nec in urbe omnes, aut etiam in Italia. Sum, o tore t ut Lintulus, ut ilina, patricii gem --HODIERNci i mran et nam Mim sp. Melio, quem Modit Seruilius Ahala, & cum Gracchis, quorum alterum P. Scipio Otrum L. Opimius consul, & cum Saturnino, di Glaucia, quos C. Marius consul, multi fit ut PS i j 'clarus', i ira quattuor laudat mineratores, ut uarietate lectorem delecte primum, sit clarus: aliminum, Ometur eximia laude: tertium, Habcatur uir Uregiu et quartum , Sit in acterna gloria. Quae tamquam commvnu laudatio est. sic enim, non m0do quicumque res bello praeclaras gesinit . uerum etiam quicumq. aliqua uinute pracstet laudari potest . at Pones propria quaedam laus & Ingularis est:culum: gestae,atq.ui 'tes usdem . quibus solis curses,regionibus ac terminis continenturAE or. r .de eodem Fine uestri impini non zrae, sed coeli regionibus turminaret. CONSILio,i quia putauit in Ataram transeundum , ut Hannibal Italiam relinquere cogeretur. V I R T v T E l sine qua consilium inutile fuisset. cui bis ut iam obsidione, metus itutissi-- Bis, dicit, propter Ambrones,&T tonas in Gallia, Cimbros in Italia deuictos. PRO exercitui quem habui siti in prouincia Pao prouincis, quam neglexι,l ea Gallia fuit: ut in oratione in Pisonem. de qua in ep. ad Catonem lib. xv Eerrouincim ornatam, &sipem non dubiam triumphi neglexi. Vr institiamsi 1 nam superiore senatu quem habuit in aedc Concordiariindiciis contra coniuratos expositis,consessisq. coniuratis, eum senatuia consuluisset, de summa reip. quid seri placeret; dictam. essent a principibus accerrimae ac sertissimae sententiae; lanam eas sine ulla uarietate est consecutus: ut orat. 3. P E R se is praestare I esseere neruis ea ciuis improbus insimare possit. Pa se ipsum, dicit, quod aliorum opem exspectaturus in ea desta

SEARCH

MENU NAVIGATION