장음표시 사용
111쪽
ioo Com. P.M. in Orat. III. de lege Agraria.
Hy,ut quod quisque post Moerium, carbonem consules ps det, id eo iure tenere quo optimopriuatum ' etiam
,si ui eiecite etiamne, si clare, si precario venit in possessionem e ergo bacie ius ciuile, caussaepos sonam,
praetorum interdicta tollantur . non mediocris res, eque
paruum sub hoc uerbo furtum,quirites, latet. sunt enim multi agri lege Corneliapublicati, nec cuiquam assignatineque uendisi , qui apaucis hominibus tapudentissime possidentur: his cauet, bos defendit, bos priuatos facit:
Dos nquam, agros, quos Sulla nemini dedit, murus non
uobis assignare uult , sed eis condonare , qui pol mi.
Caussam quaero , cur ea, quae maiores uobis in Italia, Sicilia duabus Histam,s, Macedonia, Uia quaesiuerunt, uenire patiamiai ; cum ea, quae uestrasum, condonari
possessoribμs eadem lege uideatis' Iam totam legem intelligitis, cum ad paucorum dominationem Dina sit, ad
Sullanaeas gnationis rationes esse accommodati imam. nam foco huius uir multum bonus e rive ego nunc de
illius bonitate, sed de generi impudentia diluto . ille enim, quod babet, retinere uiat, nequest Sullaniim esse dismulat:hi ut ipsi habeat, quod non habet, quae da bia suis, per uossancire uult cum plus appetat, quam ipse Sulla ; quibus ego rebus resisto , Sullanas res
defeniae opiminatur . Habet agros nonnullos , inquit, socer meus, desertos, atque longinquos: uendet eos mea
lege, quanti uolet. habet lare sine nullo iure Issos
confirmisuntur optimo iure. habet publicos: reddans pritiatos. denique eos fundos, quosia agro Casinario timos , fiuctu i mos continuauit cum inque eo uicinos prosiriberet, quoad oculos continuando, ex mutiispra
s unam fundi regionem formamq. perfecerit, quos nunc cum aliquo metu tenet, sinetissa curam stibis. Faquoni , qua de causse, O quorum caussa illa Irac promulgauit, ostendi; doceat ipsie rum ego quom post ore defendam, cum agrariae legi ruo . siluam Scantium uendis: resp. post ire: desiendo. Campanum a rum diu dis : .uos estis in possessi me . ae . deinde Italiae ,
Siciliae, ceterarums prouinciarum possessiones venales,acproscriptas hac me uideo: uestra suopraedi uestrae ἐν ones: resistam, at Pere uenabo, neque partara quoquam populum Q. suism efflanibus me consule
Onoueri , praestrita cum uobis nihil quaeratur. hoc enim uos in errore uersari diutius non oportet. num qui uestrum ad uisu, ad facinus, ad caedem accommodatus est ' nemo . atqui eistareri hominum, mihi credite, Campanas ager, o praeclara illa Capuastruatur: exercitus
contra uos,contra libertatem uestram ontra Cn. Pompeium constituitur: contrahanc urbem Capua,contra vos manus hominum aridatis morum , contra Cn. Pompeium decem duces comparantur . ueniant coc
quoniam me in uestram concionem, uobis flagitantibus, conuocauerunt, disserant.
R Epavr ivvs Sullat assignat enim ut altor Sulla. optiUo priuarum .i mo iure optimo priuatum tenetur. Ius ciuile, i quo posscssionum iura distinguuntur: cum Rullus omnia confundat, nihil distinguens. PRAgro Rubi interdiset quibus de policssione litigatur. P Riv Α- ros secit: ' tamquam priuatos possideri vult: cum a Sulla publicati sint. insta. Habet publicos:reddam priuatos. Qv A E ves sunt, P cum ea Sullancininias ignauerit, aut uendiderit sed publieauerit. publica enim ues ira. CONDONARil eo uerbo, Post cisa. PossEsso Rr Busi paucis homini-biis, eontra legem Corneliam impudentissime possidentibus. VIR multam bonus es: l quia non dis
simulat, nee appetit aliena, ut Rullus, sed, quod Occlipauit antea, retinere uult. occupauit autem & Irpina agrum totum, S in CasinaA fundos multos. Aducrbij loco, Multum, dixit, pro italae: ut Horatius: Qua rentes uario multum diuersa palato. Et Tibullus: Securus multum. Dusi Al Sullana: quorum certa possessio non est, utpote quae ab unius libidine nata sit. PER uosi ucstris suis agiis. nam sancit, ut ea omnia eo iure sint, ut quae optimo iure priuata. RESISTOI contra legem eius disputans. DLFENDER a criminatur. 1 si sic legatur, subaudiendum est, Me. sed cum Priscianus lib. i ix. scripserit: Qu aedam eadem uoce utrumque significant, idest actionem, & passionem,ut osculor te,dc Osculor a te criminor te. & criminor a te: libenter soluor antiquos libros, in quibus est, Defundere criminor. I Nyi τ, l l pida obiectio, dicentem inducens Rullum, quod cogitabat potius, quam dicebat. Q v AN Ti nolet. lement enim ipsi decemviri, in quibus exit Valgij gcner Rullus, S inducent populo Roinano,quanti uolent. ita de Valgius, de deccmuiri, decepto populo, quaesium facient. supra. REDDAM priuatos .l quia mea Ie e, quaecumque possid tur, eo iure cilciubco, ut quae Optimo iure priuata lint. supra: His cauet, hos dae t. hos priuatos facit. VI Ci Nos proscribete ,1 uicinorum agros. ii cor. a. Vt ipsum Cn. Pompeium proscribe re positatis. Curi estino metui propter inuidiam pollussionis iniustae. uicinos enim, quoad libuit, proscripsit. OCvLos continuando i continuauit fundos, proxime dixit: aptius igitur, Oculis, quam, Ocillos. quod alijs quoque placuit. Vos est inminebione: nam si publicus est. uesterest. ut reliqua uectigalia. CONTRA Cn. Pompeium. l Or. a. spcrant, si concessum sit inlinicis Cn. Potnpeii cum imperio, cum iudicio omnium rerum, cum infinita inicitate, cum in numinabili pecunia non s lum aliis in locis uagari, uerum etiam ad ipsius exercitum proumire, aliquid illi insidiarum fieri, aliquid de eius excultu, copijs, gloria detrahi posse. PRAECLARA illa Capual superba, crudelis, luxu dita
fluens, minime uobis inpetenda. perspicua ironia. Id o N I N v Μ an cissimorum, i quos in agro Campano arbitratu suo decemviri conitituent, quinque scilicci colonorum millia, singuli quingenos. Vonis ira tolis, i ut eorum criminationibus praclens respondere ioticta Cariat a Populo, tamquam sui si diota . qui absciatem accusari nolucrit, beneuolcntiam.
112쪽
. TTivs. Labienus tribunus pl. diem dyxit C . Rabirio, o perduel ionis crimen intendit, quod L. Appuleium Saturnis num tribunum pl. interfecisset defenderunt eumQ. Hortem
sus, oeconsisl Cicero. Acta primum caussa est apudduum
uiros ex antiquo morer quos fuisse C. Caesarem,oe L. Ca sarem, auctor est Dio lib M MI I . deinde, reo condemnato, π ad populum prouocante, in campo Martio, comiti's centuriatis. de quo iussi tum non esse propter militaresignum a Mete o Celere praetore de Ianiculo ablatum; quod cum accideret, dissolui comitia uetere instituto necesse erat; nec uoluisse iterum Labienum habere comitia ;mea ratione Rabirium seruatum esse, Dis nairrat eodem libro .
113쪽
i T s i, Quirites, non est meae cohs et regi is nitio dimidirationem reddem qua de caussa quemque desinitam ; propterea quod cum omnibus ciuibus in eorum periculis
semper Iutis iustam mihi euussi
nec litudinis esse duxi: tamen in hac defensione capitis , mae, fortunarum omium C. Rabiris,proponenda ratio uidetur esse ossici, mei: pr pterea quod, quae instissima mihi caussa ad hune . e dentam esse uisa est, eadem uobis ad absoluendum debet
Nideri. nam me cum amicitiast vetustas, tum d itas, Lominis, tum ratio humanitatis, tum meae uitae perpe
zua consuetudo ad C. I intrium defendendum est acto ratar tum M o, ut id redissigi me facerem, salus rei p. consulare vicium, coinsulatus denique irae, mihi una
nobiscum tum Lalute rei commendatus , coe t. non
enim C. Rabiriuin culpa Olicti, non inuidia, uisa'. turpitudo, non denique veteres. iustae, grauesq. inimicitiae ciuium in riscrisien capitis uocatierunt ista,ut Urud*mmum auxilis mimatis, atque imperj, quod nobis a maiordus est traditum, de rep. tolle et ur, ut nihil pom coctoritasse rus, nil si constulare imperium, nisil consensio bonorum contra psem, ac perniciem ciuitatis Naleret, iccirco in his rebus euertendis unius hominis nectus, infirmitas, solitudoq. tentata est . quamobremse si boni consulis, cum cuncta auxilia rei p. labefactari, nutaiq. uideat, Ierre opem patriae, succurrere fidusi,
fortunis q. sommualbo s. implorare ciuium fidem, suam Iutarem posteriorem salute communi ducere: est etiam bonorum, O fortium ciuium, quales uos omnibus resp. temporibus exstitistis , intercludere omnes seditionum uias, munirepraesidiar .summum inconsulibus is perium,fummum in senatu consilium putare; ea qui I cuiussit, laude potius, o honore, quam poena, um cito dignum iudicari. Qua brem labor in hoc dest dendo praecipue meus est, studium uero conseruandi hominis commune mihi uobiscum esse debebit. sic enim GDsimare deberis, Quirites, post hominum memoriam rem
.nullam maiorem, magis periculosam, magis .il omnibus uobispror idendam, neque a tribuno pl. susceptam, ne
que a confusides am, neque ad populum R. esse dei tam . agitur Misa nihil aliud in bae cutis a , Quirites, quam ut nullum seu postiac tu rep. publicum consilium ,
nulla bonori co sensio confra isnproborum furorem, O audacium, nullaM extremis resp. temporibus per Mgium, praesidii, insalutis. Quae cum it Urito mirum, quo in tanta dimicatione capitis, famae, uertunarumse omnium fieri necesse ea, ab Ioue Optimo Maximo, cet riss diis, deaburi immortalibusj quorum ope, o au-atiis vinito magis baec rel. quam ratione hominum, consilio gubernatur, pacem, ac uenia peto , preco D
d de hos, ut inires, quor potestasproxime ad de rum i vili qualium numen a cedit, oro, atque e sero , quoniam uno terepore vita C. Resbir , hominis miserri
mi,arque innocenti Mi, alus reip. uobis manibus,si ssiari fisper istisiis, adhibearis in hominis ortunis in
sericordiam, in resp. alut sapientiam, quam soletis.
A p i τ i s uitae: nam ciuibita Romanis uno perduellionis crimine, quod inter eru mina maiestatis maximum,&grauissimum erat, a)imi uita poterat. SALus rep. lhaec est caussa, de qua dixit: Eae iustissima mihi causa ad hunc defendendum esse uisa est, eadem uobis ad absoluendum debet uidcri. Mi Hi uni a uobis, i centuriatis comitiis : quemadmodum de nunc centuriatis comitiis de Rabirio iudicatis. V xTERLs, i fae,paucis, sed iniustae, quibus L. Appulcius tribunus pl. & C. Serii ilius Glaucia practo' de C. Sauscius, &alij perditi ciues adducti sunt, ut romp. oppugnarent. M 14 v M auxiliwm malefiatis , atque imper , cum illud S.C. primit ncccssitas temporum, Dent operam consules, ne quid resp. detrimcnti patiatur. DE rep. tolleretur, i quandoquiadem ex eo S C Rabirius, consules C. Marium &L. Valerium secutus, contra rei p. hostes arma sumpsit. quem qui capitis in discrimen uocant nimirum illud maiestatis, atque imperii summi im auxilium tollere conamur. Aucro Rir Ax senatus, 1 quae, nisi ualeat illud S.C. quod extremis rei p. temporibus, domestici belli metu, seri solet, prorsus exstinguetur. CONSULARE imperium, i imperant inimconsules ex eo S. C. ut, qui remp. saluain cile uelint, arma capiant, &sequamur. CoNfENsio bonorum i qui consillari parentesi inperio, nciarios ciues, Saturninum,&Glauciam opprcscrunt. INFiR- Nir As, folirudos: cum sit infirmus ab opibus, nudus a propinquis, facilc sperarunt eum posse opprimi: non quod do unius bominis initio ac morte admodum laborcnt: sed hunc tcntam, hunc oppugnant, ut cum eo simul res illas euertant Λ TR illv No PL. I T. Attio Labieno. A. corus. LEI
114쪽
In Orationem pro C. Rabirio. IO3
seips significat. V τ nst tam ct posthacisti ep. publici consilium nullus in rep. senatus. Dicit idem quod sepra: Vt illud siminum auxilium in statis, atque impcrij, quod nobis a maioribus est traditum, dercn. tollaretur; ut nihil posthac auctoritas semitus, nihil consulare imperium , nihil consensi' bonorum contra pestem, ac pernicim ciuitatis ualcret. PALEM 1 inter cives. Respexit ad uerbum,Dimicatione. VENIAMI ut ii quid a nobis contra eorum uoluntatem commissum est, ignoscant. AD mu constituenda 1 cuius agitur silus in hoc iudicio, cum salute Rabirii. Horai Ni miserrim atquc in noce Domi, i eius hominis, cuius miseriis uestra misericordia, innocentiae iustitia debetur. S A L v sv .l eadem precatur a populo, quae precatus est ab Ioue opi. max. uitam Rabirii, salutem rei p. AD, ins AT is se briniuis forti his mise Dorduipi, i , iustitia' non postulat, ne dissidere uideatur. in quo populus o deretur , sed misericordiam rogat, quae extra iustitiam est, ut altera cum est
ligentius restondendum est, qum ab hoe necatum KR Axilii, cum ad iudic' mo ram familiaris funeris excusatio quaereretur e quid enim est tam uerisimile, quam cariorem huic fororis maritum, quam fororis silis fuisse eatque ita cariorem, ut alter uita crudelissise priuaretur, cura alteri ad prolatiouem iudicj biduum quaereretur e An destruis uis connis legem Fabiam rerentis, aut de ciuibus R. contra legem Porciam uerberaris, aist necatis plura dicenda ante cum tanto Rufo c. Rabirius totius Apuliae Iingulari uoluntate Campaniae uicin ratis orne rer; cumq. ad eius propulsendum petaculum non modo homines sedprope regiones ipsae conuenerint, aliquanto etiam latius excitatae, quam ipsius vicinit ris nomen ac termini postulabant. , quid ego ad id long orarionem comparem, quod Q in eadem multae irrogatione pescriptum, hunc nec uae, nec alienae pudicitiae pepercisse' quin etiam sustico reo mihi semissi'ram a Labieno praestitutaem esse, ut ne plura de pudicitia dicerem. ergo mi haec crisnina, quaepatroni diligentiam desiderant, interilis mihi Aemi am istam nimium Io
JN.s xvi non As curriculum eo ini: l uidetur in perduellionis iudicio potestatem accusator L buisse praescribendi tempciris rei defendendi : idq. subito Labienus secit praeter opinionem Ciceronis, iii tibi spatium desensionis comparauerat, & constatuerat . ita se excuset simili, & accusatorem ut iniquumaeelint . populum conciliat sibi , alienat a Labieno. PAR tvirvn s&hoc uerbo quaerit inuidiam
accus tori. paretur enim es, qui imperat: aequa uero condicio non cst, cum ita duo contendunt, in iudicio praesertim capitis, famae, sortunarumq omnium, ut alter imperet, alter parere cogatur; imperet autem &accusator. de idem inimicus; pareat non solum d cnsor, sed etiam consul. N i a i Orte I lignificae ideo se a Labieno eoactum esse in curriculum semihorae, ne pluribus uerbis ad ea. quae obiecit et , responsdere posset. A C. Macroi qui Rabirium iam antea de locis religioss,&de locis ab eo uiolatis accusa-tierat. Hunc opinor esse C. Licinitam Macrum, qui derepetundis reus cum se damnari uideret a Cicerone praetore, damnationem uolim taria morte uitauit. ita indomcsticam legis benescio seruallit. hoc Pli tarchus in Ciceronis uita, ta Valerius Max. memoriae tradiderunt: hoc di Cicero ipse ep. r. lib. I. ad Au. his uerbis: Nos hic incredibili,ac singulari populi uoluntate de C. Macro transegimus. cui cum a 'ui funsemus, talium multo maiorem mictum ex populi existimatione, illo damnato, cepimus, quam ex ipsius, fi abs tutus esset, gratia cepissemus. P Ro P I N Qv v s . C. 'ibir , t sororis maritus : ut infra constat. Vi R Tvrsi innocentia. A D iudicis mora mi iudicii, quo C. Curtius reus erat. A T Qv K ira cariorem, amplificandi modus, ut prolisc Manilia: Regnat,&itar Gnat, ut se non Ponto, neque Cappadociae latebris occultare uelit,sed emergere e patrio regno,atque in uestiis uectigalibus, hoc est in Asiae luce uersari. Quo loco pluribus exemplis hanc figuram confirmauimus. ΛPvLI AEl cx qua regiq- ne ortus, aut claaman qua natus erat Rabirius. C A. M P A N I A E vicinitatis I non repugno antiquis libris r mag:s tamen arrideret,Campanac uicinitatis. LONGAM orationem l quid multa respondeam, cum tu nihil dixeris c. I N eadem multae laterrogatisne i irrogabat Rabirio Labienus accusator mutatim uiolatae ec suae, & alienae pudicitiae nomine. Eadem irrogatione, dicit, quia irrogatio cadem plura a compl.ci
NV N c quoniam ψ T. Labiene , diligentiae meaei preris angustus niser isti; meq. ex comparato Uictura statio de sensis is in semihorae curriculum coegisti: parebitur m quoi isi qui Imum est. accusat aris condicioni, O, quod Miserrimum, inimici potenati. quamquam in hac'M Giptione siet horaepatronim hi partes reliqui Ili,co furis ademini: propterea quod .d deberi propemodum satis erit hoc mihi te Io s, Nerum ad conquerendum parum. Nisi forte dei cis relu siti, c de locis, hoc uiolatos esse dix si, pluribus herbis tibi res aud tam putas. quo in criamive nihil enumquam abs ted rum, tus, a C. Macroniecturu Ge crimen id C. Rabirio . m quo ego dmiror, meminisse te, quid obieceris c. vlirio Macer inimicus; oblitum esse, quid aequi, o iurati iudices iudicarint, inpeculat, cto , an de tabulario incens longa σω expromenda e quo in crimine propinquus C Ralis , iudicio claris , cicuretius pio uirtutesua ea bonestis sme liberatus : ipse uero Rabirius non modo in iudicium Ioram criminum, sed ne in tenui mam quidem relici a m verbo est umquam vocatus. Ande sororis filio dia
115쪽
eomplectebatur, de locis resigiosis, lucis'. uiolatis, depeculatu ficto, de tabulario incenso , de necato sororis filio, de seruis alienis coitu legem Itibiam retentis, de ciuibus R. contra legem Porciam uerberatis , aut necatis. Qv A E , t cum ab accusatoreintenduntur, qui de his allia quid dicere uideatur, non, ut a te sunt obiecta, nullo argumento. INTELLI GiSI: i , quae br
uissime respondi, uides eam ipsam semihoram,quam tu mihi ad reum defendendum Praestituisti. nimium etiam longam fuisse .
IL L A u alteram parem, de nece Saturnini, ni sexiguam,arque angustam esse uoluini: quae non or toris ingenia , sed consulis auxilium isnplorat flagitat . num de perduellionis iuescio, quod a me sublatam esse crimina; Voles, meum crimenes, non ubiri' . quod minam, dici es, ego Haut primus, aut solas ex haerep.sustulius': utinam, quod ille crimen esse vult,' priam testimonium meae laudis esset . quid enim optaripores, quod ego mallem, quam me in consulatu meo camn m de foro, crucem ce campo Hstuli se Ud ista laus
primum est maiortam nostrorum, Quirites, qui, pur retibus, η llum in libero populo hestigium crudelitatis regiae retinuerunt: deinde multorum uiror fortium, qui uestram libertatem non acerbitate suppliciorum &fecta sed lenitate legum munita esse uoluerunt. Quamobrem uter nostri m tandem, Labiene, popularis est; tune, qui ciuibusu in corcione ipsa carnificem, qYi xinc ti adhiberi putas oportere; viri campo Martio, com ti s centuriatis, atq=icato hi loco, crucem ad ciuium supplicium di figi. O constitui lates : an ego, qui saneInari
concionem contagione cam cis hero; qui optandum
seri inpopuli R, aut illis ne jssceleris vestigri esse diaco; qui canin concionem, frictum campum, inuiol tum corpus omnium ciuium se integrum ius libertatis defendo seruari oportere e popularis uero tribunuspl. iustos, defenso'. iuris, ubertatis. Porcia lex uirgas ab omniam civium R. corpore amouit: hic misericors Dulla retulit. Porcia lex ubertatem ciuium lictori re pulti Labienus, homo popularis, carnifici tradidit. C. Gracchiu legem tulit, ne de ire ciuium R, inisua fra itidicaretur: bis popularis, a duumviris iniussκ si Hre non iudicari de ciue R. sed indicta calo ciuem R. capitis condemnari coegis . Tu mihi etiam legis Torciae, tu C. Gracili, tu horum libertatis, tu cuiusquam deniaque humiuis popularis mentιonem scis, qui non modo sunt etys inusia istata etiam nerborum Drauita crud litate violare tibertatem huius populi, tentare mans,
rudinem, commutare duc unam conmus es e namque haec tua, quae te hominem clement ,popularum. d
lectaN; I lictor, colliga manus; quae non modo huius liberta: is, mansuetudinis q. voasunt,sed ne I 'muli quiactis, uVt uinae Pomp ἰ ,sid Tarquinis, si 'bi ni, aque crudeliu mi regis rim Iunt cruciatus carmina, mae tu, homo lanis, ac popularis, liberui me μαν moras: Caput obnubito. a/b iiis uisuspendito. quae uerba, stre rites, iampridem tu More' non Dium ten bris ue aris, Aeeti etiam luce ubertatis oppresse*nt. an uero, si actio lina popularis esset, si ullam partemaeluitatis haberet, aut iuris; C. Gracchus eant reliquis fert Lit et tibi rarisiorem dolorem parem tui mors attulit, quam C. Graio farris et o tibi acerbior eius ρο- trvi mors es, quem num uiam uidit, qua o deicius sit
tris, quicum concordissime uixerat: similis vitiis uti fieris patrui moriem , a que ille persequeretur Ditis
sui, sista ratisne agere uoiugser: O par disdirimm sui
resiluit apud populum R. Iahienus iste, patruus vester, qui uisivit, ac Ti. Gracchus reliquerat . an pietas tua maior, quam Gratii e G amimus' an eo stium ea uopes ean auctoritas ' an eloquentia ρ quaes in illa mianima fuissent,irmen prae tuis sicultatibus maximapu
tarentur. cum uero his rebus omnibus C. Graccius o
nes vicerit; quantum interual vin tandem inter te atque illum interiectum putas/ρdmoreretur prius acerbis ma morte missies Gracchus, Pam in erus concione ea his consi temet ; rem non modo foro,sed etiam curis hoc ac θnitu re oriae leges, atque urbis domicilio carere uoluerunt. Hic si popularem dicere audet, me est num a commodis uestris e cum Ula Omnes Osupplisi
ram, o verboram acerbitares non ex memoria uestra , ac patrum uectroruM,m ex annalium monumentis, atque ex regum commmta 's conquisierit ; ego omnibust
meis opibus, omnibus tonsi s , omnibus dictis . atquesctis repugnarim, o re reta crudelitati . nisi 'ne hanc condi onem uobis es uultis, quum struis libemtatis m proposit .im ηιn basereur, ferre nullo modo postea: . misera eri ignomistia ii Gioexm publicorum,
misera mustatio bonorum, misi vi e lium: sed tamen in omni calamitate rametur aliquod ue Ilium libertaris . mors denique se proponitor, in ita etate moriamur: carni ex uero, uicto capitis, o nomen usum crucis absit non modo a corpore ciuitam Id Gitam a cogiatatione, oculis, auribus. harnm enisa omniνm xerx non Dium euentus, aeque porso, ,ed etiam conditio, e pictatio, mencio ipsa doliue issi na ciue atque homine libero eu . ast uero eritos noIiros horunis Vpi claram omnium metti dominorum brui utas rina vise icta liberabis: nos a xerberibus, ab νnco, a crucis -nique terrore netue res gestae, neqxe acta celas, neque nos hi uores uindicabunt quavitarem eor, atque etiam, T. Labiene,profiteor, yriae me Icro, te ex ira crudeli, importuna, non tribunata iactione, stit regia, meo confiso, utrilite, auctoritare esse depulsum. qua tu in actione quamquam omnia eae pia maiorum, omnelleges , omnem auctoritatem scatus, omnes religiones , atqueauliciorum publica iura neglexisti: tamen a me haec in hoc ram exiguo meo tempore non dies. ει- rum re pus nobis dabitur ad istam dis lationem. nunc de SMurnini crimine , ac de Hari imi patrui tui morte di mus. Arguis, occisum es a C. Resbirio L Saturninum : id C. lirius multorum testimoni's, Q. Hortensio copiosi ederentime, antea selsum esse docuit . Ego autem, se mihi est integrum , si perem hoc
Crimen, agno crem, confiterer . utinam hanc mihi fa
116쪽
In Oratio hem pro C. Rabirio. I O s
L mmmaran, bUe popul2 R. mte Iectum. Nihil me clamo, iste commouetδω consolatur; cum indicat essesso tam ciues imperitos,sta non mutitos. nu Usum, mihi credite, populus hic, quisitet , consulem mesecisseet,sustro clamore perturbatum iria is retur. vario iam leuior est Walamario. quin cominetis uocem indicem stultitiae uesitae, testem pam
citatis e libenter, inquam, cor terer,si uerepossem, aut etiam si mihi esset iri rum, C. R iri' manu L. Salumninum esse occisum: O id facinus pulcherrimum esse ambit rer .sed, quoniam im re non possum i confiteber
id, quod ad laudem minus valebit, ad crimen non minu coloror, intersiciendi Saturnini caussa C. RMirium a nia cepisse. Quid es, Labienet quam a megrauiorem confissonem, aut quod in hunc maius crimen exstem nisi uero interesseata Edputo inter eum, qui hominem rcidis, ct eum, qui cum trio, occidiai ho minis caussa, fuit. sim ci ruminum nefas sulti arma fulmpta esse contra Saturninum sine plene non possint. si arma is resumpta coniadis: interfectum iure concedas , necessem.
ILLAM alteram partem,l duas partes Labieni complectebatur accusator, unam,quae Rabirio multam propter crimina supra nominata , alteram, quae mortem pmpter Saturninum ab eo interfectam irrogabat. Niriis exituam. atque angustam i quod ad Rabirii defensionem attinet. me enim consulem, quod Perduellionis iudicium sustulerim, non Ra tum, quod Saturninum occiderit, accusasti. Aur primus , aut si si similit enim ante Ciceronem M. Porcius Cato, si istulit & C. Gracchus . ita solus eam laudem Cicero non est adeptus. CARNIFICEM Oro,i ne carni sex ciuem Romanum, ini sis uinculis, ullo crimine de foro posset abducere. CRvCEM de campol ne quis, a populo damnatus, in crucem, quae in campo Martio sigebatur, agi posset . quo intelligitur, ciuium Romanorum, qui perduestionis crimine damnarentur, supplicium, item ut statorii , crucem suisse. INFESTA Mi passuri pm, uexatam: dequo iam diximus. LENITATE leguml ut leniter uobiscum, non crudester ageretur. CONI Ttis centuriatis, i ut maximum inter erimina maiestatis erat perduellio, sic maxumis populi comitiis, idest centuriatis. iudicabatur . exemplum in Rabirio non obscurum, clarissimum autem in Claudio de sempmnio censeribus: de quibus lib. x Liri. Livius. Avs PICATO'in loco,i ai spiciis consularibusconsecrato. sic enim est in orat. . in Catil. FvNEsTARIl pollui, contamin II, quasi sun et ad maerorem traduci. CONTAGIONE carnificis l'ne carnifex impurus in conci nc quemquam attingat. NEpARii felerist quod est in capiendo elue Romano ,& in campum Martium, idest ad necem, si a populo damnaretur, adducendo. VasTiciisl ne quod, remoto carnis--ee, uestigium siperesset. CAsTAMl puram a stetere. PORCi A lexi quam, ut opinor, tulit, M. ille Porcius Cato censerius,etsi nec auctor Plutarchus in eius uita sit,nec alius quisquam. I. L i C T o R,
colliga manus; l uerba decemviri in Horatis iudicio apud Livium lib. 1.& Torquati, cum filium occidi iuberet, apud eundem lib. 11 x. I lictor, deliga ad palum. C A p v et obnubito, arbori infelici suspendito.
ruerba Hostilii regis de Horatio, qui sororem occiderat, haec a Liuio recitantur lib. I. Duumviros, qui Horatio perduellionem iudicent sicundum legem, facio. sequitur : Lex horrendi carminis erat: Duumviri perducitionem iudicenti si a duumviris prouocarit, prouocatione certato: si uincent, eaput obnubito, a bori infelici reste suspendito: uerberato uel intra pomerium. uel extra pomerium. Infelices arbores fuere,scus atra, quam. baccam nigram, nigros l. fructus ferunt acri solium,& quaepraeterea Macrobius nominarat lib. II i. sinces ab infelicibus distinguens. PATRvituit cum Saturnino interfecti. Tvisitaculatibus i iis rebus, quae in te sunt. H A N c condicionem l ut potestatem ineorpora ciuium R. hubeat earnifex,ut corum caput obnubat, ut eos in crucem agat. OBDvC τ Io capitis i cum dicat Liuius. Caput obnubito, rectius hic putarem, Obnuptio. mendum fortasse uerbi peperit insolentia. VN A m licta lis una manumissione: cum in libertatem serui dominorum benignitate uindicantur. Liberandorum autem seruorum tria genera cum sint, census, uindicta, testamentum, ut in Topicis Cicero docet: usitatius uindicta fuit. Nos a uerberibus ab unco,t perduellionis damnati, primum uerber bantur, deinde unco trahebantur, postremo in crucem agesantur. hic quidem supplicii ordo e Ciceronis Mobis colligitur. FArso R, i a me sublatum esse perduellionis iudicium: quod tu criminari soles. E s s a depulum. l cogitabas enim, id quod ego consul mea lege uetui, crudeliter, importune, non tri bunicio, sed riSio more in ciues Romanos agere. Q. A tu in actione I contra Rabirium . OMNIA exemia maiorum, omnes leges, I non enim maiores occidi quemquam ciuem Romanum uoluerunt: de quo lex cit Porcia, atque Sempronia. Hoc est,quod septa dixit: Ista laus primum est maiorum nostrorum, qui, expilliis regibu nullum in libero populo uestigium crudelitatis regiae retinuerunt; deinde multorum uirorum fortium, qui ucstram libertatem non acerbitate suppliciorum, ted lenitate legum munitam esse uolucrunt. OMNEM auctoruar sinatus quo ego auctore legem de tollendo perduellionis iudicio tuli. OMNε1 ire aenes, atque ausi ii tuis publita iurat dicit, quod supra: In campo Martio , comit ijs ce iuri Misi auspicato in loco, crucein ad ciuium sipplicium adfigi, & constitui iubes. CLARissi Mim ru' tia i rectius uidetur, Carissi ini, ut sit amore Labicni derisio, qui patruum hostem rei p. aniore αcaritate adductus, initio Rabirii conciue ulcisci. HORTENsio copiosissime defendente, i eius orationem pro Rabirio nominat Carisius in uerbo, Cicatricum. SI mihi Ger integrum quod non est.
-o vnim contacti non positim, Pod Hortuosius multorum testimonius docuit ine salsum. N I ii ii. O me
117쪽
Io 6 Cominentarius P Manutis i
re vovet; I apost ophe ad quosdam im con ione clamantes, cum illud audissit, Vtinam
hanc mihi neultatem causse concedereti ut possem praedicare,C. Mi irii manu L. Saturninum, hostem p puli Romani, intersectum. Caedes eius nonnullos commouebit, quia necatus tribunus pl. esset. S i iis aut etiam se mihi et integrum, i non modo si uerum esset, consterer, sed etiam,si iam non pro assci Hortensius esse Attium: cuius oratio hanc mihi constendi criminis facultatem ademit,effecit q. ne sit integrum, Aq crismi ad asnoscendum, confitendum'. crimen, de quo tu Rabirium accusas
Paue quaedam uidentur deesse fit s. c. ut, C. Amis L. Valerius cos, actiberent triabunos pl. O praetores, quos eis videretur et operam. Orevi, ut imperim' populi R. riectos construar tur adhibent omnes tribunos pl. praeter Saturninum i praeter Glauciam : qui re 'saluam esse vellent, arma capere, se rixi iubent .parent om s. ex aedifici,s, arma Uentami q.pabluis arma populo R. C. Mario conqsuis disribuente, dantur, Ilic iam sui omittam cetera, de te ipso, Labiene, ouaero; cum Saturaunus Capitolium teneret; armatus d et una Glaucia, Soficius, et. iam ille ex compedibus, atque erganulo Gra chus; a
dam, quoniam ita uis, eodem CLabienum, patrum tuum s infora autem c. Marius, o L. Valerius Foecus cos. post cunctus senatus, atque ille sin tus, qu- etiam nos ipsi, qui hos patrei ci riptos, qui nuriciunt, in hi uidiam uocatis, quincibus de ho matu detrahere pose Dis,laudare confiscui ius cum equeser ordo, at quorumetuitum II cq immortales f patrum nostroram, atquetius aetatis, quae tum magnam partem atque omnem dignitatem iudiciorum tenebat; cum omnes omnium ordinum bomines, qui insalute reipdurui s. re siuam se arbitrabantur, arma cepissent: quid ra
dem cinabitis aciendum fui te de rei ο inquam LM tene, quaero s cum ad arma consules ex .c. uocauis tu cum armatus M. Aemilius'ince sinatus in Comitio
confiitisset a tui c- ingredi uisposset, non ad insequendamsia tarditatem pedum, sed adsum dum isnpedimenroforeputab ticum denique uesca uola confectussenectute, praepedit μέ morbo, Mancus, O membris omniabus captus, ac debilis, hastili nixus Oanimi u imo infinitatem corporis sisten i is cum L. Metellus, Ser. Galba, C. Serranus, P. Rutilius, C. Fimbria, Cat lus, omesque,qui tum exarat, cresι lares profar te communi arma cepissent; cum omnes praetores tincta nobilitas, ac iuventus aαurreret, Cn. O L. Domit , L Crassus, et urius, C. Claudius, M. Drusus a ctim omnes
octauq , Metelli, Iur', Casi , calones , Pompe' cum L, Philinui . L Scipio , cum M. Lepidus, cuU
D. Brutus, cum hic ipse P. Servilius , quo tu tare rator Italoe,meruisti, chm hic Cartilus admotam um lescens, cum hic C risi cum denique omnes dii am utra ι- consutibus stat: quid tandem C. R
bimum acereri nuenit iram, inclusura atquc abditum laterem occulto, atquest uiam ream tenebrarium, ac
paracium custodiis tegere panis capitoliumpe re, a que ibist crem tuo patruo ceteris ad mortem propter
uitae turpi udrem confugientibus congregare οῦ an cum Mam, carero, catulo,Metello, Scaeuom,tum bonis denique omnibus coise non modo salaris , uerum etiam p
raculisocietatem t tu dentis, Labiene, quid faceres rabin reisu tempore cum styautae ratio tet in fugam, at era lateisas impellanet; improbiso. furor L. Satum rara Capitolium arcesseret; consules ad patriae aluum, ac
libri tatem uocarem quum tandem auctoritatem, quam
vocem, cuiui lectam sequi, cuius imperio parere potissimum Restes Patruus,inqui: eus cum satumino fuit
di id patere quicum e quid propinqui uestri, equites Q. equid omnis praefectura, regio, uicinitas uestra e quid ger Pic ius univcrsus, utram tribunicia su rorem, an consularem etictoritatem secutus est e equidem hoc affirmo, quo tu nunc de tuo patruo praedicas, neminem timiuam adhuc dae e esse confessum . nemo δ umquam mventu tam nouarus, tam perditus, tam ab omni non modo bonestate , m etiam simularisne honestaris relictus,tui se in Cepitolio fuisse cum Saturnina fater tur. at fuit uester patimus. Iucris, fuerit nulla d p
ratione rerum Darum, nullis domesticis uulaeribvs citi ctus induxerit eum L. Sarurnini familiani as, utamiacit tam patriae praeponcret . Mirco ne oportuit C. taliarium descisce a rep. non c=mparere in illa armata multitudinebonorumtion*lum uoci atque imperio non obedire e atqhi videmus haec in remm natura tria Disse aut cuin Satumino ess t. aut cum bonis rut luteret. l tere, mortis e tinctar turpis aer cum Sarurnino effrifuror , O scelerisinistus, O bonestas pudor cum consulibui essi cogebat. hoc tu igitur in crimen uoc , quod cum ijssurrit C. Rabirius, tuos, amenisti mussνisset, si ontanasset ; turpissimus , si resiquisset e
I l-- omissum est enim uerbum, praetores,pti pro dii litudinem sequentis. pra orem autem C. Servilium Glauciam cum L. Saturnino tribunὸ pl. cx plumasse L. Mariota L. Valerio cos. permisi, est risi. num unum diem postea L. Saturninum tributum pl.N QSeruilium praetorem poma rei orata est' QSAvFEIus,l quaestor. I LLE ex compedibu itque e I fulo acinus il qui cum sera. Gracchi filium simularet, tribunus pl. creatus, cum Sammino , Glaucia, sauscio a ' cepit. De quo Valmus Max. lib. I x. cap. 7. his ii bis et L. Equitium, qui se Ti. Gracchi filium simulabat, tribunatumq. aduersus leges cum L. Saturnino Petebat, a C. Mario sextum consulatum perentq
118쪽
In Orationem pro C. Rabirio. Ior
rente in publicam custodiam ductum, populus, claustris carceris conuulsis, raptum humeris suis, per unimam animorum alacritatem portauit. Et cap. I 6. latum iam in huiusce libri superiore parte, praetcrcam ; eius in amplectendo Ti. Graccho patre, id smendacium, turbulcnto uulgi errore , amplissima tribunatus potestate uallatum est. Eundem nino suisse , non tamen occisum, significat Appianus lib. I. ΟΜ NEΜ dignitat irciorami tunonim equester ordo lege C. Gracchi iudicia administrabat: donec Sulla, rerum potitus ab equitibus ad si Uatorci iudicia transtulit: postremo C. Aurelius Cotta praetor legem tulit, ut tres ordines iudicarent,
Patores, equites, tribuni ac M. AEMi Livs Scaurus cuius constantiam &grauitatem Cic ro laudat.' s C A E v o L A 1 . augur,qui cum L.Metello Dalmatico consul su erat. nam Sca Pola P.F. po max. eum L. Cesso fiat ore quinquennio post Marium&Flaccum consules, qui Saturn 'um &glauciam oppressi runt, consulatum gesiit. P R PED I T vs morbo, i pedum. Duo uatres; ibri Praeditus: tres, Perditus: quod placet. L. METELLUS, i Dabnaticus,qui cum in a Ila F. consularum gesserat. consulares enim hic nominantur Skη' his sui Et cum M. Aemilio Scauro. C. s E R R A N v s, T. mutissiιs, C. Fimbria, Q. Catulus I Serranus cum in Caepione, Rutilius cum Cn. Manlio, Fimbria cum C. Mario, Qxatulus cum eodem Mario. C 2 N. t. Domiti l uterque Ahenobarbus, di, opinor, seatro. Cnaeus cum Cassio Longino,Lucius cum Caelio Caldo consul fuit. L. c R A s s v s, a Mucius, i Crassus orator, Mucius ponti DI v S , t consul cum Perperna. M. D R v s v s ;l qui consul non taci sed in tribunatu pl.: b Gli Marsicia nescio quo domi suae est intersectus. OCTAVI 2I Ne ut ς ua gmus Cn. F. Cn. N. ia L. Cinna collega est intersectus: ester Cn. Paulus M. F. Cn. N. qui cu
minavimus. M E T E L Ll,l detellus Nepos consul cum T Didio I vsar consul cum L. Philippo, S L. Caesar cum P. Rutilio Lupo. CASSII, l C. Unis conlucum L. Gellio. CA: ss,l L. Porcius Cato, consa cum Cn. Pompeio Strabone.
. Pompeius Strabo consul cum L. Porcio Catone: uJompeius Pus,l consul cuin Sex. Iulio Caesare. L. fCi PIO,l Norbano. Q LEPIDus,lcum O. Catulo. D . a R v et v s. l cum Mam. Aemilio Lepido Liviano. P. S E R v I L I v S , limur, , postea dictus , cum Ap. Claudio Pulchro. I M P L R ' τ Q R L , t e ui
quade Isauris triumpha it. C A T v Lv s,l consul cum M. Lepido, eius Catuli filius. qui cum C. Mario consulatum gessit. C. C ino, I cum Cn. Octauio, pater eius Curionis,qui ciuili besto, ore pugnans, in Africa peri j t. OMNIs praefectura, i quae fuerit omisso nomine, non apparci et in agro Piceno arbitror fuisse , quia sequitur: Quid ager Picenus mucius e
N c. Dec as, de quo tu saepe commemoras, quia, cum hominem omnibus insignem notis tu pilucinis Furium accusareisummo studio bonorum omnium , queri est ausus in concione de morte Satur 'i, condemnatus es ; at Sex. Titius,quod habuit imaginem Gaturnini domi siuae , condemnatus est . Statuerunt equites R. illo iussicis , improbum ciuem esse, o non retinendum in ciuitate, qui hominis hostilem in modum seditiose ima ne aut mortem eius ho aret, aut de deria imperitorum missoricordia commoueret, aut suam significaret imitandae improbitatis uoluntatem. itaque mihi mirum uidetur, unde hanc tu, Labiene, imaginem,q am habes, inueneris . nam, Sex. Titio damnato, qui istam habere auderet, inuentus en nemo. quod tuse a dissis , is per aetatem sare potuisses et numquamn
secto istam imaginem , quae domi posita pestem, atque
exsuliam Sex. Titio attulisset, in Rura, atque in cohrionem attulisses ; nec tuas umquam rationes ad eos scopulos app ut les , ad quos Sex. Tit' viviam nauem, in quibus c. Deciani naufragium fortunarum uideres.sed in his rebus omnibus i Mentia laberis: caussam enim fusi epicti antiquiorem momoria tua : quae carissa ante mortua est, qu.rm tu natus esses. qua in caussa tute prosccto fuisses, si per ae:atem esse potui es ; eam causam is tuticium uocas . . non intesilis, primum, quos homines, quales urros mortuos summi sic eis is reguas, deinde, quot ex js, qui uiuunt, eodem μι mine insummum capitis periculum arcesses t nam, sic. irius Dudem capitalem admisit,quod arma contra L Salu ninum tulit: huic quidem assert aliquam deprecationem periculi aetas illa, qua tura fuit: uero Catulum,pa- rem huius, in quosummasapientis,exrma uιrtus ,se tutaris humanitas fuit; M. Scaurum , illagravitate, sto coisilio D prudentia; duos Mucios, L. crassum,M. Ant tum, qui tum extra urbem cum praesidiosuit, quorum in hac ciuitate longe maxima consilia, atque ita via fuerunt; ceteros, pari dignitate praeditos, custodes, gubematoresq. resp. quemadmodum mortuos defendemst, e quid de illis , honesti simis uiris, atque optims cseuibus, equitibus R. dicemus, qui tum una cum senatu salutem reip. defenderunt e quid de tribunis aerarii, c terorumq. ordinum omnium hominibus, qui tum arma pro communi libertate ceperunt e sed quid ego de ρο--nibus,qui constulari imperio paruerunt, loquor ζ de in rum consulum ama quid futurum est e L. Flaccum, hominem cuia semper in re p. tum in magistratibus gerendis,in sacerdotio, caerimoniisque, quibuspraeerat, Olι- emtismum, ncsar sceleris, ac parricid3 mortuum condemnabimus e adiungemus ad hanc tibZ, ignomini q. mortis etiam C. Mar3 nomen 'cruarium,q uere patrem patriae, parentem, inquam, vestrae Ebertatu ,at que huiusce rei p. possumus dicere, sceleris,acpamcid nefris mortuum condemnabimus'etenimo C. Robtrio, quod ut ad ama , crucem T. Labienus in campo Mama I O r troduι-
119쪽
tio deflare putavit: quod tandem excogitabitur haei supplicium,qui uorauit eae, fides Saturnino data est,quod abs te epissime duisur ; non eam C. Rabirius, sed C. Marius derit: idemq. uiolauit, si in fide non stetit. aemo, Labiene, qui potuit 'ex c. darieadeone hostes huisse urbis, adeo ne ignarus es disiiplinae, com suetudinisq. nostrae, ut haec nescias e ut reginari in liena ciuitate, non in tua magistratumn gerere uidear quid ioni C. Mario. inquit, nocere possunt,quoniam sensu, uita caret ρ Itane uero e tantis in laboribus c. Martiis, periculis . vixisset, si nHil longius, quam uitaetermini postulabantispe,atqueanimo dest, o thriasi eo lasset ρ at,credo, cum innumerabiles hcsium copias in Italia fudisset, atque obsidione remp. liberasset, omnia sua 'um una morituma arbitrabatur . non es ita , suur res t neque qui quam nostram inre .periculis dum laude, ac uirtute versatur,quis ste posteritatis , ctus
catur . itaque. cum multis alijs de caussis virorum bonorum mentes diuinae mihi, atque aeternae videntur
esse tum ma rime quod opt i, o sapiemih icuit que
animuνιta praemiis in posterum, utribu,nis siempiat um, Pectare uideatvr . Quapropter equidem en C. M j, inveterorum uirorumIapientissimorum, ac forti morum riuium mentes, quae mibi uidentur exhominum vita ad deorum religisnem, sanctimoniam dem grasse, testor, mero illorumvsam gloria, memo ria non sicus, acpropatri Uanis, atque delubris, Propugnandum putare. ac, si pro illorum laude mihi arma copienda essent; non minus Menue caperem, quam illiprocon unisalute ceperunt. etenim, currites, exiguum nobis mire curriculum natura cicumscripsit, isnmen sum gloriae . quares eos,qui iam de uita decesseerunt,omnis us: iunimnem nobis Muis condicionem relinque mus .fetas illas,tabiene,quos iam virixenonnysumus, negligis: ne his quidem, quor uides, consuli putas opo tere e neminem esse dico ex iis omibus, qui illo die hysmae fuerint , quem tu diem in iudiciam vocar, pubesse tum fuerit quin arma reperit, quia consules fetutus sit. omnes ij, quorum tu exetateratam ram fuc ventes, quid tum fecerint , abs te rei capitis, C. Rabiri' nomine, dantur . At occidit Saturninum Rabirius . Vtinam
sera m non repplicium deprecarer, Ad praemium post larem. etenim se Scaeua struo Crotonis, qui occidit L. Saturninum, libertas data est : quod equiti R.pra minim dari inui tρ si c. Marius, quod tutat, quiores aquasuppediabatur Iouis Optimi Maximi templis, ac stibus,praecidi imperarat; quod in clivo Capitolino improborum clarum Desint non pauca.
120쪽
IN. ORATIONEM . I. CICERONI δIN. L. SERGIUM. CATILINAM
ARGUMENTUM QUATTUOR . CICERONIS'
i. s E RGIV S. Catilina, patris eneris,ciuilibeti Sullanarum partium , administrata post praeturam Pyrica, accusetus estprimum a P. Clodio repetundarum. ut ait Aponius. accusatus autem M. Aemilio Lepido,L. Volcatio Tu o cos quod in oratione contra competitores Cicero docet his uerbis. Te uero, Catilina, confidattim petere, aut cogitare, non prodigium, atque portentum est Za quibus enim petis 'aprincipibus rivitatis Z qui tibi, cum L. VOLOtius confidis consio fuisset, ne petendi quidem potestatem esse uoluerunt: mi Pedianus. Catilina, cum de prouincia Astica decederet, e legati Amquesti de eo in senatugrauiter essent, profossus est sepetere consulatum. L. Volcatius Tullus consilium publicumhabuit, an rationem Catilinae habere δε- 'beret. nam quaerebatur repetundarum. Catibna ob eam caussam destitit a petitione . His testimoni s duae res probantur, una , accusatum ese Lepido Tullo cos. altera, accusatum esse ante comitia consularia. Nec tamen eo anno peracta caussa eq. nam eum Torquato Cotta cos. idest anno sequenti, reum de repetundis inuenio in oratione pro Sulla. Parens tuus; morquate, ait Cicero, conisii reo depecuni s repetundis Catilinaestiit aduocatus. Partem igitμr eius anni, quo Lepidus is Tullus co latum icero praeturam gestis, Catilina in instica fuit, cy' eodem anno, consitarium comitiorum caussa, idest ante Z inctilem mensim, in urbem redijt: ubi statim repetundarum crimine ab Astu in iudicium uocatus est . quamquam Cicero in Oratrone pro Coclio, causta eruteus, totum amum, quo ipse praetor Dit, eum abfuse, senii bis uerbis. Fuit Uiduus mecum praetore me. non nou erat Catilinam: Asticam tum praetor ille obtinebat. Secutus est annus