장음표시 사용
611쪽
ad caput Ferentinae,vel ad caput aquae Ferentinae risin J Non dubito, quin Praecidanea scribendum sit: ex iis,quae idem Festus,& Paulus de praecidanea scribunt.
Viden .Cato de re ruit.Gell. lib. IV.cap.VI. Primanus I Emendatiore, ut opanor. libro usus est Paulusinam nos in veteri,neque Catonis verba, neque signi tacationem habemus; cui amen nihil in hac parte lacerum existat. Sed & interpretatio Pauli est consideranda.
nam si de stipendio attributo primae legioni intelligamus,hic erit non tribunus militum, nequc tribunus aerari j,sed scribariim,vel notariorum tribunus. Varro lib. 1 v.de liog.Lat. Quibus a tributa erat pecunia, ut militi
reddant,trabunt aeraiij dicti. Vide Actari j. Prisci Latini J Coloniae deductae a Latino Silvio Albanorum Rege. Prisci Latini appellati sunt, ut Liuius scribit
libro I. Privatae I Macrob. tib I.Satur. Sunt praetcrca seriae propriae familiarum. Sunt singulorum , ut natalium fulgurumque susceptiones,item funerum,atque expiationum. Deneca leς feriae,quae sint,vide in littera D. Privato I Liu. lib. Iv. scribit xviI. anno ante captam urbem
Decreuit Senatus, ut stipendium miles de publico acciperet: cum ante id tempus da suo quisq; functus eo munere esset.
Priuos I Verba,& priuatus: vel mendosa sunt, vela Paulo detruncata. nam si addidisset, cum distinguitur ab eo, qui cum potestate est: tum recte cetera cohaererent. Probrum I Quae Festo desunt,addi poterunt ex iis quae ab historicis dicuntur de poena Vestalium corruptarum. Vide Sceleratus campus. Protinctam I Praeter Pauli epitomen,Pompeius scripserat, eur procincta diceretur, quod procincti ad pugnam ire soliti fuerint. unde testamenta in procinctu seri dicta sunt,quae a militibus fieret.Vide Gell. libI.cap. XI.& lib. XV. cap.xvij. Cic. lib. I. de Oratore. Plutarch. in Coriolani. Iustin. lib. I r. Instit.tit.de testamentis. Vide proximum superius caput.
Prodigia I Minime crediderim, C. appellari ab antiquis, quae postea, G , dicta est. licet maxima suerit utriusque litterac affinitas, uti apud Graecos inedia esse dic viret inter
612쪽
r inter K & X. sed sortasse Festus f gnificat, quae nunc G littera prodigia dicuntur, ab a-tiquis C littera dicta
osse prodicia. Sed si dicta sunt a praedico, non una littera sed plures mutantur. quare puto esse dicta a prodico.& forte ita scribendum esset apud Festum. Pro luit I Haec verba mendos a videntur: liabeto, prodito.
alias prodiderit. Fortasse significat. Produit significare, aut porro dederit, aut prodiderit. Prioris significationis exemplum esse in lege Censoria : ubi prodito signiscat
bonum I Hic locus totius libri argumentum est. Sed
nuror cur tantum numerum librorum Verri j dixerit;
seque libros paucos fecisse: cum libro quinto Verrij initium P litterae fuerit. At Festi quintuς decimus. Inscriptio quoque non conuenit libris Verrij, neque etiam
libris Festi, qui de verborum significatione in antiquo libro in scri buntur.
Hrof, J Versus Terenti j,ut a Paulo refertur in Adelphis, quod Festi dimidiati versus significant. Pacuvij autem
oleiurium I Vide Cella ib. xvj cap. X. Uromulgara J Addendum esset, ante quam accipiantur , vel ferantur. Neque enim de legibus acceptis ;am a populo id recte dicitur. Sed cum trinundino die propositae sunt; totoque illo temporc antequam suffragatum sit. Properarii Uide Verriu in Incertis ex Gell. lib. xvj. p. xiv. Propius sobrimo J Frequentior usus iurisconsultorum patris vel matris consobrinum ita appellat. Vide Caium,S Paulum lib.xxxviij. Digest. tit. de gradibus. ProptertitamJVidendus iocus Catonis apud Macrob. lib.iij. Saturn .de eo, qui bona sua comedisset, & domum, quae sibi reliqua erat, incendio amisisset: eum enim propter- uiam secisse dicebat. In eo enim saerificio mos fuit. ut siquid ex epulis superfuisset,igne consumeretur. Sed illica Macrobio proteriaci appellatur. Sic Laberius apud Nonium : Visus hac nocte bidentis propterulam facere. Professas I Plaut. in Poenulo. Pro linurium I Tarit. lib. xij. Pomerium urbis auxit Caesar
de Tib. Claudio intelligiti ir) more prisco,quo u , qui Protulere imperium, etiam terminos νrbis propagare
613쪽
. datur. Nee tamen duces Romani,quamqua magnis notionibus subactis usurpaverant, nisi L. Sylla, & Diuus Αuetustus. Et postea: Quod pomerium Romulus posv
rit,noscere haud absurdum reor &c. Huius rei extat memoria Romae in marmoreo cippo. POMERIVM au tem in eo scriptum est, non POMOERIves, nequePOMAERI v M. Viden. Varro lib. I v. de ling. Lat. αGell. lib. x I I I. cap. x IIII. Ex his Festi verba intelligere, & sarcire poteris aliqua ex parte. Hostera J Interpretem desiderat. Protinam i Teren. Phorm. Aliquid convasassem , atq; hinc. me coniicerem protinam in pedes. Sic Nigidius,& D
Pubes I Addit Festus verbis a Paulo in compendium red diis,impuberem esse puberi contrarium .de plaribus vero dici solere. cum pube praesente, id est testibus puberibus praesentibus quid actum esse dicitur. Vide Pube. Publica pondera I Hic locus numqua antea editus est, cum rerum conscriptarum esset ytilis cognitio. Sunt tamen daedam obscuriora, qtiaedam etiam mendosa. Ex ple-iscito Siliano hic relato,eonstat vini quadrantes octoginta pondo statui.congiii octauam partem eius esse,ita decem pondo. & sextarium, quod sexta congi j pars sit, duodequinquagesimam partem esse quadrantalis. Haec pondera sunt liquidorum. Aridorii vero sexdecim sextorij in modio sunt. Sextarius autem hic aequalis est sextario vini, id est eiusdem ponderis. Verba legis ita scripsimus, ut in antiquo libro reperimus cithis coiecturis, quas in margine posuimuς. D. M. significat dolo malo. . Quadrantal, siue amphora vini esse octoginta podo ap - , paret ex Plin. lib.x I i Ia. cap. I III. quo loco interpres Hermolaus Festi auctoritate utitur. sextariu esse congii partem sexta,& sextarium vini uncias viginti pendera Fannius scribit. Idem ait sextarium esse modij partem sextam decima. Volusius Maecian. in libro de asse: Quadrantal,quod nunc pleriq: amphora vocant,habet urnas
duas,modios tres,semodios sex,congioς Octo, sextarios. Ex t v III Ieminas X C v I.quartarios cxca I. cyathos Dia
x x x v i. Adde Festum verbo quadrantes, & Hemina. Illa verba uti coaequatur sedulum testio,in significent,
614쪽
Wi eoaequentur sedulo ita, ut quadrantal etc. Illa etiam,
dum minore patris familias taxat liceto: aut mendosa sunt aut hoc significant ninore multa ,&patremfamilias tantum licere multari.
Publici mJ Ouid.lib. v.Fastor. eosdem Aediles Plebis appetilat; quod mihi fit verisimile, cu plebeij ipsi fuerint: eos.
que ait primos Florales ludos instituine. Annuos autem Postumium, & Laenatem Consules. Fuere hi Consules,ut arbitramur, L. Postumius Albinus, M. Popillius Laenas anno urbis D x x c; si fastos Capitolinos tequamur. At ex donario, qui extat, Seruiliorum, primus C. Servilius C. F. Floralia secit.Patercul. libro priore ait, triennio post Torquatum, & Sempronium Consules,Fl ralium ludorum factum esse initium .annus is est in Capitolinis fastis D x ij. l nterpreti Arati annus D x vj. PudicitiaeIViden .Liu. lib.x. dc supra Plebeiae . illa mendosa sunt, ubi familia naaedisset Herculis. fortasse ubi familia , atque aedis est Herculis. vel ubi familia habet, Scaedis est Herculis. Puelli Ennii versus melius refertur a Nonio:Ille suos diuismos lacrificare puellos. Puerid Historia ignota nobis. Punici dicuntur, non Poeni J Scriberem non Poenici ut Punicum bellum , non Poenicum. licet Poeni, & Punicia Phoenicibus dicantur aspiratione sublata. Quae vero hic Festus multis verbis scripsit; nos assequi non potviamus. & fortasse non omnia ad idem verbum reserenda
PuteolosJ Viden.varro lib.I v, de ling. Lat. ticuli J Verba Festi sarciri possunt ex ijs,quae Varro scribit de puliculis ultra Esquilias lib. 1 v.de ling. Lat. nere tantum differunt Varro, dc Festus. ille enim puticulas, hic puticulos appellat PutitumJPlaut.m Bacchid. Quem ego sapere nimio censui plus,quam Thalem; sed is stultior es barbaro Potitio. Ex his verbis arbitror hoc loco Festum non Putitum,
Meque Putitium , sed Pontium interpretari. Vocari a ltem stultum a Plauto, propterea quod cum ab Herculeritum sacrificandi accepissent, quinquaginta millibut cris grauis edocuerint seruos publicos populi Ro. sed
615쪽
intra dies triginta, familiae duodecim interierunt. Via
mim i Plaut. in Pseud. Purus putus hic sycophanta est. re- ferri hoc videtur a Festo.
QUADRANτ AzJ Vide Publica pondera.
Quadrata I Dion7s.lib.I. Plutarch. in Romuli, Solin. cap. ij. Romam a Romulo quadratam conditam fuisse , & inde cognomen ductum suisse , scribunt: ut Quadrata Roma diceretur,urbs prima in Palatini montis radicib. pomerio ducto condita. Vide Tacit. lib. xij. Ita Et ij carmen intelligerem, si per Pompeium liceret. Quod vero ait ante Apollinis, locum quendam ita appellari: id translaticio nomine dictum Diue cro&derim. Quadruplatores I Viden. 'Ascon. in Diumat, & lib. I y. Ver
Quaestores I De QuaestoribU partas ; siue paricidii, videt Parici. Horum mentionem fieri in duodecim tabulis scribit Pomponius sub titulo de origine iuris. Quando I Verbis Festi pauca desunt.sed omnia exempla ubdentur ad tempus pertinere. ideo miror,unde Paulus Gpitomen confecerit, nisi meliorem librum, quod ex alijs cognosco, habuerit. Plauti versus refertur ex Menaechmis: Ideo, quia mensam,quando edo,detergeo,
Quando RexJ Bis notatur hic dies in fastis ix. Lal. Apr.& ix Kal. Iun. licet Ouidius mense Martio illum ponere fuerit oblitus; de hoc vero, libro v. Fastorum ita scripserit: Quattuor inde notis locus est; quibus ordine lectis Vel mos sacrorum, vel fuga Regis inest. Ex quibus ver bis ignorasse videtur,quid quattuor hae notae R. C. F. significarent. Cum tamen Varro lib. v. de ling. Lat. haec,& alia omnia, quae in fastis erat,merit interpretatus. Nos vero quid Festi dimidiati veriliquii significent,
Quando Stercus I xvij. Kal. Iul.in Fastis, hab's eandem interpretationem apud Varronem,& Ouid. Vide Stercus. Quercp . - . I Haec vidcntur pertinere ad utrumq; verbum Quercus,& Querqueram.
616쪽
. . . . J Quirites, ut opinor, scribendum est, a Quirino, cui aqua,& vino in curij; sacra fiebant. vel Quirinus Romulus ab halia,quod armis crat potens. Singulare &usurpatur Quiris.cxemplo est praeco, qui infuneris imdictione dicit: Ollus Q iris icto datus etc. Haec ad lectoris ac uincia potitis excitandum dicta sunt, quam ut vera esse fateamur. Varro lib. v).de ling. Lat. Olii valet dictum illi abolla,& ollus. Quo alterum comiti js cum citatur a praecone dicitur , Olla centuria, non illa:alturum apparet in funeribus indicii uis cum dicitur, Ollus Icto Eatus eii.& lib. v. Qtiirites a Curicnsibus , Sc ab usqui cum Tatio rese in societatem venerunt, donati ciuitate s uni. Ouid.lib.ij. Fastor. Sive quod hasta quiris priLcis est dicta Sabinis; Bellicus a telo venit in Mira deus: Siue suo regi nomen posuere Quirites: Seu quia Romanis iunxerat ille Curcs.
Damam J In versu Ennij deest monosyllabum verbum,
quale est heu, vel o. Sic Verg. lib. iij. Aen. Heu quianam tanti cinxerunt aequora nimbi. Cui hoe censetis 2 Haec verba dicebantur in Senatu ab eo, magistratu, qui retulerat aliqua de re ad Senatum,ut perdiscessionem Senatusconsultum faceret. Cic. lib.I.epist. ij.de t ibus legatis frequentes ierunt in alia omnia. Vide Gell. lib. xiiij.cap. vij.
siti inquatrus I Pro qui fere his: scribe quibus feriae: vel qui feriis. Viden. Varro lib. v. Ouid. lib.iij. Macrob.
Post Θιoiiana 3 Quintanam classem esse eam,in qua Serv. Tul Ilus distribi it vltimae classis viros.quinque enim se-
cir cum eas ordinauit. Causem,cur capite censi dicatur,
esse eam. quod nihil praeter se haberent,suumque caput, quo censerentur. Refertur postea Lucili j, vel Caecilij carmen nobis ignotum. Haec vel his similia Pompeius. Vide Gell. lib.xvi. cap.x.praeter Dionys& Liuium. Fiatia prata l LMi.sib.iij. Spes unica imperij populi Ro. L. Quintiu trans Tiberim cotra eum ipsa a lacu,ubi nunc Naualia sunt, cuattuor iugerum colebat agrum , quae Prata Quintia vocantur. etc. Quae de Lupercis Romuli
617쪽
tempore dicuntur ad Quinctilianos,& Fabianos, ut arbitror,pertinent.de quibus idem Festus verbo Fabiani.& Ouid. lib.ij. Fastor.qui eos Fabios,&Quinctilios Iu- percos appellat: Risit & indoluit Fabios potuisse , Remumque Vincere: Quinctilios non potuisse suos. suiuuires I Haec sub littera P, scribi debuerunt. Vide Ad-
Quirinalia I Semicirculis inclusa, sunt in veteri libro repetita ex eo capite, cuius initium est Quirinalis collis, quae vero de fornacalibus dicuntur, videntur esse mendosa. Ouidius ait Fornacalia non esse stata sacra, sed i men eo die curiarum nomina in foro certis locis notari, in Quibus cum saepe stulte quidam nomina suarum curiarum agnorantes, in alienis curbs sacra facerent;
ideo stultorum ferias dictas esse. Varro lib. v. Quirinalia a Quirino,quod ei deo feriae, & eorum hominum, qui Fornacalibus suis non fuerunt feriati. Adde Plutar. in problem. Emendandum igitur erit siciquod quidam suorum fornacalium sacrorum ignari, eo potissimum diorem diuinam faciunt. Uidc Stultorum, clurinalis eosis JVide Agonium. Varro lib.a v. Cestis Quirinalis , ubi Quirini fanum,qui a Curetibus,qui cum T. Tatio Curibus venerunt Romam: quod ib1 habuerunt
castra. quod vocabulum coniqn xxim regionum nomina obliterauit.
Quod serui I Quid Festus addiderit sententiae relatae Capiatonis nobis non constat: tamen probabilius videtur id esse dictum ; ut caueremus a seruis. quos certum est ii stes nobis fuisse. Hoc prouerbium arrogantissimum appellat Macrob. lib.I. Satur.& addit, non habemus illos hostes sed facimus. cum in illos superbasimi, contumeliosissimi,&crudelissimi sumus. R A n 1 o v s I Catullus in Atti . Abit in quiete molli r bidi suror animi.Credo Festum legisse rabidus furor
Irader/JCicero lib.ij. de Legibus refert in duodecim tabulis scriptum fuisse:Mulieres genas ne raduntosaeve te; sum funeris ergo habento. Idem libaj. Tyscul. Eiulatus
ne mulieri quidem concessus est. & hic nimirum est fetus,
618쪽
fletus, quem xii tabulae in seneribus adhiberi vetuerunt. Ex his verbis apparet Festum hic interpretari, quid sit radere genas in lege xu. tab. id est, unguibus genas serire,& cruentare.
Aa fiumi In Festi verbis multa egent interpretatione. De Tarquinio,& Oppio nihil habeo,quod scribam.De A
tonio possum referre,quod Plinius ait lib.xxxi i. cap.Ix. Miscuit Antonius Triumuir serrum argenteo denario, miscuit aeri falsae monetae. Viden. idera Plin.cap. III.
eiusdem libri. Irauaa Festus hic ;& verbo Rauim , duos versus Plauti refert,quos etiam Nonius adfert. Alter est in Aulul. Vbi siquid poscamus,adrauim poscamus prius. Alter in Cistellaria: Expurgabo Hercle omnia ad raucam rauim. nauiJ Plaut.in Epidico: Sed quis est haec muliercula, Mille raui stellus qui venit λ Vide Gravastellus, & inconstantiam Festi nota. Fasimi Plaut.in Aulul. Vbi siquid poscamus, ad rauim poscamus prius, Quam quidquam detur.3lle etiam versuuresertur,de quo verbo Raua. Citatur idem in Artemone δε Caecilius in Hypobolimaeo. RecopticiumJ Haec est Verri j opinio, quam reprehendit
ReciprocareI Verba Pacuvij sunt mendosa. AecondusiaeJ Malim reconderat,secerit.
REAa J Vide Regillis. Medio fonter Ennii versus a Nonio reseruntur sic lib.r.Inde tuetur ibi lupus femina conspicit amne is . &lis . v. Nomine Pyrrhus uti memorant,a stirpe supremo.& incerto libro: Ilia dia nepos quas aerumnas tetulisti. item: Ni metus vlla tenet teneri virtute quiescunt.& alibi: Vi-uam,an moriar, nulla in me est metus. Quintil.li. I cap. T. Quamquam Varro in eo libro, quo initia Romanae urbis enarrat. lupum seminam dicit, Enniunt,Pictorem
que Fabium secutus.Vide ante Stiricidium, & Specus Spicum,& Metus. Medantruare I Pacuui j versus ex Nonio sunt, ex fabula Chryse. AedhostireJ Atiij versus mendosus est.& a Nonio Marcello corruptissime is quocue refertur. Quid hic redhostit
619쪽
ltv iam cometet ol et faciliuς. Redi viam; Vcrba Titiiiij mendis non carent. ReJιiuuumJ Ciccro iii Praetura urbana, oui liber est te tius Verrinari sed primus eorum, quos conseripsit, non
Infra ual Locus valde mendosus ut domum datantes te-uirtico cui quid substituam non habeo. AssistareJ In Felli verbis erat Pacuvij cxemplum. & quod
A. in V.verto retur,ostendebatur; cum a claudo reclud
resit compositu. Sed hic Attollitur . non mutatur: vel non la mutatur, ted A V m V lonsum vertitur. Regifuium I vr. Kal. Mart. Regirigium fuisse ex fastis , dc Ouidio lib. II FH. constat. Macrobius tamen lib. I. Satur. refert quosdam extimasse Iunium mensem dici, quod M. Iunius Brutus exactis regibus Carnae deae sacrum m Coelio monte fecisset. Cetera verba Festi non asi quimur,praeter ea, quae Paulus notat. In fastis autem hic dieς est totus nefastus. Videntur etiam nonnulla hic ad alia verba pertinere.
Retilli J Vide Rechae. Reatomi Existimo quaedam pertinere ad regiam Numae Pompilii . quaedam ad alia verba. ReligionisJ Hic multa fuerunt a Festo seripta, quae diuinare non potuimus. Videntur tamen omnia pertinuis
se ad Censoreς. In quibus unum est, quod Plinius tradit lib.xvri .ca. xxv.Romae, inquit, in Capitolio in capite bis Ioui; bello Persei citata palma, victoriam, triumphosq; portenditi ac tempestatibus prostrata eodem loco ficus enata est M.Μessallae C.Cassii Ceruorum lustro. A quo tempore pudicitiam subuersam Piso grauis auctor prodiditi M. Valerius Messalia,C. Cassius Longinus Cens re fuerunt anno post R. C. sere sexcentesimo, lustrumque fecerunt L v. ut ex Capitolinis fastis constat. Aeli Hum I Non utique sacrum est, ut sepulcra: luod ea
non facra, sed religiosa sunt. Sic Festi verba sarciri pos
Religio I Dies xxxvI. atri sunt terni singulis mensibus: postridie kal. Nona , Idus. De quibus alio loco Festus. mundus vero ter in anno patet, hoc est I x. hal. Sept. stridie Vescanalia,& au. Non. Octob.& vI. I . Novcmb.
620쪽
Alliensi; dies postridie Idus Quinctiles. Viden. Gellai.
'Remaui J Totus hic locus mendosus est. Remearet Afranij octonarius,ut ait Faernus noster, non patitur vcrbum ludum, ideo scri bendum esse locum,uel tale aliquod verbum. Remeliriuria Versus Plauti,ni fallor,est in Casina mendose editus: Nam quid illaec nunc tamdiu intus romoratur quasi ob industriam. Asiamj autem versus mendosus est. Repagulat Ciceronis locus relatus est in Verrina de signisi quae quarta quidem cst earu,quas Cicero tantu conscripsit, non egit.Sexta vero omniu Verrinar. VideRediuiuu Repandal Gess.lib x I.cap. xvi refert in edicto veteri cuiusdam Praetoris scriptum sitisse: Qui flumina retanda publice redempta habent: si quis eoru ad me eductus suerit, qui dicatur quod eum ex lege locationis facere opor tuerit, non fecisse. & apud Caium lib.via. de origine vocabulor. retas vocari arbores,quae aut ex ripis fluminueminerent,aut m alueis eoru extarent: appellatasq; esse
a retibus; quod practereuntes naues impedirent, & quasi irreti rem. Idcirco scse arbitrari reiada flumina locari solita esse; id est purganda ne quid aut moro,aat perifuli nauibus in ea virgulta incidentibus fieret. FepastinariI Afranij verba mendosa sunt. RepotiaJ Pacuu:j verba mendosa sunt. Aeque ea sed vemum saepe bis est scriptum. inendosum autem esse arbitror spem. Res comperen inaraJ Vid en.Pedi .in Praetura Vrbana.Cicero pro Murdena: Tot homines, tam ingeniosos per torannos etiam nunc statuere non potuisse, utrum diem tertium,au perendinum riudicem,an arbitrum ; rem, an sitem dici oporterer.
Sesecrare I Relatum carmen Plauti reperies in Aulularia. ResignatumI Illa verba ne stj pentiumcidetur in Pauli libri et extant; non in Fesb.