장음표시 사용
131쪽
11 o Baricelli de hydronosa natura.
Secundum quaesitum erat. Sando ex humoribus,siue nostri comporis excrementis pauci suscitentur sudores Z Profecto huius rei causas, multas esse inuenio. Uel enim in corpore humorum, siue humidi excrementi fuerit inopia,ut in Atrophia, magnis inedi)s,& exiccatis corporibus visitur,& sic cessante materia, cessat sudor, vel paucus eli citur. Vel humidae materiae plures,& copiosae existunt in corpore,er his autem sudores non oriuntur, cum fortasse suerint crassae, viscosae,& glutinosae, Se non trahi biles per sudores. Vel istae molles,& aquosae sunt, atque aptae, ut per sudores excerni valeant, impediuntur tamen ab obstructis, occlusis, aut conniventis cutis spiraculis, vel nisi impediuntur,alio mouentur, & excernuntur sorsitan per aluum, uri nas, aut insensibiliter. Vel istae materiae reperiuntur congelata siue densatae cutis vitio,quae ab exteriori aere, siue alijs medicamentis stuporem, Sc congelationem accepit. Vel tandem materiae istae,licξtia corpore copiosae reperiantur a caloris,vehementia priusquam in su-
dotes abeant,absumuntur.Conspicitur hoc in febribus magnis,& ar dentibus, in quibus Medici non raro nullos, vel paucos vident sudo res, quia a febris ardore dissipatur, & absumitur quasi omnis corporis humiditas. Exemptu est in Hermocrate 3. Epidem.co m. I.tex.7. qui assis itus ab ardete,& acuta febre,falso videbatur mundus die I non enim sudorem, nec aliam excretionem, ut par erat, habuerat, ita& die ro.tandem 27. obi jt. Licet enim a febre liberatus visus fuerit, quia tamen exitialia in morbo aderant sy mplomata,vt in expositio ne illius hi storiae Gai. recitat, & ouia non sudauit, ut saltem hac vi natura esset alleviata, peri j t. In hoc proposito non est cum silentio pertransire corpora chachetica,quamuis in ijs multa adsit humiditas, Paucos emittere sudores,propter magnam corporis caliditatem dispantem,& absumentem humidu, quod per sudores elici posset. Huic addendum volumus adnotandu illud, quod de senibus a Theophrasto asseritur. Cur scilicet modich sudent λ quoniam materia potuleari respondit exugitur in ipsis a membris arefactis, & exiccatis . Tertium erat quaesitum. An aliqua nostri corporis iacultas excre tioni sudorum repugnet 8 Huic obiectioni nam facultas Rete iatria,S Expultrix in cauda esse possunt, ut pauci fiant sudores. Diximus enim luperius, a facultate expulsiva valida de potenti multos euocari
sudores,propterea a debili posse impediri,vel paucos fieri, asse enta est. Uo ad sacultatem retentivam, utique notissimum est, quod si ipsi fortis suerit,pauci euenient sudores,at si debilis,plurimi, ex eo,quod
132쪽
humiditates non retinet. Hinc ligado huiusmodi facultates uni,asserimus i retentiva valida, & expulsu a debili, paucos, vel nullos oriri
sudores; ab expulsiva vero valida,&retentiva debili multos,nisi in hoc obstiterit, vel inopia materiae, vel foramina cutis occlusa, vel aliud impedimentum, de quibus superius diffuse tractauimus. Praeter haec causarum quaesita, quae circa paucos sudores adduxi. mus, non est a proposito unum adnotatum a Gordonio alienu explicare, quod pauci sudores, praeter alias causas, procedere possint vel quia resoluens materias debile est, vel quia pori sunt debiles. Ex his duo veniunt nobis ponderanda.Vnum,quod in paucis sudoribus requiritur, resoluens debile, quae causa est e sciens,calor scilicet, qui si
debilis fuerit, paucos humores, pauca excremeta extenuare poterit, atque paucos mouere sudores. Vt enim dictum est, humores,& excrementa, antequam per cutis foramina educatur,extenuari,& disponi opus est: huius actio, caloris est tam naturalis, quam praeternaturam, prout occaso insurgit. Hic autem Gordonius de calore naturali potissimu intellexit, qui si debilis fuerit, multitudinem sudoris minime
poterit suscitare,sed paucitatem tantum, eo quia tunc copiosi erumpunt sudores,cum copiosa praeparatur materia,ad quod exequedum validitas,&non debilitas caloris requiritur. Hic manifestius aperitur Dioclis error, qui sudor u abundantiam a calore debili fieri volebat: tantum enim abest, ut calor debilis plurimos agat sudores, ut potius nullos,vel paucos,ut alias diximus. Alterum est, quod ad faciendos paucos sudores necesse sit poros esse debiles, quq opinio videtur a veritate longissima, nam in humor u motu, datur pars mandans, quae est sortis; pars recipiens, quae est debilis; & materia, quae mandatur, quemadmodum exemplificauit Gal. de redditu accessionu, 2.de dis seb. cap.vit.Hinc Gordonius asse redo,in paucis sudoribus poros esse debiles,praesupponit in multis,& copiosis esse sortes, quod esset asse. rere,poros attrahere corporis humiditates,&excremeta,adeo quod quando sunt sortes, plures attraherent, & plures facerent sudores ;quando vero sunt debiles, pauciores attraheret,& pauciores sudores euocarent. Hoc prosecto veritati,& experientiae opponitur: nam sipori attraherent,quasi quotidie vel multum, vel paucii sudarent corpora,quod tamen no videtur. Insuper cutis ipsa, ut Gal. in lib. de cau. morb. nullam aliam utilem habet actionem,quam recipere,& excrementorum esse receptaculum, di si hoc est,ipsa non attrahit,sed ea re
sipit tanquam pars debilis, prout in alijs humor u motibus fit,in qui-
133쪽
11 a. Bari celli de hydronosa natura.
bus partes sortes humor u eiduxum non recipiunt , sed potius expellunt, debiles vero recipi ut. De his quotidiana in podagricis,' articu laribus morbis visitur experientia,in quibus humor u fluxio in articu los, taqua ad partes imbecilliores regurgitat,& a fortibus expellitur. Quud si fluxio illa in principio repercutitur, utique alio euocatur,ad internum corporis, & nouas parit affectiones, a nulla aute corporis
particula recipitur, nisi fuerit debilis,& ad repercussionem inualidae. His bene percipitur fluxiones ad debiles partes transmitti,&i forti
Quid ergo ad Gordonij auctoritatem dicendu , cum tot, & tantae
contrarietates aduersus ipsum reperiaturὶ relinquemus forsitan confutatum,hoc non . idcirco sciendum est, illum benε esse loquutum :non enim intellexit, poros esse debiles, in paucissudoribus,eo quia . minus attrahant, quam in multis, nec in abundantibus esse fortes, ex
eo quod fortiter attrahant, sed esse debiles, hoc est molles, denis, sue quodammodo conniventes, quasi dicat Gordonius tunc sudoressieri paucos cum pori culanei debiliter excrementa recipi ut vel pro pter eorum mollitiem, pinguedinem, siue conniventiam; quo impe dimento pauca excrementorum materia per ipsos potest exudari. Vel dicendum,quod pori tunc debiles eme iudicantur,cum occludu-tur,& obstruuntur a crassis,& glutinosis succis, a serdibus, vel cum a frigore densantur adeo, ut nisi pauci ex ijs sudores exudent. Vel di- cedum, quod pori ipsi tunc debiles esse iudicantur, cum debiliter excrementa expellunt. Habet enim, expuletrice non solum uniuersum venosum genus, verum atque cutis ipsa, quo fit, ut cum pororu expul-ctrix valida, & fortis est, multos potiit excitare sudores; cum debilis,& infirma paucos,& de hac debilitate loquebatur Gordonius. Arnaldus Villa nouanus in tract. de parte operativa, signa obstructionis pororum cutis attulit,quae hqc sunt,paucitas sudor u,carnosa, sic pinguis habitudo, diminutio, vel demissio c6sueti exerciti j, frictionis,vel balnes,longa quies, ococtum.in lib. Vero de regi m. sanit. cap.2.
adducit ea,qus diminuunt sudorem,& excretiones in corporibus, de quae augent,e quibus pororum fortitudo,& debilitas maxime cognosci tui: quare Lector illuc adeat. Veniamus modo ad paucorum sidorvinsignificata Hi profecto in duplici versantur differentia, vel enim in sanis,vel in assectis corpori bus considetatur. Quoad sana corpora,pauci sudores,vel ex desectu. seros e materiae,siue humorum, vel ex dura corporis textura, inedijs magnis,
134쪽
magnis, frigoribus cutim densantibus, ocio,intermisso exercitio, sebalneo, procedunt, idcirco praedicunt vel obstructiones,vel cras irer humorum,& excrementorum copiam,vel illorum paucitate quando autem sudores pauci proueniunt ex vita ociosa, silue intermino exercitio balneis,& scietionibus, praedicunt multigenas in corpore humi, ditates adesse, paucas tamen evacuari per sudores,ob aliquod pororum impedimetum. Sudor aute hic ex interminis institutionibus leui occasione, leuiq; motu excitatur; adeo quod corpus vel leuiter incalescat suae repletionis comprobat exemplum. Si enim quis in magno exercitio aliquantulu sudauerit, utique vis exerciti; erit in causa, ut
in sudorem erumpat, nam calor excitatur a motu, humores extenuat,& sudores euocat, quod si quis sine occasione, vel leuissima in sudores mouebitur,signum est superfluas humiditates in corpore propter intermissas operationes redundare. Verum si alter non ex leui motu, sed ex frequelato,& sorti, paucos tantum habebit sudores, utique ex pinguedine,vel molli corporis natura, quibus pori coniueant, inopia
materiae,vel aporis obstruitis ex crassis,&glutinosis succis, eoruna origine dependere censendum eit Auic .autem 3.is .irach. I. sudorem consuetum retentii,hicteritiam prςdicare asseruit.Gal. vero in z. artis med inter signa futurae aegritudinis conumerauit pauciores sudores.
Hae siquidem obstructionea,putredines hi teritiae laxitudines, & aliiqassectiones esse possunt. Quod si sudores pauci in morbosis corporibus conspiciuntur,sem
per utique quia malitiae praeseserui, nam Gal. 2.de sanit.tuen. cap. I 2. asseruit,quod sudor si fiat minor, quam par sit,corpus nimiu exiccari, atque consumi,ess e iudicium. Et Auic .in Cant. sudorem paucii,obstrata onem cutis,crasῆtiem humorii, expulitricis debilitatem, digestionis paruitatem,ventris mollitiem, & fluxu, in morbis posse significare,lcriptum reliquit,quem locum dum Averr.exponeret, haec indicia vera esse confirmauit, namq; ex his causis sudores retineri consueue runt.Et Vidus Vidius senior lib. 3.1.tomi, cap. I 2. paucitatem sit doris in aegrotantibus nunquam esse secundum naturam, manifestauit, sed perpetuo symptoma,sive ex toto fluat corpore,sue ex partibus superioribus duntaxat. Hoc itidem Hipp.& Gal. I . Progn. 26.
Sudores autem pauci licet semper suspecti iudicetur,atque malitia pleni, eorum tamen malignitas ex morbi idea vel maior, vel minor, vel pessima existimatur: siquidem in morbis benignis, multae maligni
talis esse non consueuere; secus in acutis, & prauis affectibus, quia in
135쪽
i 14 Baricelli de hydronos a natura.
sis n5 modo mali,sed pessimi etiam reputantur,& frigidi,calidis primres esse dicuntur,cum a maiori occasione originem habeanti Disseramus de omnibus. I n morbis,qui acuti non sunt, si pauci sudores excitantur, vel quod appareant in toto corpore, vel in eius determinata particula,copiam humorum crasso tu, vel obstructos meatus indicat, & proinde morbi longitudinem praefigiunt. Cum autem obstructio,& humorum lenti ties,praeter morbi longitudinem, nisi viarum apertioni, & humorum incinoni attenditur,noua solet pericula inducere,idcirco non omnimoda suspicione carent; ex hac enim excretione conatus naturae in ualidus iudicatur, qui nequeat excernere eorum liuinorum copiam , e qua natura opprimitur, & aδgrauatur. Verum haec omnia peiora fiunt, si sudores isti pauci fuerint frigidi, denotabunt enim non solum humorum crassitiem, sed admodum crudam, pro qua concoquenda longiori natura indigeat tempore: propterea ex his crassos humores, obstructiones, & morbi longitudinem, si calidi fuerint, prognostica mus: sin frigidi,eorum qualitatem crudiorem,& morbum diuturniorem fore, naturamq; oppressam iudicamus. In acutis vero cum quibus saepissime copulantur,proiecto maligni perpetuo, & nuquam sine periculo habentur, testis sit Hipp. 2. de rativi t. q. qui vocat prauos illos sudores,qui circa collum apparent, de 3. Epidem .com.2.tex. I. Adoloscentem narrat, qui in 1.die paucum habuit sudorem,& in 7 obi jt; Gai .in com.huiusmodi signum inter te thalia fuisse common frat, non tantum, quia sudor fuisset exiguus, sed quia intempestiuus, ct inconcoctus etiam esset; melius enim esset na turam nihil mouere,quam malignitate, aut copia materiae stimulata, frustri excretionem suscitare. Hipp.etiam 2.Progn.29. pessimos vincat sudores,qui circa caput,aut faciem, aut ceruicem frigidi apparue r: nt, eosq; in acuta febre mortem,in mitiori autem morbum fore diu. turnum significare existimauit ex cuius sententia elicere possumus,in acutis morbis, sudores paucos semper esse malos, peiores vero, qui frigidi fuerint: hinc Galenus in com .paucos sudores,circa has partes calidos, futuram minati syncopim; frigidos vero praesentem inco- Pim, & mortem . At explicemuscausam,&rationes adducamus, Cur in acutis mor bili, sudores pauci tantae malitiae esse soleant λ Incipiamus a die eoruexitus, si enim n6 fuerit dies decretorius,utique mali sunt, quia ultra dies decretorios venientes eatra naturae ordinem erumpunt: siquidE n Iura
136쪽
natura dum a iudiciis abesse debet, si ad labores, & ad pii 'as coacte
stimulatur, nulli dubium est,debiliter illas aggredi, & proinde a mor bo euinci, quia a multitudine, & acri humorum qualitate in tempore focongruo,quando ipsa forsitan desessa ob coctionis illorii conatum, irritatur ad iudicia: propterea Hipp. Aphor. 36. loquedo de diebus
decretorijs, sudores,asseruit,vlira dies decretorios apparentes, labo rem,longitudinem morbi, & recidiuas significare, quae omnia si fuerint in acutis,peiora denunciant, mortem scilicet,& fatalem exitum. Si autem sudores pauci in die decretorio eruperint, proculdubio irri tum conatum naturae expellentis indicabunt, atq; humores,aut cras sitie,seu lentore,aut meatibus angustioribus saetis non posse expellere; quod si meatus adstricti no fuerint, nec non & alia signa adfuerint
humorum multitudinis, pauci sudore scia 1forum, lentorumq, humorum copiam denotabunt. Cognoscimus meatus non esse adii rictos, quando cutis, nec atrophia contrahitur, nec refrigerata multu fuerit .
neque admodu mollis,vel eius stramina obstructa non fuerint. I dcirco si in paucis sudoribus humoru copia, ct lentorum insurgit, in disecrimine naturam versari opus est,eo quia si vires prae debiles illic suerint temporis, exitiales erunt sudores quippe exitium demo strantes eoq; magis si nulla prius conspecta suerint coctionis signa, quo tepore omnem excretione esste symptomaticam, humorumq; copiam denotare minime e si verendum. Huiusmodi enim sudores natura denotant per cutim humores expellere coepisse, at nisi illorum tenuiorem portionem, quae suffciens haud erat moibo soluendo excernere potuisse. Huius naturae sudores illi esse solent,qui cum coeperint erumpere,statim desinunt,testis sit Gal. i .Prorrhet. I .dicens.Sudores quo que, qui coeperint quidem, sed protinus cessant prauos e si e .. At omnium pessimus,ac maxime exitialis sudor ille paucus est,que desudationem, seu madore vocamus, qui, ut Gal. 3. Prorrhet. com. 3 3..describit, fieri solet aut in toto corpore, aut circ caput, ceruice,collum, pectus,& aliquado circe extrema. Haec sunt verba Gai .. Desuda
tionem iam saepius qui de in hoc scripsit libro, sed nusquam ita lucide
cognoscamus, nunquid sudores circum thoracem, caputq; apparetes ita appellet,an eos,qui toto emanat corpore,ubi tum pauci, tum nihil conserentes sint. Prauum autem utruque horum est, deterius autem,
quod in superis.fit partibus, nempe cum omnis desudatio demonstret vel copiam in sidantibus partibus vel iacultatis retentricis imbecilli. tem,uti unque eorum in locis tum thoracis,ium capitis fuerat dete- P α rius
137쪽
11 6 Baricelli de hydronosa natura:
rius est fgnu,quam si in aliqua quapiam parte fuerit. Hi sunt sidore,
illi,oui Diaphoretici vocatur,ut diffuse nos in lib. 3. huius operis prae nisi i trabimus. Equidem circa frontem plerunque,ceruicem,collum, aut pectus, aut circa extrema effluunt, exiguusq; fit mador non augescens: raro calidus,pleruque subfrigidus, pulsus fiunt languidi,& alia succedunt signa naturam esse languidam significantia. Prouenium penumero ab immoderatis euacuationibus, de quibus in s. Prorrhet. 34. legitur. A profluuio sanguinis e naribus paucus sudor cum refrage ratione, malum. Quomodo autem distinguatur hi ab ijs,qui ab humorum proueniunt multitudine,in lib.citato ex intento disputabimus.
Summa totius sit negoti j madores istos, & desudationes pernici les esse; siquide veniunt a debili contentiva,& a languida natura,quae vel opprimitur,vel a caloris vehemetia dii soluitur; prosecto ab huius incendio humiditates, tum excrementitiae, tum solidarum partiti alimentales extenuantur, & ad cutem feruntur, quo conflictu in prauis febribus plerunq; ex languida naturas resoluto corpore sudores hi,
sue madores apparent. Idcirco nunqua conserre vel a toto,vel a par tibiis corporis suscitentur,c6cluditur; erupunt enim,ut voluit Hipp. I.Progn.26. vel ob corporu exolutionem, vel inflammationis velle . mentiam, sive,ut Gal.placuit, ob facultatis retentricis resolutionem, quae nedum redundantem humorem excrementitium, sed etiam alia mentarium nequiens retinere foras exudare sinit,ut in cap. de sudorucausis tetigimus. Omnimodo igitur paucum sudorem subinum esse iudicamus, nam in sanis suturae aegritudinis solet es e praesagium; in morbis salubribus longitudinem auectus; in acutis vero exitium ab eius prauitatem designat.
Desudoribus a qualitate desumptis. Cap. VIII.
Vdores, cui secundum qualitatem c5siderantur,per omnes illius species uti uepossunt adaptari: hΨau- tem quatuor sunt. Habitus,& dispositio. Naturalis potentia, ct impotentia. Passio, & passibilia quesbias. Forma,& figura circa illa in . Circa prima speciem qualitatis illa versantur cor pora, quq adeo permanentem sidorem habet, ut is dissiculter remoueatur. Insuper ea, quae faciliter in sudores erum
Funt, prima appellari ponunt vel in sudore habituata , vel quae ilia,
138쪽
habitum sudandi deuenerunt: secunda vero dissiposita .
Corpora quae habitum sudandi retinent,vel sana,vel morbosa ex stunt. Si sunt sana,vtique humida essς oportet, rarae texturae,atq; multis humiditatibus,& superfluitatibus excremeti iijs scatere.Haec prO-fecto leuissinna occasione in sudores deueniunt,adeo quod motis,in Sole,adhaesione prope ignem,in cibi,& potus sumptione,coitu,sbaano vita eorum quasi semper in sudore versatur, & difficulter a sudore
liberantur,cum talia natura eorum reperiatur habitus. Nec mirandu,
quod corpora huiusmodi sudoris habitum habere dicamus, cum etiaintercapedinem,ab unoq; ad alium distantiam retineant;nam,ut dicit Philosophus,virtutes,&scientiae sunt in prima specie qualitatis,tamo illarum homines habentes habitu,eis non semper utuntur, possunt au tem uti cum velint: a pari corpora i sta,licet n5 semper sudent, possune tame cum volunt, ex quavis leuissima causa in sudores deuenire, atq; difficulter ab hoc habitu remoueri,nisi sorsitan gradis in corpore mutatio succederet, ut humidum nimirum temperametum, & rarum, iadensum,& sccum conuertatur. At morbosa illa sunt corpora,quq ex eo quod humidos habent affectus,quando in sudores deueniunt,disficillime liberantur. Huiusmodi sunt corpora illa,quae febres patiuntur sudorificas,siquidem sudor a principio ad finem cum ijs connascitur. Insuper O ea,que quotiescunque in morbos incidunt,semper cum su dore sociantur, seu liberantur, quo fit ut sudor in eorum morbis persaepissimE videatur. Ita considerari sudor poterit circa primam quali tatis speciem, quoad suum habitur . . Disposita vero ad sudores patiendos erunt corpora, cum in eis vel prae dominetur materia sudorifica,vel cutis soraminii vigeat apertio, vel humorii tenuitas, ex quibus facillim E ad sudores post et deuenire. Haec autem a primis in hoc differunt,siquidem haec haud habent per manentiam,namq; ex aliquo succedente impedimento,stigoris nimirum,uel meatuum obstructionis opera, dispositionem hanc perdereo valebunt: prima vero nequaquam, chm ad patiendos sudores tale retineant habitum,ut nisi in maximis mutationibus illum amittant. Circa secundam qualitatis speciem versantur corpora illa, quae naturalem potentiam,vel impotentiam ad sudandum habent. Naturali potentia ijs inest corporibus, quibus rara est textura corporis, eΣcrementi abundantia, ct illius tenuitas, quae conditiones pro sudore sa-ciendo Gai s. de cau.sy mpl. 1.tum in sanis,tum in aegris maxime tu.ocantur nece Cariata Praeter bas autem conditiones in morbosis cose
139쪽
118 Bari celli de hydronosa natura
poribus duae aliae insurgunt proprietates, ut a virium scilicet imbeci, litate, vel a resoluto corporis habitu sudores induci possint, de quare vide Ga l. in loc. cit.& in Σ. Progn.com. 6o. Vbicunque igitur reperiri huius nodi poterunt proprietates, vel istarum aliquae, ibi naturale potentiam vel per se, vel per accidens adesse dicimus ad sudandum, data autem aliqua occasione, vel stimulo ut sudores suscitari queant. Non enim credendum in posse hominis esse,sine stimulo sudores posse crucitare, nisi sorsitan adeo imaginatiua viguerit potentia,ut Quod rarissimum est visum sudores suo beneplacito exuscitet.Naturalem impotentiam corporibus illis inesse dicimus,quae densa sunt corpore, quae mollem habitum, poros obstructos, & ut plurimum conniventes livbent,carnes siccas, temperamentum aridu,& durum, paucitatem humiditatis,& excrementorum; insuper, quae saepissimὲ fluxum patiuntur, ex quo humiditates alio euocantur,minime vero ad cutim. Haec enim naturaliter ad sudandum inepta reputantur.
Sed aliquis diceret, secundae qualitatis speciei proprietates cu pr mae proprietatibus,quae in habitu,&dispositione versantur,conuen, rei Cui dicimus,uerum id esse in hoc tamen differre,quia secundet spe ciet proprietates non adaptantur corporibus tanquam dispositiones, vel habitus, sed quod ad iudandu corporibus naturalem potentiam, vel impotentiam tribuant. In prima sudores considerantur in abu, in secunda vero inpotentia. Proprietates equidem primae speciei actu, Rhabitudinem quendam, & tempera metum, quo corpora facillime
in sudores veniant, inserunt: secundae vero non actum,vel habitudinem,sed potentiam, vel impotentiam naturalem ad id contribuunt. Circa serinam,&figuram, sudores considerantur quatenus unam,
vel altera formam,& figuram recipiant; aliqui enim sunt ad instar guttae,aliqui ad sorma mili), aliqui undae,vel pluuiae figuram, aliqui vel o aliam accipiunt. Sed quid sit discriminis inter formam,& figuram audiamus Nicephorum,qui hanc attulit disserentiam, quod figura dicatur talis expresso, desinearis estitio: Forma extrinsecus prominens coloris qualitas: Idea,& informatio,vt interpolata coloratio,&siax-pliciter talis quidem iniecta visui superficiei sol mae . Ultima qualitatis species, passio est, & passibilis qualitas Sub hac facilius sudores notescul,quim ex tribus alijs adductis: ratio eii, quia hae qualitates nostris subi, ciuntur sensibus, sudores secundum has considerati, a sensu peicipiuntur; ipsi enim sensibus passionem inferunt: verum qua a sensis exteriores quinque exiliunt, id co de sudiribus.
140쪽
ribus ex hac specie desumptis , quinque considerationes habebimus.
A visu,dicuntur sudores visibiles, albi scilicet, rubet, crocei,nigri, vel alterius coloris. Ab Auditu,sudores audibiles, sonori scilicet,vel silentes. Ab Odoratu,sudores odorabiles, stetidi nimirum,uel odorati. A Gustu,sudores gustabiles vocantur,si dulces,amari,salsi,insipidi, vel alterius saporis erunt. A Tactu, sudores tangibiles dicuntur, quatenus calidi, vel frigidi tanguntur. De his tanquam de uniuersalioribus,& magis usitatis,pri mo rmocinabimur, deinde ad alias considerationes accedemus.
Defudoribus tangibilibus, ct primo de calidis. Cap. IX. E sudore tangibili primo verba faciemus, tanquam de
re comuniori, nam sicuti tactus inter alios sensius certior iudicatur, ut Arist scribit in lib. de sensu, & sensato,ita sudor tangibilis, inter alias qualitates existimatur. Cum autem Tactui calor,& frigus inserat pas io nem: idcirco dum de sudoribus tangibilibus sermocii nablatur,duo faciemus capita,unum de calido,alterum vero de frigi- do sudore. Ex horum notitia,cognitionem etiam adipiscemur de rei miliis qualitatibus; selent enim sudores modo intense calidi, modo remissEobseruariata&frigidi. Hinc tuum erit, cognitis eorum cau- sis,alias diserentias percipe . sudores calidi,t causis oriutur calidis,hae autem in duplici possunt essedisserentia,vel enim sunt externae,siue de foris prouenientes; vel internae. si sunt externae, idcirco causant calidos sudores,nam adeo, corpus agitant,ut ad calidum totum disponant,quo calefacto,excrementa serosa,& humores ipsi calefiunt,qui deinde si per cutis foram, na expurgantur,in calidos vertuntur sudores. Huiusmodi esse solent, vel motus vehementi. ,vel maxima aeris caliditas,seu ignis,stuphae ca lorificae,arenae calidae,quibus infirma sepeliuntur corpora. Balnea calida natura, vel arte parata. Potiones calorificae,quae pro sudoribus ciendis,aegris propinantur. Vnguenta eiusdem naturae,quae corporis regionem liniuntur,aliam similis efficaciae. Haec calefaciendo corpo- ra, ct attrahendo calesama materias, calidos sudores per cutis spiracula producunt. f