장음표시 사용
231쪽
de intentu consideramus: quare hic derelinquimus. Venenosus vero, qui clam a maleucis, & hominibus dirae,& nefariae cru/elitatis ad hominis excidium paratur,vel casu exceptus, ad aeriatur,ut prae caliditate, calorem natiuum exoluat, vel frigiditate mortificet, qua ratione facultatibus proxime extinctis , sudoi es exeunt utilium,& inutilium humiditatum, eo quia non retineri queunt: de his loqui desinamus, cuin nihil ad tallitutum proficiaar, satis iit tetigisse pro no mine potus. Desudore in motu, exereitation , lab're, cursu,pau Ira,
ct coitu. Cap. XX III. T sudores, qui in motus apparent, disserentiis assequamur, aliquas istius depingere differentias opus habemus;na motus,aliud non est,quam modus,quo aliquid intelligitur succcessive aliter, atq; aliter esse in loco, quibus verbis usus est Fracastorius in i . de intellectione. Exercitatio ex Gal. 2. de sanit.tuen. motus est vehemens anhelitum alterans. Quam sententiam Aetius etiam sequutus, hanc inter motum, labore, oc exercitationem affert differentiam. Motus est res quaedam,magis comunis, atq; pluribus conueniens, quim exercitatio,cum saepe multi moueantur, nec aute exerceri dicantur. Exercitatio vero est motus vehemes. Labor similiter,licet sit vehemens motus, tamen no omnis labor pro prie vocatur exercitatio; nam sodientes, atq; metentes, laborare, sed non proprie exerceri dicuntur, quamuis c6muni quada appellatione labor,s penumero vocetur exercitatio: ita intellexit Hipp. 2. Aph. i 6. Vbi fames,laborandum non est.& 6. Epidem .com. .lex. 3I. Labores cibum praecedant. Avicenna I. 3.do tr. 2.cap. Icum considerasset, aliquem per vim ab altero vehemeter moueri posse, qui tamen nullo pacto exerceri diceretur, mancam esse Gai. sentctiam de exercitatione iudicauit,atq; in medici attulit, Exercitationem, motum esse v'lunt,rium propter quam anhelitus magnus,& frequens, est necessarius. At Mercurialis lib. 2. de arte Gymnait. c. i.iudicans, neutram opinionem esse plenam,ex multis causis, quas adducit,& prςsertim cum non definiebatur exercitatio,de qua Medici tractare interest, dixit,quod exercitatio est motus humani corporis, vehemens volutarius, cu anhelitu
alterato,vel sanitatis tuendae, vel habitus boni csi paradi gratia satius.
232쪽
ziz Jarlcelli de hydronosa natura .
. Omnes istae opiniones cum sub motu uniantur, nam per illum desi, nitiones cose uimur , illum maximi pro explicando sudore instituto considerabimi mercitatione enim, licet varis conumerentur species, ut saltatio,iu Latio, cursus, venatio,piscatio,ludus pilae, deambulatio,& aliae,quae fieri possunt vel in pal stris, vel extra: omnes tamen cum motu connumerantur, sic & laboris species, quae innumers sunt, sub motu etiam desiniuntur. Motus ergo pro praesenti negotio dupli citer considerandus venit, laboris scilicet, vel exercitationis. Motus exertitationis corpora calefacit, O vires corroborat, ut Gal.6. Epid. tex. so. nam hic, ut plurimum, non pertransit fines sanitatis. Motus ver laboriosi is, inflammationem caloris, vel re lutionem,&virium debilitatem affert: ex quibus omnibus sudores elici possiunt sed diuerso praesagio,ut dicemus. Motus ex exercitatione natus, ille est, qui calorem natiuii excitatici auget,corpusq; calefacit, expaso calore per corporis habitum, tan-
tatem,&serosos humores ex evocatis sudoribus absumi credamus: in& qui prauis scatent humoribus, &excrementis, no solum pro narratas humiditates,verum ato.Deccantes humores,& varia excremeta excerni credibile est 'ue tum ope caloris, S virium robore, quibus pori, & viae cutaneae aneriuntur: qua causa sudores euocantur,& corpus ad meliorem statu .
H 8 ' V iqui exercitationis vocatur, in in 'gna erat frequentia Galeni tempore, non pro corporibus persessa sa-
sunt licet Gal. in sua regione corpora temperata inueniri docuerit sed pro sanis, ut nunc,quando haec talia sanitate praesenti ita utuntur iii, qVςRΠx ii δε , 'VM communiter ab omnibus fiui, exercere Illa equidem, nam quotidie edunt, O bibunt, verisimile est multa ex copiam gignere, quae si continuo etiam a corpore, vel per sudores,vel per exercitia,aut insensibilem evaporatione non eua procreant,& corpora deinde ad labe, & pe a manifestavit. Verum quia non Omnia corpora aequaliter exercitationis motu indietent ou one
nastica, ibi enim de corporibus calidis, sic scisicis & terius nat ae
233쪽
dis eritur, quibus magis exercitatio conueniat, & quae sit eius quantitas demonstratur: nos enim si talia proponimus, pro instituto sudore tantum,& non deliberate tetigimus; quare de his satis sit. Arist.2. probi. 3 i. dubitat,Cur pedes in trepidatione sudent,& non facies Z Cui obiectioni resp. sit dare pedes propter exercitationem,quq
causa est ut calescant,& in sudores prorumpantur: nam membra incalescentia, et i se humorem trahunt,&cum ea loca ossibus scateant, ne cesse est ut foras excidant. Simili solutione usus est probi. s. Cur cum manus exercitamus,sudores maxime oriaturZ In hoc dubi j solutione, praeter allata in exercitatione, addidit, robur acquiri,& vires augeri, quae possunt es e in causa,vi sudores eliciantur. Ide 2. probi. I.curiosam mouet dubitationem, Cur scilicet, sudores, qui bene ualenti coopori sponte proueni ut, deteriores ijs habeantur, quos exercitatio excitaueritὶ Equidem theoremata hoc non parui est momenti,ideo cum eodem breuibus soluamus. Sudores ex exercitatione prouenientes , excrescentem sumiditatem,&humorem exhaurire solent, carnemq; efficere sicciorem,ut cauernae foraminum sanitati sint opportunae, per caloris transmissionem nulla sieri possit obstructio. At spontanei sudores,qui ex necessitate oriuntur,ctim ab immodico cotingant humore,qui forsitan naturq foramina confundit,& opplet, mali cesendi sunt,& habentur pro signis futuri morbi mam etia calor ipse a largiori humore,quam qui modicus secundum naturam sit, hebetatur,& caro Plene madescens,pessimum ad secunda valetudinem concipit habitu. In exercitationis motu ab onere superfluitatum calor natiuus leuatur, sic valentior redditur,magis'; excitatur: proinde valida facit vir tutem, hinc venae spiritu implentur, qui huc, illuc commotus venaruora aperit, de per illa sudorisca excernit materiam , corpusq; a multis excrementis exonerat. At temere hic motus exercitationis no eii capiendus,cum ex illo,non bene intellecto,multa oriatur inconuenientia,tanto magis,quia scriptores varij sunt de tepore,quando pro tuenda corporis valetudine conueniat exercitatio: si enim tepore incongruo fieret licet motus esset exercitationis,& non laborio utique noredderet virtutem robustam, sed debilem,atque sudores,tunc expulsi dissonantes,& non proficui essent. Idcirco relictis mulioru opinioribbus, audiamus Gal.2. desinit.tuen.c.7. qui docet, temperata corpora
in temperato tempore, Vere scilicet exercenda: frigida in calido, &calida in frigido, humida in sicco,& sicca in humido temperatis,quasi semper illud obseruari debeat , ut corporibus ad aliquam intemperiudecli-
234쪽
Σ 14 Baricelli de hydronosa natura.
declinantibus,tempus,atque locus contrarius in exercendo eligaturi Circa horam, omnes probati Medici uno ore pronunciant, exercita- tionem ante cibum fore agendam: licet Plutarchus de mente Arist. oppositum scribat in lib. de tuen. sanit. sed ambo in manifesto sunt errore,ut legere est in Gal. 2. de lanit.tuen. cap. 2.
Motus exercitationis intantum dicitur habere terminum suum, in quantum vapor sudori permistus aliquantulum sentiatur: venae intumescant, atq; anhelitus permutetur: si quidem ex hoc duo requirutur, membroru scilicet robur, & caloris auctio: igitur tadiu corpus exerceatur,quandi ii color floridus faciei,& corpori generetur, motusque aequabiliter,& concinne edatur, ne ullam corpus e flatu digna lassitudinem percipiat, quod si calor evanescere incipiat,seu lassitudo immineat,vlterius p cogredi haud licet, nam in motu laboriosum incideret, ct boni succi una cum sudoribus exhaurirentur, calorq; nativus debilior fieret,& loco roboris acquirendi, vires destruerentur: de quare vide Gai. s. de loc. asse l. c. s. Oribassium lib. 6. c. I i. Aetium lib.2. c. 3 . quorum sententi js multa inconuenientia euitabis in materia istata. Motus laboriosus, quia opponitur motui exercitationis, diuersant sortitur causam a primo: siquid elaboriosi motus vocantur immodica: exercitationes, quae transeunt fines moderati exerciti j: quotiescuque enim exercitatio non dirigitur ad conseruandam corporis tutelam ,
vel spontE,& voluntarie succedat, ut in seruis cu celeritate domino rum mandata exequentibus: vel inuite, ut in illis, qui vel inimicorum impetum,vel aliud triste effugiunt semper laboriosa iudicada est: cuius fgna haec sunt: Corporis articuli magis ealescentes senti itur: Vniuersum corpus aridum, & inaequale apparet: In motu sensus doloris cuiusdam ulcerosi oritur: Labor coacte,& no sponte dimittitur: Post sudorem ex motu hoc pallor succedit: Tandem insolita,& valde mo-
lesta lassitudo sentitur. In hoc proposio Aristi8.probi. s. sacit dub.
Cur qui mediocriter insudarint,statim ab exercitio,colore hilarantur amoeno, Athletae vero pallidi longE evadant Z An ait quia labor me-
diocris, colorem leuiter prouocat,& ad corporis summa inuitat. Ni- mius vero cum sudore,&spiritu extrudit, dum corpus inter laboran dum rarescit, atque laxatur. Cum igitur calor per summa residet corporis,calor ille exultat, quemadmodum calfactis,aut pudefactis eue nire solitu est: ubi vero inde euanuit pallor,continuo ruccedit. Cfieri itaq; mediocriter se exercent, Athletae prorius vehementer laborant.
Motur laboriosus respectu indiuidui aliquando exercitationis est, de
235쪽
E contra: me res enim,& sos res motu laborioso exercentur, veru quia tales ob consuetudinem ad talia, damnum non patiuntur, iuxta Hipp. Aphor.lib.2. Qui consueti solitos labores ferre,&c. ideo motus hic in ijs potius erit ad salute; nam prauo uiuendi genere hi tales utentes, a laboribus in sudores deuentur, & excrementorum exuberantia excernunt. At senes,licet exercitationibus maximopere gaudeant tu ad expurganda inutilia excrementa, tum ad conseruandum, & suscitandum natiuum calorem veruntamen si usque ad sudore exerceren-Mir respectu aetatis, motus non exercitationis, sed laboris esset. Equidem senes sicci,& aridi existentes, maiorem contrahunt ex tali motu siccitatem, sudorq; commotus nouus existimatur, cum humiditatem. qua siccitas irrorabatur adimat, & excernat. Summa omnium sit, ut controuersias fugiamus,quae a motus, indiuidui,& qtatis diuersitatibus oriri queunt,ut laboriosus motus sit ille, qui non conserat, sed laedat, & exercitationis, sui conferat,& iuuet: hinc ex motus effectu,ncillime ad naturae iudiciu pervenimus. Nam, pueri exempli gratia a primo usq; ad tertium aetatis septenarium laboribus, ut dica multis assuescere possunt,quocirca incalescere, anhe Iare,sudare,& aliquadiu fatigari sine periculo ipsis coceditur: etenim illi propter victus imprudentiam, plurimis exuberant excrementis, quapropter a sudoribus,& laboribus multu adiuuantur. Humida etiacorpora multo indigent exercitio, ut sudoribus nimia illa humiditas' absumatur. Ex his ergo motus exercitationis,& laboris elucescit. Sudores a motu laborioso i debilitate retentricis, desectuq; viri u generantur, quae non potentes intra venas seru retinere in sudores corpus promoueri patiuntur, magnoq; calore, quo in laboribus illud premitur,meatus culanei aperiuntur, liquescunt humores, & una cum sero excernuntur: adeo quod in motu laborioso aliquid boni et a trahi necesse est: sit mihi testis Galenus a. de cau symptom. r. quando dicebat:
In immodicis exercitijs aliquid boni effluit, quapropter verisimile este et talibus arida fieri corpora,& emaciari,iogissimaq; lassitudine, cor poris imbecillitate, & virium defatigari, prout longior, vel breuior
fuerit labor: si quidem magis laeduntur corpora ex unius diei labore, quam dimidij: habemus enim ex Gal. i. de arte cur. ad Glauc. Iq. &de rat.vici in acut. l .a sudore immodico vires euerti, & Σ. Aphor.28. corpora extenuari a plurimo sudore: quare quanti sit momenti sudor ex motu laborioso decisum credo. secus est in exercitationibus: ex ijs enim sudores moti, materiam tantum excrementitiam expellunt, atq;
236쪽
Σ16 Baricelli de hydronos a natura
a vigore , roboreque virtutis, quod in corpore euocatis sudoribus γinesse videtur, ad opus efficiendum adiuuantur. Sed sunt soluenda quaedam dubia indictis Medicorum in cap. hoc proficua. Primu est Gal. in lib. Ubi, quando,& quos purgare oportet,
dicentis, motum corpora exiccare,ut quies humectat,ergo motus no corroborat, sed exiccat. Secudum est eiusdem Ιχ. method.c. s. Motu spiritus corrupere. Tertium in lib. de cau. morb.c. 2.COrpora propter motum in morbos incidere. Quae Omnia soluuntur cu diuisione ano bis facta de motu, num fuerit exercitationis, vel laboris siue num sue - rit moderatus, vel immoderatus. Galenus enim in adductis quaesitis de motu laborioso, & immoderato loquitur: nam in motu moderato
nulli dubium est vires augeri,corpusq; vigorari,ut probauimus. At noestpr termittenda circa motus laboriosi cognitionem, Celsi consiliu lib. i. c. 3. qui sudantibus ex labore,& itinere, si igidam potione pericu
losam esse suadet: ratio est,na occursu frigido calor exti guttur. Hoc etiam Amatus Lusit.centur. 2.cur. 62.adnotauit,siquidem iuuenena ,
Romanum narrat obsisse,eo quia defatigatus a ludo pilae, sudoreq; re spersus, ad puteum venit, ibiq; exhausta frigida recens per caldarium
extra ta, in terram cecidit. De altero etiam narrat, post sudorem ex frigido potu similiter emortuo. sudor in coitu, cum motu quodam excitetur,eandem potest reti nere differentiam,quam in hisce motibus explicauimus. Si etenim venus cu moderantia exercetur, sudores, qui ex illa promoueri aliquan- do contingunt,a serosa,& potulenta materia oriri consueuere. sin au tem immoderate,&cum laborioso motu, praeter serosam materiam, aliquid boni e corpore etiam effluit; idcirco mirum non est, corporis maciem, caloris desectum, & maximam debilitatem vene e admodu isolli cite, es intemperanter utentibus superuenire: si quidem duas na- tura evacuationes, seminis scilicet,&sudoris sufferre nequit. Sint ita- que homines in veneris usu moderati,cum eius finis filiorum procreatio cum uxore sibi matrimonio coniuncta esse debeat: quare caueant
in coitu in sudorem magnum propter intemperantiam deuenire, si optatam vitam Producere desiderant. Sudores
237쪽
Sudores post motum. Cap. XXIX. Udores post motu perseuerantes considerandi sunt
num a motu exercitationis,vel laboris proueniant:
etenim a primo caloris sortitudinem, &humorum superfluorum expurgationem designant. Ratio est valida; si enim per motu exercitationis, vires robur accipiunt, verisimile est post motum validas sa*as, superfluitatis humorum residuum expurgare, inde est,quod sudores in valetudine ex exercitio facti cum corpora ex illis leuiora,& validiora fiant, expurgatis, quibus illa prius scatebant excrementis) boni censentur. At motus hic ordine,atq; tempore exercendus est: siquidem si post cibum sat,ad sidorem usq; prima pertu
batia r in ventriculo coctio,cruditatesque generantur, expanso natiuo calore per corpus,& sudores mouente,quo fit ut in stomacho cibi co Etionem non ioueat. Hinc a cruditatibus succediit morbi,& corporis intemperies . recurrat ergo ad Medicorii cautelas,qui exercere cupit. si vero post motum laboris, sudores proueniunt, virium maiorem indicant debilitatem,quam in motu ipso, quippe ex debili retentrice, atque a relaxato corpore, & nimis calefacio succediit; exeuntq; tales materiae a corporis meatibus, tanquam expressae, & non regulatae a natura, ct cum excrementis utiles humores etiam excerni possunt, si admodum suerint in labore perseuerantes. Nam ex immoderata satigatione, & potenti corporis calefactione spiritus resoluuntur, humi, ditates naturales eliquari,&per sudores excerni possunt: propterea tales praui,& male fici iudicari queunt. Arist. 2. probi.7.loquens de si dore post motum exercitij,ponit dubium, Cur,qui se lucta exercent, si interposita aliquantisper quiete,lii tentur, magis sudabunt,quim si continue i Cui resp.Nam humo bdata requie,se colligit,quam deinde luctandi exercitatio educit. Idem Probi. ro. Cur, qui laborant, ubi a labore de stiterint,sudare incipiantὶ In hoc duas affert solutiones. Prbina, quod inter laborandum venae spiritu inflatae comprimi foramina cogant,data vero quiete,laxae consideant:itaq; perampliora iam facta
foramina expeditius humor pervadat. secvda,quoniam cum labore, spiritum ex cohaerente humore motus secernit, & calore,qui a motu excitatur, humor in spiritu per summa corporis extenuatur, cum ve-
a labore cessatum est,simul & calor desinit,& ex spiritu spissescete, E e humor,
238쪽
Si 8 Bari celli de hydronosa natura:
humor, qui sudor appellatur, consistit. Hoc repetit Arist. Probl.13. S in ovibus locis Lectorem admonemus, saepissime apud illum motum laboris,pro motu exercitationis desumi accipit enim laborare, pro exercere .
Desudore a balaeo,Sου, laconicis. Cap. XXX. Alnea, quae in hominum sunt usu, vel ex dulcibus constat aquis, vel mineralibus, qualia sunt balnea nitrosa, salsa,bituminosa, sulphurea,& quq serri, vel aeris quali tatem habent, haec cutim laxant, su dore sq; calorifica
qualitate prouocant, humiditates corporis eliqua lo, rasq; trahendo, ac potentius agut, quae ex mineralibus constain. Quae aute ex minera constringente,& occludente cutis meatus,qualiter aluminosa esse consueuit, facta fuerint, utiq; propter eius exiccantem naturam, paucos sudores buscitabunt. Ex dulcibus aquis vero balnea tepefacta sudores propter rarefacta cutim,& iubtiliatos humores excitat: ex eisdem vero, sed fOg dis factis, acres humores teperantur,corpus humectatur,& refrigeratur, si rit. adhibentur. . De his Gal. io. Method .luculenter disseruit. Balneum,inquit, ingredientes,in aere versantur calido, postea in aqua calidam descendunt: mox ab hac egressi, in frigidam, postremo sudores detergent. Potest autem prima eius pars materias per totu corpus tum calefacere, tum liquare,praeterea,quae inaequalia sunts quare,& cutim laxare,& multa, quae detenta sub hac suere, vacuare. Secunda eius pars, ubi quis in sicco corporis asse tu ea utitur, potest madore utilem solidis particu
lis immittere. Tertia balnei pars potest, ubi quis frigida uritur,& totu
corpus refrigerare,&cutem desare, Se vires lirmare. Quarta vero corpus per sudores citra rationis noxam euacuare. Vide de hoc etia Celsum lib. Σ.c. i . At balnea mineralia,ciam ex varijs,& contra se mutuo pugnantibus constent qualitatibus, rationabile est pro qualitatum varietate, disserentes in corpore producere esse itus. De his Franciscus Lombardus, Andreas Baccius, ct Iulius lasotinus vii i bene meriti di serti sit ne loquuti sunt. Andreas Libauius edidit librum de iudicio aquarum mineralium, & lulius Caesar Capaccius alterum de Balneis Puteolanis: Balneorum itaq; naturalium,qui naturam scire peroptat,
Celsus lib. 2. cap. cit. sudorem euocari docet duplici via, aut sicco
239쪽
calore,aut balneo: de balneo dictum est. Siccus calor est arenae calidae,& laconici,& clibani,& quarundam naturalium s dationes, ubi terra profusus calidus vapor aedificio includitu si et super Baias innayrtetis habemus. Hodie locum huc, sudatorium 1 rituli vocamus, quod est mirabile in affectis morbo gallico,& capitis fluxionibus. Datur & aliud Sudatorium in ijs partibus, Sancti Germani appellatum,
vulgo te Fumarole, seu Sudatoro d'Agnano, ad quem locum pro eua cuandis crassis,& si igidis humoribus c6sugiunt: nam corpus alleuiat, languidos restaurat, sanat iliacum assectum, ulcera interiora desiccat,
ct podagricis consert: ita scribit versatissimus Franciscus Lombardus in suo de Balneis Puteolanis. Dominus tamen Ferdinadus Lois redus in suo libello de antiquitate Puteolana,cap. i hoc sudatorium danat inultis rationibus,sed potissimum quia si vicinum cuida Mustiae,quq vulgo dicitur Grotta delli Cani: ad quem animal ingrediens, aere pestifero emoritur, nisi subit quod prope Gry ptam est, ad lacu demer gitur. Ego vero clim fuerim comitatus Marchione sancti Marci, malε asse tum, audiui multos languentes extollere huius loci beneficium: in Domino autem hoc sactum est ut parum prodesset. Laconicum,ut Dionisius, a Laconibus,seu Lace demoniis inuentoribus dictum est,quoniam nudi, unctiq; ante alios in hisce Sudato rus exercebantur. Hodie appellatur stula, quae sicco calore usui paratur, multisq; modis construitur. Primo Laconico igne tantum calefacto, haec igne succenso iuxta muros laconici, aut in surnelio, quod sub laconico accedi solet, i quo aer laconici calentectus disponitur ad usu. Construitur ex clibano, quod apud Latinos dicitur testus In usum venit furnus temperate calefactus pro ruralibus hominibus . Neapolivarios habet apparatus laconici pro sudoribus ciendis Barbitonsores: ututur multi vel pro mundandis , corpore scrabiliebus, & 'rdibus, vel pro consumendis superfluis humoribus in asse tu morbi gallici. Tu vero vide doctissimum Mercatum derecto praesidiorum usu medi co,cap. 13. ubi multa pro praesenti negotio inuenies. Ex arena,vel sale,etiam parantur sudatoria,atq; sudores eliciuntur. Arena in insula AEnaria,& Puteolis famosissima est,&ad eam magnus languentium concursus calidis est temporibus: vide de hac Iulium Iasilinum,& Franc. Lombard. de Balneis. Ex sale paratur artificialiter, iuuant hi sudores euocati in assectibus Digidis,& humidis. Paratur eictritico,& milio calefactis: item ex vinaceis cum maxima qgrorum 'ti litate: de his vide Altimarum de vinaceorum natura. Parantur etiam
240쪽
ΣΣo i Baricelli de hydrotiosa natura . .
Balnea proli citandis sudoribus ex diuersa simplicium misceta, radicibus nimiru oribus,frondibus,&c. Item ex oleis,lacte, musto, vino. Item ex diuersi qua formulis,ut videre est in Quercetano,& in Iaco. bo Uuechero. Nos autem fusissime de his disseruimus in lib. vltimo huius operis. E sole etiam parantur sudores: unde dicta est insolatio, ut Aetius Tetrab. r.se l. 3. cap. 9. ubi de insolatione, arenae aggestione, ac alijs vaporarijssomentis auctoritate Antyli. iidam inquit ad solem se exponunt,partim non uncti,alij etiam uncti, & alii desidentes,alii de-
cumbentes,aut stantes,aut deambulantes,aut etiam currentes,ex de-
cumbentibus, aliqui in strato,aliqui super corio, alij in arena, aut sale decumbut. Solaris itaque inustio citra unctionem, moderata adhibita perspiratione occultam auget,& sudores elicit,&c. Tu si plura desideras, se iuere lectionem Aetij, quae longissima est. Isti omnes modi sistitandi sudores,quia diuersi sunt natura. & qualitate, propterea invarijs affectibus viturpantur , ut in cap. de sudorum apparatu loquuti sumus. De morborum temporibus. Cap. XXXI.: Udores, qui in morborum temporibus contingunt , consideiadi ventui, tum in principio,augmento,statu,vel declinatione fiant, & si in illis, an uniuersali bus,vel particularibus succedant Z Ne autem in discussione hac,per ignota pergamus,ad istorum tem. porum explicatione prius oportet deuenire, dein de ad illorum cognoscendam naturam accedero . Galenus duos composuit libellos, unum de morborum temporibus, alterum de totius morbi temporibus, de eadem sere hi tractant mate-xia, It ipsemet Gal. s. Epidem comm.2.com. i7. quam nos in praesenti instituto breuibus perstringemus. Tempus morbi, nil aliud denotare in primis asserimus, quam eam illius partem,vel aetatem,quae varia successione in alium mutatur morem ad instar animantium, quae primo generantur, deinde augentur, consistunt postea,vltimo autem declinant,&contabesciit. Ita singuli quoque morbi, quando sunt salutares, per tempora increscunt, de ad vigore ascendunt, dissoluuntur demum,& declinant:in malignis vero non perpetuo quatuor haec cosumunt tepora; siccedit enim ut prius,
quam tempora percurrantur, animal moriatur; quod etia viventibus
Luccedit,cum haud glaxe praescripta moriuntur. lituiusmodi tempora, vel