장음표시 사용
271쪽
alatur,sentiat,&moueatur. In singulis etiam partab corporis,spirituum calores inhabitant,ut ijs facultates ipsae,pro vita conseruanda utantur 1, vocant Medi ei calores hos quos natura partibus omnibusl rout necesse est dispensat vires, de quarum e scacia , & opera aliasoquuti sumus.
A quibus autem facultates ipsae perficiatur, instituti ratio stimulat
ut verba faciamus. Animalis,quae cerebri curam habet,plures rei net actiones, siquidem numero quinque sunt, sensitiva, uotiua, Imagina'. tiua, Ratiocinatiua,S: Memorativa. At Statiua in quinque alias acti nes disseminatur,videndi scilicet,audiendi,odorandi,gustandi,& tam gendi. Vitalis vero,cuius munere vivimus, duae sunt a bones, motus arteriarum,&respiratio. Hac frigidus aer per aspera arteriam,& pulmones ad cor labitur, ut calor vitalis frigida ventilatione contemperetur:pulmonum vero dilatatione cordis calor recreatur,fitq; purior,
namq; de genitae fuligines,quasi compressae evacuantur: hinc facta est respiratio,ut calor cordis innatus, frigore cotemperetur, & a sumosis vaporibus,& fuliginibus purgaretur: Huic arteriarum motus additus est, ut persectius, atque per alias partes opera haec perfici potuissent. Naturalis facultas tribus utitur prscipuis actionibus,nutritione nimirum,augmento,& generatione,quibus aliς destinantur,attractrix scilicet, retentrix,concoctrix,& ex pulchrix,si quae aliae sunt,sub his comtinentur , sine quibus corporeae partes nec generari, nec augeri, nec nutriri queunt. Atq; istae sunt facultatum alitones, quae si in corpore robustae, & inculpatae fuerint,naturam robustissimam, atq; ab ea plinrimum innati caloris ad illas,& ad earum instrumenta demitti denunciant. At si debiles,vel vitiatae fuerint,inopiam caloris,naturam debilem, vel instrumenta male assecta arguere possunt. Si autem omnium optamus adiplici cognitionem,per singulas tres sacultates in morbi stipatiari, eorumq; robur,& debilitatem compensari necesse est.Cognoscemus utiq; in qgris,animalem facultate robustam esse,eamq; valentem,si sensus omnes,tam interes,quam externi, hos actiones facultatis animalis superius esse diximus a naturali statu minime mutati fuerint, quod volebat innuere Hipp. 2. Aphor. 33. In quovis morbo mente constare,ac bene se habere ad ea,quae offeru tur bonum,c6tra vero malum: si quidem sensus cum recte quoad una-ginationem,memoriam, rationem,atq; motivam pertinet potentiam se habebunt,utiq; facultatem cerebrum inhabitantem nullam contra
xisse offensam praesa iunt. est si a naturali statu distaverint,labem c5- ω Ii a. traxisse
272쪽
B1dicelli de hydronosa natura:
traxisse veri sine in . Hinc facultates, actiones, vel instrumenta, vel ablate, vel diminute, vel deprauate sintroducto vitio)munera propria
exequentur. De his loquebatur Hipp. . Aphor. 9. Si non videat, vel non audiat, debili existente corpore, quicquid horuna evenerit, mors proxima est Proinde malae sunt surditates, cincitates, para plegiae, tre mores,atq; aliae vitiatae actiones, quippe labem in cerebro introducta fuisse arguunt: Nam sicuti ex Hipp. bonum erat, aegrotos mente con- .nare, eo quia signum hoc facultatem animalem designat contra mor
b una robustissimis viribus resistere; a pari sublata ratione, & discursu
illam esse imbecillam, atq; contra morbu paucas retinere vires coniecturamus. De his s. Prorrhet 8 habemus exemplum. Pr languenti uni desipientiae pessimae. & 6. Aphor. 1 s. Desipientiae, anae cum ritu fiunt securiores,quae vero cum studio periculo liores, nam cum risu sanguinem dominari,ctim studio autem atram bdem patefaciut. Et ea Coacis. Quae pauco tempore seroces fiunt, in serinas desipientias euadiit. Insaniae vehementes lethales sunt ex magna labe in cerebro c6tracta, ex qua infirmi omnis generis praesit dia, sine quibus vita conseruari ne quit respuunt. Insuper I. Progn. habemus ex Gal. Plitae nitidis omne genus esse exitiosum, nam ratio, vel imaginacio obl sa,virtute cerebri debilem egit praesagit. Memoria itide ablata, diminuta.vel deprauata, prauum in acutis arguit indicium: si quidem legitur 1. Prorrhet. Igno Tantia cum rigore malum, malum quoq; oblivio. De vitiata memoria Thucidi des locutus est, in ea peste , quae Athenas de uallauit, quippe multos ad talem deuenisse obliuionem perhibet, ut nec amicos , nec
Sed accedamus ad Moti iam potentiam, ex qua sicut in morbis bo nu esse facile moueri percipimus; ita dissiculter moueri matu, quippe motus quilibet vitiosus,sive oblaesa actio, quae ab arbitrio nascitur,vitiatum ostendit cerebria motus quidem, ut tremor,& conuulsio,actio vero,ut manuum gesticulatio, spectra falsa, frequens respiratio,& alia multa. Ex his,cerebri laesio facultate animalem, e ipsius cerebri te in periem vitium contraxisse denotat: utique motio quaelibet immode xata, & corporis partium, quae a voluntate mouentur immoderata quies, si citra euidentem causam eueniunt, delirium minantur. Hinc Hipp. in Progn. Quin etiam oculorum per somnum, suspectiones ob seruandae sunt. Vbi enim palpebrae non committuntur,sed inter has, ex albo oculorum aliquid apparet, neque id fluens aluus, aut medicamenti potio praece praesertiat si quis non sic dormire consueuerit, o prauum
273쪽
prauum hoc signum,lethaleq; admodum est. Si palpebra,aut labrum,
aut nasus retorquetur, aut pallet, aut liuore inficitur, accedente quopiam reliquorum signorum, aegrum morti proximum esse haud dubitandum est. idem . Aphor.*9. Circa cubitum. Quemadmodum optimus iudicatur,qui sanorum smilis est, quod arguat facultatis Motricis robur, cuius proprium est amouere,& in loco continere, ita prauus est,qui a naturalibus differt: de hoc ita loquebatur Hipp. Deprehendendus est aeger in dextrum, sinisti umue latus cubans, brachiis,ceruice,& cruribus paulu reductis, ac uniuerso corpore molliter assecto, qui fere iani, quoq; iacentis habitus est, quippe cum optimus sit ille de cubitus, qui a sanorum c5suetudine non variat. Sed non laudatur decubitus,quo brachia,cervix,&crura extenduntur: facultatis enim Motricis debilitas significatur. Id . vero grauius est, si seipsum aeger continere no valens,ad pedes deinde delabitur. Hoc euenit propter iacultatis motricis pcostrationem. Et ubi pecis nudat, neq; ijs calor subest: ubi brachia, ceruicem, & crura inaequaliter dispergit,ac nudat,mali morbi,angoris'; signum est. Per niciosum est ubi hians quis assidue dormit, aut ubi supinus iacet, cruribus vehementer contortis,complicatisque. Cognoscimus ex his si- cultatis animalis languorem, vel cerebri debilitatem. super ventrem cubare,qui per bonam valetudinem, sic dormire non consueuit,maluest,quippe delirium,aut ventris dolorem portendit. Vbi residere vult . aeger in ipso morbi vigore, malum est in omnibus acutis affectibus, sed longe pessimum pulmonibus laborantibus. Stridor dentium praetercoluetudinem,& rationem infama sit gnificat,& mortem. In 2. Pi ogia. Gravitas veri quae vel manus,& pedes, vel reliquum quoque corpus
premit,periculum sigia sic t. bd si cum grauitate ungues quoque ,
ac digiti liuore assiciantur, continuo perniciem expectare oportet. Nam quanto peius facultates conti axerint vitium, vel plures suerinterrores, tanto aegri peiores fiunt: modo grauitas corporis motiuae δε- cultatis laesionem indicat,& proinde animalis facultatis. Liuiditas ex trem,rtim partium, caloris natiui mortificationem arguit, iure ergo in propinquo mors est. De manuum gesticulatione in ..Progi .habe naus notas. Si quis enim eas iaciei admouerit, ut id quidpiam luperua -'cue venetur aut scilucas carpat, aut a veile noccos, aut a pariete paleas aliellat,omnes hae in acutis febribus mal ,lethales sunt.Colligimus ex his malum, nam ilia fiunt, imaginatione valde vitiata . .
274쪽
αs Baricelli de hydronosa natura.
bilitatem: ex vitiatis etiam ipsius motricis actionibus cuius symptomata sunt conuulsio,singultus,tremor, horror,rigon naturam potissi mum autem animalem facultate esse morbo infirmiores declaramus. De conuulsione in . Aphon ita locutus est Hipp. In acutis febribus conuulsiones,& circa viscera dolores sortes,malum. A vomitu singultus, Vel oculorum rubor malum. Tremores in acutis mali sunt, debilem
enim ostendunt facultatem, praesertim si in phra nitide apparuerint , Vt I .Prorrhet. Phraenitica in vehementer trementia finiuntur. Et de rigore,eodem lib. Ignorantia cum rigore,malum; & i rigore refrige ratio non recalescens,malum. & . Aphor. Si rigor incidit,sebre non deficiente, aegro iam debili,lethale. Horrores in acutis, mala denunciant: de his Hipp.3. Epid.com. 3. tex. 3.Horrebant,& sub mortem de lirabant. Vigiliae etiam debilitatem arguunt facultatis,siquide assiduet vires resoluunt, cerebrumq; desiccant. Immoderatus somnus, & v ternosus languorem sacultatis, praecipue si ex eo morbus haud alleuatur,denunciat. Hinc Hipp.1. Aphor. ibus in morbis somnii labo rem facit mortale,si vero iuuat, non mortale. Insuper somnus simul cavigilia laguescere facultatem indicat: hinc 3. Epid. Comatos,rursusu; insomnes erunt. de paulo post: Detinebantur, aut comate perpetuo non somnolemo,aut vigiles erant cum laboribus.
Veniamus modo ad .mplomata,quq sensitiuae iacultatis a b ones debiles reddunt: incipiamus i visu cum Hipp. q.Aphor.si non videat,
vel n5 audiat, iam debili existente corpore,quicquid horum euenerit, mors proxima est. Et i. Progn. Nam si lumen refugiunt,&illachrymant,idq; praeter voluntatem, aut peruertuntur, alterq; ex ijs minor est,& quae in ipsis alba esse debent,rubescunt,aut gens pallent,atq; in ijsdem venulae nigricant,aut lippitudo innatans,iandem angulis inlip ret,aut frequens est oculorum olus,ijq; aut vehementer subsederunt, aut sacti tumidiores sunt,sueritq; aspectus horridus,obscurusque, atq; uniuersae faciei color mutatus: Haec omnia signa mala,perniciosique sunt. In Coacis legituri In febre acuta aures obsurdescere iuriosu esse.& r. Prorrhet.Surditatem in acutis,de turbulentis, malum. Ide in aliis sensibus sentiendum est. Hinc Σ. Aphor. Hipp. Quicuque dolentes aliqua parte corporis omnino dolorem non sentiunt, his mens aegrotat. Et Aphor. In febribus non intermittentibus,s partes exteriores frigidae, interiores uruntur,or sitim habeat, lethale. Pessimum etiam est externa refrigerata no recalescere. Hoc in sileno moribundo Hipp. obseruauit. Haec de alia adduci gunt pro noscendo robore,& debbbrute
275쪽
litate facultatis animalis, at satis sint: transeamus ad Vitale trita. Facultatem Uitalem robustam esse cognoscimus,cum homines na . turaliter respirant,& pulsus arteriarum magni,vehementes, aequales,ci ordinati existunt,& licet vehemens pulsus nonnunquam facultatis ostedat irratationem conantis expellere,quod noxium est,ut in principio dolorum,& in conflictu critico succedit: bonus tamen ex se semier existimandus est,nam sortitudinem facultatis demonstrat. De re piratione ita loquutus est Hipp. Facilis spiratio in acutis morbis,quiabus febris copulatur,quiq; intra quadraginta dies finiri solent,magnis habet ad salutem momentum: & Gal.in com.naturalem respiratione appellauit, spirationis sacilitate significantem, neq; thoracem,neque cor,ac pulmonem, neq; praecordia doloris quanda habere assectione, quin etiam neq; partes quasdam ijs admistas. Quoad pulsus ita loquutus est Galen. I. de praesag.ex puis. Vehemens enim pulsus a facultatis semper fit robore, ac quo sit vehementior, tanto robur magis esse facultatis. Si ergo ex remiratione,& ex pulsu nos vitalis noscimus facultatis robur, necesse est ex eisdem ipsus debilitatem etiam adnotari. Ex multis enim symptomatis,quet hanc facultatem non solu vitiatam, sed ablatam,vel diminutam ostendunt, utiq; respiratio, & pulsus a n turali symetria mutati, atque alia,quae ad idem concurrunt, ut cordis
palpitatio, syncope, ct refrigeratio, sus infirmitatis potissima sua
Incipiamus I respiratione, ipsa etenim s fuerit intercepta,mortem
animali causabit: in anginosis,pleuriticis, peripneumonicis,orthonoicis, & in emptematicis hoc non raro obseruamus. si fuerit magna, &rara in acutis, delirium minatur. Haec iii Sileno apud Hipp. visa est,de quo dicebat: A primo hic ad finem spiritum magnu habuit,& rarum. bi suerit rara,& parua, exitialis est, de qua Gal. Epid. com. 3. tex. de comaoquutus est. Paruum essequenda pariter,& rarum spiritum,qui cum refrigeratur, iam iacultas vitalis emori iuri De frigida,ex Hipp. I. Progii 27 haec habemus: spiritus ste uens aut doloris, aut inflamationis in partibus septotiatiuerso superioribus,indicium est: Magnus, ct ex longis interuallis, delirium declarat: Frigidus ex naribus,& ore rodiens, lethalis admodum est. In com.Gal. docet,extinctum esse cuorem natiuum,ut in Pithione apud Hipp.visum est. Respiratio,quet a solis naribus editur,& non ex ore,omnium maxime exitialis est.Thorax enim cum debilius, quam ad respirationem par sit moueatur,neq; commode dilatari queat,pinnae narium etiam contrahi,& moueri videntur.
276쪽
α ue Baricelli de hydronos a natura
dentur. Haec ex parte respirationis laesae facultatis vitalis signa adno-
Pulsus arteriarum tunc li naturali statu mutati dicuntur, cum eoru actio ablata,vel diminuta,vel vitiata fuerit, naq, sicuti arteriarii motus vehemes omni u maxime facultatis robur ostendebat:ita laguidus pulsus ex testimonio Gat.1.depraesag. ex puis .imbecillitate refert. Veli mens pulsus a facultatis semper robore fit, ac quo sit vehementior, tanto robur maius esse facultatis: Ianguidus ex facultatis imbecillitate, ac quo sit languidior, hoc facultatem quoque imbecilliorem ess demonii rat. C terum omnes pulsus, qui longe a mediocritate recedunt haud boni sunt.Celerrimi,& creberrimi sunt mali, lenotat enim caloris naturalis,de spiritus dissipationem Tardissimi,& rarissimi,pes smi,ob ingentem substantiae cordis,vel partium vicinarum refrigera tionem existunt. Mollissimi,durissimi,de minimi debilitatem ostendiit maxiniam. Languidissimi,tardissimi,& rarissimi omnium pessimi sunt. Infirmam denotat facultatem,parui, angusti, humiles,tardi,tanguladi,intermittentes. Myuri,seu cauda muris, decurtati,deficientes,ver naiculos,formicantes, undosi,&caeteri deflectetes extreme a natura. Pulsus errans,quanto est manifestior, tanto deterior,quia ingente timorem testatur, qui longa eget coitione. Pulsus csiuulsivus post eu 'cuationes visus fere insanabilis: de repentP in principio minus pericu losus, nisi a re venenata ortus fuerit. Vibrans naturam cum morbo p gnare indicat unde crisim speramus. Tremulus sy ncopis in acutis,obextremam nascitur facultatis debilitatem, proinde mors in febribus.
Animi deliquia,seu syncopes, ac cordis palpitationes huius facultatis languorem, 2 debilitatem ostendunt; de quibus Hipp. 2. Aphor. r.
Qui frequenter, ac fortiter absque causa manifesta exolvuntur, derepente moriuntur. Haec susiciant de vitalis facultatis robore,, infirmitate nosces dis. Facultas naturalis tunc robusta iudicabitur,cu eius functiones sortes,& immoderantia naturali permanebunt. Hinc bonum erit aegros probe cibos appetere, & ex ratione sitire. Partes corporis recte alimentum attrahere,retinere, concoquere,&excremeta per loca conuenientia ea cernere. Confirmabitur totum ex facie,si erit sanorum .
similis, maxime vero suae, si eius color erit vividus, si corpus omne aequaliter molle,& calidum erit. Si deprehenditur aeger in dextrum sinistrumue latus cubans, brachijs, ceruice, Cc cruribus paulum reductis, ac uniuerso corpore molliter assecto, qui fere sani quoq; iacentis habitus
277쪽
habitus est, quippe optimus est ille decubitus, qui a sanorum consuetudine non variat: per haec enim ostenditur caloris natiui robur se se, per omne corpus quualiter propagatis,ut habemus ex Hipp. I . Progn. Et ex Coacis: Oculorum nitor, eorumq; alba substantia ex nigris, &liuidis nitentia salutare.Et 6. Epid.Vt valent oculi,sic & totu corpus. Sed quia ex actionibus facultatis huius,duae sunt prεcipuς,quq robur, & languorem manifestant,excrementoru scilicet coctio,& excretio, ijs ergo sermonem dirigamus: habemus prosecto ex Hipp. i .Epidem. Coctiones celeritatem iudicijs portendere, securitatemq; salubrem, S ex Galeno i. de crisib. Coctionis signa nunquam mes E apparere ι . Hoc in 3.etia affrmauit, asseres, millies dum cristes fierent interfuisse, ac neminem unquam vidisse intereuntem, qui praecedentibus coitio. nibus crisim habuisset. Idcirco pro certo assere dum: Excretiones post coctionem apparentes, semper facultatis indicare sortitudinem, certam salutem promittere. Perpetuus enim naturae ordo est,peracta coctione expellere exc ementa: hinc omnis excretio huiusmodi termino sacta, optima,&nlutaris iudicatur. Haec excretio duplici modo excitatur,vno quando propria corporis excrementa per singulas eius partes excernuntur: hanc operationem ex eisdem cognorcimus, siquidem si bene concocta, & secudiim naturam fuerint,viique persectam sanitatem indicabunt. Altero cum partes illius vel multitudine grauatς, vel mala humorum peccantium stimulatae ex qualitate ad expulsionem illorum confugiunt. Hae aute excretiones si debito tempore perficietur, atq; ordine naturq,expuructricem facultatem robustam,naturamq; morbo sortiorem commonstrabunt: secus vero si indebite,& absque naturae lege. Facultatis naturalis principales actiones erat nutritio,augmetatio,& generatio, intes quas ipsa nutritio maximum obtinet locum: illius enim beneficio substantificum humidum, quod in partibus corporis
consumitur,continue r egeneratur hinc corpora conseruantur, atque
diu vivunt , ct sine ipsa contabescunt. Huic aliae quatuor famulantur, ut superius diximus, attractio erat prima, cuius officium, cibum, seu alimentum erat attrahere, retinebat, altera, tertia concoquebat, quarta excrementa excernebat: quippe ad animalis conseruationem, di ad vitam a natura fuerant productae: propterea verisimile est probe nutriri, & viuere,ipsis robustis existentibus, debilibus
vero corpora emaciari,&contabescere. Stomachus autem inter corporis instrumenta, pars maximi momenti, ad excitandas has quatuor Kk opera
278쪽
Σsῖ Baricelli de hydronos a natura
operationes appetentia indiget sine hac enim illarum usus do integrE perficitur. Haec duplex est, una cibi, quam famem, altera est potus, qua sitim vocamus: quibus si corpora carere aspicimus,proculdubio longo tepore ea vivere nequire determinamus : propterea in morbis diuturnis cibi in appetentia deterrima a Medicis iudicatur. Haec suit sententia Hipp. 2. Aphor. . In morbo diuturno, cibi fastidium matu, de quo Gai .dicebat in com. Fastidium cibi per seipsum prauum est signu in morbis diuturnis, nam in iis, qui a talibus morbis sunt euasuri, contrarius affectus solet accidere, vehementer scilicet cibu appetere. In morbis acutis periculosum est fgros cibi, potusq; desiderio carere, fgnificat enim aut eos delirare,aut stomaci naturalem facultateum o- N, ut accidit Hermocrati, 3. Epid. de quo ait Hipp.Toto tepore cibos auersabatur.& paulo post: Gustare quicquam non valebat. Ide de vi sine Euryanactis,quae cibos abhominabat,& non sitiebat,quod signa in ardentibus febribus exitiosum est: Quid est enim singua existente arida non sit re, quam naturam ex calore e rivo, vel ligata mente non leuari ad appetitum Z Atti actio inter naturales actiones maxime praecipua est,ipsa enim per omnes corporis partes vires exercet; nam venae paruae trahunt a magnis, magnae ab hepate, hepar a me seraicis, me seraicae a ventriculo. Haec n6 sbium in his partibus, sed in vestica, liene, renibus, utero, testibus, & in reliquis adest, atque tantae est necessitatis,ut sine ipsa nutritio haud feret. Profecto si cibus n5 attrahi.tur,quo nutrimur λ Idcirco bene valentibus his partibus, probe fit attratiio, nisi aliae per consensum attractione ipsam impediant. Remoto.
autem impedimento ,& vigete attra trice corpus bene nutritur, augetur,& generativam potentiam acquirit, color eius est vividus, nam calor nativus fortis est. Propterea in aegris salutare signum esse existimatur, stomachum bene appetere,& bene attrahere: hoc etenim modo nutritur, & conseruatur, & reliquae partes validae, & robustae, si probe humores ad sui nutritionem attrahent,iudicabuntur, quo fit ut a morbis cito liberentur,& diu sanς conseruentur. Secus vero si attractio vitiosia in corpore fuerit,& partes illius debili attractione munit humores, S alimenta male attrahent, facillime enim in atrophiam,&in maciem incurrent. Hinc corpus discoloratur,& c tera membra deperduntur.Consimili industria retentrix in sitis partibus naturae exercet munera; cum etenim illae attractum humorem tandiu retinent,ut . concoqui sinat,sacultatem robustam denotant, tque corporis robur.5 in autem actio haec debilis fuerit, adeo quod cibus attractus, vel hu
279쪽
mores esucti haud retineantur , quandiu munus suum exolere cynco . ctrix valeat, utique praui nascuntur affectus, qualis est pallio celiaca, vel leuitas intestinorum,qui in acutis summe exitiosi iudicantur: nam vel debilem,vel ablatam retentricem significat. In reliquis te exercebis assectibus, quales sunt lachrymae inuoluntariae, misto,gonorrea, &c. Pari negotio concoctricem, quam alij alteratricem nominant,iud, camus. Dum enim materia beni fuerit concocta, laudabiles generantur succi, corpus vigoratur,& virtus resumitur. Contra vero cum ale,
siquidem praui generantur humores, ex quibus deinde prauq gignuntur affectiones. Haec actio modo ablata, modo diminuta, tu modo deprauata ex morbis in ventriculo videtur. Ablata dicitur ubi quales assi supti cibi sunt,tales in omni qualitate manenti. hoc symptoma apepsia appellatur. Diminuta erit cum cibi assumpti, persectam alterationem non recipiunt,& haec dicitur Bradypepsia. De prauata vocabitur,ubi in alienam qualitatem, cibi mutantur,& Dispepsia a G raecis sumpto mah'c nominatur. Haec sunt, quae ventriculi alteratrici facultati occurrunt, tubero consimili methodo in reliquis corporibus partibus te exercebis: vi enim tetigimus,ex coctiqne,&excretione excrementorum, praecipuum roboris, vel debilitatis facultatis naturalis capitur signum: si quidem omnibus in consesso est, morbum haud solui posse, nisi prius in excrementis loquimur de humorali)cocti 'nis signa conjiciantur.Vnde siue oculi,sauces, nares, siue aures efficiantur,coctio nes, crisis celeritatem,& securitatem promittun. cruditatis fero signa longitudinem, morbi malitiam, saeuitiam, & exitium minantur. Quo ad expulitxicem, quid de illa sentiamus, tactum est superius. Ex hac ponderantur omnes excretiones, quales sunt sanguinis eruptiones, urinae copiosiores, alui deiectiones, vomitus, sputa, sudores,&c.
de quibus in s. huius operis disputabimus, quare ad illum remittimus
Ex actionibus naturae, vires illius adepti simus, ideo tempus est 'tmorbi vires venemur. Profecto morbus a symptomatis vires recipit quemadmoduenim naturae opera ab actionibus perficiuntur,ita mor borum opera i symplomatis absolui magna ex parte credibile est .: equidem ex ijs morbi speciem,magnitudinem,morem,seu modu asse quimur, quo fit ut vires illius, tum robustas, tu debiles coMoscamus. Vt autem liqc omnia perpendamus,morbum quemlibet scire necesse
280쪽
dico Bari celli de hy dronosa natura o
mica dixere. Naec sunt veluti characteres illius, siquidem illum hareperpetuo comitatur. Sit in exemplum febris continua,& perpetuum delirium, quae su at palognomonica phrenitidis. Haec profecto hanc moi bi speciem, & non aliam indicant, quippe dum ipsa signa vigent, viget de phrenitis, & ijs remotis, remouetur & illa inflammatio,& no amplius dicitur phrenitis. Ita in alijs affectibus percurrendum est, ex
ijs enim, morbi naturam, modum,& diuersitatem elicimus. Symplomata n si aequaliter innascuntur,aliqua enim una cum modibo, quem sequuntur apparent, & haec propria sunt, & dicuntur signa indicantia, nam ideam, seu speciem, & magnitudinem demonstrant. Aliqua vero postea resurgunt,&significantia appellantur, na morem, seu modum illius patefaciunt. Proinde his bene cognitis, dc compe satis, haud erit difficile morbi, tum robur, tum imbecillitate iudicare. Videamus modo,quae ideam, seu speciem indicant. Haec si plura suerint, eaq; vehementia, atque continuo aegrum molestauerint, morbus erit magnus, atq; magnu eius robur at si pauciora, eaq; parua,aegruq leuiter affligetia, mitem,& imbecillem iudicabimus. Sit pro exemplo Pleuritis, quae membranae cingentis costas inflammatio est. Huius prNria symptomata sunt, febris continua, dolo Hateris punctorius, tussis ,res iratio difficilis,& pulsus serrinus. Hqc si pauciora,eaq; leuia apparuerint, utique morbum mitem, imbecillioremque, natura ipsa Aostendent:sin plura,eaq; magna,&assidua,morbum esse magnum,ma gnumq; eius robur,& natura robustiorem declarabunt. Equidem reperiuntur febres intolerabiles, dolores pungentes, vehementes, assi
dui ,respiratio admodum dissicilis, tussis molestissima, sicca,seu inanis, vel cu malis sputis,uti sunt nigra, liuida,fulua,vehementer spumantia, vel impense suetida, & nihil dolorem alleuantia, pulsus ad modii duri: hqc pleuritim perniciosissimam esse prodeunt,morbumq, perinde ro bustissimum,sortissimumq; ad pugnam,atque dissicilem superatu designant: potentiore vero si praeter propria signa,alia adsuerint sympi mala, ut dolor capitis,uigilia,deluctu, vel aliud simploma ,ob ius non selum prauum, sed etiam exitialem coniecturabimus. At si febris non fuerit magna,neq; tussis molesta, atq; dolor mediocris sentietur, cum modesta respiratio'e,sputumq; facile, di concoctum apparuerit,& inpulsu,nec multa durities,nec inaequalitas observetur, nec alia,& pli ra suerint symptomata,sed pauciora potius,eaq; leuia,pleuritim hanc benignam declarabimus,de proinde morbum debilem, de paucis viri bus resertum; facilemq; in pugna superatu ob eius debilem potuitam. Haec