De Virgilii philosophia

61쪽

Operibu Iulia qua in reperitur oti quidem fit ut Virgilius ultimus sere et clarissimus profecto scriptorum illorum ex Stiterit, qui, teniporibus antiquis, audacissimas simul et arctissimas de mundo cogitationes effingere solebant . Verbum ilisum quo Anchises narrationem in au gurat, lata utque accurate sic a Sententias augurari videtur solemniter enim Ocem hanc, si principio , videlicet inscribit, qua in tu ut LucretiuS, tum quoque Tullius usurpaverunt ut longiora carmina et ni oris momenti res instaurarent.

primis quoque Virgilii Versibus nobis apparet ea Stoicorum doctrina' quam in Georgicis jam adver-

limus vulgo enim contendebant Stoici inertem materiem, ductilemque molem ae lentani, Sine forma ac Sine Vi propria, cum agente ac potenti Spiritu misceri, quo res illa tarda excitaretur et

singeretur, Omnes quo ex ea producerentur Ormn .

Quae quidem doctrina e vetustissimis, ut aiunt Indorum subulis orta, ita a Virgilio explicata fuit, ut error fortasse gigni potuerit, atque sere identur,

62쪽

si luis prii nos istos Versti singultilina pellet, latius eosden longius sui lendere quam quo poeta ipse voluit ut etiam usque ad alii luos de natura nitimae visus sese attollere videatur. Quod profecto illius ingenio omnino ab suit. Etenim illud ipsum principium, quod ab naxagora ους appellatum fuit, quodque a mundo et natura uni erS Sejunctum esse ille putavit, atque mentis sontem et spiritu praecipuum esse praedicabat , iis Virgilii versibus nudo modo significatur; nedum aliud quodlibet adlluc exquisitius et naturae minime connexum. Stoicorum videli 'et physicam eo earmine evolvi poeta quod aper ius etiam patefacere

mihi licebit. II aud est terum dissicile est reperire e quibus inprimis iis componendis versibus, Virgilius sontibus cogitationes suas hauserit quippe qui abundantiores, potius quam rariore S nobis Ostenderentur, ita ut ea ipsa abundantia posSimus occaecari nonne enim Xenophanes Se si quum coelum intueretur, prosilieri Umini esse Deum s accepimus ' ullius

1. Cf. SIMPLICIUS, P s. I, 33.

63쪽

praeterea in poemat Consulatus irati iam indu cebat Musam ejusmodi sententias eloquentem ut jam vulgatae viderentur ejusmodi cogitationes.

Ea lamen doctrina, quae Vi in omnes e uno

spiritu gigni praedicat, et emanare formas ingulas , si quidem est apud Thalem, atque apud Orphicos inveniebatur, atque usque per Indorum caliginem perspici posset, hoc vero, quod Virgilius igneam Vim atque originem coelestem in elementis agnoscit quae ex uniVei S soco ejecia sunt, Omnis profecto dubitatio in itur, Stoicorumque Sententia ibi liam plane apparent. Virgilius enim Posidonii verba paene usurpavit; aiebat Stoicus si Deum DSSe purum quemdam Spiritum atque igneum, ipsum quidem sine forma, Sed Secundum Volun talem propriam transmutatum et rebus omnibus immixtum Poetica prorsus Lucretii Verba, nunquam autem ingenium ipsum ac doctrinam imitatus est Virgilius animadvertimus enim in eo ipso loco,

64쪽

ubi maxillae ex altero poeta Λeneidos auctor Sententias litius isse idolui ' Lue res tu in lamon malori ei tantum miracula expandisse Virgilius vero eadem sidera, idemque coelum, deo atque ilae in rere, Secundum moram Stoicorum doctrinam, praedicavit. Nol, is etiam notum est sidera , ut Titane S, ac Lunam singulariter Stoicorum studia occupa iSSe, taliaque corpora in eorum physica locum praecipuum tenuisse. Ul jure Servius dixerit πύρ οε ρου Stoicorum ibi omnem locum oecupare uod ad si originem coelestem o spectat, hoc verbo primordialis aether, vel coelum, signifieatur . Cicer enim, ut

eruditus, ita criticus seri plor, doctrinam Cleanthis potissimum sequitur, illamque in iis ipsis rebus ubi ceterorum Stoicorum doctrinam deserere Cleanthes videbatur Nimium prosecto esset e XiS

timare Virgilium hanc vel alteram Stoici cujuslibet

doctrinam quaesivisse omnem potius doctrinam ei singere contendit eoque ipS0, quod Vulgata Smaxime Sententias exprimit, ad hoc donque

3. et Titaniuque Stra ...

65쪽

eaedem fieri possunt, ut mentem ejus Suscite ni atque carininibu materiem praebere possint. Illa cogitatio qua anima mundi cel obiratur, jam a Pythagora expreSSa', duobus praecipue modis X-

planata suerat a philosophis eam nempe Platonis discipuli et magister ipse Plato mysti eo sensu induerant atque habitu'; Stoici vero aut ad vitam et materiem diviniorem antea redegerant. I pS USque adhuc Virgilius, ut qui naturalem tantum traetarei philosophiam, Stoicorum doctrinae adhaeserat. lis contra versibus, qui post illud philosophiae

physicae prooemium Scripti suere, animadvertimus illum cecinisse mysticis omnino sententiis. Sensus enim ac spiritu philosophiae, ipsaque Verba mulantur; ne jam niVerSam rerum Oe trinam sed peculiarem quemdam sinem spectavii poeta. Vitam nempe suturan patefacere, Sortemque hominum, in vita praesenti tam incertorum, explicare ac solvere leniat. Ibi quidem mire conve

AEschyl. p. Cl. Aleae Strom. XIV. 172.)2. Philebus II, II, 69 sqq. ed. Teubner Sophista, ibid. II, II, p. 182, 20 , 235.

66쪽

Minime proso et nitrii in si reatum a tali poeta religionem cum plii losopli in inisceri in eo praesertim opere, ubi necesse erat istius modi verbis uti, quae homines allicerent, mentesque eorum hoc

proprio imperio subigerent quod iam diu Virgilius

e Xercuit u sendebant is quoque ejus aetatis homine u manus sua D ad Oetam qui si ripameam ulteriorem , ' de Scriberet, quam omne Saliquando attingere dubebant; quod si talis p0eta Surgeret, lucidior simul quam ipsi philosophi erant atque omnium mentibus aptior, idque satis intelligeret quo indigebant animi, priscis sabulis

oppressi ac satiali, ille profecto maximae celebritalis ac gloriae statim certu erat. Surrexit ergo Virgilius, dumque Romam vetuS-lissimam canebat, praesentis Suae aetatis civibus ea ministrare peritus suit, quorum erant avidis simi ut viventibus loqueretur, dum celebrabat praeterito S. Quod quidem, ut de lola eneide Vertim, praecipue e modo manifestum sit, quo poeta, iis nostri carminibus inter clarissima saeta locupletissimas cogitationes intertexuit.

s. et Tendebantque manu S ripae ulteriOIis amore. π

67쪽

Quas prorsus iis sontibus hausit, ubi eam philo-80phiam invenire poterat quae cum sabulis et religione consentiret Virgilius enim, ubi animarum universarum originem omisit, ad humanarum peculiariter animarum sortem transit quammulationem ingenii indicat atque patefacit noxa canendi ratio, in iis carminibus ignota quibus poetam eram ac simplicem philosophiam tractaverat. Nulla quidem re aperie manifestum sit de homine

solo sermonem jam nunc induci quum autem verbum illud si noxia corpora D, Obi praVUm carni super anima imperium signat, illud prosect0 quod arguimus Salis pales actum esse Videtur. Anima enim, quam si artus hebetantu obruuntque si metu ii, et cupidine, et dolore, et gaudio, Vera luce prorSu Orbula, si clausa tenebris ei carcere caeco ii, nihil jam Stoicorum servat Platonem hic agno Scimus, nobisque notum est qua ratione

Virgilius eam doctrinam alligerit, unde illam sit mutuatu S ip Sa ea, qua e X panditur, perSona, initiationis speciem gerit, ut qua defuncta sit, id est

68쪽

te fluxiu'at a Plutone ut varii Diodi discipulos produceret utpote quae relligione in sinati ne litto Sopli in I ii contineret eaque ipsa ratione illa uisue ilius pluri in interpretarentur. Fuserat nempe Plato, sicuti dictu in est, tam l' lli agoricus quam Socraticus Socratis enim ironia Samii sapientiam conjunxerat is . lii Virgilii versibus eas P Sthagorae sunt enlias indagainus quae apud Platonem atque omnes antiquorum e Inporum auctores de Valuerunt, quin aeterna quaestiones

solvere videbantur Elatioris enim indolis homines atque menti cullae, qui in ipsis scriptorum philosophi eorum operibus Sententias istas investigare poterant, minorisque simul eruditionis gens, Pythagoreoque ritu imbula easdem cogitationes libentissime agnoscebant dum carmina perlegebant quibus poeta Romam canebat illas enim Vir gilius arte propria lucidiores ac quasi familiares faciebat. Summa prorsus arte Virgilius physicae doctrinas cum mysticis ictionibus infern delii. Iis quidem

69쪽

hominibus quibus doctrina ejusmodi satis com pertae Sunt, nullo modo contrarium, vel etiam mirum esse videtur, tales sententias commisceri primo etiam aspectu omnia haec inter se minus cohaerere non animad Vertitur, temporisque ejus praesertim hominibus omnino non apparebat comoediam enim ipsam invaserat, vel Siculam

saltem, Sthagorae religio, Virgiliusque forsitan in quodam Magnae Graeciae theatro hose Epicharmi versus audiverat uod junctum suerat, Sejungitur re quaeque eo redit unde erat e X Orta terra ad terram, animaque seorsum Quos profecto, Si singulos inspicias, sere omnes excepisse videtur . uero ius . Hoc Verbum, i Seorsum D Videlicet, Stoicum erat, dum naturam tantum exprimebat christianum dei nil siet quum ut TStica res amplectetur.

Non quidem usque ad id invehitur Virgilius, idque modo tentat, ut sententias vel potius somnia recolligat quibus hominum mentes ludificabuntur, et quae librum suum quadam vaticinii specie exornabunt; ipse ceterum poeta religioso quodam

70쪽

nullo modo stili litatem alle elui qua qui do et rinas easdem de sorte animarum tractare atque agitare

solebat .

Cicero eam sententiam iisdem sero verbis expreSSit, qua anima Sicut corporis captiva singitur omnino ero ab Aeneidos inseris alienum est illud, ut sidera quasi aeternae animarum Sede Shabeantur; quod Scipio apsertissime indieat apud Tullium, postquam stellam ut Paradisum indieare contendit. Ab Orphicis ad Platonem, a quo inde Virgilium lino cogitatio defluxerat : quod seriplis eorum plane manifestum est Postquam videlicet exstincta est ita corporis, animamque illud solam reliquit, longus incipit excursus, cujus singulae Vice ICCurale descripta sunt; ne jam apud Virgilium ea anima apparet quae, ut ita dicam, humanum habi

t et Sit mihi fas, . . . Sit numine. 2. Derep. VI, p. 19 Sqq. ed. Bekker. 3. P. 62 B p. 400 C. - Δοκωυσι 1έveto 11oι μαλιστα θέσθαι οἱ