장음표시 사용
221쪽
reliquis e tergo prementibus humoribus '), ex tota cellulosa successive euacuandis, viam parare. Certe, extenuatio uniuersalis corporis, quantum uig repleti & torosi breui insequens, hoc probat. Sanguis pallidus ct sere aquosur, ex incisis vasculis sanguiferis, in sectione bubonum subinde, per integrum ii yclhemerum lente stillans ' ), attenuationem eius summa in , ct quamprimis particularum oleo sarum Ox eius crassi absentiam , nequaquam vero putridam resolutionem, euincit; ct ex hac penuria pinguedinis circulantis, rationem unice derivandam esse puto, cur diar rhoea pestilens tam tumultuarie procedat, & multo ei lius, quam alias solet enervet & jugulet.
XII. Ergo, remedia, quae dei illationem materiae pesscantis, ex contextu celluloso externo versu S internum, coercere; tenacitatem eius jam in farctae incidere, to numque pamitum affectarum, emendare sic restituere valent, in peste lenta, indicata sunt.
Festis lenta, quamuis symptomatis minus urgentibus silpata sit, dc prae acuta & acutissima, primo intuitu se in lor appareat, reapse vero
periis Humores in catharsi vehementiori excretos, ex pinguedine resoluta, magnam quoad partem constare, Vel exinde concludere licet, quod post paucas horas, e g. in Ch0lera, facies ipsa, una cum reliquo corpore ita colis labatur, ut vix amplius dignosci possit patiens; quod non nisi a subitanea euactiatione adipis, cuti ct musculis alias habitum . naturalem conciliantis. sieli polle crediderim. Consimilem sanguinem in serum fatiscentem , cathectici , hydropici, ct aeri munia acida insigniori laborantes, in venis suis gerunt, ae stillicidium ex vulnusculis inflictis , quamuis minimis, semper aegri u S, quam in aliis, sanguine, quoad crasin illibato ct manifesto pingui, gaudentibus , compenitur.
222쪽
I IOCO NfECTARIA. periculosissima est. Nec ratio e longinquo petenda erit. Nam mattries peccans, in periodo in lectionis quae in reliquis pestis speciebus multo breuior, aut nulla pra cedere solet), longius protracta, tenacit 'tem multo maiorem induit, profundius radicatur, & quod caput rei est, tonum contextus cellu os & ventriculi sensim frangendo, conamina naturae postmodum irrita reddit. Sudorifera, quae in periodo infectionis S primordiis caeterariun pestis specierum, tam luculentis documentis sese commendant, luc incertae jam utilitatis sunt; quin si serius S incautius repetan cur, m0gis nocere quam juvare visa suae. Exc tantibus sane I roborantibus sed appropriatis & essicaciori-bi s opus erit, quae ad tantum hostem propulsandum, omnes vires vitae euocent, Vt materia peccan , sub horroribus praesertim, versus interiora violenti si De protrusa, quantocyus iterum versus contextum cellulosum editernum amandetur; saltem decubitus 9 in farctus eius grauior, retariationem elateris cellulosae int nae, necessario post se trahens, quo
ad fieri poterit, impediatur. Spiritus nitri dulcis & liquor anodynus
mineralis H. in hoc statu propinati, si non luem sustulerint, morbum tamen protraxerunt, & symptomata mitiora reddiderunt. Spiritus vero vitrioli, imo solutio vitrioli de cypro, quamuis alia omnino prael Uppo sitione a me usurpua, effectus suos lau labiles vix aliter, quam telam copulosam corroborando ct insas elui grauiori cbuiam eundo edide-TUnt cfr. exper. XIX.). Quod romitolia, quae in reliquis pestis speciebus, ubi robur ventriculi nondum penitus fractum est, tam prosci a esse solent . in hae thnta uti quoque in febribus malignis proxime assinibus J semper cui dentissime nocuerint: rationem , in derivatione materiae peccantis, a simplici h irritatione, versus contextum cellulosum internum adaucta, hincque producta relaxatione eius , de in sarctugrauiore, positam esse crediderim. Ad in farctum tollendum, nulla unquam medela promptior Ressicacior, quam bubonum & carbunculorum suppuratio, quam natura quo uis
223쪽
II Iquouis modo intendit, asserri potest; nam quam prim Una illa cem paruerit, febris cum reliqua caterua maior Um actutum cessat. Hinc, omnes
indicationes medentis, in hunc scopum collimare debent, ut natura nunc imbecillior & fero deuicta, quantum se ii potest, suffulciatur, &' impedimenta operationis huius salutaris, pro viribus remoueantur. Quia de argumento hoc summe in omentoso, in confesta o peculiari infra su .sius dicetur, sussiciat nunc, quoad reliqua huc pe tinentia inedia, hoc saltem in digitare, quod salia media & roborantia , non solum ex theoria hucusque tradita indicata, sed etiam ab experientia indubia, sat sua perque probata sint. Priora namque, cellaeosam, & praeprimis tunicas ventriculi levi: eo ir; i ando, materiam obstructam incidendo, attenuan do, diluendo di mobilitatem conciliando ; posteriora vero, fibras eius corroborando, & elaterem deperditum restituendo, Operantur, multis que aliis remediis perperam tentatis , palmam praeripti erunt, ita ut non paucis , in statu hoc, nunquam non per se ominoso , salutaria
Quia colli quatio humorum, laxitatem vasorum & telae cellulo sae, aut pro caussa proxima agnoscat, aut saltem cum illa coniuncta sit: liaud incongrue sequitur, non tantum roborantia, sed etiam adstringon. tia ct pro re nata stiplica ccautelis tamen necessariis haud neglectis), requiri, si in statu hoc desperato, auxilio adhuc locus detur. Humori bus nempe, a tenaeitate hucusque sum Da, in resolutionem transeuntiabus, ct qua data porta, per emunctoria maxime patentia, cum certo
vi ae dispendio pronu .ntibus, obstacula sufficientia ponenda, ct indu ciis aliqua ibus impetratis, reliquis symptomatis Occurrendum elle, serse liquet. XIII.
Pestis acuta exper. XX.) a lenta, eadem fere ratione ac febris ardens a petechnili, differt. Symplomata grauiora O cl-D d a tior
224쪽
tior decursus, vim in lassiuatis emcaciorem, S materiae peccantis, multo mobili Oris in contextu celluloso, praesert im interno, accumulationes copiosiores innuunt.
Discrepantia pestis acutae a lenta, in sequentibtis potissimum ccnsistit. Periodus infectionis ante lentam sat protraeta, interdum longissima; in acuta paucarum solum horarum interuallo febris ingressum ante uertit, aut subinde ita deficit, ut quoad reliqua sanissimi derepente ea corripiantur. In illa horrores validi, diuturni, calor insequens mediocris saltem, pulsus exilis, facies vix rου bens, sitis fere nulla, urinae crudae, debilitas maior, delirium tardius S mitius, vomitus sestores, dissiciliore. & parciores, maculae saepe ab initio, bubones & carbuncu li aegre eleuantur & in suppurationem abeunt, tandemque di arrhoea agmen claudit. In hac e contra, non nisi horripilationes leuiores, febrem multo validiorem praecedunt, quae per omnia fere signa, utpote: ruborem faciei dc oculorum insigniorem, pulsum fortiorem ct pleniorem, sitim maiorem, urinas saturatiores, vires vitae mag s consantes,
fasin inflammatoriam in bubonibus & carbunculis euidentiorem, vomitum citiorem saciliorem di copiosiorem, haemorrhagias, delirium vehementius &c. maximam, cum febre ardente similitudinem ossi iidit;
dum lenta a febre petochiali dissicilius discernitur; tum quoque decursu longiori, & di arrhoea in hac solum Occurrente, ab acuta essentialiter differt. Haud di melle erit, discrimen hoc euidentissimum, quod posem lentam ct acutam intercedit, ct quod illa in initio possis fere sola, haee
vero in vigore frequentius, ct quidem carbunculis humidis viplurimum stipata, occurrat, a diuersa gradatione miti sinatis suscepti, repetere. Debilissimum namque, . tono primarum viarum, di totius contexistus cellulosi, adhuc quodammodo lassiciente, non nisi sensim in cellulosa externa irretitur, particulis oleosis quas, spite non tam repente
225쪽
corrumpere valet), commixtum, obtunditur, ct emistus suos quamuis perniciosistimos futuros, non nisi pedetentim exserit. Fortius vero, per inspirationem praeprimis, Vel per alias vias, in tunicam adipo se in inediastini intractum di illaqueatum, motum intesinum sermentantem, sine mora ibi officere videtur. Nam prima symptomata, uti: dolor capitis acutus, rubor faciei & oculorum, viscositas humorum oris, ct in tua escentia linguae, breui ante febris ingressum instantia, congestio nem humorum vitiator in in cellulosa media lini, haud medioerem subito factam, Hare demonstrant cfr. cons. U. J. Natura quidem lacessi ta, materiam hanc summe noctuam, per febrem excitatam, versus periphoriam corporis confestim expellere satagit, bubonesque I carbunculos producit; aut materiam peccantem per alias vias cum euphoria subinde excernit exper. XX.); tantum vero abest , ut conatus hi saluberrimi, semper ad finem exoptatum perducantur ; quin , si suppetiae non ferantur, derivatio illuuiei huius pestiferi versus ventriculum, breui insequatur, dc ipsa pinguedo omenti, in consensum hune lugubrem trahatur. Hinc, altero plerumque iam die, nauseae, volnitum breuissimo interuallo praecedunt; saburra vero illa copiosillima, viscosa, aerugino fa ct quasi fermentans, quae repstitis viplurimum vicibus eructari solet, citissimam certe, pinguedinis multae corruptionem indigitant
cli. coni II. b. Quod materia haec peccans, utcunque in contextu cel 'Iuloso interno accurri ulata, facilius tamen per vomitum evacuetur, nec insarctum iam profundum ac in peste lenta essiciat; sed e contra, maximam quoad patiem v lus exteriora protrudatur: sine dubio, & mobilitas o us maior, tenacitate nempe, vix dum tam insigni facta, prae- primis veto tonus cellulosae internae, a recentiori vi, nondum tam subito debilitandus, ct post euacuationes iterum quodammodo restitutus, facit; dum e contra, in pelle lenta, a tonia sensim inducta, intentioni
huic salutari, ob Ilacula multo maiora opponat. Hinc fit, ut non tantum in initio, sed subinde quoque posset vomitum copiosum, sudorisera,
226쪽
CousECTARIA. adlinc crisia perfectam, operentur; horrores sebriles leuiores; calor ex. 1e nus maior; pulsus plenior, mollior, regularior obseruetur; vires vitae non tam subito decrescant; bubones satis eleuentur, imo coaceruatio humorum obstruentium superabundans, haud raro periculosa euadat; carbunculorum limites inflammentur, & delirium multo citius, fortius,
imo quamuis rarissime ), furiosum proueniat. A mobilitate quoque hae explicari poterit, cu1 , grauidae insectae, facillime & sere sine doloribus, pariant, a fortiori vero febris impulsu, haemorrhagiis lethalibus mox sequentibus assiciantur obs IV. ; cur exscreationes pituitosae, sanguinolensas, in hac tantum pestis specie oecurrant, ct maculae subinde in agone d zmum mortis efflorescant exper. XX. . Insulitus ille habitus cadauerum tumidiusculus, pallidus, ct flexi litas membrorum, accumulationis materiae peccantis, in contextu cellulolo eXterno, ptate lenta largioris, & omnis pinguedinis a miasmate alterationem, indicia luculentissima praebent; nam omnis adeps iis batus, elitra calorem na.
turalem positus, spissescit, aut in sebum cogitur: rancidus vero disti, vitur & mollescit cfr. cons. II. P.
XIV. In principio pestis acutae, tonus contextus celluloli sere integer, S materiae peecantis mobilitas, euacuationem eius perseelam, per vias sudoris potissimum, tum quoque smbinde per resolutionem bubonum, & et plia Xum materiae puri analogae ex pene, possibilem reddunt. Asi, quan-- do in flatu prouectiore, altiores jam radices in tunica adi posta figerit; tunc vomitoriis, inc dentibus & roborantibus, Vna cum remediis externis selestioribus opus erit, quo suppuratio bubonum S carbunculorum quan
227쪽
Quod pestis acuta, in ipsis eius incunabulis, per sudorisera per
secte tolli pollit, tanquam veritatem cxploratam in exper. XXL tra Uidi. Rationem felicitatis huius tantop re exoptatae, toties riinatus, nullam aliam inuenire potui, qua in quod mater a peccans adhΓc ita Ob l: S, Rcontextu celluloso, elatere suo nondum plene priuato, qua Uau sitim jactata, in cellulosa externa pra primis colligi amet, di tunc demum in interiore accumuletur, quando tonus ventriduli jam deficiat; restaura' to Vero eo, tenacitate incisa, ct motu humorum incitati oro ct liberiore effecto, in sede ira hane appropria tam retrudi, imo per poroῖ cUt S in totum eX pelli. Hisce sane dotibus, necesse es , ut media sudo tales iustu sta sint, si scopus sidaearis attingendus erit; omnia vero reliqUR, quantumuis collaudata, vel acrimonia stimulante & ventriculum jugiter initante donata, uti ca ut ora fere omnis; vel sermentationi subiecta ;vel op Iata; vel relaesa talia alia, ast manifeste nocent, aut duntaXat ii paucili inas natura robustiore gaudentibu , sub nde ex sententia cadunt.
Quam si is cri sis salutaris per sudores potissmum fiat; interea, moderata
bubonum elevatio, di inflammatio in peripheria carbuncu orUm, MO'dum 'Dud excedens, saltem pro crisi imperfecta haberi potest, nec praeter prolationem mullum mali portendit, dummodo peccata graulo'ra vitentur, & naturae qIodammodo succurratur; hinc, nonnulli si no ulla medela allata ultro conualescunt. Naturam quoque subinde cillinpersectam, per resolutionen, bubonum, & esluxum materiae puri an aqlogae ex pene, in junioribus & robustioribus emoliri , sub eYper. XXI fusius dictum luit; ct tunc euacuatio haec singularis, sudorum Vices supplet. Quamprimum rubor faciei di oculorum sese subducens, aut illuvies multa vomitu reiecta, circulationis in integum latis communibus impeditae; toni contextus cellulos infirmati, & derivationis materiae peccantis, versus ventriculum debilitatum, uberioris, indicia luculenta
osterunt: tunc non solum inutile, sed jam noxium foret, sudori eris pra: se
228쪽
Coras ECTARIA. praesertim sortioribus amplius insistere; quia nat ni a incassum lacessita,
noxas grauidimas ct fere irreparabiles exinde pater. tui . Aliae omnino indicationes nunc formandae & explendae erunt. Nauseae ct vomitu-1itiones frustraneae, cum magna stomachi oppressione & anxietatibus praecordiorum, vomitorium quidem exposcunt, sed lenissimum, ne ventriculus ex irritatione vehementiore detrimentum capiat, ct afluxus humorum maior, alliciatur. Hanc ob caussam vitriolini album vomitorium, ob vim salinam ct simul ad ringentem, prae reliquis emeticis mihi arrisit, ct optato cum successu usurpatum fuit. Si vero rei ecti on es sustici entes sponte ct uti plerumque contigit, fit libere procederent, a vomitoriis prorsus abit inui; ex propria & aliorum experientia edoctus, nihil boni, sed e contra mali plu mum ex inconsiderata, vel repetita eorum exhibitione, pro duri. Ut ius arctus totius contextus cellulosi, etiam post sat evacuatum vvntriculum, per sua signa , utpote : impuritates & in 'umeseentiam linguae, saliua in viscidam, nauseas, absentiam stis, dolores capitis grauati uos . deliri a Sc. euidenter sc se prodens, quantum seri potest, tot .atur, eadem remedia, ac in curatione pectis lentae exper. XIX.), salia nempe media & roborantia optima, praesertim spiritu; vitrioli, ex iisdem. indicationibus propinare solebam, ct utilitatem tam manifestam praestarunt, ut ex peste acuta decumbentibus, vix multi desint crarentur. Verosimiliter, liquor nitri fixus, quo Chirurgus quidam primarius, tantopere, nec frustra utebatur experim. III. o non nisi virtute sua an tacida, incidente ct resoluente, tam fauste operari potuit. Quousque tonus ventii culi ct reliqui contextus cellulosi interni, adhue aliqualiter subsistens, materiam peccantem, versus telam cellulo. sam externam saltem partial ter propulsare valet, res pesti sororum, nondum in desperato loco positae sunt; nam visceribus nobilioribus, ab oppressione lethi fera quodammodo subleuatis, actiones corporis summe necessariae, saltem quomod0cunque peraguntur, S interea exoptata bu.
229쪽
bonum & carbunculorum suppuratio procedit, qua secta, omnia actutum in melius mutantur. Si vero euenit, quod congesiones ' materiae peccantis justo copiosiotes, metas asses hasce summo cum discrimine exaggerent, tunc illae disti pari, & laxitas cellulosae localis, repercutientibus es adstringentibus externis, omendari debet. Patet ergo, Cur, acetum, eX tractum saturni, creta, & coagulum lactis coctum, in intumescentia extra uagante bubonum. ct inflammatione carbunculorum, cum impetu latius serpente, compescendis, tam proficua fuerint.
Symplomata pestis aeutissimae exper. XXII.) anomala & prae
ter modum vehementia, contextum cellulosum internum, elatere suo, a mi a sinate derepente priuatum, relaXatum,& derivationem humorum tumultuariam, Versus viscera
I tui, pestis aculis ma ab acuta diuersa omnino, psimo in tu tu appareat, reapse tamen, easdem caussas proximas, sed multo violenti O res, ct summo clam impetu ingruentes, agnoscit; ita ut non nisi summus eius gradus reputati possit. Elater namque cellulosae internae , in scuta succelline labe iactatur, & usque ad finem , saltem quodammodo, perstat; in acutissima vero , quam Ocymine deperditur & in atoniam perfectam is an sit. In illa, maxima forte mi asinatis vis, versus cellu.losain externam propulsatur, ct visceribus nobilior bus aliquales saltem inductae conreduntur; in hac e contra, natura, impulsum hunc salutarem, organis huic scopo inseruientitus inefficacibus redditis, utcunquest armis
Congestiones tales enormes, ad parotides ' glandulas sub maxillares prae- primis fiunt, cuius phaenomeni ratio, sine dubio, in compressione venarum jugu larium, a materia peccante, in cellulositate illas ambiente, in farcta, posita est.
230쪽
CONSECTARIA. su inmis conatibuῖ molia tnr, nisi obstacula prompta remoueantur, pers cere non valet. Hinc illae lacrymael hinc luguberrima conditio, peste hac acutissima asscctorum i Exasperatur malum quouis fere momento, ab aecumulatione humorum, versus loca haec supra modum infirmata plenis rivulis affluentium, di agrimoniam illico contrahentium ; quo fit, ut natura a 4 incitas redacta di tandem deuicta, post breuillimum quam. Vis decursum, succumbere cogatur. Perinde est, si mi asma aut recenter per ingesia in ventriculum allatum, aut per i lupi rationem in cellulosiam mediastini attractum fuerit, aut jam dudum in contextu celluloso e terno latitans, a quacunque caussa emcaciori, liuet violenter compellatur, dummodo actio ventrieuli subuertatur. Sic, non solum ex inanifesta eius , a mi asmatis inter manducandum susceptione & distensione ventriculi repentina; sed etiam ex iracundia fortiori, terrore, euacuationibus
per U. S. ct purgantia, ct aliis caussis occasionalibus grauioribus , dirissima haec pestis species prouocatur. Horrores, in quibusdam ex init ocum calore alternantes, breui vero in rigorem, usque ad finem morbi
continuatum, abeuntes, derivationem humorum, versus contextum
cellulos ira internum, violentam & peis flentem : uti reliqua, presso pede insequentia symptomata, turgescentia nempe faciei, oculorum &eolli; dolores capitis vehementissimi ; delirium furiosum ; respiratio
anhelosa &c. decubitum eorum, haud amplius loco mouendorum , fixum, designant. Anxietates autem illae summae, distensionem ventriculi citoni, ct insensibilis fere redditi, ita certe denotant, ut tota lerna malorum, actut Um in melius mutetur, quamprimum copiosus ingesta, ct plerumque dum jam reiecta sunt, fermentantia, per vomitum e Uacuare, remediisque refocillantibus, ct diapnoicis, materiam pestit fratem, versus exteriora protrudere, contigerit; quae praesentiam suam, per bubones prosilientes, quamuis nil mali jam ominantes, ininifestare, neutiquama intermittit cfr. hist. morb. VII. α VIL ). Confirmat hoc porro analogia, tot aliorum morborum, praesertim contagiosorum, n