장음표시 사용
211쪽
no credidit , quamuis carbunculus in gena enascens, ct insimul tota facies quasi butyro illinita resplendens, ab omnibus conspiceretur. SUT des illae copiosissimae, quae una cum sudoribus salutaribus prodeunt ;vel qui corporibus pecti serorum, praesertim extremitatibus eorum adhaerent squilo res, non nisi ab unguine cutis derivari possunt Vulgaris obstruatio est, primas vias confestim labefactari, cactionem earum laedi, quando perspiratio a quacunque caussa impedita
aut suppressa fuerit. Consensus hic valde notabilis, inter ventricultam inprimis Ec integumenta communia ctiam ex Anatomia illustrari potest. In peste omnino tam euidems est, ut omnia facile phaenomena, ex illo sonte, prono alveo fluere videantur. Certo, quamdiu tonus ventriculi ct peripi ratio , in statu sano, vel ad minimum ei proximo permanent, non mul um ab infectione timendum, di in hisce duabus conditionibus obtinendis omines cautelae pro phylacticae speciales conspirant csse. eX-per. XXX . Primae ct am in period insectionis a sanitate aberrationes, ut ut leuidenses, ventriculi tamen & intestinorum actionem succes- siue languescentem produnt; nam perspiratione partialiter solum vel vitiose procedente, appetitus ciborum sensim minuitur Jc tandem penitus prostratur; moxque nauseae, gustus deprauatus, statu lentiae, de aluus f gais succedunt. Ner dolores capitis grauates, ct subinde lipothymias irregulariter reuertentes aliam caussam agnoscere, vel exinde pstret, quod ab analepticis ct stom a esialibus remediis tollantur, aut 1altem ma nifeste subleuentur. Haec omnia atonia in primarum viarum praeci ptae ventriculi , in periodo infectionis jam incipientem, ita clare m omnia me fallunt) commonstrant, ut vi teri bre probatione haud opus siti. Per spiratione itaque diminuta, vitiata, tandemque suppressa, ct atonia primarum viarum inducta , lentor in humoribus oleo sis, consequentia naturali, oboritur, hocque eo magis, quia dc mi asma pcstilens vero simis ter acidae indolis est, ct prima Ventriculi debilitati sequela, in acrimoniae acidae productione cinisistat. Ab acrimonia vero acida
212쪽
llo ICousECTARIA.cti visco lates in corpore progigni in confesso est. Hinc ergo elucescit, cur osse ita ducluum pinguiserorum perspirationi dicatorum, in periodo in ectionis sensim obstruantur; sudor elicitus glutinosus sit; unguineutis justo copiosius, superficiem cutis obsideat; saliua dc reliqui humo. res, vel tantillum oleo sa indole praediti, lentescant; mucus viscidus linquam contegat dc os impleat; aluus pigrescat; saburra pituitosa tam copiosa in ventriculo breui producatur, oc excrementa alui consistentia simili gaudeant. Relaxation m denique contextus cellulos ab hisce caussis productam, intumescentia Oedematos a praesertim in facie conspicua; pallorct laxitas integumentorum commuatum; linguae moles incres cens; inflatio abdominis dc obmuctio alui pertinax MOX insequens, abunde
Vt obstructio haec materiae per sipirabilis adhuc mobilis, per
sudores salutares tollatur: humorum Versius peripheria in corporis moderatus propulsius, & ventriculi robur restitutum, requiritur. Veram ct unicam, in periodo insectionis, indicationem in eo
postain esse, ut nimirum recrementa pinguis eXhalantis, cum mi asma epestilente intime coniuncta, viscosa, dc canales excrotorios cutis obstru entia, quam itu adhuc mobilia sunt, quan Ocytas eX turbentur; de natura mali hucusque a me exposita, dc quam maxime, cxperientia irrefragabilis, extra omnem dubii aleam ponunt. Nulla sane alia salus, inperiodo infectionis praesertim prouectiore, quam quae ex perspiratione restituta, ct quidem facillima citissimaque, redundat; ita ut nullus duahit m ali rere, maximam partem pestiserorum seruari posse, dummo.ds mediis hunc in s Lem c Unducentibu , temp. stiue uterentur. Testan
213쪽
tur hoc porro, omnes facile historiae pestium, ab autoptis ingenuo consignatae: imo, infensissimi methodi diapnoicae alias osores ' , praest ut iam eius in posse confiteri coguntur. Multum tamen authoritaticius exinde detractum fuit, quod, aut intempestiue, dum jam in farcius materiae per pirabilis in statu prouectiori tenacior & profundior, euacua. tiorum eius impia bilem redderet, tentata, aut media quaecunque, saepissime praepollera, ad sudores quomodocunque extorquendos, tumultuarie & sine delectu usurpata fuerint. Nam, maximum sime, inter sudores salutares ct colli quatiuos , dis rimen intercedit. Illi tepidi, h. o. ex super ei e culis incia escente & naturaliter rubente prodeuntes, universales, copiosi, vilcos, acidum spiranteῖ, reserationem canalium per. spirantium obsit uelorum sariam, materi eique perspirabilis stagnantis &corruptae expulsionem ; lii vero utplurimum frigidi, partiales, tenuesct nullum sero odorem si argentes, non nisi dissipationem violentam part um aquosarum, magmate obstructo residuo solidi re tantum ess cto, indicant. Hinc . itaque ratio patet, cur sudorifcra in principio solum. modo pes is, quousque materies obstructa adhuc mobilis est, effectum optatum edint; in posterum jam, non solum inutilia sed noxia futura. Terminus mobilitatis huius non semper facile deteri nari potest quia
tot circumstandae diues Pliniae concurrunt; hoc tamen certum est, quod
per totam periodum infectionis, subinde sat in longum protractam, in pille acuta per nycthemeron fere, ct in acutissima confestim post euacuatum ventriculum, sudoriferis locus detur ; nunquam vero in pesse
lenta, ) Fuerunt haud pauci, qui methodum hanc, schedia sua te a me promul
gatam, tanquam systematis modernis minus consor mem, de venerabilem
antiquitatem uti contumelisse loqui amabant redolentem, aspernaban. tur. At unus horum, nunc jam e vitiis sublatus, in Nosocomio pestilentiali ipse infectus, nihilominus ad sudorifera, tanquam saeram aneli Ora rn illico confugit, re se eorum ope a periculo m0itis ercptum fuisse,
214쪽
CONfECTARIA. lenta, quamuis jam in ipso horrore vel breui post exhibita fuerint, e sectum salutarem produxerunt, nec mador corpor s prouo catus, vitalia utilitate in pracssitit. Quantumuis vero materia perspirabilis. obstru fhi adhuc per se mobilis sit, non tamen per emunctoria in cute jam jam infirmata patentia, sponte sua evacuetur, nisi impulsus sanguinis moderatus, oscillatis-nem arteriolarum, in cellulis cutis & tunicae adipolae conterminae si-nientium, jam languentem aut penitus deficientem, hincque liberam in iis circulationem, S contextus cellulosi tonum labefactatum, re lauret. Hi e vero impulsus regularis S modum haud cxcedens, absim e ventriculi actione redin egrata, Vix pro duri, imo, Omnis successus, a cotistitutione e us emendata, pandere videtur. Nunquam enim su dor salutaris, quamuis sortissimis inediis coactus, in , ventriculi debilitate, laborantibus nisi eam insimul. corrigere contingat , sed e contra colli quatiuus, a relaxatione totius compagis cellulosae ortum suum trahens, prorum- p t. Hinc itaq0e intelligi potest, cur sudores per calor in externum& nominatim balnea prouocati, quamuis profusissimi. tantum abest, vi profuerint, quin perniciem citam semper attulerint expcr. IV.). Similiter se res habet cum remediis ineptis, utpote calidis, valde stimulantibus, fermentationi sub eclis vel optatis. Sic nimius usus spiritu , rum & allium inconsultius deuoratu in , pestem acutis unam prouora. runt expcr. XVII. XXXII. . A remediis variis calidioribus e. g. cssentia alexipharmaca St. scordit, elix irio proprietatis & 11c porro successus sperati, rarius obseruati fuerunt; imo ipsa theriaca veneta saepissime sesellit. Potiones variae calidae ex vegetabilibus diaphoreticis, raro porse, quamuis copiose ingcstae, sudores susscientes produxerunt; sudoriseris vero e sticacioribus, modice oc sensim superbibitae, osse tum horum perbelle adiuuarunt. Optima ergo in periodo infectionis media censenda erunt, quae orgasmum sanguinis modicum excitare, ct hoc ipso, ueob rudi oncm
215쪽
vasorum minimorum, tam ventriculi, quam contextus cellulosi omnis in effectum da' o; acrimoniam acidam corrigere; tunicas ventriculi stimulo conuenienti leuiter irritare, to numque eius labes adlatum restitu eievsient. Certe aliter vix explicari poste crediderim, cur, motus corroris solus, contagium per sv do res expellere potis sit exper. XVII. ); chir sudores in initio pestis acutae facillimo procedoni exper. XXI.);
cur absorbentia imo alcatina summa, effecitas laudabiles produxerint, exper. XUII. cyparim. III. consec . I. 3 cur sal culinare id uiora infectionis indicia tollat hi t. morb. U. ; cur spiritus nitri dulcis, liquor ano vnus mineralis H. potus spiritu oli modice sumti; acetum & baccae o Xycoccos in periodo inscctioni , virtutein tam praeclaram ostenderint ex. per. XVlI. ct denique quare roborantia imo adstringentia non tantum in principio, sed toto decursu pestis, tam euidenti utilitate lese comis mendauerint expor. XIX. XXI ). Ne se o, an Illum aliud medicamentum, dotibus IIi seu requisi is tantopere polleat, ' eAperientia uberriana sese aeqlae probauerit, ag vulgatum illud quondam, nunc fere obsoletum, mixtura simplex siue spiritus diu trion q), dictum. Tria illud, uti notissim Gm, componunt ingredientia, ex quibus spiritus theriacalis & tartari, si bras ventriculi blande stimula e; glutinosa incidere; cordis & sanguinis motum langues centem leniter incitare, humoresque versus peripheriam corporis propellero valent; spiritus vero vitrioli vi sua adstringente, tonum ventriculic mendando & restituendo, virtutem ei principalem conciliare videtur. Uti nunquam fere non, diapho resin & sudores ex spem tos producit;
ita quoque, si subinde largiori vel repetita dosi propinatum fuerit, haud
mirum: mixtUra si triplex recti cara vel non recti alia ; utraque iterum, cum vel sine camphora. Rectificatam uti magis c si eadem communiter adhibere soleo, ct quidem sine eamphora, quia virtuti huius ut ut decanta
tae parum tribuo, & ob cdore in gullumque ingratum plerisque a grotis haud arcideat.
216쪽
noxium se praebuit, adeo ut nulla ex eius usu incommoda a me an tibal uersa sint. Qti a materies perspirabilis in periodo infect onis, in variis subiectis, inaequali omnino grada ione obctructa, & elater fib usum tam ventriculi quam contextus cellulosi, in initio adhuc parum fractus sit: haud obscure intelligi potest, cur, etiam varia alia remedia tam si inplicia, quam composita, subinde in leuiori flatu, non omni successu caruerint, quatenus nempe indicationibus supradictis, saltem partialiter fatisfacere valuerint. Nat Hra namque sibi quodammodo adhuc consan vel tantillum adiuta, re up rationem sanit it s Omni nisu molitur. Levissimam omnino insectionem, S Vires v tae non multum lab activas praesupponit, quod media imbecilliora, e g. motus corporis solus, spi. ritus Mindoreri, Viritus nitri dulcis, liquΘr anodynus mineralis II. vel manifeste dubia e. g theriaca veneta, phosphorus, baiamus de Mecha, puluis Jamesii &c interdum essectus salutares produxerint. Uti vero ius uti prouectiori illa jam non sus sciunt, ita quoque haec, toties non solum perperam , sed euidemissima cum noxa tent. ta fuerunt. Consul lius itaque semper duxi, posthabitis hisce , aut tanquam minus efficaci bus scopo tamen adiutorio in subsidium tractis ; aut euidens et dubiis, solam mixturam simplicem, utpote med camentum innocent illimum, omnibus indicationibus satisfaciens, ct e flectum suum, cum exoptata euphoria in dubie producens, in si a u prouuctiore, in usum vocare.
Symplomata, pestem lentam exper. XVIII.) conromitantia:
rna terrae per sipirabilis virulentia miris natis imbutae, versus contextum cellulosum internum derivationem; i si
sarctum & tandem colli quationem humorum, manifeste
217쪽
Pe i di insectioni , in quam cluaque s estis speciem ii scutalis, torminum, si rem per sua signa sese manifestantem, posui ex pcr.
XV ); illi utique haud insequi, vel s altem retardare, it con ga tus cellulasti tuterni de pracsettim ventricili elater, aut illibatus perstet, aut dimin Utus quamuis, intasmatis tamen, ex visceribus nobilioribus, versus exterui in propulsioni, adhuc sufficiat, expe . XVII. Jc conse JL UI. os n-cb. Hoc sundamento sabilito, haud incongrue sequi videtur, fel, iis S conte. luenter pestis ipsissi inae caussam proximam in tono, contex UScellulosi interni, p is minusue labe lactato, & hinc ex lege naturae e secla, materiae perspirabilis, naiasmate pestilenti. di imbutae, versus vi
cera n Obdiora, dei tu .st one, unice quaerendam esse. Nam quamprimum di exitur, aut per consuetas aut succedaneas v as penitus de largatus
f erit, di accumulatio in integumentis communibus nondum multum relaxatis , haud interrupte procedat, necesse est, ut hisce tandem reti tentibus, aut sensim uti in hac lanta, aut derepente, uti in acuta dc prae se 1 t in acutissima , per cellulas undique inter se communicantes, vlterius protrudatur; dc quidem versus illa loca, ubi rἴs stetitiam minimam essendit. Haec vero dispositio, nulli bi tam apta, ct tam late patens, ac in toto ambitu duplicaturae peritonaei, praeserturi mesenterio, tractu C c 3 va -' iacto aerimoniae diuersae, in relaxatis integumentis communibus ita col igulatur, ut eorum versus interiora protrusio amplius non effetatur, tune L hiis prorsus non excitatur, aut jam arde s breui exffi Liguitur. Leucophlegmatici, ut utique infectioni expositi, ab ipsitus tamen pestis cum febri insultu. immunes resfant. In podagra, rheumatismis variis, praesertim odontalgia, res notissima est, dolores minui, ct febrem cessare, quam primum tumor oede malostis, in regione loci affect i apnaruerit. Curaui Anno MD CI XX in castris non procul a Danubio positis, famulum Praefecti cuiusdam militum, a se orpione, in digito mors. m. Fe
bris extemplo validissima, cum tensione fani me dolor sica totius manus, oboriebatur. Repetita vero saepius embrocatione tepid, cum oleo oliua
rum oc sudori fidis quoque propinaras, masius tota quanta se dematote intumuit, doloresque una cum febri breui disparuerunt.
218쪽
CoNfECTARIA. vase una maiorum, sedibus gangliorum, tunicisque intestinorum & praecipue, ventriculi, locum habere potest. Layitas namque telae cellulo. sae uti in adininistrationibus anatomicis per insta ionem abunde conspicitur , in cauitate abdominis summa, et usque a pinguedine si omentum excipias, fere vacuitas, ct comprestio parti Em vi Linarum aequalis, lenis, facile ine in onmes dimensiones cedens, receptioni huic opprime sauet. Quod deni pie laxita a haec naturalis ex adustia tu materiae huius peregrinas, actimonia sua neruos vellicantis, obtundenti; ct affluxum humorum producentis, consest i m adaugeri, imo in atoniam tandem degenerore debeat, res ipsa loquitur. A materiae itaque peccantis, hucusque in tu tegumentis communibus accumulatae, nUnc vero verius conteae tum cellulosum internum,
impulsioni elua sensim obsecundantem, derivatione, repetendi erunt, horrores & tremo es illi interdum violent inimi re in longum protract:. Habitus cutis eXternar, ex unguine cutis in periodo in se ri nis viscidus, tumidiusculus, & quodam in do rubens, nuna de epenso si aci , si ictu , pallidus & quasi ex trimatus fit; certo indicio, humores luc hos itan . tes, alibi transaligrasse. Natura lacessita, perturbationes oeconomiae animalis, ex derivatione hac ineuitabili summas, auertero studens, omnes quidem vires intendit, quo frequentiore S validiore cordi; motu, humores aduentltii, ct mole di acrimonia tantopere noccntes, cx vilceribus nobilioribus, quantocyus, versus antiquam sedem propulsentur ;sed lentor eorum, S praesertim elater contextus cel ut , si in te ni jam si actus, obices insuperabiles ponit, quominus circulato libora, ct aequilibrium vasorum tam in-quam caeternorum in totum restitui possit. I Iino calor externus, frigus febrile excipiens in har peste lenta nunquam ma- nys, sed vel naturalis sal em, vel ei multo inscrior, pulsusque exilis, irregularis & quandoque intermittens Obseruatur. Turbas vero has, non a sanguine acri vel inflammata cXcitari, praeter res qua signa, absentia
sitis, ct urinac crudae indigit aut cst. constet. III. . Ex oppilatione
219쪽
porro cestulosae internae a materia aduentitia producta, naturali se iuria omnes se - et ex retiones humorum laudabilium, in lotis affectis praepediente, explicari potest, cur, appetitus omnis ciborum, stat tria ab ingressu febris tollatur, ct nausea succedat; gustus vero deprauatuS, conspurcatio linguae & viscostas oris, in periodo insectionis jam incipi cntes nunc incrementa 1ubita cap ant. Infarctum vero, seu ob buctionem jam jam fixam ct profundiorem, materiae peccantis ), in toto contelitu celluloso, vi mi asi natis subiecto, nunc stagnantis Ec in crastatae, factum, omnia euincunt sympto-inata, quae primis morbi diebus infestant. Calor febrilis, ex initio jam modicus, sensim vero decrescens; vires vitae ii quam plurimis subito labantes; abi cstio animi; insensibilitas corporis; aluus constipata; intu-n scentia abdominis; substilantiae bubonum de carbunculorum indurescentes, ne a circumcirca instaminatae; pinguedo in cellulosa lutescens; delirium dcc. certe, circulationem in toto conteXtu celluloso plus minusue inhibitam; neruos cutis a tenacitate materiae obstruentis compressos dc sensatio ite fere priuatos; se- et excretiones turbatas, relaxationem telae cellulosae insignem , profundamque corruptionem pinguedinis in ea contentae , commonstrant.
Quod humo: es in arcti, utcunque tenaces, incidantur, resolvantur, ct euacuationi apti reddantur, quando a quacunque caussa, motu S' Materia peccans pestilentialis, in principio periodi insectionis, pestis acu tau I in acuti stima acris Ec mα bilis, .ion nisi pi gue exhalans cum mi a Lmate intimius coniunctum, retentum ' succhssiue in crast tum este videtur. In statu vero prouectiora: periodi infecti tinis, pestis acu tete ct in peste lenta, reliquam quoque pinguedinem, quotisque a mi asinate pclluitur, in consensum trahi, post seccssum particularum oleo rum a se in icem in magna a murosum resolui, per contextum cellulosum jam aegricis moveri , aerimonia vix sensibili gaudere, & tandem in serum satis cre, Per. omnia symptomata haud obscure patet.
220쪽
tus infestinu3, in masia eorum excitatur ' , in conuicto est. Jam v ro ex consectariis III. S lU. patet, mi asina pestilens oleo sos tantum humores appetere, quibus p opes uin est, sub certis conditionibus, compago eorum intimiore destructa, motum intestinum quali ferme citantem subire; haud obscure itaque intelligi potest, cur, colli quatio materiae peccantis, in contextu celluloso stagnantis, jam primis morbi diebus incipiat, ct nisi causia ossi eiens remoueatur, usque ad mortem inualescendo procedat. Primum eius indicium, vomitus saburrae aerugino biliosae, secundo, tertio imo quarto adhue morbi diebus. in ordinatim reuertens, exstat. Quamprimum vero, di arrhoea' ' sym t mahor, si quod aliud, mali ominis, obstrullioni alui. hueu Due pertinaci succedat, priina t. la euacuatio penitus cessat. Videtur,' materia peccans, in mesenterio infarcta, colli luationi pra 'primis obnoxia elle, ct reliquis In Nolaeomio generidi Mose vensi init tem vidi, qui jam per plii res an .
nos, steatoma maximum, quod unquam viderim, in dorso gestauit, de quamuis caeterum famis, ad seruitium tamen hoe ips, ineptus reddebatur. Quia operatio vix locum habuit, suali, ut ex roctam lati irni cum mi ea panis albi in forma cataplasmatis tentare rur. Obsti put sere, quan . do post si reue temporis interuallum niihi referretur, tumorem litiue enormem , sitinplici hoc remedio penitus dii lipatum, & mater a D a b mi fleatomatis, sensilia per aluum, optimo cum euentu evacuatam fu sse. - In see ionibus numerosis, quas ad eruenda* caussas proXimas, diari hoeae ea lites sis habitualis, summe de strii clivae, & huic in peste l. nta. valde conformis, durante bello Prust o , in variis Noso eo mi is militaribus in .stitui, praeter complura alia phaenomena variantia, sequentia cocis antistinia apparuerunt. Ι Omentum telae aranea tona instar tenuis limum, versus ventriculum eontractivira, ct omni pinguedine orbatum. IIJ Uei . trieuli, intestinorum ct mesenterii laxitas ct distensio summa , ita ut sae. pissime, valvulae intestinates, praecipue coli, penitus obliteratae cerne. rentur. III Omnes rami ficationes venae portarum, immensu in ampliatae, cruore etiam in quam maxime emaciatis repletae, dum reliqua vasa sanguifera sere inania essent.