장음표시 사용
421쪽
De sanitate Tuenda. Lib. II. I 8 s
Iius esse,& humanae naturae magis amicum. sed mittenda sunt,fluae in morborum vel ortu, vel curatione calidam posse, ex Hippocrate retulimus, quonia ad hunc locum non pertinent, ubi solum ea tractanda sunt,quae ad sanitatis custodiam conducunt. de qua re Hippocrates locutus est libro secundo de diaeta in hanc sententiam;aqua potabilis suapte. Natura,& uniuerse, ac generatim, seu comparataeaeteris elementis humectandi, & fiigefaciendi vim
habet, homini autem coparata valet tum haec, tum his contraria efficere: nam aut ea calida utimur,aut
stigida: si calida, aut ieiuni, aut a sumpto cibo .aeiunum, inquit, calida balnea attenuat, & stigefaciunt, sed quia videbatur absonum calidum fi igefaciendi vires habere,& humidum exsiccandi attenuatio enim fit humoris desectu, & haee est siccitas) subiungit rationem, & modum, quo id fieri possit: etenim ex secundario eiscitur: nam caliadum suapte natura calefacit, & humidii humectat, sed calefactionem, aliquando sequitur humoris exspiratio, deficiente humore corpus arestit; quod est
manifestum,& refrigeratur, quoniam in eo numore calor insitus residet. hanc secutus Aristoteles a se lλ. .Meteor. tentiam docebat, ab alieno calore humore insitum cum proprio calore exspirare; nam proprium rerum eatorem vult habere vim,qua humorem trahat: ita que calore deficiente,humorem quoque deficeret T.
cesse est; quae ipsa est Hippocratis sententia dicentis,
calida balnea humorem caloris opera austrae γὰρ α πὸ του σωματος γ υγρον τη hρι-ο ἰη . Sed ce
tum est,calida,& humida ex secundabrio stigefacere, & siccare. eadem vero calefaciunt, & humectant ae sumpto cibo, quia licet Valeant calorem insitum educem id tamen insatumaeque non efficiunt, ieiunor. A A a nam
422쪽
nam insatino abundat humor, quem extimus calor humori adiumstus adauget,& aucto humo re,caloris quoque accessio aliqua m; sed hoc est naturae consentaneum,ut calidum calefaciat, humidum humectat: idemq; in ieiuno statim ac primum essicitur, sed morra contrarium ex secundario fit,ut dictum est: quo
niam caloris ex strinsecus accedetis maior est eo tempore vis,quam insiti. Sed in saturo e contrario,nam is habet in proptu, unde insitus calor, atque humor augeatur, cibis enim de augetur, & vires assumit, a lauacro autem calido excitatur: est vero necessariu ,
ut cibis sumptis membra distenta quodammodo amplificentur; quod & ipsum caloris est opus, itaque Hippocrates lubiunxit nuper dictis, quae superemisnent in corpore,τα ἐν τῶ σωματι, in ampliorem molem diffundi:propterea Corn. Celsus do p 3- cuit a libro primo,balneum post prandium corpora implere, & calefacere, contra vero ieiunos extenuare,& restigerare. Haec vero cum sibi inuicem remedia sint, debent opportune adhiberi:cum enim sit mediocritas quaerenda semper, graciliores implere, & pleniores ext nuare opus est, ergo hi ante cibum, illi post cibum calida lauandi sunt. E contrario stigida Iauacra in ieiuno calorem quemdam excitant, inquit Hippinerates,an quia a circumstante frigore calor insitus in
seipsum cogitutiquamobrem alibi dictum est ab eo. dem, ventres lireme esse calidissimos Sed est notandum, eo loco sciiptum esse θερμὸν τι ψυχρυ ; idest, calidum quoddam frigidum, quem locum interpres vulsatior dissimulauit, & verbum tacuit est stigidum, non intellisens, opinor quidnam sit calidum frigidum, & alii suo arbitratu vocem spr
rim suppo ierunt, idest, humidum, quae in nulla
423쪽
De sanitate Tuenda. Lib. II. I 8
nullo codice legitur,tantum in notis, vel glossemam quorumdam exemplarium reperta est, ubi illam ap--suit studiosus aliquis Hippocratis consilit ignarus,& mendam esse suspicatus. Sed nec dissimulant, da, nec emendenda vox fuit, legendumq; τι ψυχρὸν frigidum aurem quis sibi persuadeat calefacere Θ frigefacit per se, ut calor calefaci*s dcalefacit quodammodo, ut dictum est: atque illa Vlefacit, ut sensus quoque frigoris remaneaN quod usu venire, is testaburituri qui niuem aliquando tractarunt, & est in nonullis febribus manifestum, ubi calor, stigusq; concurrunt, lauatio igitur frigida ieiunum quodammodo calefacit. humectant quoque, quoniam vis eadem fiigoris egressum humoris compescit: hoc tamen Hippocrates omisit, sed eo indicauit, quod dixit, a frigido illos balneo siccari,qui cibo sumpto i
uantur,&quia asseruit, contraria ijs fieri, quae calidam emcere ante cibum, assumpserat. Contra post
eibum frigida lauatio frigefacit,& exsiccat; sed Hippocrates tantum eupressit, quod siccat; nam inquit, detrahit ab humido,& replet siccitate: non dixit a tem,quod fiigefaciat, indicauit tamen subiungens frigidum replere siccitate intus existente,quod est dictum illi veluti contrariis m, quod ante de calida posseibum dixerat, quae calefacit,& humectat. obscurus tamen sermo est, fateor, seὸ accipiendum est, sermo- . nem esse de lauatione paulo post sumptum cibum . qui etsi demum calefacit, & humectat,initio tamen f igus quoddam inducit; Aristotele a auctore libro a dip. i. de iuuentute senectute&c. lauatio igitur fiigida fi 1-gus ex cibis tunc intus exortum auctius reddet, &concoctionem retardans, siccitatem quoque, cibos inconcoctos manifeste sequentem, augebita his de pleniore corpore praeditos, ut modice exte
424쪽
nuemus, frigida post cibos,graciliores vero, ut mo' dice impleamus, ante cibum lauare oporteret. Seghaec ratione. rtasse magis,quam experimentis con
Siquidem nullus sit, vel certe rarissimus balae rarum usu i iussa valetudinis frigidorum.per flammos quidem Reus iuuenes multi, & adolescentes nata tioni in sti dis yel fluuhs, vel lacubus, vel mari a silescupli sed bi voluptati potius, quam valetudin inseruiunt, ut alij necessitate adacti fluusis tranant,& mare. Illud constat, a meridie Sociam esse tolerabiliorem, quam ante, siuς ieiunus, siue satur aliquis lauetur ; & ideo gracilibu* i quibus est frigus aduersissimiim; commodiorem, & lalubriorem post cibum, quam ante existimandam: itaque calidam. sem per praeferendam: sic plerumq; salubriorem Hippocrates a eam asseruit, inquieus, Γλτιον θέμα προς τα praestat in pleri'; calida: cui a ten ris opera obstetricum primum adsuescimus; & licet quaedam gentes stigida in pueroru educatione utantur; naturae tamen nostrς calida consentanea magis,& amica est, quando ante exortum in utero genitriacis in aqua calida veluti innatamus;& quibus inr bus nostrae procurationis exordium semimus eisde. cum iam in lucem emersimus, plurimu delectamur,& dicta est natura ab Aristotele b in locis familiar bus conseruari , α φωις ἐικεισις μαλιsα σωζ' ora, ποιρῆ quod cum in plantis, tum in animalibus o seruare licet, ut a Tneophrasto e proditum est ; ut
non immerito ille apud Aristophane Nebulis, alio qui nequam voluptatum desensor; lauacra herculea vocata nusquam stigida reperiri; asseruerit; ut doce'ret,calida fiigidis anteponenda; nam si fit ida praestarem,cur non haec potius, quam calida,ab Hercule
425쪽
De sanitate Tilenda. Lib.II. I 87
fognomen acceperunt ὸ ut mirum non sit, loca, in quibus lauari solemus, graeca voce calorem signin- cante vocata: Est enim calidum: itaque & la tine balnei appellatione,calidum lauacrum proprie
Venit,quod Celsus a docuit,cum distinxit inter bal- a lib. r.e. I.
neum,& aquas stigidas, significans, balnei nomine calidas accipiendas, prodest, inquit, interdum balneo, interdum aquis stigidis uti. , Huc accedunt ea, quae a Plutarcho in praeceptis salubribus dicta sunt; fiigida videlicet balnea cute quidem durare;quod videtur esse salubre; sed maiora damna oriri,quoniam meatus occupantur,& h mores densantur,& exhalationes cohibentur. contra calidis etsi vigor, ac robur fiangi videtur, maiore tamen fiuctu concoctionem adiuuari,& ea,quae,concoqui non possunt, diffundi, & dissipari, & occultas lassitudines refocillari,ac tempore mitigari: nisi fiugidae perfusionem post calidam, quasi laxamenti nimij remedium probemus, ut sectile auctore ι Plu bnio videntur celebres olim medici fiatres, Musa, qui Caesari Augusto,& Euphorbius,qui Iubae Mauritano, medicinam ficit, alias Galenus e in nuper Vib. deuo. editis puerulis stigidae usum disertissime condemnauit. itaque stigida vel necessitate, vel voluptate tantum usi nonnulli sunt: salutis gratia vix modus aliquis eius statui poterit. Quo consilio Alexander Mammeae fiigida semper lauaretur,raro calida, incertum;sed constat, Lampridio auctore,bigidς qu que potu maxime delectatum, quam vel ieiunus bibere consueuit. Qui liberaliter comedunt ouod Alexandrum feci me idem est auctor Lampridius nec usque adeo feliciter estas conficiunt, ij sitire selent plurimum, & aestuante stomacho labore pati, quem trigido cum potu leuant,tum fiigido aere,quem spi
426쪽
rantes ducunt: quamobrem ut frigida.conquinuit loca,quae inhabitent, sic & frigido gaudent lauacro.
quod externo contactu, & vapore, Vna cum aere inisgo subeunte, aestuantem stomachum recreent: quo etiam pertinet pomorum usus, quibus idem Alexander summopere delectabatur . Est tamen in callido lauacro ut salubritas maior, ita & voluptas: propterea ad lucrum res couersa est, iitque delitijs magis, quam saluti,& bonae valet dini apud plerosq; inseruire, iam inde a vetustis temporibus obseruatum est, siquidem eodem loco Aristophanes Iustum sermone fingit adolescenteis hortari ut discant serum odisse, & a balneis abstinere κρα-απεχεο , quod antea indicatiimus. Quod vero Plinius a scripserit, antea . non fuisse morem, nisi calida tantum lauandi, sicut apud Homerum etiam inuenitur; hoc damnandum non concesserim liceat obiter auctorem, & ciuem optimum defendere quamuis enim contraria sint, quae de Sueuis, & Hispanis ante diximus, qui stigida lauabantur, & quae Homerus de Vlyta, & Diomede cecinit, κυμα θαλαοςκρ πο ἰν-: his enim constat, stigidam in usu fuisse; tamen vera Plianium dixisse existimo, quoniam de solis Graecis,&' Romanis loquebatur, & de lauatione, cui ars ialiqua adhibetur, non de ea,quae sola na- .i
tura constat, quam solam exterae. quaedam gentes cognouiscnt.
Haec habuimus, quae de calidi,ac frigidi i
427쪽
De sanitate Tuenda. Lib. II. I 8 8 Virum balneum sit iassitudinu rem dium. Cap. XXVIL
SE v quaerat aliquis, sitne idonea, & opportuna lassitudinis medela balneum: quando, & Hippocrates inter lassitudinum remedia balneum memorauit, ut ante dictum est: & Celsus similiter post fatigationem,ante cibum,quomodo lauandum ut,disserte docet. &ille apud Plautum Mercatore,inquit, numquam aedepol omnes balneae mihi hanc lauit dinem eximent. inquam sententiam i scribit, & Pl tarchus in praeceptis salubribus. Galenus quoque libris de sanitate tuenda tertio, quarto, Vlauar a eap. s.crum adhibet lassitudini, cum qua tensio est: & rur- b-io. sus libro tertio, e quarto generi, quae lassitudo non ς cap. 7.
est, sed aliquid ei limite, quae siccitas quaedam est. Sed & Theon, gymnasticae auctor, in lassitudine lauationem laudauit: et si reproenditur a Galeno: d d lib. 3. desin. quod promiscue, & sine distinctione seruida aquam x ς s. laudauerit,quam Vocauerat,&ρον vocabulum Homero frequens,ad vas,lauati ni dicatum significandum dictum volunt a minuen da molestia est autem lassitudo molestia quaedam quasi ἄσην μινυρων. Itaque non est rationi consentaneum,Viros praestanteis in hac re deceptos, cuius stequentem apud illos usum exstitisse,c'mpertum est. Quomodo autem prosit laxando cutim,& humores dissoluendo, & digerendo satis a Galeno, & diserte, di copiosε explicatum est eodem libro tertio de sanitate tuenda. Quo tamen loco non semper noeessariam docet esse. cum admonuit iuueni optime constituto ea omnia ex sola exercitatione, & fit one nimi uae lauacrum ipsum praestare creditur. Sed
428쪽
quod Hippociates in suis oraculis non iniuria enim sic vocamus aplibrismὀMaduersus lassitudinem balnei meritio ueni Von secerit,cum eam tolli quiete dixerit: hoc enim argumeto esse potest, Hippocratem lauacri usum huius rei caussa non aestimasse:cum alioqui balneum in eodem libro aduersus oculorum dolores commedauerit. Sed& experimentis innumeris constat, lassitudines sine
lauacro dimoueri, ut existimadum sit, auctores hoc remedium expendisse ob illorum hominum,quibuscum versabantur consuetudinem, nam veteres Graeci, ac Romani tum curiose, tum ambitiose sanitatis stlidio tenebantur; non quod, illius usum aduersus . lassitudinem necessarium,& magnifaciendum, exi
Cui hominum generi balneum conu
VAa RavΑΥvRinsuper, quinam lauandi si rent; non ut explicaretur, quibus in morbis. lauatio conueniat;hoc enim longe abest a nostro i .stituto; nec etiam cui, vel sexui, vel aetati; nam vel omni, vel nulli conuenit: & constat,Vt nuc,sta etiam, vetustis temporibus iuniores, & seniores, mares ac seminas lauari consueuisse: immo mulieribus Deo. dicatis balneum singulis concessit mensibus Auguri epist. ros. stinus a vir Sanduis: sed haec ad praesens institutum non pertinent:hoc enim agimuS,Vt innotescat,quod sani quicunq; commodum a lauacro eXpectare motrito debeant.Sunt igitur duo,quae in usu balneorum fieri solent: alterum est corporis abstersio, extralium,seu labrum,do alueum, aquae perfusione fas i
429쪽
secus, quam Graeci , olim Romani utinanrur: alinum tist aessio in sella, vel alueo, calesis pictis, ubi tamen corpus quoque
heum, in Hesdorporis abhiant, demani'; Tari nostra aetate in soliuiis de inlituntur, nisi alaturinitiavisa, ut i uibus tabescit, qui is cutis visi scidis sutet, de faeda est scabie, in tiginta vitiligine,&: similibus:sed verenes in utroq; flicte magis fire dentes, quoniam; ilnearum vestium de inu, plus leuis sussilia aemutandiri ,-umunicii noti uuat, qui numqhitim balneol ruratur.cimiis aeut iiii, gulis diebus,& saepius die manusὐ aliquando pederide' unalia tamentarius hae alia crebrius:idq; nul
icunt; nihil ortius statui Paest,quam Micransbetudinis ratio habeatur, illo ι ad lauadqui horWmur, quibus est lauandi consuetudo, quando Hippocra- i t . res a in morbis M.que indulgendum: 'et ei, qui a Issi. aeuti sedi per bonam valetudinem lauacrumam si & lauari s tonsueuina μιαιών ἔ- εἰ vidi λουου', Igme iuuatur: si lauerundi illotus1ςdi
sileti invia si quis non actari balneo'a JOR 'inscius consilium petat; nisi sit niali a ui Ohi; - cius,cui balneum remedio esse possis;buicisalu dis
existimauerim abstinere: nam ut aegroxan tym ci ratio expeditiors,quae fit e pauciora, ut Cisrsus;ita' valetudinis custodivi utior est,quae paysii bbus implicatur : sentes e corpore non adeo di i heest amouere, ut balneos adire accesse sit: rarun, hu-ι tem balnearum usum falubriorem statuemus: itaq;
430쪽
re fuisse senectute, a Vopum proditum est: scilicet sequens usus a luxu potius, quam a sanitatis studio, ortum habuit. a calida voluptates, & illecebrae dixit
a lib.devsuha. Hippoc..e- immo,si credimus id0 - eidedaturati aduersatur, quia nocumcta grauia a calida mortalibus acciderGyx ante diximus ex libro Aphorismoru, nos admonuiti quibus tamen inferiora non sunt,quae stigida potest inferre detrimeta,quam dixit libro humidorum dolores facere, & abomina
. Quamobrem tutius censendum est, neutri lauationi adsuescere, quando,usii quoque calidae multos exstinctos, Plutarchus testatus est eo sola nomine quod essent adsucti,nec cibos nisi loti capere possent: eamq; ob caussamTitum Imperatore obijsh:quamobrem idem laudabat, ut, omita balneo, unctio ad ignem adhiberetur,quam veteros in reumdem usum adhibere solitos,reperimus, in quem balneis utebantur, tamquam ex aequo salutaresa. itaque scriptum, lib. I.c. . I, Fa Corn. b Celita Exercitationem recte sequitur . . modo unctio vel in Sole, vel ad ignem, modo balneum.&,si balneum non est,uel in Sole, vel ad igne ungi. Sed fuit auctor apud suidam,in v abulo
qui sciipsit Senectam hominibus esse babim bi ex
men pro natura, di cuiusq; temperamento statuerisdum' videatur, quibuscommodior lauacri ulus exis stati eumdem consulamus Hippocratem docentem ,
victus humidas rationes pueris, & alus sic adluetis prode sse,nam vivendi ratio non solum continet cibi, ac potus modum etsi huc praecipue sed, omni P que,quietis, lauacri,& aliorum, quae vitae necessarialunt.congrua est pueris lauatis,quoniam humidum illorum corpus conseruare videtur, ut ad incremo