Commentarii de Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto Atque Academia

551쪽

ingulos incidentiae, & reflexionis, ad utrumque oculum reflecteret. Unde equitur, si ingentem sphaerae diametri majoris portionem habeamus, futurum, ut binas objecti quoque remoti imagines intueamur. 4 . Ut experimenta instituerem speculis convexis, sumpsipyxidem ligneam nigram cum operculo rotundo, polito, IUCenti, parum convexo diametri pollicum a lin. 8 I: a. facem accensim posui ad sinistrum latus ipsius, oculos ad dextrum ita ut inister oculus propior foret sinistrae speculi. Coia tinuo vidi unam tantum in speculo imaginem face minorem , saepius clauso sinistro debiliori is statim aperto tandem CCepi videre duas faces distantes, alteram clariorem is oculos: Mitro propiorem , alteram languidiorem propiorem deκ- ero : clauso sinistro denuo apparebat Iola clarior, 11nistro pro-

vior rursus aperto sinistro duae, ut prius, videbantur clauso dextro disparebat fortior is ab eo longius distans, oesta. ha sola languidior, ipsi propior. Cum aliqRando perge rem duas intueri duobus oculis imagines , languidior repente se subducebat tunc clauso sinistro continuo aperto duae redibant imagines Illud etiam est dignum, quod animadvertatur, in apertur oculi sinistri initio per breve tempus duas videri imagines , sed mox languidiorem magna celeritate br-tiorem versus accurrere cum ea deinde confundi. Si in hisce experimentis in 1tituendis oculos conspicillis armabam, easdem duas imagines observabam sex clariores interque se magis disiunctas ait ob1ervarem a qua speculi parte fieret Te flexio radiorum ad singulos oculos, initio capto a latere sinistro propior pariter oculo laevo, ustoque paulatim Corpore operiente versus latus, Culum dextrum , primo evanescebat imago oculi sinistri, restabatque dextri, adeo ut dextro clauso nullam Viderem promoto corpore disparebat quoque imago deκtri , donec eodem dextrum versus latus adhuc promoto, imago sinistri rursus appareret, continuata promotione dextri quoque rediret. Ex quo colligitur , radios pertinentes ad oculum inistrum reflecti a parte speculi , quae sit propior sinistro lateri is oculi radios autem ad dextrum regeri a parte speculi , quae sit remotior a latere sinistro. Oculo dextro propior . Si facem ponebam ad dextrum speculi latus oculos ad sinistrum , eadem Omnia , sed in contrario

fit contingebant , quemadmodum, Iuveniebant, si pro a

552쪽

ce objei tum usurpabam opacum. Quod attinet ad alios, valde

paucos offendi, qui has binas imagines viderent. Multi tamen fatebantur, se , cum primum aperirent oculos, brevissimo temporis spatio videre hanc alteram imaginem , quae magna celeritate ad alteram Culo fortiore conspecitam accurrebat cum illa confundebatur, ut mihi quoque usu non raro e nisi supra notavi. s. Hac de causa nondum his contentus experimentis rem hujusmodi tot in partes versavi, ut tandem aliquando constan tem , eamque ab oculi pressione debilioris minime pendentem Obtinerem duarum visionem imaginum non solum mihi, sed etiam omnibus aliis , iis quoque , qui binas in superiori X-

Perimento videre non potuerant. Posui clavem origonti ad perpendiculum insistentem ad latus sinistrum speculi convexi

similiter redii in sit valde obliquo, ideoque multo magis. quam in praecedenti experimento me ad latus dextrum insitu pariter valde obliquo collocavi, eumque situm elegi , in quo imaginem speculi utroque oculo viderem, quod colligebam ex eo quia nunc unum , nunc alterum oculum claudendo,

semper imaginem clavis intuebar. In eo situ post pauca tentamina majoris aut minoris inclinationis oculorum ad speculum duas imagines clavis, alteram clariorem lateri speculi atque oculo sinistro propiorem videbam solum oculo dextro, quia si hunc clauderem . eadem continuo disparebat alteram obscuramis propiorem oculo, lateri dextro cernebam solo

sinistro id quod simili experimento comprobabam . Quod si

clavem huc illuc ducebam , imagines quoque motum clavis sequebantur , semper tamen inter se plus, vel minus distantes . Si speculi superficiem aliquo corpore cooperiebam incipiendo a latere, oculo sinistro corpus ducendo Versus dextrum , idem us veniebat , quod in superiori X perimento in quo ad binas videndas imagines quadam oculi pressione

quae praecederet, pus fuit. 46. lures vero duabus utroque oculo,, unam uno num

quam videre potui in hujusmodi speculis Concavis aut conve-Xis, quae ex metallo aut alia nateria paca Confecta fuerint. Unde cum Grauessandus g. 3333. Elem. hy. haec scribat de reflexione ope peculi cavi si oculus detur in puncti, in quo radii re ex pertinentes ad diversa curvae crura Ue Attio interseo Mit, duplex tit triplex dari pores objecti apparentia , sed

553쪽

hoe eontingere non potes, si speculum ex nimium exigua si raeportione inciatur; ajo ne nescire primum , an asste duas, aut tres imagines ipse viderit, an ex sua Causticae Cur Vitheoria collegerit videri oportere . deinde si vidit, utrum duobus DCulis, an uno tantum , quia si non uno , sed duobus observavit, non efficit ad diversa hujus curvae puncta, rura re, serri radios, qui ab uno obiecti puncto profecti ad unum Calum reflectuntur, sed solum eos, qui ad utrumque . Tum an usus fuerit speculis vitreis ex parte postica hydrargiro indutis, an vero metallicis, quia . 33o . solum postulat dari alterutrum speculorum genus is altu ad si primis est usus , nihil certi colligi posse supra docuimus constat etiam e hoc

experimento facem Collocavi in magna a meo peCulo cavo vitreo distantia in axe vidique cluas ante speculum imagines facis inversas, quas certum est reflecti a superficie anteriori caU duas retro valde distantes rectas, quas ab Interna plana cujus duplicis restae ratio ex eo petenda est qu id antequam radii ab ea reflexi ad duos Cul O perveniant, refri aguntur in κitu a cava superficie is ob rationes allatas, atque ob experimenta , quae in lentibus instituta infra narra- bubitur, i di, ne fiunt ad dia a distantes imagines in utroque oculo quibus sim in circumstantiis depingendas. Et revera unam tantum in medio rectam aliquando videbam . Meum autem 'e Culum avum metallicum non esse nimis exiguam

sphaerae portionem ex eo colligo , quod ipse . 33o ponit suum speculum habere Chordi is pol sphaeram , Cuius est portio . habere radium 35. pol meum autem habet hordam pol . in . ., sphaera , cujus est portio, habet radium pol l . in . . 47. Quibus fumrna cum diligentia, sexcenties observatis non solum a me, sed etiam a quam plurimis in hisce rebus versatis , qui meis experimentis adsuetunt prasitierunt, presertim a Joanne Baptista Suardo Comite ob praeclaros de rebus ad mathesim pertinentibus libros in re publica literaria

celebri a nobili viro loylio Chiggola matheseos is physicae studiis addictissimo a Francisco agi ad docto geometricae hydrostaticae profesbre is a duobus eximie indolis adolescentibus Joanne Baptista uad agni, S Joanne Maria Carminati Cl. R. philosophiae et ore , utroque in rebus ad physicam atque ad analysim recentiorum pertinentibus apprime versutis

554쪽

opus est uiris, inquam, aio penitus satisfieri praecipuis Alemberti Issi.

cultatibus. Re etenim vera, cum radii ad oculum utrumque reflexi ad loca valde inter se distantia concurrunt, experien. tia docet, contra quam is assiima , nixus experimentis non

ea, quae necessaria oret , diligentia institutis duas imagines ejusdem objecti alteram altero oculo videri. Siquidem exo diis ab eodem objecti puncto prodeuntibus illi, qui ad culum dextrum contendunt ab alia speculi concavi, aut convexi parte refledii debent, ab alia qui ad sinistrum, ut nempe singuli faciant angulum reflexionis aequalem angulo incidentiae, quemadmodum facere debent. Rursus in objecto remoto radii

Concurrunt non ultra speculum concavum, sed citra in duo bus punctis aliquantum distantibus . quae sint oculo propiora quam speculum. Ergo eorum distantia ratione habita tum

oculorum, quibus sunt propiora , tum superficiei speculi, in qua ut plurimum apparent inversae imagines perinde ac si in

ea forent, non exigua debet videri Mirum igitur non est . si semper duae videantur, altera oculo dextro . altera sinistro. Cum vero diret tae apparent aut in speculo convexo in qua cumque oculi, objest ab eodem distantia, aut in concavo, cum aut objectum est speculo proximum, aut si remotum tamen oculus prope est, tunc magna objesti oculi obliquitate obtinetur ea duarum imaginum distantia, quae necessaria est , ut altera altero oculo in diversis locis conspiciatur, atque idcirco tamquam binae repraesententur. Quod si in allia supra expositis eventibus una tantum apparet, id non pugnat cum Barro vii theoria, propterea quod tres sunt Causae, quae

id postulant, quin aliquid praefata theoria inde capiat detriis

menti. rima est in iis eventibus, in quibus uno tantum oculo imaginem videri observavimus, quod theoria Consentaneum est , quia propter alterius oculi ab altero non mediocrem diis stantiam fit, ut radii ab objecto profecti ad unum tantum oculum esse stantur. Et revera Cum in speculo concavo adhibetur accensa fax visibile lumen facis reflexum ad unum tantum oculum ab aliis in me , a me in aliis observatum est Quare fallitur Alembertus, dum id falsum esse universe a. tui Cn. 36. b. In his autem eventibus semper, ab omnibus una tantum videtur, si speculum sit confectum ex opaca

materia.

3. Altera causa est In iis aliis, in quibus imago videri

555쪽

debet utroque oculo in eodem loco, ut concedit ipse lem-bertus i. s. utque accidit cum obje 'tum est in axe prope speculum concavum , oculi quoque prope eumdem axem. Quo pariter in eventu semperis ab omnibus una imago videtur , ut pluribus experimentis compertum feci. 49. Tertia vero causa locum habet in iis eventibus, in quibus imagines parum inter ipsas distant, Waltera est valde obscurior, quae oculo debiliori videtur , atque repetitur ab ea doctrina, quam supra tradidimus n. 7. videndi objectum duobus oculis in sola directione radiorum , qui ad oculum fortiorem Contendunt. an Ob Causam a maxima hominum

parte hae binae imagines non videntur ab iis vero , quibus apparent , non id natim M in dissiCUltate obtinetur, sed ali. quo artificio est opus , ut pressione oculi et digito , vel clauadendo tatim aperiendo, qua Culi paulisper ab eo distor quentur si tu , quem ob habitum C tui suum affectant, colli neandi in idem objeet punctum , cum obtinetur, persa pes ut solum a principio eas videant, statim debiliorem ad

fortiorem accurrere ObserVent; in quo imaginis debilioris ad fortiorem accessu mihi videre videor directioinem oculi deblatioris ad directionem fortioris accurrere,, Chim ea confundi ac misceri ad unius imaginis repraesentationem . Quae cum ita sint, nemo non videt hanc maximam Alemberti difficultat ma duabus imaginibus repetitam nullo pacto labefactare theoriam Barro vii , nec opticae principia circa visionem renisam. ueo. Restat una arro vii dissi Cultas, repetita ex eo , quod cum objectum est citra foCum speculi Concavi in majori, quam sit focus , a speculo distantia , oculus prope spς culum possitus videt objectum ultra speculum , tametsi radii ante sive citra speculum obligantur Post hominis caput. Ad quam primum adverto repetitis aepius X peli menti mihi Creperti m 1 : ct Lm fuisse, cum oculi prope peculiis sunt, satis clare intueri maginem objecti in i tu recto ultra speculum, in eo majoria speculo distantia, quo objectum longius a speculo abest , ut

etiam monui . 38. , Cum ero Culos ab eodem removeo ,

ad curvam causticam , sive ad Ocum , in quo radii colliguntur, propius admoveo, rectam Objecti imaginem obscuriore nafer atque etiam majorem , adeo ut in aliqua sensili sed exigua ab eodem distantia, postquam maxima facta est, omnino evanescat, ita lue Permaneam etiam in ali Qua Xigua ulti adi-

556쪽

opus ULA ctum locum distantia, post quam rursus apparet imago, sed

inuema initio quidem obscura, magna , paulatim vero oculos removendo clarior fit, minor , donec fiat objectoaequalis, oculos amplius removendo etiam minor. Ex hoc primum colligo adversus Alemberti responsionem i. 34. Dra dios a speculo ita reflexos, ut sint inter se inclinati, non esse absolute ineptos visior, excitandae, sed solum si valde stat in-Clinat . Qua enim de causa cum objectum κ. gr. est in BCFig. 7 Ο oculus propior speculo A a ,- remotior a PuΠ- et concursus F radiorum res exorum M am, videt Objectum , non autem Cum est valde prope punctum , nisi quia, cum radii sunt parum inclinati, adhuc apti sunt, ut post a

vias refra Riones in clivorsis stiriae scirietis colligantur , qui a

diversis objedii punctis procedunt, in iisdem qui ab iisdem, itaque visionem efiiciant cum autem nimis sunt inclinati non item Et sane si ad id praestandum apti sunt paralleli, ut in radiis a sole is a stellis profectis usuvenit, quid ni apti sint ii , qui minimo intervallo absunt a parallelis , quemadmodum sunt radii AF a ob minimum inter ipsos intervallum Ala, magnum inter punctum concursus pundia

ua vero de causa sat ut obiectum ultra speculum videatur in dicto intervallo facile est afferre rationem , cur ultra speculum , difficile autem , cur in dicto intervallo . Primum enim aperte colligitur ex habitu, quem anima acquisivit videndi objecta tamquam ante oculos posita, in dire 'tione axium opticorum , qui ad oculum contendunt. Alterius ratio

haec fortasse est . Ratio cur anima in speculo plano Videt objectum ultra speculum in distantia eo majori , quo major est objecto a speculo distantia , non solum in eo posita est , quod radii a singulis obje et punctis profecti in iis ultra speculum

Colliguntur punctis, quae n. 8 definivimus, sed etiam in eo quod ita debilitati ad oculum perveniunt, ac si ab iisdem punctis profecti fuissent. Hoc autem secundum in re, qua de agimus, locum habet. Nam quo puta 'tum B longius distat a spe. Culo Aa, eo magis fracti radii perveniunt ad oculum inter a S F collocatum . Ergo haec potest esse phoenomen ratio. Verum hoc misso, de quo propter quasdam rationes, quas hic silentio praeteie , certum judicium nunc proferre non ausis , certius in consequentibus prolaturus, addo rationem, cur cu'

557쪽

opus ULA Ius positas ita terim. punctum concursus in nimis parvo ab F intervallo, imaginem obje et B aut non videt, aut

valde obscuram intuetur, esse eamdem a rationem , Cur aut

nullo pacto, aut valde obscure cernit objectum nimis vicinum, quia tunc perinde est ac si objestum B foret in D, ut etiam adverti . O atque ex his omnibus concludo in Barro vii principio faciendam esse exceptionem eventus, in quo imago objecti ante speculum depingitur , sive radii infinite proximia objecto profecti , is speculo reflexi in punctis ante spe-

Culum colloCatis Concurrunt, oculus in minori , quam sint imago,, puncta concursus , distantia a speculo collocatur

CAPUT TERTIUM. De opticae principiis in visone refracta.

s1 Uoniam lembertus easdem adversus Barrovianum pri n. cipium rationes in eventu refrastionis Contorsit ope. rae pretium arbitror hi reserre experimenta , quae variis lentibus institui. Accepi quinque lentes, tres ConveXo Convexas, quartam Plano convexam , quintam denique concavo con VeXam. Quatuor primarum , quae sunt portiones magnae sphaerae, ocus radiorum solarium est in sussicienti distantia inter quatuor, septem pollices , focus ultimae in valde exigua, eo quod est valde convexa Concava portio valde exiguae sphaerae . Cum eas ante faCem aCCensam ponebam in distantia a face minori, quam esset distantia foci , una tantum apparebat imago facis, re ista , sive oculus poneretur in parva a lente di 1 antia, sive in magna dum oculus alente removebatur imago numquam confundebatur, nec di Dparebat, sed semper clare, distinete in situ recto conspiciebatur. Quod valde notandum est id enim indicat radios a singulis punctis objest prosectos, lentem transmittentes, post lentem in locis inter oculos, lentem interpositis a se vicissim defleste re si producantur, OnCurrere ex altera parte, nempe inter objectum , lentem , ibidem facis visionem excitare itaque fieri, ut oculi semper ultra lentem videant facem, ut revera est , habita ratione oculorum, insitu est, quia nunquam radii ad oculum decussati perveniunt. Advertendum est etiam, quod una quidem imago semper duobus oculis observatur, cum eo alias observato discrimine , quod q a Clau-

558쪽

clauso sinistro debiliori imago conspicitur in eodem loco, in

quo videtur utioque oculo aperto clauso autem deXtro , in alto, prope latus lentis sinistrum is apertum oculum a

rite sinistrum , sed radiis refractis diversis quod colligebame eo , quia si clauso sinistro ita me collocabam, ut dextro viderem imaginem facis proxime oram lentis sinistram, tunc Clauso dextro, aperto sinistro eam amplius non Cernerem ; Contra si clauso dextro ita me collocabam ut sinistro vide rem a Cem prope oram dextram, Clauso sinistro, aperto dextro eamdem amplius non intuere r. 32. Tum statui facem in distantia a lente valde majori, quam sit distantia soci ab eadem lentes; tunc Culus e altera

Parte Collocato in vales miriori a teri te quam sit focus ra

diorum solarium , distantia, videt unam tantum imaginemere 'tam facis , sed unus tantum oculus, ut dexter , quia Clauso dextro , sinistro aperto nihil video , alium situm eligere debeo , ut aspiciam sinistro quod cum accidit, si sinistrum claudo , tunc dextero nihil intueor. Dum oculos paulatim remo. Veo a lente, imago resta mirifice augetur , idque Continuatur donec in aliqua oculi a lente distantia imago confunditur primam is deinceps evanescit, tuncque tota lens illuminata ap- Paret Q uorum phaenomenorum est eadem ratio, ac simi-trum speCuli concavi, cum objectum ponitur in magna a peculo distantia, oculus primum in parva, deinde remo. Vetur Versus punctum, in quo radii a dato objecti puncto profecti, o peculo reflexi colliguntur; nam ex natura Cur. Vae causticae per refractionem colligitur radios infinite proximos a dato objecti puncto manantes, per lentem refractos, si objectum valde distet a lentes, ab hac egredi non deflectentes sed inclinatos, concurre se in puncto aliquo inter culos, lentem posito , quod magis distet a lente quam focus radiorum solarium . ideoque parallelorum , si objecti distantia sinita sit. Oculis longius a lente remotis, imago facis incipit rursus apparere , sed inversa si Versus medium lentis apparet, unus tantum Culus Videt aut deXter, aut sinister pro ratione Ilus in quo reperiuntur id quod claudendis alternatim Oculis, ut in imagine recta feceram , comperio . Quod si in

eo situ me colloco , ut Culo dextro Videam inversam imaginem prope sinistram lentis oram , tunc si lens non sit valde

Zigua, oculo sinistro alteram conspicio inversam imaginem

559쪽

prope oram dextram cujus rei certior fio, quia claudendo dextrum , disparet imago lateris Distri, claudendo sinistrum, imago dextri . Si lens sit nimis exigua , videtur quidem una

tantum imago, sed unoquoque Culo , ut oculis alternatim claudendis comperio , ad eam videndam alius pro alio oculo mihi situs est deligendus. Imo Cum unam tantum Observo, Versus alterum latus non video quidem facis imaginem , sed internum magnum splendorem veluti ficis absconditae, per radios solum reflexos ad oculum pervenientis. Id quod etiam in speculo concavo mihi u veniebat. 53. Ex quibus evidens colligitur solutio dissicultatis Alem. berti in antecessum propositae. Nam primo duple imago re vera observatur in iis omnibus eventibus . quo modo notavi; deinde in iis , in quibus una tantum , Vel ea Videtur utroque oculo , ut colligitur ex alterna ipsorum Clausione, quod accidit, Cum lens live utrimque On Ca V aut OnVeX , aut alius

formae ponitur prope facem tun ratio Constat, cur appareat una tantum , jam in superioribus explicata, in eo posita , quod ex altera parte exiguum est intervallum intersitum , in quo videtur cui fortiori ut dextro , interque illum in quo mistro debiliori, altera anima imaginem duobus oculis visam refert ad eumdem situm , in quo clario

rem observat oculo fortiori , itaque fit ut tamquam unam intueatur vel ea videtur uno tantum Culo , quemadmodum usu Venit, cum oculus est in parva a lente distantia , objectum in magna , aut imago inversa in medio lentis conspicitur, tametsi falsum id putet Alembertus n. 36. , qui in hoc negotio aliorum experimentis , aut fortasse aliquibus a se iasia minerva institutis nimium fidit tuncque unius imaginis vilio pendet ex eo , quod qui radii profecti a singulis objecti punctis ad singula pariter puncta in Culo depingenda accommΟ- dati, per vitrum permeant, refringuntur , ii ad unum tam tum Culum contendunt, aut valde major phaerae portio aut alius ejusdem portionis situs postulatur ad transmittendos similiter aptos radios , qui ad alterum oculum tendant. Quod in ipsos et oculos incurrit nam his in eventibus non minus in refractione per lentem, quam in reflegione a speculis Cn. 43. Jcum alii haec experimenta tentabant, splendorem accensae facis observabam in unum tantum oculum incidere, Cum in aliis,

in quibus imago oculo videtur utroque splendore facis utrum que

560쪽

que pariter oculum illuminari viderem. Quibus cumulatissime satisfit propositae ab Alemberto dissicultati.

Verumtamen urgeri potest in eventibus lentis positae in parva a face distantia , in quacumque ab oculo, aut positae in magna a face in parva ab oculo , una tantum facis imago observatur. Nihilo tarnen minus si principium arro-vii tenet, duplicem imaginem in diversis locis a duobus oculis videri oportere lemberti ratione conficitur. Quo an C difficultatis partem luculentius refutarem, suspicatus facis aut forficum , quibus interdum utebar, magnitudinem etiam a lentibus amplificatam causam esse , cur duae rectae imagines Con fundantur, ideoque appareat una , eadem tentavi experimenta subtili acu ad perpendiculum erecta . mihique Contigit , ut duplicem in tu recto clare viderem , alteram Clariorem ocu-

Io fortiori dextro, alteram debiliorem oculo debiliori sinistro, non quidem semper, sine ullo conatu, sed certe frequenter arte quadam adhibita, ea serme ratione, qua duplicem vidi in eventu reflexionis a speculo cum objeelum est illi vicinum , prope axem n. I. b. Deinde lentem collocavi in parva ab acu distantia, oculos vero in tu aliquantum obliquo, ita ut clauso dextro fortiori cum sinistro viderem prope oram lentis sinistram oculo eidem propiorem tum aperto etiam dextro duplex apparuit imago, altera versus mediam lentem, altera prope oram sinistram postea clausi sint. strum is continuo disparuit imago , quae medium lentis tenebat, eratque lateri, oculo dextro propior clausi dextrum, continuo propior lateri sinistro disparuit. Id quod toties

usu veniebat, quoties alternatim clauderem oculos. Cum lente ad planum oculorum obliqua duae apparebant erectae imagines acus, plus uno pollice distantes, si lentem ita vertebam , ut seret a plano oculorum aequi distans, nihilominus duae resta. bant imagines, sed minus distantes. Aliis quoque eadem successerunt, sed non omnibus, nec mihi semper contra quam 11siavenit, cum distantia lentis ab objecto , ab oculo est hujusmodi, ut duae imagines inversa appareant . Siquidem illae, omni bias, semper apparent, ac tantum abest ut aliquo artificio ad eas videndas sit opus, ut nulla ratione fieri queat, duo minus binae duobus oculis Conspiciantur. Verumtamen

cum post aliquod tempus acquisivissem lentem magnam diametri pol. 3. in ., cujusque foci distantia foret 3 pol.