De agris publicis imperatoriisque ab Augusti tempore usque ad finem imperii ...

71쪽

apparet ex tabulis alimentariis et ip8a, quam vidimus, de muneribus municipalibus controversia et se ita res adhuc post Diocletianum habebit. An etiam praeter vectigal et canonem praediais-calia tributum ordinarium debuerint, parum liquet: portoriis tamen exempta esse constat l). Tria igitur praecipua colendi genera in scalibus

agris reperimus Familiae rusticae culturam quae tamen decrescere videatur 2 Locationem temporariam seu magnorum seu parvorum conductorum; 3' Locationem perpetuam sive totius fundi ad agrorum municipalium subsicivorumque imitationem, sive particularum , ut in Aegypto et Asric ex qua nascetur hinc emphyleusis, illinc colonorum censitorum conditio.

tDDig. XXXIX, Fiscus ab omnium vectigalium praestationibus immunis est mercatores autem qui do fundis fiscalibus mercari consuerunt nullam immunitatem solvendi publici vectigalis

usurpare possunt.

73쪽

DE NOVIS PRAEDIORUM INCREMENTIS.

Veniamus ad Diocletiani aetatem quae pluribus documentis, sed iisdem obscurissimis illustratur. Hoc primum apparet crescere ultra modum agros imperatorio ita ut orbem pene in proprietatem Augustorum cedere dixeris. Hae sunt praecipuae incrementi huius causae: 1 Quam dicimus incorporationem , valde paulatim mutatam esse constat. Hacienus enim pleraque eorum bonorum quaerasco vel ex conliscatione vel ex caducis vel alio modo proveniebant, distrahi solebant. Nunc vero ob miserias agriculturae, tribulorumque pondus toties agri privati a possessoribus et in primis a curialibus relinquuntur ut quae acquirat, fl8cu8 sibi bona servare colendaque suscipere cogatur

74쪽

quod monstra potissimum codicis Iustiniani titulus de bonis vacantibus et de incorpora tone l). Hoc etiam animadvertendum est bona haec vacantia vel deserta arasco non nisi invito suscipi. Commodius enim videbatur imperatoribus ea civitatibus vel privati possessoribus colenda relinquere unde tam multas easdemque inutiles leges de adiectione praediorum habemus, ideo promulgata ut agrorum desertorum etiam ab invitis tributa solverentur 2).2' Nunquam tantis et tam multis conliscationibus territi sunt Romani quam in illis quarto quintoque seculis ubi rebelliones ex rebellionibus nascuntur: memorentur Solummodo conss scationes quae Maxentii, Donati, Magnentii, Maximique et tot aliorum clades secutae sunt δ). Devoluta sunt ad scum immensa

Stilichonis bona 4ὶ tantae fuerant comiti Gildonis

fortunae ut proprium administrat0rem iis comitem

Gildoniaci patrimonii bin, in Notitia dignitatum Domi

natum, creare necesse suisset. Idem Eutr0pio accidisse scimus 6j. Hoc tamen est animadvertendum quam multa ex iis bonis, vix po88e88oribus erepta, ab

imperatoribus, beneflcii gratia, aliis concedi Solerent, quum nihil commodius ad conciliandos sibi au-

2 De adiectione, vide Gotho redi Commentarios Zachariae, GeSchichte uestriechiscn-Romiscne Rechts,4 58. Et commentationem nostram inscriptam ' partas Oricia et fundus Omatri.

3 C. b. X l l 3lη X, 8, 4 X, 10, 8 IV, 22, 3. 4 C, b. IX, 2, 20. 5 C. h. VII, 8 7, cum Gotho redi notis. 6 C. h. IX, 2, 17.

75쪽

tores 1 devinciendosque nobiles principe reperiS-Sent, nec tantum aliquam partem, ut olim bonorum sed tota ea per competitionem delatores acciperent 2 . Saepe etiam haec bona non unicuique sed conSortibus quibusdam communi nomine concessa sui88e

legimus δὶ

B. Iam inde a Constantino maiorem partem bonorum quae possiderent civitates et templa paganorum,flsco attributa esse comperimus quod infra amplius

exquiremUS.

4 Ε aliis urbium vectigalibus, octavi Scilicet, quadrageSimis, ceterisque eius modi reditibus duae portiones ad patrimonium iam ab anno 375 deveniunt ita ut tertia lantum porti civitatibus servetur 4 .li' o praetereundum ut genu quoddam ingulare donationum imperatoribus factarum. Sua ab aliquibus ortunas legari principi, retento tamen per vitam Sufructu, comperimus 5ὶ sic in imperatorum aetate con8tat esse originem consuetudinis huiuS, ex qua po8tea Saepi8sime donationes celestis conserentur.

l C. h. XV 14, 10 Qui tyrannimaximi secuti iussionom sundos perpetui iuris non ab ordinariis iudicibus acceperunt s 2 C. Iust. VII, 37, 1 et 3 XI, 9, t. C. h. X, 8, 1-3 X, 9, 2 X, 10, 5, 6, 2 IX, 2 l et 23 s, 5, 1 IV, 13, i Symmach. Ep., V 66 ed. igne). Νουeli Anthem. 3. 3 C. h. X l4, 1-2. Cf. Ammian. 31 14. 4 C. h. IV, 2, 7. C. Iust. IV, 1, 13. 5 Νου. Valentinian. III, tit. X, In hac sorte numerandis

his quoque qui retento sibi usu ructu proprietatem iuris sui venerabilium pignorum meorum vel pietatis mea domui contulerunt... v

76쪽

Non obli vj scendii in est mulios undos ad limites imperii iam inde ab Alexandri tempore veterani et barbaris quasi beneficia militaria concedi solere Drris autem illis limitaneis fundis Emitrophis , fundis castellorum, terris laeticis et praefecturi gentilium operam dare a proposito nostro alienum Si, quum omnia praedia ista cum pleno dominio ad novos

An vero barbari terras acceperint quasi coloni imperatorii parum liquet. Quam enim multi agris privatorum desertis seu Sponte sua seu coacti insederint in documentis innumeris legimus. Sed, ut exemplo utamur, relinquit semper in dubio Ammianus Marcellinus utrum privatorum an imperatorum tributariisserent omnes illi barbari quibus nihil antiquius erat quam ut Otributariorum onera subirent et nomen neque clariora testimonia asserunt alii scriptores sed quum multi agri vacantes in omnibus provinciis ad 88cum pertinerent, non dubium est quin et fundis imperatoriis barbaros coloniaria conditione assignatos

i Ammian. XIX, it 6. Cf. XXVIII, 5, 15 XVII, 3, 3 XXXI, 9 4;

XVII, 8, 3 XXXI, 4, 1. - Eutrop. IX, 15 Ingentes captiυΟ-

rum copias in romanis finibus locaverunt. s reboli Pollio. Vita Claua. c. Impletae barbaris servis romanae provinciae factus colonus ex Gotho. - Zosim. I, 46. Vopiscus Probus c. 15 Barbari obis arant, vobis serunt. 2 Eumon. Pan. Constant. c. 21 Receptus in leges Francus erviorum et revirorum arva iacentia excoluit; si Arat ero mihi Chamavus et Frisitis. magariuS, Pan Constant. c. 17 Ut loca culta recluerent servieneto.

c. h. V, 4, 3. - Sogom. IX, 5. - Valde miror neminem huic di ficultati offendisse.

77쪽

fuisse credere debeamus, quod etiam Vopiscus in Aureliani vita probare videtur

l C. 48 Etruriae agri sunt idque sortitos ac silvosi ... Illic familias captivas constituero, vitibus monte consorere atque ex o opero vinum dare ut nihil redituum fiscus acciperet s

78쪽

DE FUNDIS REI PRIVATAE FISCALIBUS PATRIMONIALIBUSQUE.

Inspiciendum est primum quid novi post Diocletianum in ordinandis bonis publicis reperiam US. Du praecipua possessionum genera habemus : hinc bona rei publicae, sacras largitiones, illinc bona principum, rem privatam 1 in Sed discrimen illud in facto male observatur, nec raro accidit ut duo aeraria misceantur reditusque varii nunc huic nunc illi assignentur 2). Bona rei privatae, vel privati patrimonii nostri constant primum ex antiquis rei privatae praediis quibus accesserunt fundi civitatibus templisque erepti, conliscationes, bona caduca et vacantia I :

l Gallico dixeris : biens cleria Couronne. 2 Ad ann. 444, Theodosius II tertiam caducorum partem sacris largitionibus attribuit. Aliae constitutiones rei privatae partem Ortoriorum et tributi concedunt Νov. Valentin. III, tit. l-3. Nov.

79쪽

qui omnes reditus ex antiquo patrimonio ad rem privatam transierunt sic in Hispania patrimonii procuratorem habemus quem ad rationalem rei privatae

per Hispanias pertinere valde probabile est ij. In re privata antiquos etiam undosiscales nunc plerosque contineri credo quamvis enim in diversis locis codicum Theodosiani et Iustiniani ab illa distingui videantur 'in hoc certum est quod hinc sacris largitionibus tributa, illinc rei privatae Iundi, cuiuscumque naturae 8Sent, assignati sunt δ).Α re tamen privata, quasi ramu ab arbore, distinguenda est domus divina, quam ne confundas cum patrimonio quod Ana8ta8iu creaturus Sit, cavendum

est 4). In ea contineri etiam praedia venerabilis substantiae probabile est 5ὶ Domui divinae, in quarto Seculo creatae, et ad proprias principis impensas

destinatae praerat praepositus sacri cubiculi, cum curatoribus dominicae domus, omitibusque domorum. In notitia dignitatum solus comes domorum per Cappadociam apparet 6), in qua regione amplissima erant praedia, templorum spoliis aucta 7), quae colebant

i C. h. IX, 2, 3. ' 2 XI, 68, De agricolis et mancipiis dominicis vel fiscalibus sivere privatae. 71 De locatione praediorum civilium vel fiscaltum sive templorum sive rei privatae vel ominicae.

3 C. Iust. X, 10 4 et 5 XI Tl l XI, 73 l. n. VII, 13, 2. Nov. Μartian. 2 Ul 4 C. b. XI, 28, 9 C. Iust. III, 26, 2 et ii VII, 38, 3 IX, 27, 5; VII, 37, 3. 5 C. Iust. VII, 37, 3. 6 Notit. r. c. 10. f. C. h. VI, 30 2. 7 C. h. VI, 30, 2. Nov. Iustin. 30.

80쪽

hominas lamines, amicio iuris. Sed e domo diuina ad rem privatam saepe fundi transeunt et vice versa li domusque divina uitione comitis rei privatae iisdemque regulis ac alia praedia utitur 'in. Imperatoris erat maxima pars provinciae Cappadociae urbesque lotae a tamiacis habitabantur, ita ut Iustiniani tempore proconsulem huic parti praeponere necesse fuerit qui simul tamiacis possessionibus totius Asiae praeesset. domo divina pendent domus Augustae puellarumque imperatoriarum, vel liarum principis vel sororum δὶ Ad quod autem aerarium pertinent saepe nominati in codicibus fundi patrimoniales 4 Nondum enim Anastasius novum suum patrimonium instituit. Ea sunt antiqui patrimonii vestigia, quae autem nunc in re privata contineri videantur quod enim ab ea interdum distinguantur, parum refert b): nam in legibus codicum multa superesse scimus pristini temporis vestigia quae non ad tempus praesens attineant. Non autem desunt loci ubi fundos patrimo-

l C. h. XI, 62, 4. 2 C. h. IX, 27, 5 Ubi in domo divina procurator, tabularius, susceptor, Colonus adsunt v

3 C. h. X, 25 XIII, , 21. C. Iust. VII, 37, 3. - Chron. ar- collin. ad an. 434 Honoria, Valentiniani soror ab Eugenio procuratore suo. . v

4 C. Th. X, 3 l-2 XI, i, 4 10, 32 16, i, 2 9, 17 19, , , I ult. C. Iust. XI, 59, 17 62, 1 - 14 63, 64, 65, 66. 5 Sic C. Iust. XI, 62 De fundis patrimonialibus et saltuensibus et emphyleuticis et eorum conductoribus; χω aio fundis rei privatas et saltibus divinae domus v