De agris publicis imperatoriisque ab Augusti tempore usque ad finem imperii ...

91쪽

conditione agri publici nonnulli imperantibus in Italia strogothis elocati suisse urbibus videntur l):

neque alium esse sensum illius obscurissimae epistolae Sidonii putaverim ubi agitur de praediis quae a rege Visigothorum conliscata et ideo se incorporata essent 2). 4 Necdum enim quicquam, scribit Sidonius, de haereditate socruali vel in usum tertiae sub pretio medietatis obtinui. , Quid aliud quam se petiisse scribit ut oblata etiam pretii medietate, praediis suis quasi emphyleuticariis rueretur et pro canone tertiam fructuum partem solveret Ea tamen solum probabilia esse consiteor. Emphyleuticarii, adito comitis rerum privatarum ossicio modum agri, quem sollicitant per u libellos

indicant δὶ, unde etiam emphyleusis libellarius titulus vocatur 4 ex hoc nomine originem trahunt verba haec : isellus, livello, postea in Italia ad

cuiuscumque generis conductionem perpetuam tranS- lata. Hoc autem ab emphyleuticariis exigitur ut Iundos patrimonii sui cautione idonea obligent vel deiussores idoneos praestent by quod nihil aliud esse

ac veterem subsignationem praediorum apparet. Inter emphyleuticarios videmus primum Senat0

l Vide thesim nostram gallico inscriptam s/nat Omain e-puis Diocl/tien. 2 Sidon. . p. VIII, 9 Ed Baret). - Αperto demonstrat epistola sermonem esse de praediis ab Eurico confiscatis.

59, 3.

92쪽

res, qui olim ab hac conductione prohibiti suerant, comite consi8torianos, potentes viros lin palatinos etiam, quamvis hoc eis leges interdixissent 2ὶ curiales qui e curiis ad domu imperatoriae privilegia profugiebant I): mediocris etiam fortunae homines quo Saepe inita quadam societate communiter in praediis emphyleuticis vivere comperimus ο). Multo etiam plures suisse quam crederes hos mediocres homine constat qui ab usurpando nominis militiae dignitatisque cingulo prohibentur b), qui parum acolonis distant 6ὶ quamquam diversi. Iis etiam Sunt annumerandi collegiali et corporati qui sub perpetua conductione bona reliqua civitatum et praedia aliqua de iure templorum ad scum translata tenebant 7ὶ inter eos reperimus Laetos illos de quorum conditione toties est disputatum et quos ex ovellast C. h. V, 13, 33 ubi agitur de potentibus conductoribus X, 5, 1 39' consistoriani comitos fidoiussors in suscipiendis

possessionibus darent. - Εx immunitate glebae senatoria praediis emphyleuticis concessae C. h. V, 14 4 apparet etiam senatorcta conductores fuisse; nam quasi domini praediorum istorum facti, pro his glebam senatoriam persolvere potuissent v et C. Iust. XI, 73 l. n.

qui patrimoniales fundos sive communiter sive ex asse retinent). C. Iust. XI, 8 6. 5 C. h. X, 26 do conductoribus et hominibus domus Augustae),l. ullum ciuslibet nomen militia usurpent, nullius cingulo

dignitatis utantur. . .

s6 C. Iust, XI, 48, 22. 7 C. b. X, 3, 5 400 Aedificia , hortos atquo areas aedium

publicarum et a reipublicae loca quae aut includuntur moenibus civitatum aut pomeriis sunt connexa, vel ea quae de iure templorum

93쪽

Severi obsequiis civitatum et, ut videtur, etiam agrorum culturae depulato esse comperimus 1 in Emphyleuticarios autem divites vel etiam mediocre nunc quoque coloni imperatoriis, in fundo assiduis uti comperimus 2), ut olim in saltu Burunitano ; neque nunc facilius St, quam olim, discernere quae sit colonorum ratio cum emphyleuticariis. Videmus in lege Constantini quae inter utrosque controverSiae de agrorum aquarumque p088e88ione exorirentur 5ὶ Quum autem in alio loco propria ua habeant conductore mancipia et pecora 4 , coniici p0test etiamnunc magnos undos

aut por diversos petita aut aeternabili domui fuerint congregata. . . sub perpetua conductione, Salvo dumtaxat canone. . . enos, municipes, collegiatos ot corporatos urbium singularum collocata permaneant.

1 Τoxtus novella II Severi, in. Hasnoli edition adhuc mutilus a Bluhmio restitutus Monumenta Germaniae III, 24, ex Cod. Vat. Reg. 1050 ita fert a Cum ... ad nos provincialium querela pervenit eo quod laeti et alia corpora publicis obsequiis deputata. . . v 46b). Inde intelligitur cur operam dent terris laeticis assignandis principales et defensores urbium in C. h. XIII, 11, 10 scilicet agitur, magna ex parte, de fundis municipalibus qui e civitatibus ad fiscum

venerant.

2 C. b. II, 25 l. n. In Sardinia fundis patrimonialibus vel emphyleuticariis per diversos nunc dominos distributis, oportuit sic possessionum fieri divisiones, ut integra apud possessorem unumquemque Servorum agnatio permaneret. - . Iust. XI, 63, 3 Cognovimus a nonnullis qui patrimoniales fundos meruerunt, color OSRntiquissimos proturbari, atque in eorum locum vel servos propriOS vel alios colonos Subrogari ... s XI, 66, 2. 3 C. Iust. XI, 3, Emphyleuticarios gravant coloni agros praeter consuetudinem usurpante quos nulli culturis erudierunt. . . sed et inriguas fontium aquas usurpare conantur quarum fructu SO-lis emphyleuticarii debentur. . .

94쪽

in duas partes dividici alteram quae casa particulasque colonorum contineat, alteram quam propria opera conductore tractent, praestationibus etiam colonorum vicinorum adiuti sed eri etiam potuit ut tertia quaedam pars indivisa dolonorum conductorumque Sui, quaSi ager communiS, SerVaretur. Codices adhuc indicant genus quoddam peculiare emphyleuseos quod vocatur ius privatum salvo canone Per hunc contractum alienantur a principibus fundiis empti privato iure salvo canone, , Vel ad ius privarium translati, ita ut ad novum possessorem integrum rei transeat dominium et pensionem annuam

sibi solam seu reservet 1 et praestationes extraordinarias ad temporum necessitates 2ὶ Quemadmodum contractus ille ab emphyleus dis erat, parum liquet. Sunt qui in hac venditione pensionem esse loco pretii putent 3 quod parum probabile videtur potius crediderim hinc pretium venditionis veresssco solvi, illinc autem canonem, sed quam levissi-

l C. Iust. XI, 9, Patrimoniali possessore privati iuris; l. Qui fundos patrimoniales iure privat salvo canone Susceperunt: -- l. Quicumque defectum fundum patrimonialem exercuerit... salvo patrimoniali canono, perpetuo ac privato urct defendat volui domesticum et avita successione quaesitum n XI, 2, t. universi cognoscant nihil privato iure salvo canon fundis emptis cum patrimonialibus esse commune s l. 13 mulli iam inpo sterum licere praecipimus patrimoniales, seu limitrophos o sal- tuenses fundos, qui per tractum orientis positi sunt, ad ius transferre privatum, sive dempto, sive salvo canone fundorum immutatio postuletur. v C. h. V, 13, 38. Ov. Martian. 3.

95쪽

mum Iundo indici. Hoc enim cavent imperatore ne canon totus penitus ubmoveatur, ne at alienatio dempto canone lin. Has igitur habemus emphyteu8eo genera, mod0Set regula8. H. 08 emphyleusim babemu adhuc conductionem temporariam quae minus et minu adhibita esse videtur 2 , nondum tamen penitu Sublata. Utrum locatione perpetua an temporaria uterentur ordines civitatum in conducendis rei privatae pascuis alti

busque non liquet d).

ΗΙ. Superest cultura dominica per actores qui vel Servi mancipiisque vel colonis vel utrisque simul praeSunt, qU0 etiam procuratores leges vocant 4). Sed plerumque, hinc perpetuarii conduct0res, illinc dominici actores p0nuntur b): neque emper actoreSServi Sunt, ut antea citaque vetati0norius ne inter curiales eligantur et ad 0 munus ossiciales praesi

dio vel eae spicialibus c0mmendat 6 unde eos

i C. Iust. XI, 2, 3. lerosque publicos fundos orientales ita dempto canone a Valento alienatos, marciano revocatos esse alchus traditos Didot. D. ). - s. Appendix II. 2 C. Iust. XI, i, C. h. XI, 6, 2 et 20 XVI, 5, 4. 3 C. Iust. XI, 6l Cum nulla rati sit cur in pascuis saltibus rei privatae pensio debeat ampliari, nequaquam pro libicline

Orclinum augmenta faciencla sunt v Conductio potius temporaria esso videtur.

4 C. h , II, 30, 2 VII, 18 8 X, 4. l. - . Iust. III, 26, 9. b C. h. XI, 9, Qui praedia patrimonialia et emphytoutica, privatae quoque rei, perpetuo iure retinent, et dominici actores. η 6 C. h. I, 32, 2.

96쪽

plerumque ex ossiciis scriniisque venire constat :nulli tamen veterani reperiuntur lin. Eodem modo undi privatorum reguntur Sunt hinc conductores 'in illinc actores vel procuratores qui servis colonisque praesunt I): sic in lege quadam praestandis tironibus operam dant dominus, conductor, colonus et actor 4 . In papyro quinii seculi domus ditissimi cuiusdam possessoris a duobus conductoribus regitur qui plenam potestatem in actores et conductores massarum exercent Iin De colonis imperatoriis nihil peculiare dicendum habemus, quippe qui a colonis privatorum non dis erant; nec colonatus historiam retractare placet s).

Pauca tamen addenda sunt: ' Praeter veros colonos, colonos scilicet domino

1 C. Iust. IV, 65, 35 Colonos quos procurando susceperunt smilites). 2 C. h. II, 30, 2 Symmach. Ep. IX, 2 a Conductorem rcti

mea Siciliensis B 3 C. h. XI, 7, 16. - Symmach. Ep. IX Actores absentium quibus res longinqua committitur, tanquam soluti legibus vivunt B

4 Nov. Valentin. III, tit. VI, l. 'marini, papiri diplomatici, n 73, ubi agitur de Lauricio quo

97쪽

alicui competentes, adscriptitios censitoS, tributarioS,

O iginari4s suu salis coloni qui quanquam in si indis

assidui, libertatem suam et oriunae suae prbprietatem servant. Ihter quos reperia parvo illos po88e8Sores de quibias loquitur Salvianiis, qui ad chi natum, lassi sua sisertate , t ibutorumque pondere oppresSi, confugerunt l). Huic colotiosum elisi i Ieges lavent : sic edicit valentianus 2 p0 ses80res, qui coI0hi eri velint, voluntatem suam 'apud iudicem professos in e petuum undis adhaerere debere, servit tamen salvaque libertase. 'gadem se e bonastasio dicuntur 3). Iustiniano coloni ex ascriptiti ingenuaque muliere nati, quanquam gibbae addicti, liberi esse proclamantur 4ὶ Fortunam propriam c0lligere terraeque particulas acquirere possunt in quibus insidant, relicto etiam domini prioris fundo. Colonos autem illius generis multos fuisse in sundis imperatoriis valde probabile est, quippe quibus particulas agri venditas esse proprio iure Videamus. o mediocribus possessoribus non m0d potentium hominum, sed et imperatoris ipsius patroci-

l De guberri Dei. V c. 8- Ν' 159, ed. igne . 2 Novell. Valentinian. III, tit. XXX Lb. 3 C. Iust. XI, 8, 19. 4 C. Iust. XI, 68 6 Quotiens alicui colonorum agrum privati

patrimonii nostri placuerit venumdari, non unus tantum qui forte consortibus suis gravis ac molestus existat, sed alii quoque duo vel plures ex simili origine ac iure venientes in supradicta emptione

socientur.

98쪽

nium expetitum esse constat l). Im quum poS-8eSSores Si esse contra leges alicuius patrocinio deprehenderentur, liscum patrono succedere privato videmus 2), ita ut illi possessores quasi in principis clientelam ingrederentur colonis liberis vel potius libertis simile8.3 In riente multas fuisse comperimu meι s mias, liberis hominibus convicanisque reservatas ubi agro non niSi ad possessores eidem metrocomiae ascriptos transmitti liceret dinci quas valde probabile est ab imperatoribus ex praediis Suis creatas, colonis quibusdam assignatas fuisse cum pleno dominio, ea sola conditione ut tributa ordinaria solverent et ex

iraneo emptore a metrocomii removerent.

t Do patrocinio vide thesim nostram, e Seriat Omain. C. IuSt., XI, 72, 1 Conductores hominesve auguStiSSima domu nostrae. . nec sententiam iudicantium aut illicito patrocinii sui omite iura conturbent... - , 9 8 468 Si divina domus aut quilibet cuiuscumque dignitatis atque fortunae revera fundos extra metro-cOmia non patrocinii gratia, sed emptionis iure vel alio titulo legitimo possederit... v 2 C. h. XI, 24, 2 Abstineant patrociniis agricolae. . . Hi vero qui propria patrocinia largiuntur, per singulos fundos, quoties reperti fuerint, viginti et quinque auri libras dare debeant et non quantum patroni suscipere consuerant, sed dimidium eius fiscus assumat s

99쪽

DE PRAEDIORUM ADMINISTRATIONE.

Nunc videamus quemadmodum praedia administrarentur. Hoc primum animadverto, fundoS, quanquam in civitatum territorio sitos, prorsus alienos a re municipali factos esse : curialibus enim nihil esse cum re privata constat, quamvis actore suo a

principalium ordinumque iniuriis saepius defendere principes debeant l).

Tot rei privatae praeest antiquus procurator rei privaιae qui incipiente quario seculo magister rei privatae, vir periectissimus deinde sub Constantinorationalis summae privatae, denique vir illusiris comes rerum privatarum vocatur 2j. Sub eius dispositione sunt in Occidentis partibus rationales rei privaviae quo neque secundum provincias, neque secundum dioeceses dispositos esse videmus : e Rationales scilice rerum privatarum vel rei

100쪽

privariae, per Illyricum, per Italiam 1 in per Urbem

Romam et suburbicarias regiones cum parte Faustinae, per Siciliam, per Africam, per Hispanias, per Gallias, per quinque provincias, fundorum domus divinae per Africam. Habemu8 08tea procuratores rei privatae per Siciliam per Apuliam et Calabriam sive saltus Carminianenses 2 , per Dalmatiam, per Saviam, per Italiam per Urbem Romam, per urbicaria regioneS rerum Iuliani, per Mauritaniam Sitifensem unum praepositum rei privatae per Sequanicum et Germaniam primam : sunt etiam duo procuratore gynae-ciorum δὶ unde etiam ex praediis rei privatae materiem gynaeciis praeberi ad pus lanilicii exercendum comperimus comes unus Gildoniaci patrimonii, ad administranda Gildonis bona creatus, quem non diutius exstitisse pr0babile est unuScomes largitionum privatarum, cuius proprium munus ignoratur 4ὶ Cur etiam Sub praesecto praeto-

l Inmotitia dignitatum sunt

Rationalis rerum privatarum per Italiam. Rationalis rei privatae per Italiam. Alterum rationalem rei privatae per Italiam. Bockingius iure radendum putat nisi forte in solo nomino Italiam

erratum St.

2 Vidimus haec praedia iam in aetate Frontini inter rei privata possessiones numgmerata v CL BOching, . , II, p. 386 Carminianenses sinus, hodis armignano, Calabriae oppidum). 3 De gynaeceis vid Boching, Νοt Orvc. XII, p. 253 n. 14. 4 Cf. relli, 3189 Ti. Orconius V. C. ex comite largitionum priuatarum ex prae. - Bd forte ille idem est ac comes rerum privatarum. - Comes largitionum in c. h. X, 2, 1, utrum comes Sa-