De vita excellentium imperatorum

61쪽

ΤΙΜΟΤΗEUS. ' 51 aequo pauperes alienam opulentium intuuntur fortunam. Itaque Chabrias, quoad ei licebat, plurimum aberat. Nequo vero solus ille aberat Athenis libenter, sed omnessere principes fecerunt idem quod tantum se ab invidia putabant ablaturos, quantum a conspectu suorum rece rasissent. Itaque Conon plurimum Cypri vixit, Iphicrates in Thracia, Timotheus Lesbi, Chares in Sigeo. Dissimilis quidem Chares eorum et sactis et moribus, sed tamen Athenis et honoratus et Potens. IV. Chabrias autem periit bello sociali tali modo. 10 oppugnabant Athenienses Chium. Erat in classe Ch brias privatus, sed omnes, qui in magistratu erant, Ru toritate anteibat eumque magis milites, qukm qui praeerant, aspiciebant. Quod rem ei maturavit mortem. Nam, dum primus studet portum intrare, et gubernato 15 rem iubet eo dirigere navem, ipse sibi perniciei suit.

Quum enim eo penetrasset, caeterae non Sunt Secutae. Quo iacto circumsusus hostium concursu quum sorti Sime pugnaret, navis, rostro Percussa, coepit Sidere.

Hinc refugere quum posset, si se in mare dejecisset, 20 quod suberat classis Atheniensium, quae exciperetis tantes perire maluit, quam armis abjectis navem relinquere, in qua suerat vectus Id caeteri sacere noluerunt, qui nando in tutum pervenerunt At ille praestare hon tam mortem existimans turpi vitae, cominus pugnans Mtelis hostium interfectus est.

I. Timo fietis, Cononis filius, Atheniensis mio a Patre acceptam gloriam multis auxit virtutibus. Fuit

62쪽

enim disertus, impiger, laboriosus, rei militaris peritus, neque minus civitatis regendae. ulta hujus sunt praeclare facta, sed haec maxime illustria. Olynthios et Byzantios bello subegit Samum cepit, in qua oppi P nanda superiore bello Athenienses mille et ducenta talenta consumpserant. Id ille sine ulla publies impensa populo restituit. Adversiim Cotyn bella gessit, ab eoque mille et ducenta talenta praedae in publicum retulit Cyzicum obsidiones liberavit Ariobarzanii simul cum Agesilao auxilio prosectus est a quo quum

Laco pecuniam ameratam accepisset, ille cives suos

agro atque urbibus augeri maluit, qukm id sumere, cujus partem domum suam serre posset. Itaque accepit Crithoten et Sestum. i5 I. Idem classi praesectus circumvehens eloponnesum, Laconicen populatus, classem eorum fugavit.

Corcyram sub imperium Atheniensium redegit socio que idem adjunxit Epirotas, Athamanas, Chaonas, Omnesque eas gentes, quae mare illud adjacent. Quo facto 20 Lacodaemonii do diutina contentione destiterunt, et Aufisponte Atheniensibus imperii maritimi principatum concesserunt; pacemque his legibus constituerunt, ut Athenienses mari duces essent. Quae victoria tantae fuit Atticis laetitiae, ut tum primum arae PACI publicem sint factae, eique deae pulvinar sit institutum. Cujus laudis ut memoria maneret, Timotheo publice statuam in foro posuerunt. Qui honos huic uni ante hoc tempus contigit, ut, quum patri populus statuam posuisset, filio

quoque daret Sio juxi posita recens filii, veterem

30 patris renovavit memoriam. ΙΙΙ. io quum esset magno natu, et magistratus

gerere desisset, bello Athenienses undique premi sunt coepti Defecerat 'amus , descierat Hellespon..us;

63쪽

TΙΜΟΤΗΕUS. 53 Philippus jam tum valens Μacedo multa moliebatur:

cui oppositus Chares quum esset, non satis in eo praesudii putabatur. Fit enestheus praetor, filius Iphicratis, gener Timothei, et, ut ad bellum proficiscatur, decernutur. Huic in consilium dantur duo usu sapientiaque 5

Praestantes, quorum consilio uteretur, pater et socer: quod in his tanta erat auctoritas, ut magna Spes esset, Per eos missa posse recuperari. Hi quum Samum profecti essent, et eodem Chares, adventu eorum cognito, eum suis copiis proficisceretur, ne quid absente se ges Iolum videretur accidit, quum ad insulam appropinquarent, ut magna tempestas oriretur quam evitare duo veteres imperatores utile arbitrati, suam classem suppre serunt. At ill temeraria usus ratione non cessit m jorum natu auctoritati, et, ut si in sua navi esset Fortuna, 15 quo contenderat, pervenit eodemque ut sequerentur, ad Timotheum et Iphicratem nuntium misit. Hinc malere gesta, compluribus amissis navibus, eodem, unde erat

prosectus, se recepit, litterasque Athenas publice misit, sibi proclive fuisse Samum capere, nisi a Timotheo et 20 Iphicrate desertus esset ob eam rem in crimen vocabantur. Populus acer, suspicax, mobilis, adversarius, invidus etiam potentiae, domum revoeat accusantur proditionis. Hoc judicio damnatur Timotheus lisque ejus aestimatur centum talentis. Ille odio ingratae civi 25tatis coactus, Chalcidem se contulit. IV. Hujus post mortem quum populum judicii sui Poeniteret, multae novem partes detraxit, et decem talenta Cononem filium ejus ad muri quandam partem reficiendam jussit dare. In quo fortunae varietas est ni 30

madversa. am quos avus Conon muros ex hostiaum praeda patriae restituerat, eosdem nepos, cum summa

ignominil samiliae, ex sua re miliari reficere coactus 5.

64쪽

M DATAΜΕS. est.-Timothei autem moderatae sapientisque vitae quum pleraque possimus proferre testimonia, uno erimus contenti, quod ex eo facile conjici poterit quam carus suis fuerit. Quum Athenis adolescentulus causam dis ceret, non solum amici privatique hospites ad eum defendendum convenerunt, sed etiam in eis Iason Prannus, qui illo tempore fuit omnium potentissimus. Hic, quum in patria sine satellitibus se tutum non arbutraretur, Athenas sine ullo praesidio venit, tantique o I pitem socii, ut mallet se capitis periculum adire, quam Timotheo de sam dimicanti deesse. Hunc adversus tamen Timotheus postea populi jussu bellum gessit, patriaeque sanctiora jura, quam hospitii esse duxit. Haec extrema sui aetas imperatorum Atheniensium,1 Iphicratis, Chabriae, Timotheici neque post illorum obitum quisquam dux in illa urbe fuit dignus memoria.

I. Venio nunc ad sortissimum virum, maximique consilii, omnium barbarorum exceptis duobus Carthaginiensibus, Hamilcare et mannibale De quo hoc 2 plura reseremus, quod et obscuriora sunt ejus gesta Pleraque, et ea, quae prospere ei cesSerunt, non magnutudine copiarum, sed consilii, quo tantum non omnes Superabat, acciderunt quorum nisi ratio explicata sum rit, res apparere non poterunt Diatames patre Caini 25 sare, natione Care, matre Scythissa matus, primum militum numero suit apud Artaxerxem eorum, qui regiam tuebantur. later ejus amissares, quod et manu sortis

et bello strenuus et Regi multis locis fidelis erat repertus, habuit provinciam partem Ciliciae juxta Cappadociam.

65쪽

DATAME 3. Ea quam incolunt Leucosyri. Datames militare munus iungens, primum, qualis esset, aperuit in bello, quod Rex adversus Cadusios gessit. Namque hi multis millibus Regiorum intersectis, magni sui ejus opera. Quo factum est, ut, quum in eo bello cecidisset C ramissares, paterna ei traderetur provincia.

II. iari se virtute postea praebuit, quum Autophr date jussu Regis bello persequeretur eos, qui defeceranti Νamque ejus opera hostes, quum castra jam intrassent, profligati sunt, exercitusque reliquus conservatus Regis Io est qua ex re majoribus rebus praeesse coepit. Erat Eo tempore Thyus dynastes aphlagoniae antiquo genere natus aiylaemene illo, quem Homerus Troico bello a Ρatroclo interfectum ait d Rui dicto audiens non erat quam ob causam bello eum persequi constituit, I5 eique rei praefecit Datamem, propinquum aphlagonis

namque ex fratre et sorore erant nati) Quam ob causam Datames omnia primum experiri voluit, ut sine armis propinquum ad ossicium reduceret. . Ad quem quum venisset sin praesidio, quod ab amico nullas vere mretur insidias, seno interiit Nam Thyus eum clam interficere voluit. Erat mater cum Datame, amitalaphlagonis. Ea quid agoretur, resciit, filiumque monuit.

Illo fuga periculum vitavit. bellumque: indixit Thyo. In quo, quum ab Ariobarzane, praesecto Lydiae et Ioniae 25

totiusque Ῥhrygiae, laesertus esset, nihilo segnius Pe severavit, vivumque hyum cepit cum uxore et liberis.

ΙΙΙ. Cujus saeti ne prius fama ad Regem, quam ipse, Perveniret, dedit operam. Itaque omnibus insciis, Eo, ubi erat Rex, venit; posteroquo die Thyum, hominem mmaximi corporis, terribilique facie, quod et niger et capillo longo barbaque erat promissa, optima veste texit,

quam satrapas Regii gerere consueverant ornavitquct

66쪽

etiam torque, et armillis aureis, caeteroque regio cultu ipse agresti duplici amiculo circumdatus, hirtaque tuniaca, gerens in capite galeam venatoriam, dextra manu clavam, sinistra copulam, qua vinctum ante se Thyum agebat, ut si seram bestiam captam duceret. Quem

quum omnes Prospicerent propter novitatem ornatus ignotamque formam, ob eamque rem magnus Sset Oncursus sui non nemo, qui agnosceret Thyum, Regique nuntiaret. 'rimo non accredidit. Itaque Pharnabazum 10 misit exploratum. A quo ut rem gestam comperit, statim admitti jussit, magnopere delectatus quum facto, tum ornatu imprimis quod nobilis rex in potestatem inopinanti venerat. Itaque magnifice Datamem don tum ad exercitum misit, qui tum contrahebatur duce I5 harnabazo et Tithrauste ad bellum AEgyptium, parique eum, atque illos, imperio esse jussit. Postea vero qukm PharnabaZum Rex revocavit, illi summa imperii tradita

IV Hic quum maximo studio compararet exercitum, 20 AEgyptumque proficisci pararet, subito a Rege litterae sunt ei missae, ut Aspim aggrederetur, qui Cataoniam tenebat quae gens jacet supra Ciliciam, confinis Cainpadociae. Namque Aspis, saltuosam regionem castellisque munitam incolens, non solum imperio Regis non 2 parebat, sed etiam finitimas regiones exabat, et, quae Regi portarentur, abripiebat. Datames, etsi longe aberat ab his regionibus, et a majore re abstrahebatur, tamen Regis voluntati morem gerendum putavit. Itaque cum paucis, sed viris sortibus, navem conscendit exi

30 timans id quod aecidit facilius se imprudentem parva

manu oppreSSurum, quam paratum, quεimVis magno

exercitu. Iac dolatus in Ciliciam, egressus inde dies noctesque iter faciens Taurum transiit, eoque quo tu-

67쪽

DATAΜES. Mduerat venit; quaerit, quibus locis sit Aspis cognoscit,

haud longe abesse, prosectumque eum venatum. Quem dum speculatur, adventus ejus causa cognoscitur. istidas cum iis, quos secum habebat, ad resistendum Aspis comparat. Id Datames ubi audivit, arma sumit, avosquctra sequi jubet ipse equo concitato ad hostem vehitur. Quem procul Aspis conspiciens ad se serentem, pertimescit, atque a conatu resistendi deterritus, sese dedit. Hunc Datames vinctum ad Regem ducendum tradit

Μithridati. IoV. Haec dum geruntur, Artaxerxes reminiscens, aquanto bello, ad qukm parvam rem principem ducum misisset, se ipse reprehendit, et nuntium ad exercitum Acen misit, quod nondum Datamem prosectum putabat, qui diceret, ne ab exercitu discederet. Hi priusquam I5 perveniret, quo erat prosectus, in itinere convenit, qui Aspim ducebant. Qua celeritate quum magnam bene olentiam Regis Datames consecutus esset, non minorem invidiam aulicorum excepit, qui illum unum pluris, quὲm se omnes fieri videbant. Quo acto cunet ad eum mopprimendum consenserunt. Haec andates, gazae custos Regiae, amicus Datami, perscripta ei mittit, in quibus docet, eum magno fore periculo, si quid ima rante in Egypto adversi accidisset. Namque eam esse consuetudinem regiam, ut casus adversos hominibus tria mbuant, secundos fortunc sum quo feri, ut facit impe tantur ad eorum perniciem, quorum ductu res mal gestos

nuntientur illum hoc fore fore in discrimine, quisqquitus Re marim obediat, eos habeat inimicissimos. Talibus ille litteris cognitis, quum jam ad exercitum 30

Acen venisset, quod non ignorabat ea vere scripta, desciscere a Rege constituit. Neque tamen quicquam secit,

quod fide sua esset indignum. ammandroclem ag-

68쪽

netem exercitui praefecit. Ipse cum suis in Cappad clam discedit conjunctamque huic Paphlagoniam occupat, celans qua voluntate esset in Regem, clam cum Ariobarzane facit amicitiam, manum comparat, urbes

munitas suis tuendas tradit VI Sed has propter hiemale tempus minus Pro per procedebant. Audit,lisidas quasdam copias adversus e parare filium eo Arsidaeum cum exercitu

mittit. Cadit in proelio adolescens Proficiscitur eo

I pater, non ita cum magna manu, celans, quantum vulnus accepisset quod prius ad hostem pervenire cupiebat, quam de re male gesta fama ad suos perveniret: Ecognita filii morte animi debilitarentur militum. Quo

contenderat, pervenit, hisque locis castra ponit, ut neque 15 circumiri multitudine adversariorum posset, neque impediri, quo minus ad dimicandum manum haberet expeditam. Erat cum eo ithrobarzanes socer ejus, praesectus equitum. Is desperatis generi rebus, ad hostes transfugit. Id Datames ut audivit, sensit, si in m turbam exisset, ab homine tam necessario se relictum, futurum, ut caeteri consilium sequerentur. In vulgus edit suojussu Minhrobarzanem profectum pro perfuse, quὀjacilius, receptus, intersceret hostes. Quare resim qui eum non par esse, et omnes confestim sequi Quod 25 si animo strenuo fecissent, futurum, ut adversarii non possent resistere, quum et intra vallum et foris credere tur. Hac re probata, exercitum educit, ithrobaret neni persequitur qui tantum quod ad hostes pervenerat, Datames signa inferri jubet. lisidae, nova re commoti, 30 in opinionem adducuntur, perfugas mala fide composumque secisse, ut, recepti, essent majori calamitati. Ρrimhm eos adoriuntur. Illi quum, quid ageretur, aut quare fieret, ignorarent, coacti sunt cum eis pugnare,

69쪽

ad quos transierant, ab hisque stare, quos reliquerant: quibus quum neutri parcerent, celeriter sunt concisi.

Reliquos isidas resistentes Datames invadit primo impetu pellit, fugientes persequitur, multos interficit, castra hostium capit. Tali consilio uno tempore et pro fiditores perculit, et hostes profligavit; et, quod ad perniciem suerat cogitatum, id ad salutem convertit. Quo

neque acutius ullius imperatoris cogitatum, neque et rius actum usquam legimus.

VII. Ab hoc tamen viro Scisma maximo natu filius Io desciit, ad Regemque transiit, et de desectione patria

detulit. Quo nuntio Artaxerxes commotus, quod intelligobat sibi cum viro sorti ac strenuo negotium esse, qui, quum cogitasset, sacere auderet, et prius cogitare, quam conari, consuesset, Autophradatem in Cappadociam 15 mittit. Hic ne intrare posset saltum, in quo Ciliciae portae sunt sitae, Datamcts praeoccupare studuit. Sed tam subito copias contrahere non potuit a qua re depulsus, cum ea manu, quam contraxerat, locum delegit talem, ut neque ciroumiretur ab hostibus, neque praeteriret ad 20 versarius, quin ancipitibus locis premeretur, et, si dimicare cum eo vellet, non multum obesse multitudo hostium suae paucitati posset.

VIII. Hae etsi Autophradates videbat, tamen statuit congredi, qukm cum tantis copiis refugere, aut tam diu muno loco sedere. Habebat Barbarorum equitum viginti, peditum centum millia, quos illi Cardacas appellant, ejusdemque generis tria landitorum praeterea Cappad cum octo, Armeniorum decem, aphlagonum quinque, Phrygum decem, Lydorum quinque, Aspendiorum et MPisidarum circiter tria, Cilicum duo, Captianorum totudem ex Graeci conductorum tria milli levis armaturae maximum numerum Mas adversus copias spes

70쪽

omnis consistebat Datam in se locique natura namque hujus partem non habebat vicesimam militum. Quibus fretus conflixit, adversariorumque multa millia concidit, quum de ipsius exercitu non amplius hominum mille cecidisset quam ob causam postero die tropaeum posuit, quo loco pridie pugnatum erat. Hinc quum castra movisset, semperque inserior copiis, superior omnibus proeliis discederet, quod nunquam manum OnSereret, nisi quum adversarios locorum angustiis clausisset quodi perito regionum callideque cogitanti saepe accidebat): Autophradates, quum bellum duci majore Regis calamitate, quam adversariorum, videret, ad pacem amicitumque hortatus est, ut cum Rege in gratiam rediret. Quam ille etsi fidam non fore putabat, tamen conditi I nem accepit, seque ad Artaeteretem legatos missurum dixit. Sic bellum, quod ex adversus Datamem v ceperat, sedatum Autophradates in Phrygiam se

recepit.

IX At Rex, quod implacabile odium in Datamem

2 susceperat, postquam bello eum opprimi non posse animadvertit, insidiis interficere studuit quas ille plerasque vitavit. Sicut, quum nuntiatum esset, quosdam sibi insidiari, qui in amicorum erant numero de quibus quod inimici detulerant, neque credendum, neque neg-25 ligendum putavit); experiri voluit, verum salsumne esset relatum. Itaque eo prosectus est, quo itinere suturas insidias dixerant Sed elegit corpore et statura simillimum sui, eique vestitum suum dedit, atque eo loco ire, quo ipse consueverat, jussit. Ipse autem ornatu

30 vestituque militari inter corporis custodes iter sacere coepit. At insidiatores, postquam in eum locum agmen pervenit, decepti ordine atque vestitu in eum faciunt impetum, qui suppositus erat. Praedixerat autem his