Aphtonii progymnasmata, partim aÌ€ Rodolpho Agricola, partim aÌ€ Johanne Maria Catanæo, Latinitate donata, cum scholiis R. Lorichii

81쪽

PRO GYMNASMATA. 67 Ingenii ac doctrinae princeps tum de ex- una rore beata Reipub putavit si aut positione. octi aut sapientes homines eas regere coepissent . aut qui regerent, omne iuridium in doctrina .fapiendi collocasDa sent. Animadvertit, nulla fortunata regna sole qui biis stulti fuerint prae dominati, non eruditione atque virtutibus praecei lantes viri. Eteni in feliciter omita succedent in RQ au-

publica, qua in gubernatu viri sapiente , o init, ut pi celat: Plii losophiae . Haec esti vitae dux tutis indagatrix , vitiorum e Xpultrix, sine qua hominum vita nil l poterit esse. Illa peperit urbes cilla dissit

it palos homines in societatem vitae con- vocavit illa eos inter se primo domiciliis, deinde conjugiis tum literarum: vocum communione junxit illa inventrix legum illa morum e disciplinae magistra

ut ait Cic. Tuscul. s. Quis igitur civitates non fortunatas ra , . . praedicet, quae sapientum repunxur impe tradito. riis Contra, quis non infelices arguai, quas caeca stultorum temeritas administrat; cum e docti in is capientum p urima commoda provenianti stultorum autem ignorantia calamitates infinitae Etenim uulo stulta juxta proverbium loquuntur ac faciunt. Sapientes autem sapienter o- nisi a. Et viribus melior sapientia&xirpiudens , ii .am fortis Sapient s. emadmodum naves, quae a narac: ζ si, iis excellentibus reguntur, subortistem l .pestatibus extra pericula sunt, ac fortuna-ie vehuut vici Sic ubi Respub a viris eru' dicio-

82쪽

ca Ap ΗτΗONII ditione simul ac sapientia praeditis ad mlnistrantur, beatae forent vel pacis vel bet ii tempctibus. Porro ut quilibet nautaruvectorumque tranquillo naari gubernare potest: at id i saeva suborta tempestas est, ac tu ibat mari rapitur vento navis, tum viro rubernatore opus est. Ita quilibet in tranquilla Repub utcunque potest negotiis praeesse, sed in perturbatorer una statu, summa cura providendum ac praecavendum est, quis ad gubernacula sedeat: ut ait Livius lib. . secundi belli Punici. Respice duos animorum diversissimorum Imperatores Q Fabium a X imum, d C. Terentium Varronem , illum prudentem, hunc stolidum cilliam sapientia conspicuum, cunctando res a filictas restia tui se huj iis temeritatem perdidi se ad Cannas Renaput, inauspicata nobili- Catilinaria contudisset, si non pruden- illinus Consul Cicero asseruis et in libertatem. Unde Juvenalis, Sat. 8.

ν=L P. 1 citria Cicero=um libera dixit.

Recte Ilio cylides

Hoc est, Sapientia gubernat glos, naves , atque civitates quo praeclaro dictoi ficat, omnia feliciter oministrari, quae sapientia praesidio reguntur. Dignis igitur laudibus evehenda Platonis est sententia, qua reipub eas fortunatas praedicat, quarum rectore Philosophia studiis fuerint exculci.

83쪽

CREIA PRIMA.

Hrsiodus inter Poetas eminentissimus, cujus in dicendo ἡδὶνὴν hoc est, suavitatem, nullus est, candidisti mi auditores , quin vehementer admiretur. qui plurima quidem ad humanae vitae institutionem spectantia , divino quodam instinctu cecinisse videtur. Nam agrorum cultum, sub fratris titulo, humanum g locuit, quo pacto optime ac moia, ill me sit vivendum oppido

quMn prudenter admonuit sed desillud inprimis non magis deorum monitu,quam longo etiam rerum ti- su ab eo prolatum contenderim: Qv o no- bis significare a id quaquam dubitaxit, Deos scilicet virtutem proposuist iudore parandam. Ait enim:

Quibus me heicule verbis omnium prudentissimus Poeta innuere voluit, socordiam ac segnitiem a nobis penitus rejiciendam. nihilque esse, a quo immorta les dii magis abhoire antiquam citi desidia

84쪽

o Ar HTHONI Idia pariter ac negligentia torpescimuQuid enim ex ipsa desidia praeter ignorantiam consequi possiimus Quae si forte

inani sapientia opinione in fata, robur ac vires sibi comparaverit, ingentium turpissimorum scelerum causam suggeii l. At virtus, ex qua omnes honestae voluntates, actiones, sententiaeque proficiscuntur, laborem requirit , diligentiam desiderat. Somnus vigilantiam exigit. Somnus enim multus nimius. ut philosophorum sapientissimus Plato rei it nec corporibus humanis, nec animis, nec Iebus agendis natura conducit. Nemo

enim quamdiu dormit a defunctis differt. Hinc est quod Plinius ait Profeci vita vigilia est modin illa Graecorum sen

tentia lilae

tam vulgo in omnium ore versatur, optime indicatum est. Unde thrii orae inem traxi se jure videri potest Stu ebi somnus; gelida nisi mortis

in Cilni lates apud Comicum Aristo

phanem, Si repsadem senem ad philosophiam exhortaretur, quae summam dili. gentiam, cuiamque desiderat, hoc praecipue scia ario usus est, Hoc est, oculis abesto leniens animum soror Qliod si dormitando ac desidendo, viitutem cons qui valeremus nunquam ipsa apud Deos , ac mortales, tanti fieret. Eccrater Apollo, cui caeteri Di divinationem concessere, propterea locratem a Chaerephon-

85쪽

onte trie IIO atus, omni uin apientissium respondit, quod eum virtute praedi tum noverat. Quam Graeci ut platoni pla-

iacet idcirco: ρεῖυ appellarunt quod om- illium fuit maxime diligenda. Nam generis ora obii as pulchium quidem est, sed a ma-t otibus per bccessionem acceptum bo- num. Divitiae in maxumo semper fuere a pretio sed fortunae temeritati atq; incon e stantia subjectae Gloria honestatis quidemi speciem piae se ferat infirmana atq; insta bilem Pulcluitudo plurimi facienda verum haudquaquam diuturna. Bona valetudo optabile quid ; sed mutatur facile. Corporis robur magnum est quid ; sed

morbis senioque tanderia conficitur. Vir u tus vero clara aeternaque habetur ut pote,

quae divina sit atque immortalis, omnes que fortunae incursus facile contemnat at , iue despiciat. Stilpo Megarensis Philol phus a Demetrio, qui ejus patriam bio ae-il quaverat, interrogatus nunquid amisisse set nihil, statim respondit: Qu a utique verba significant animi bona nullo bellorum impetu diripi unquanat posse , solamque in ipsa virtute consistere felicuatem . Quod ita se habere philoso- phorum parens Socrates evidentissime in dicavit. Rogatus enim a Leontino Gorgia quid de magno rege sentiret, ut ruri: eum felicem existimaret Quo utique responso prudentissimus Philosophus innuere voluit sede maximi

86쪽

et APHTHONII nai atque opulentissimi Regis felicitate coad amussim judicare haudquaquam voluisse, quod ut erga virtutem ac disciplinas affectus esset , penitus ignoraret utpote qui felicitatem ipsam non in fortunae , sed animi potius bonis positam

esse existimaret, unicamque vir tiatem caeteris si Iebus praeponendam ibi tratus.

solo I s laeterea de divitibus locutus dicere conlueverat

robores, parta atque Xemplificata impe- rquam facile retinentur. Hinc est, quod histolicorum princeps Sallustius ait: Q bd ii Regum , atque imperatorum animi vii tus, in pace ita ut in bello vale- 1 et aequabilius atque constantius sese res humana haberent, neque aliud alio

serri nec mutari, ac milcer Omnia cerne-ies. Itaque minime mirum est, si ad eam comparandam assiduo ac maximo opus est labore: αλε ' λα. Hoc est, quae bona sunt, non sine maxima acquiri, 'tate Quod si mercatores, In tu i s aliqua ar Iideat , ingen

ita , procellisque exagitata , maximo cum vitae discrimine, transeunti ri, si agricolae fodiendis . ac proscindendis arvis .illidue in cunibunt, ut in brevissimuria tempus ructus, ni calamitatibus fuerint

87쪽

PRO GYMNASMATA. intercepti, tandem metant cur non de no i, omnem inertiam , desidiam , ac dilatio nem propellanaus, quo virtutis perpetuos, mullique obnoxio, calamitati , fructus contequamur i Herculem ferunt cum ierex. , rado scentulus est et virtutis ac voltipta kr. iis oblatis iis, atram caperet, diu secum nautiumque dubitasses duas autem , dum lin dubio erat animus, ad ipsum accessisse

in atronas: Virtutem scilicet, &Malitiam: lillarumque etiam , dum silentium conti sinebant, notam fuisse extemplo diversita-ltem. Videri enim alteram accuratistime complani atque X ornatam , deliciis ot usu et item, Omnium voluptatum Xammeniosi e traiientem Hanc laque mul- ita Olientantem , Olige lie etiam plura pollicentem , Herculem it culti ducere ra tentavisse. Alicram et O alperam , ac du-d Iam severeque in ueniena, iujusmodi verba contra feci sie Polliceri se nec voluptatem aliquam, nec quietem , sed labores , pericula iudoresque insin: tos ter- 1 a marique tolerandos Piaemium autem illorum immori .. litatem fore. Quare omni sublata citatione huic Herculem adhaesi si memorans AleXander de Ma va r. sinu interrogatus, quo conlilia usus . tot besta a xl ac tanta tam brevi et ii et Mηδέν α α anus. Sec/λ μ esponcit. Quae verba sagul- ficant, molam ac dilationem piamque

i desidiam ciebus esse gerendis longe per a niciosissimam quippe quae maXimarum sipe rerum praetermittant occasiones. vetus est adagium , si facientes adluvant. Qu9 significat , divinana opem

88쪽

APHTHONII non cessantibus sed industriis in pro virili lconantibus, auxilio esse Blere Aristote fles nunquam tantum tibi inter Philoso lphos nomen comparasset, nisi sapientiae studio diutissime insudas et Cyrus Me ldorum imperium animi virtute ac soler rtia ad Persas transtulit Lycurgus, Solon, Darius, immortales habiti. Iarecti in o caetera fere omnia incerta inta caduca, virtus vero ipsa aliis imis defixa radicibus , nulla unquam vi labefactari pos it: Omnes subire labores , omnia perpeti incommoda aequo animo debemus , ut eam pro virili consequamur. Estque . poeta hic eminentissimus diligenti sim llectitandus, atque in primis observandus, quod certum nobis minimeque ancipi item, ad comparandam virtutem, tramitem indicaveri

Um intermis iis negotiis familiaribus

ad literatum studium me tandem revocassem , essetque in animo tam Graecos quom Latinos poetas percurrere 4 Homerum statim , quod inter Vates omnium eruditorum testimonio principatum facile obtineat, aggressus sum , X-

temploque primo huic divino

Occurrimus carmini:

Quae verba significant, Deo optimo Maaimo inprimis esse obtempeiandum,

89쪽

est e cui bium censeo iniis enim usque adeo mente alienatus eii, quin sibi persi adeat Deo , omnium modelatori , mnium primum obtemperandum , quum facilius es iisdem praesens rebus angustis auxilium consequamur , cum praesertim divinis moren gerere mandatis volenti, quani facili naum sit, idque praeter omnia faciendum videatur Nam si potentioribus imbecilliores Hul parere conantur, assiduamque ac diligentem ortim in mandatis exsequendis propterea Perana exhibent, ut longis ac frequentibus obsequiis boni tandem aliquid adipiscantur quatit uti diligentia debemus , ne quid praeter ejus voluntatem faciamus, cujus nutu tam coelestia , quam terrestria

gubernantui, cujusque munera non modo non rejiciendi, verum etiam summopere exoptanda sunt i quippe quae ut

Trojanus AleXander apud eundem Homerum ei turn nullus unquam iis ipsis

non praebentibus sponte sua sumere posset. Nam quod vulgo dici solet, Deus undecunque adjuvat, si modbsit propitius, uid sibi aliud vult, quam ut omni pietate, omnibus obsequiis , pura denique ac

sincera mente Deum nobis conciliemus, cujus natura non ejusmodi est, ut muneribus perinde atq; improbita foeneiator cariatur, sed sola vita integritate, pientissi-naisque placetur precibus , nec ullo pacto iniquoium ac sagitiosor si muneribus cor

90쪽

πlacatur donis Iupiter ipse dat M.

Et Euripides in Medea: Id est, donis vel ipsos dictitant flecti

Deosci ad bonorum visorum dona referendum esse videri potest , Quod si quisseti posse nonnunquam crederet, ut Deus scelestorum hominum donis moveretur,

is profecto canibus pecudum custodibus Deum ipsum a similare , quibus lupi rapina particulam concedunt, ut a muneribus placati atque allecti, diripi gre-oes natiantur sed longe sectis res habet: solos namque bonos respicit Deus, s que quam libentissime opitulatur. Nec feri potest, ut viro bonitate praedito mali ciuicquam accidat, nec dum vitam degit, nec post mortem , ejus res a Deo optimo Maximo unquam negligantur. sopus interrogatus, lud dii faciant i respondit: Quod significat, Deum ipsum alios' ri