Novum Domini Nostri Jesu Christi Testamentum Syriacè : cum omnibus vocalibus, & versione latinâ Matthaei ita adornatâ, ut unico hoc Evangelistâ intellecto, reliqui totius operis libri, sine interprete, facilè intelligi possint : in gratiam studi

611쪽

ti Syriace conceperunt ea, quae Graech scripse tunt, & Linguae vernaculae emphasin peregrinis verbis indiderunt. Et post pauca. His accedit,quod doctorum omnium Lina gua inter Christianos, per totum fere Orientem sit Lingua Syriaca, in qua officia divina ubique fere peraguntur. Etsi hodie paucis circa montem Libanum oppidis, illa verna' cula sit, olim tamen, antequam Multam me-dana impietas Orientem invaserat, locis plurimis in usu populari fuit. Haec tamen im pietas Linguam Syriacam eradicare prorsus

non potuit. Praeter haec, multa veterum

commentaria ad libros Biblicos in hac Lingua exstant, ut Ephremi, Jacobi Syri,& alio rum, quae partim edita sunt, partim vero in Bibliothecis delitescunt. Nec tantum ad

Theologiam sed & ad philosophiam, Mathe

maticam, Historiam, omniumque artium αscientiarum libros evolvendos plurimum conferre ejus Linguae scientiam, apud ejus petito sita liquido constat, ut non necessarium sit hac de re plura adjicere.

Iim ista. Objiciunt quidam verba Syriaca, quae in N. T. Graeco exprimit Evangelista, a Syriacis

612쪽

E MANuEL TREMELLIus SS. TH. D.& in Academia Heidelbergensi Profess. In praefat. in Paraphrosim NT'n' Eritati prorsus est consentaneum, intra ipsa Ecclesiae Christi initia, vel ab Apostolis ipsis, vel ab eorum discipulis, s Versionem Syriacam esse) profectam. Nisi forte suspicari

malimus eos scribendo alienigenarum duntaxat rationem habere voluisse, suorum autem gentilium aut nullam aut certe pereXiguam.

Ostendit Versio Syriaca Novi Test. faciem' nativam textus originalis, ejusque integritatem testimonio sito confirmat. Graecum enim textum plerumque sequitur. N. enim Test. quod Graeco idiomate scriptum est a Viris, quibus Syriacum erat vernaculum, Syria sinum passim sapit. Unde Ludovicin de Dieu in Harmonia trium Linguarum, amrmat phrasium Novi Test. Verum sensum Vix aliunde , quam ex Syriaco petendum esse. Phrasin enim Evangelistarum, & Apostolorum Graecam esse nemo dixerit, facilius λ' ret Europaeis Platonis & Aristotelis elegantiam imitari , quam Platoni & Aristoteli No'Vum Test. nobis interpretari: quia Sancti Vi

613쪽

CL. VIRORUM Apostolicis Viris absque dubio fidelissim EComportata, qui verba Christi&Apostolo. rum recentia adhuc mentemque Optime no- Verant. Hac enim Lingua Christus ipse fuit usus. Unde illam ferme sapientes aequipara re fonti Graeco Novi Testamenti volunt, &spondeo immensas utilitates illis, quotquot Novum Test. Syrum cum Graeco conjungere non fuerint graVati. MATTH. FLACIus ILLYRICu S.

in Glossa in N.T. estatur Hieronymus se vidisse Evangelium Matthaei apud Nazaraeos, sed id confitetur fuisse tum Apocrypho, tum etiam Syriaco aut Chaldaico sermone conscriptum. Sicut idem etiam de illo, quod fuit in Caesariensi Bibliotheca, testatur libro 3.contra Pelagianos. D. GuΑLT PER Ius in Sylloge vocum

C Yta Marcum esse Novi Tcst. Paraphrasten

ex avita traditione constanter assirmant. Idem, d. 3.

In Palestina, tempore Christi, loquebantur omnes Syriace, cujus idiomatis etiam ipsius Salvatoris conciones cui populareq

614쪽

TESTIMONIA

mi, multorum nihilominus locorum Veram mentem ac sensum ex Latina Versione, vel

etiam ex Graeca primigenia assequi nequaquam potuςrunti OLFGANGus FR ANT ZIus, Ss TH. D.& ejusdem δες demiae Professor. de InterpreL Scr. p. σα Ianc Syriacam) Versionem omnes eruditi allis Versionibus maxim Epurissimam esse statuunt & pronunciant, absque dubio ideo i m tenaciter & fideliter exceptam a sanctis hominibus, quod in hac Lingua Syria ea Christus locutus & concionatus fuerit,

adeo, ut dubium non sit, Apostolos & Apostolicos studiosissime inquisivisse α consenuasse formalia Christi verba, de ea in ista Versione ponere, sacrosancto quodam labore studuisse. Quin &per eosdem Epistolas Apostolorum in sacram linguam transfusas fuisse ideo felicius, quod cum Apostolis Syri Doctores consuetudinem habuerint,absque dubio, crebriorem. Unde piis omnibusipsa quo que commendatissim esse debet. Idem ibid. pag. Ex omnibus Versionibus NoviTestamenti primum locum habet, di certissima, felicissi

615쪽

CL. VIRORUM. di antiquissima: Versio est,inquam sed omni .hus aliis, ut probatior & plenior,praeferenda.

Versio est , adhuc dico; sed vel alicujus cxEvangelistis, vel omnino illorum,qui Antiochiae habuerunt ipsos Apostolos praesentes, quos de locis multis obscurioribus consulere&audire potuerunti Adligno itaque solam, quando in fontibus Graecis quaedam occurrito bscuritas vel dissicultas, tuto acceditur: haec sola, quando de loci alicujus interpretatione

versioneque dubium movetur, tuto ac sine errore consulitur i, per hanc solam Graecus

textus vere illustratur, recte intelligitur.Hujus enim solius authoritas proxime ad ipsorum fontium majestatem accedit. Deinde concedimus quam libentissime, Syram hanc Versionem multis eruditis Theologis antehac ignotam fuisse,ignorare enim non possumus, quod prima hac Versione non tantum no stra Germania, sed tota Europa per decem,&quatuor secula caruerit. Ut enim Graeci αυ- τοκαφω fuerunt contenti, sic Latini quippe magni suam linguam aestimantes Latinis suis Versionibus delectati, alia ερμηνειας adjumen'ta non quaesiverunt. Caxuit, inquam, Germania nostra, proindeque Theologi in illa, suo seculo ac tempore eruditissimi, sed non sine magna jactura. Quandoquidem, ut ut

fuerint illi doctissimi disertissimi, ingeniosissi'

616쪽

TESTIMONIA uti tanti sumptus laboresq; Codici huic Syro

emendando & edendo impendantur, cum in Lingua Syra Novum Testamentum ΕVange .listae & Apostoli non scripserint,& negari n onpossit,multos hala enus cum summa laude flo- lxuisse in Ecclesia eruditissimos Theologos, iqui sine adminiculo hujus Versionis, sineque lomni Linguae Syrae cognitione in Graeci Novi

Testamenti Codicis versione ac interpretatione felicissime fuerunt versath Egregiae san Eobjectiones,& lucernam valde olentest Equidem utrinue largimur manu, Novum Testamentum Originaliter Syro idiomate scri P tum non esse; proindeque, quae hoc codice exhibetur, tantum Versionem esse. Sciant nihilominus importuni & iniqui isti censores, Syram Linguam esse illam , in qua vel Chrisus ipse cum suis Apos olis fuit locutus, vel

quae proxime ad vernaculam Servatoris nostri ejusque sympatriatarum accedit, in quam novella Ecclesiae Novi Testamenti scripta omnium fuere transfusa, & quidem illo ipso tempore, quo Apostoli, divini illi doctores, a Christo ipso instituti, a Spiritu Sancto immediate edocti & informati, Ecclesiae Christi

prima fundamenta apud gentes locarent. Arrige ergo aures, Censor, quisquis eS, cujases, qui cerebrum non in calcaneo , sed capite geris: Versio haec est Syra, sed omnium prima

617쪽

cr. VIRORUM.

eam, regio ornatu incedentes, simul intelle. etas volo. Hae enim manibus se complexae, praestolantur ad nutum Hebraeae suae matris, sicubi illa hisce sitiis filiabus Scripturae sensum commiserit asservandum, ut, si lector eo opus habeat, hasce nobiles filias generosissimae matris adeat, & ab eis sensum alicubi Scripturae

petat.

Idem ibid. At vero de Syra nonnulla hoc loco praefari, non praeter rem fore existimavimus. Haec enim illa Lingua est, quae non tantum Veteris Testamenti libros Hebraeos illustrat, sed vel maxime etiam id praestat in Novi Instrumentiphrasi recte intelligenda & interpretanda. Nam licet haec sit originaliter Graeca, non tam m en pure fluit, sed liquore Hebraei & Syri seriamonis permista. Quare licet LectorNoviTestamenti in Graeca Lingua dexterrime sit institutus & informatus, Linguarum tamen He braeae ac Syrae ignarus, in Graeca illius lectione

infelicissime versabitur, quippe in qua impe dimenta objicient quam plurima Hebraismi&Syrismi, imo multae integrae phrases dictiones Syrae. Idem d. Quare audiendi nequaquam sunt nonnulli male-feriati, qui nobis objicere non erubescunt:non adeo vel utile vel necessarium est uti

618쪽

Tsimonias judicia Cl quorum

dam mirorum de Lingua se mersione

1 - ut longe verissima certissimaque sunt; sic omnibus modis commendant illorum industriam, propositum vi: conatus sane laudabiles, sanctos, pios dc venerandos , qui nullis laboribus vigiliis ac molestiis parcunt, sed in id unice incumbunt, ut Lingua Sancta, Hebraea illa, quae praeteritis temporibus satis diu in tenebris ac situ& pulvere obsita delituit, rursus floreat, di postliminio in scholis atque Ecclesiis, suo loco, honori, ac dignitati restituta triumlat. Elpostpauca. Coeterum Hebraeam Linguam cum dico

ejusque cultores celebro, non matrem duntaxat, sed ejusdem etiam filias, easque maxime generosas&illustres, divinis scripturis ancillantes, Chaldaeam, Syram, imo & Arabi-

619쪽

l pRAEFATIO AD LECTOREM.hone a me jam elaborata aliquando suppleri poterit,)animum tuum deterreat, sed abjecta omni sollicitudine, Evangelium Matthaei in

manus sume, ita eadem opera, tanquam ali.

ud agens,& nihil tale cogitans, ejusmodi progressi is in hac Lingua facere poteris, ut ad reliqui operis lectionem, in te nihil possit desiderari,& jucundo hoc praeludio praemisso,ad omnes alias Linguas Orientales facile & feliciter addiscendas te praeparabis. Vale, B nevole Lector, & quo loco haec Versio & ipsa Lingua Syriaca habenda sit, ex CCll. quorundam Virorum judiciis ac testimoniis, quae malo in sequentibus paginis, ne illae vacuae

relinquantur, tibi dare, quam negligere, aut cum aliis multis separatim edere, porro percipe. Iterum Vale,&conatibus meis, prosloria Christi nostri susceptis fave.

620쪽

Evangelistas facile, sine ullo interprete legere lpossit; quod adhibita Clave mea paucorum ldierum spatio fieri potest. Et quamvis in l

Achis , Librisque Epistolicis & Apocalypsi l

nonnullae dictiones inveniantur, quae in Eu- langeliis non exstant, paucae tamen illae sunt, l&in contextu ita positae, ut ope & ductu Lexi-4lci&Grammaticae Syriacae, quivis earum sen- lsum nullo negotio assequi possit. Praeterea letiam hoc compendio ideo usus sum, ut uni. lversum hoc opus formae portatili includere- ltur, &exiguo sumptu comparari posset, si mulque Linguarum Orient. Studiosi occata lsionem& materiam haberent, qua oblata in. lgenii viresipiendere, & sine versionis latinae auxilio, indlistriam sua exercere possent. Ad

do & hoc, quod per singularem Dei gratiam,

Omnes fere universi orbis nationes Novum D. N. J. C. Testamentum in vernaculam linguam translatum possideant, & omnium to . tius orbis populorum lectione dignum sit sacrum hoc opus. Quod si sive Germanus, sive Gallus, sive Hispanus, sive Britannus cum vernacula sua Versione, diligenter contule rit, obsitammam ejus facilitatem, verbum de verbo facile reddet,&ludens quasi sensum ejus asseqtietur. Age igitur, Amice Lector, noli concedere,ut hic defeci us, qui, si publica i

commoda id pos uia bivit,accuratissima Ver- l