In librum de insomniis Hippocratis commentarius auctus nunc et recognitus Jul. Caes. Scaliger

91쪽

ris diminutionem vult enim disElvi, Intelligit igitur a procataristica interiores causas materiales motas esse. Dixit , presso spiritu excerni τη παρελ α quod alibi quoque declaravimus. Impellit enim extrorsum quoniam reciprocatio ad introrsum probibetur. Sic inflantur venae, atque facies accenditur, propterea dixit, πυκνο- τω Dense scit enim aliis alias partibus impellentibus, atque inculcantibus. - γῆς dic tu , extranea re superventu. Calvus productionem , quo sit consilio inter-l retatus , nescio. ελιι se, , minima dis utio. nos diximus intra modum, ex Cicerone valde enim pusillum est , quod citra modum fit.

Erat error in codice αῖα ις' scribe su eviis nota praeterea mutatam locutionem, de postea dicit, αλλ ετ ιγ γῆς.

APOTELES MA XXIII Cum a Deo accipere Nippiam fornmanius . argumentum L probum bonae Paletudinis. Rendit enim, quod in corpus sese induit, purum esse.

R. Nunc relictis syderibus altius contemplatur expediens anima nostrae cum Deo cognationem squam sibi ille similem fabricatus est. Superius a caeli motu , a situ, qualitate disputavit: Nunc a forma, seu quasi forma , motore P fines quae in caelo primo unum sunt

92쪽

sint sese nanque intelligendo movet intelligentia prima caelum. Itaque Ibi finis est, caelo quasi forma, & corpori motor Intelligo enim formam aequivoce, alio modo,

quam in rebus , quae corrumpuntur. Pro fori. . mananque est, quia animat. Secunda autem, . intelligendo primam , sese intelligit citaque

illius quoque movetur motu ordinario ea de causa , non violento Sponte enim sequitur motorem primum propter ipsum Seipsa:uputem intelligendo movet motum suuna propter se utrunque autem propter primum. utricique enim ille dator est. Nam xjussit ut . se sequeretur, is suo ipsa motu ageret li-

cc enim motus sint contrarii secundum terminos non sunt tamen contrarii secundiana finem. Unus enim omnium finis, intellige reprimum movens. Quare ab ejus motu per

vim rapi non possunt, per intellectionem sequi volunt. Quod si dicat quispiana, duas in contrarias metas simul ordinario motum veri non posse:hoc quoque fatemur nos. Nam suus motus planetarum primaria est intentione illis suumque orbem in Subsolanum qui Dque movet. At diurnus motus in eis non est ab ipsis, sed primo movente. Neque propterea violentus aut est, aut dici debet. Uolunt enim sic moveri quia primum illum intelligunt, suum movere a cujus voluntate atque telligentia dependent intellectus inferiores. 8itur non possint primam intelligere in nolle ipsius motum. Idem enim est ii telligens, intellectum. Ergo diurnum mo- tum

93쪽

go IN I in κυM HIPPOCRATIstum in suis orbibus volunt, ut illius est suum autem ut suum , exercent ita volunt moveri, quia moventem intelligunt: volunt movere , quia mobile intelligunt. Dico moveri , non ipsos sed orbem , cui assistunt:

quia carent materia, contrarie, neque taedio capiuntur , neque premuntur labore in motu illo. Postremo etiam si esset violentus: qui tamen non sit vel sic non sequeretur, aliquando non defuturum.Primum nanque movens potentiae est infinitae. Sed infinito nihil esse potest par, aut aequale ergo nihil con-ι

trarium: ergo nihil tollens actionem. Quoniam autem Deus omnia est intelligentia , '

ut Dei imitentur univcrsitatem , caelum o i, Vent, ut quom odo possunt, omnia sint. Nam scaelum elli loco non movetur, tamen situs il acquirit omnes quos omnes quanquam ha- lbet secundum totum , tamen alium atque

lium secundum quamlibet partem habere in . tendit. Haec et prima perfectio , propter Isuam similiores sunt intelligentiae Deo, quam si ii quiescerent. Altera perfect io ab hac peta dens est Quoniam Deus omnium rerum eia sciens est. Igitur hoc quoque imitatur intelligentia. Si enim non moveret, Unum an tum ageret. Quare factum est , ut earum

quoque motiones diversae sient inter se id i circo scilicet, ut variis sitibus ista assectio nes in haec demittentur inferiora, per coitioncs , oppositiones, quadraturas, alia. Di sputant, Si primus motor infinita potestatis leti, quaret non moveat citra tenapus orbis i enim

94쪽

I I S.

enim initiises Praeterea Aristoteles adducit inaeduim pro causa diversitatis motus citaque in vacuo futurum dicit motum' citra tempus. Quare motui primi orbis , cum nullum it medium , quod impediat , celerius quovis tempore movere debuit quod recentiores vocant , in inflanti. Respondemus motorem non uti sua potentia secundum se,

sed ad finem universitatis. Neque enim quodcunque potest , id facit. Si enim hoc faceret, etiam sine motu ageret. Sed ille optimum quodque semper vult. Itaque quanquam es infinitae potestatis, non tamen infinitum potest facere, extra se. Itaque infinitiim ex se gignit,infinitum in se spirat. Rus autein consilia in umbra tantum nobis nota sunt. Si enim plane essent nota aut ille siet homo, aut nos Deus. Verum nos mancipia sumus investigationis, ut simus liberi comites veritatis. Quod autem Avenroes negat crum esse, situs a caelo alios, atque alios quaeri, quoniam sunt inlinitici male fit. Principio falsum est in corpore finito aequali circulariter moto, partes csse infinitas situs infinitos secundum quantitatem , nisi in potentiaci Itaque qui situs negabit , quoniam infiniti sunt inpotentia , etiam motum negabit, quoniam dimensiones longitudinis infinita sent in potentia. ρ idem si dicat infinitos esse secundum durationem , ut junt , tunc ridiculus sit. Sic enim non appeterent suas versatio nes, quas ipse ponit infinitas. Praeterea ut verum sit , quod falso dicit tanto magis est sen-I lenti

95쪽

tentia nostra : propterea quod intelligentiae similis esse Deo vult, qui ipse est infinitus. Nam veritas quoque infinita est, item bonitas , quippe Deus in tamen is finis hominis est. Stulte enim dicat quis intellectum nostrum aliud agere, quam ut sit similis Deo:

etiam Cenerator is , etiam tyranni suis flagitiis eam perfectionem sese putant adepturos. Quod autem addit idem Aventoes, caelorum persectionem, esse motum, inquantum motus est quoniam sit idem hoc de omnibus animalibus loc non solvit quaestionem.

Neque enim demonstrat circularis motus rationem meque circulariter moventur caeli, quia circulares sunt sed facti fuere circulares, ut circulariter moverentur Circularis autem motus quodammodo motus omnis est. Item

habet alteram persectionem , propterea quod non mutat locum Quare necesse est, ut sit infinitus quodammodo : quippe culus neque initium neque finis assignari potest. Motus igitur, inquantum motus, viventis persectio est sed non ultima Movetur enim ex appetitu ad finem , aut ut evitet, aut ut consequatur. Igitur perfectus motus persecti corporis perseisito. Hinc solvitur dubitatio. Nam si unus est finis quare non etiam unus terminusΘQua igitur ratione primus in Favonium movet alii in Subsolanum multae sunt rationes h la Primum nanque movens persectissimum

est cita suum movere poteu, alienum. Deinde ejus periectio magis appareat, si secum agat etiam contraria cium major multo

96쪽

D I, OMN I IS. 3mutatio fit, exaspeetibus4 conjunctionibus. Postremo si fuit optimum , ut Luna in duodetriginta circiter expleret ambitum dies sit cadem diurno motui motum suum superaddidisset: non optimum fuisset Maximas enim summis momentis fecisset mutationes.

Quoniam girur non est finis ultimus , sed

Deus finis est idcirco motus non dicuntur contrarii, nisi situ , non autem fini Divei sorum enim situum unus finis. Adeo autem perficiuntur, ut voluntas una sit, electio nulla. Nihil enim Deo par aut simile quod ad

eligendum posmi ci comparari. Pura natura est in intimis, ut in igneri non potest enim nolle comburere. Pura voluntas in intellectibus caelestibus , quoniam simpliciter cognoscunt sine propositionum collectione. Media autem proportio quaedam in intellectu humano Iropterea quod media quoque ipsius vis est. Nam ut informat, clementariam

obtinet naturam ut intelligit abstractorum. Quod autem Avenroes respondet ad hanc ouaestionem , falsum est. Ait enim in caelo dextrum sinistrum esse quanquam hisc Aristoteles quoque veteribus ex Pythagoraeis videtur admisisteri atque idcirco quod primo

motori dextrum, aliis sinistrum esse princi pio gnant dextrum sinistrum , istio isne nostri frustra sunt. Nam qui trans equinoctialem incolunt, quod est nobis dcxtrum, hoc sit illis sinistrum , atque e contrario Sin

id commenti sint ratione caeli ipsius: nihilo melius. Nam si idcirco attribuunt, quoniam D 6 ani

97쪽

animalia sunt caeli ergo par in omnibus ratio motus aequaliter enim animalia sunt quare idem erit motus sed non est. Praeterea

caelis aut est caput, aut non est si habent, aut unum aut duo. Nam Rotae pisci caput atque oculi in modiolo sunt, hinc atque hinc unus. Si igitur dextrum inistrum est, videtur caput quoque esse ergo erit in polo.

esto igitur in arctico. Nam eam partem stulti in caelo supremam interpretati sunt eroo inaniarctico erunt pedes. Hoc autem ridiculum est. Recta enim sphaera est iis , quibus

neuter polus extat. Nec ne est igitur antar-cticum quoque esse alterum caput ejus dena nanque ossici est. Ergo contrario modo trans aequinoctialem crit dextriim sinistrum. quare eveniet ut idem corpus continuum eo- .lem motu dextrorsum sinistrorsum moveatur. Qiiod si nullum caput habeant cr-go parratio antaretici, arctici ad aequino- Aialem. Qitare idem circulus meridianus apolo ad polum esset dexter inis cr. Si enim pedes mei eodem jure sint, quo caput, cincturae locus aequinoctialis sit, crus sinistrum dextrum fiet , ratione pedum tunc sicut nunc brachium jure capitis. Qitibus rationibus picturas illas veterum Philosophorum facile delevimus. Nam etiam principium illius sententia falsum est. Neque enim animalis, inquantum animal est , proprium est moveri per progressionem : Ostreae ei lim Patellae quydam non moventur neque moveri dextrorsum aut sinistrorsum

98쪽

D I, si M II s. 8ssum , sed prorsum directus enim motus nobilior irevior enim, simplicior Itaque sensus pene omnes in anteriore corporis parte motus autem datus est ad a petendum , quod per sensus captus sit. Dex- trorsum autem ac sinistrorsum motus echmi darius est. Motus autem est via ad perfectio

nem.

Si videmur a Deo donari, qui ab antiquis AD, se, dictus est donumque id purum sit purum quoque donum illud erit , quod sese caelitus insinuat. APOTELEsMA XXIV. Contrarium autem malum insint asse nanque sese in corpus Drbum , Rendit. Nare superiore ratione hunc quoque curabimur.

Attende, clim supra morbos imminere diacat, ac nondum esse constitutos nunc pro fletur jam invasisse, atque occupasse Forte propterea quod signum ipsum praevalidumst, quippe a Deo. Nota locutionem , eiar πότερον aut deest aut, ποταν neque vero sentia , quod junt, ita loqui concise , quoniam Ionice nihil enim Ionibus sustus , laxilisve, tum vivendi , tum loquendi licentia be vide Homeriam vel Herodoti memineris. sed quales viros' profecto facile principes tritisque orationis: utrumque vero etiam sapientem

99쪽

86 IN LIBRUM HIPPOCRATISNam momerum nunquam putassem sum, mumin Physicum ut tum esse poterat Theologum nisi tam stulte de Diis locutus

esset. Neque enam tam vecors , tamque fu-

talis esse potuit, ut ea sit intelligeret . sed ad syderum potestates , atque officia Geniorum

omnia voluit referri.

Nunc tenet institutum ab elementis caelo conjunctis: ac primiam ab aeris affectibus. Pluvia enim aquae affectio est motus scilicet: item aeris, sane a situ partium. Est enim aer condensatus nubes, cujus humidiores partes expressae fluunt. Quasi dicas, pluviam es se aquam ex aere densato Conjungit aerem cum anima : quoniam vitales auras veteres dixere aer , atque anima eodem nomine dicti sunt ιι α quippe ventus, aer est. Dixit, mollem pluviam , non rigidam non distentis tractibus, sed flexis in inter' ruptis excludit enim hic hybernos imbres. Itaque recte interpretati sunt, μη σφοδροβρ - , non multo humore. Nos, minutam ro

rationem.

100쪽

ve.sic enim Latini appellant caeli clementiam, cum sub divo possumus agitare. Sic in XXVI. sectione propositarum quaestionum petit Aristoteles : Quare Favonius est δεινος, γηδες 'stioniam, inquit κμαν ἀει Aes

b Ia d, συνε iterum alibi de eodem Quoniam inquit , ακ est , facit καὶ νZephyrus Q i scilicet est temperatus propterea quod post tempestates spirat: habet aeris temperaturam idcirco ei convenit cum aere, quem non turbet. Aer autem te

pidus est Teporem Zephyri dixit , sicut a

Lucretio , Genitabilis aura Favoni. Igitur ventus flat ventus δίαιν eis: sine motu satus non est ergo non poterit transferri A. πιι, tranquillitas. Est enim tranquillum , quod omni vento vacat. At G, etiam currentibus navigiis est ut apud eundem in X XII L sectione es Ari πλοῖα θεον, λα- 1 A Am , νον diu. Itaque ri Vento , ut supra diximus fit cum vento , ut lila. Auram igitur mollem, ac suavem intelligimus , vacuam tempestate. Sic etiam in XXV sectione ait o. hλοῖ ξοικωνοή. ρλλεγι ζ ,e μέλι ιταῖς. οι ς. Sic enim intelligit Pollux in primo, com declarates δειν

πλοον, Nempe enim tepore tantum naviga- mus, nec sine aura penitus. Itaque contrarium agnoscit Aristoteles et L λοντα χειμε νῆ' tum propter motum turbulentum , tum

propter ii iis ut in XXVI sectione. - α -