In librum de insomniis Hippocratis commentarius auctus nunc et recognitus Jul. Caes. Scaliger

61쪽

3 INLin RUM HIPPOCRATIS Δια aso. cutem intelloecit, communi nomine cum colore Color enim est assectio corporis visibilis insit perficie perlucem.Nam oportet ut sit lux ab igni in missiones, 4e- percussus a terrae alioqui transmittuntur species per corpora spellucida, quae Graeci vocant diaphanc nos perspicua. Quomodo autem quaedam in tencbris quoque videantur an in nigredine lux admista sit in secundo De anima disputatum est. Nunc vero h agimus , cutis, coloris commune unumine nomen apud Graecos , propterea quod color sit in superficie qui color cum visibilis sit , ab luce redigitur ad actu videndum. Neque enim videretur, nisi ejus species quam

barbare atque inepte Ioannes Gandavus O-cat intentionalem , nos immaterialem Ieduceretur de imateria per medium ad oculum. Oportet enim in omni actione agens esse patiens , sicut in tertio De anima disputatum est. Nam Platonis explosa jampridem sententia est , qui per vim putavit fieri visionem. Falsam quoque eorum esse sententiam , qui sensum agentem posuere suo loco domonstravimus. Sicut ne illi quidem verum dicunt , qui negant ab luce educi species istabiles Argumentum quoque eorum claudum est nam quum dicunt agens patiente suo esse nobilius , rectum cst quum dicunt animam nostram esse nobiliorem, jam deficiunt. Nam corpora unde lux provenit, corpore nostro

sunt praestantiora intellectus illi, quorum vi lux agit, intellectu nostro nobiliores. Lux nobi-

62쪽

nobiliori modo accidens est , quam eaqtialitas quae est in materia quam ipsa asscit im- materialitate sibi simili Nam in colore lucem materia admistam inveniens lux caelitus misi, eam sibi altaciat, atque repercussa a terrae partibus, quae ibidem sint, defert ad oculum, ad parietes sicut videmus in vitro viridi elici speciem , atque impingi sol, aut laquearibus aut muro eodem modo confieri visionem manisestum est. Neque visio nobilior est quam lux sine luce enim non fit. lux aliquid omnino Dei est , vel praestantissimum. Illud quoque Averrois falsum est inseundo De animi, quum dicit, Colores ab luce habitum non acquirere : propterea quod , inquit , lux solius corporis translucidi habitus est verum est lucem es. translucidi habitum, sed non est solius. Nam etiam corporis lucentis habitus est, quod tamen non est translucidum. Quare non

tum per lucem videmus , sed ipsam quoque videmus lucem. Sed idem in libro De sensili4 sensu, longe majore errore lapsus est, quum scripsit, Colorem sine luce, esse ini

tentia colorem nam in medio quoque O

pore solido color est tametsi actu non videtur. Aliud enim est es colorem , quatenus color est aliud esse colorem, quatenus videtur. Accidit enim colori esse in superficie: potest enim etiam esse non in superficie Deinde accidit ei actio lucis meque enim absente luce perit color. Neque duae cerae super- scies si ungantur, color corrumpimr sed ii ni

63쪽

so IN I IBRUM HIPPOCRATIS unitis corporibus, unus fit. At visitem esset est proprietas fluens ab sientiae principiis Semper igitur visitis est, licet non semper vi qdeatur. Neque est potentia visitis, sed actu videri aptus natus sit. Non igitur est allectu superficiei primo ter se, sed corporis Lur ergo cum mistione elementorum facit o lorem csse colorem esse visitem a caelcautem demis ab Sole Luna , Venere aut aliis, non facit colorem es e colorem, nequccsse visitem , sed actu videri. Verum videat adversiri mihi, qui dicam a sideribus agi etiam ubi lumine suo non contingunt. Nam si sola intellectione movent orbes suos intellectus, longe praestantiores sunt eorum assectiones quaedam quam ut sequestro lumine opus habeant. Igitur, inquiet aliquis, si negasti lumen intra terram admitti, qua ratione nunc dabis in solidis corporibus mediis colorem csse, in colore esse lumen, Facilis responsio est aut ab initio , aut ab aeterno nihil nunc refert mistam ese lucem inconditione coloris , dispertitamque multis rebus sicut etiam clemento ignisci atque hanc mi sionem in colore ab igne semisto , non ab

astris defluere nunc His de causis Graeci eodem vocabulo colorem superficiem appel arunt. Quoniam translucida corpora non videntur, idcirco quia eorum superficie non reflectitur specimen Qt re in visione restacta necesse est, remum videri curvum propterea quod, qu e pars extra aquam est, re- actu enim habet sitae essentia

64쪽

N I I S.

Eia videtur quae sub aqua , ea per aquae su- perficiem repraesentatur. Ergo nec sario fit visio angularis. Si enim csset corpus purissime diaphanum, qualis aer est non sit heret. At aqua non ita st translucida, quin habeat id

'j V j ii, quod sit satis ad reflectendum.

Calvus πῖς ποῦ ποiam, male interpretatus est inis. neque enim vino solum, sed etiam omni ibatu sicco praecip t utendum.

APOTELES MA XII. uio is horum quippiam Lume acciderit c mmodius introrsim retrahimetu. cr

biris quoque, ac fas , mollibi que cibis

omitus cie idus erit Concitatis tum c&r is, tum deambulationibus , praeterea vocis contentio tibis utet&r. Necoronciborum moderata, sataque exhibitione inediam tolerabit. Propterea veri introrsum retrahe=rdu)n erit : quia noctimentum intus Li. R. Transit ad cava corporis , per Lunam

quemadmodum supra moncbat nos. Itaque per vomitum procurat. Addit modum , Missis acribus : ut aceto, salsis mollibus , iit garo, muria, oleo , piscibus. Acria nanque ventriculum pungunt, salsum detergit molle supernatando nauseam facit . ergo X ea discordia movetur ventriculi undus ad ex

65쪽

nitio. De quo stulte nimis litigant natura

iis sit, nec ne Quasi dubium sit, quod fit peiinstrumenta naturalia , nulla arte adhibitaui naturam juvet, an sit naturale. Nam si agensiliitrumenta finis natura est nonne erit na

turalis este lio ' sed quia finis partim est na

turalis, quoniam exonerare vult ventriculum natura, rebus sibi ossicientibus' partim non naturalis, quoniam ordinarius non sit idcir- co dubitare Sophista potuerant. Itaque Gale- Dus in lib.quem inscripsere De motibus liqui l dis, mistum posuit tam a vi voluntaria,quam a facultate naturali sicut anhelationis motum. quanquam vere mistus dici nequit quip-

pe a sola naturali vi aliquando proficiscitur. Neque enim reci e argumentere anhelitus ab utraque potest fieri, ergo mistus est. Sicuti densatio tam a frigore, quam a calore potest evenire, ergo mista effectio est. Nam vol- taria actio in membris mera nulla est habet enim instrumenta naturalia At naturales du- plices alia merae, ut concoctio alia cohae rentes voluntati, sed non semper, ut anheli- tus quare mista actio non debet dic i, sed pol tius indifferens Clamabunt nunc de nomi nibus. At nos remondebimus, etiam pecu-

dibus res notas esse, atque asinis solius aut tem hominis interesse recte loqui. Est enim instrumentum maximum rationis oratio.cujus pravitate distorquentur ingenia Galenus in libro tertio de potestatibus naturalibus , vomitum violentum esse scripsit quippe recte. Omitus enim est contrarius deglutioni. Quy-

66쪽

re tametsi instrumenta natiiralia sunt, tamen eorum ofjicia non sunt naturalia Versim, uti dicebamus, aliquo modo ossicium quoque rejiciendi erit naturale si enim non esset anatura, non fieret. Sed ordinarium non est sicuti neque canem tripudiare. Itaque si respicias ordinariam utilitatem , malus motus erit: si intelligas finem bonus. QuFautem sint cauis vomitum cientes , diversis operis ad varios spectant libros.

Dixit, τη σα ρε , O si ροσαγωγη Quoniam non statim , aut penitus totum cibi demensum auferendum est. Cum autem αντοναας sit retractio ad contrari uinci quanam ratione hic est eo verbo usu, Nam si intus malum est: intro qui trahit

per vomitum, nunquam retrahet in contrarium Solutio praeveniendo curabit, ne e trorsum procurrat. Sic retrahenda moles sanguinis est in pleuritide ad remotiora loca, ne addatur collecto humor alia pars eo apta suere quamobrem contraria in parte vena secanda erit. Nunc miscent caelum terrae.

Principio non est disputandum , senseritne Galenus hoc, senseritiae Hippocrates sed eos fatendum est , ab eodem latere praecepisse id quod omnes clamant, ios ultro profitemur. Quinetiam ex Barbaris Osic enim omnes, isti prae se solis, vocant Rasis idem scriptum reliquit. Et Hippocratis verbum est, κριτ εξιν quod verbum neque Curtius , neque hi complures intellexere qui ροθVξιν, id est secundum habitudinem , scriptum fuis

3 se

67쪽

se exit imarunt atque ibi propterea quam n multa cog turdicere , ipsi viderint occasio autem erroris fuit locus in libro De victu in morbis acutis , ubi est 3 I εξιν ι, τί κλικίου . verum ξις Ionica vox est, i a significat direct ionem ac tractum , ad V τὸ κεQ unde ὀ q. ea in o posito utitur Herodotus in Thalia semel atque iterum μερ ιε'ν α, ξι α Dν. Item in Terpsichore, alibi. ν τ' ιν autem non semel apud Hippocratem Galenus usitatiore verbo ibi in in tertio De crisibus declarat Dωργιαν, inquit , fluit s. inguis per dextram tinarem ab ecore, per si nistraria ab hetae Hip

. ut desinant isti suum Οιτ ιν intelligere de rectitudine villorum quibus venae constant. Quasi vero villis trahat vena, non autem simplici calore. Non enim movetur vel a nectile renes alio trahunt, quam simplici facultate sine instrumentis motus. Sicut ne tecur quidem. Est igitur Galenus, aut quivis alius senserit hoc. Quid cum Galeno interiit universum humanum ingenium

nonne artes per secula ceperunt incrementa , vobis ipsi imponitis silenti servitutem nonne hae sunt scientiae liberales aespondent, Credendum Galenoci quoniam vita brevi , ars longa Sane Ars adeo longa fuit a

68쪽

fuit , ut illius vitam excesserit. Itaque Arabes medicinae finem imposuere. Qitare hic videamus pro ratione atque experientia utrum sit agendum Ratio igitur a sine peti debet. nem, in quem intendimus , hunc esse par est, prol 'bere sanguinis copiam me ad male affectum concurea locum. Hoc autem agimus ne virtus opprimatur. Ergo ab opposita parte sanguis detrahendus est. Colligitur autem hoc Geometrica demonstratione. Si dolor in latere sinistro aperta indidem vena plus traheta dextro in sinistrum, quam dcxtra incisa in

sinistrum. Plus enim humoris est inter circumferentiam dextram δε doloris lo- cum , quam inter eundem locum in circunferentiam sinistram. sit itaque pectus hominis A, B, C, D. medietas H, I. dolor, E. vena Galenica, F. Vena Aviccianae, G. plus et huna oris inter G, E quam interet T. Ergo incisai, Sonamus. auferet, plus attrahet fac sto imotu unum

habent quo profugiant non prodeste , quo niam nulla sit, ut appellant colligantia. At nos dicimus non nunc agere, ut quod luxit detrahamus neque nina magni momenti est neque quisquam prima statim die mo tuus est sed post multam a fluxionem,quam

tollit vena contraria remota vena autem e-

69쪽

jusdem lateris non solum non tollit, sede tiam trahit ad locum male affectum. Itaque toto post facto fluxu , ex eadem parte noli quoque detrahimus. Quod autem verum sil iod dicimus, videmus quotidie. Saepe enim numero evenit, ut scita vena in adversmarte , ad latus illud dolor sese transtulerit, relicto priore loco ut appareat eos salsa dicere de colligantia. Ac de ratione quidem haec. De experientia autem quid dicamus, sicile in promptu est Iam duodeviginti annos nisi

unum vidimus,ex eadem parte incisa vena, evasiisse. Et sane corpus erat athleticum , ut etiam magis miraremur.Verum scimus multos

etiam sine phlebotomia fanos factos. At plus

octoginta redegimus in commentarium quinto adhinc anno, qui omnes eo curandi genere sint extincti cum plus quingenti his duodecim annis vastitant, quibus in adverso cubito vena aperta fuerit. Verum isti objecto

nobis nomine Barbariae solum Galeni nomenctiam adversus invictas rationes crepant,aJuntque malle sese cum eo errare. Errent igitur.

APOTELES MA XIII. Si Sol harum rerum ulla a sciatur, et e me uius malum hoc , curatuque iocibus D. portet tinnutroque restim dirira here, tib bus S rectis sexuosis item deambulatioiribus, aliisque omniumgenerum laboribita praeterea inktituta cibortim temperatiori pori vomitionei, ad iqinnitam ii que diem tili.

70쪽

Tertiam partem excutit ab Sole qui climmedia corporis fignificet, dissiciliorem morbiim indicabit propterea quod, intro seras distrahendum erit. Dixit δυμα, , αριν propteream rationem:

Duas enim in partes, eas denique contratias educendum quoniam cum intus laboramus, ea pars proprior est vomitioni dejectioni. cum in exteriore circumferentia morbus apparatur, sudore facile extrahitur at in mediosi sit, 'oc cithid clim sit agendum, perosior sane eura videatur. Posuit', pro eo quod est est enim ratio disticultatis. Disi δεο ιστ e modi in complexus utrunque currendi genus rectum ad metam, curvum circum metam. Rectus autem fuit triplex primus simplex stadium secundus, duplex uno cursu stadium , quem δολ μ ν appellarunt tertius, duplex reflexus recurso, quem διωλον nominabatu. eum cordis cursui, quod ad vitam spediat, comparat Aristoteles. Falsum igitur si quod in codicibus Suidae scriptum circunfertur , stadiodromo lon-olorem tractum exhaurire cursu quam dolichodromos. At contrarium constat ex epigrammate Parmenionis , quod qui volci quaeret in primo libro etiam proverbio raro , atque ab istis proverbialibus praeterito insigne , μη i. set Πωkλων Pollux in tertio , more suo vocum farragine osten C ue t ita,