장음표시 사용
91쪽
DEI GRATIA TRANSYLVAN-E, MOLDAVIAE, ALACHIAE TRAΝSALPINAE, SACRI ROMANI IMPERII PRINCIPI, DOMINO PARTIUM REOΝDVNGARIAE COMITI SICULORUM M. DOMINO SUO CLEMΕΝTIRSIΜO S. P. D.
I ini mam decet eos, Serenissime Ρrinceps Dο- aetne Clementissime, qui gubernaculis reipub praesident, quam ut praeclaras, salutaresque res, quoad Vixerint, summa semper Ope gerant, easdemque in publiea historiarum monumenta referenda curent. Nisi enim Clariasimmairincipum facinora, opera doctorum hominum literi mandentur, atque iustis Enco-miis celebrentur, idem certe tumulus, qui corpor eο-m contegit, famam q.oque obruet, ac nomen e ο-
steritatis memoria delebit Atqui si Veterum Regum, atque Oncipum exempla intuebimur reipsa prosectoeomperiemus, perennis eos gloriae gratia tam domi, quam militiae cuncta praestitisse. Quid enim ego Herentem illum quid Cyrum, quid Alexandrum Magnum, quid Scipiones, quid Ciceronem auemlatriae, et infinito alios Heroas commemorem, qui certe non nisi perpetui nominis ad aeram posteritatem longa serie transmittendi studio, tot tantosque labores pertaterant. Verum enimvero nequaquam tot tantaque perbeata tam libenter subitasent, nisi credidissent fore aliquos, qui praeclara ipsorum gesta scriptis suis, ceu
92쪽
illustri quodam, semperque duratur monumento aeternitati consecrarent, proinde sapientissimi illi ac Celeberrimi Principes, solebant olim consuetudine nunquam satis laudata, non unum, atque alterum, Sed complures viros eruditos aecum habere, honestisque stipendiis alere, ut ea, quae praeclare a suis Ρrincipibus ipsi viderunt geri, in adversaria consestim tabulasque postea publicas bona fide referrent, quae cum saepe mecum cogitarem, et summam belli Sinanici historiis nostris Ungaricis attexere conarer, diu multumque mecum conSideravi, possemne tuto, ac cum bona tuae Serenitatis gratia laborem hunc suscipere.
Mihi enim tametsi literata huiusmodi lucubrationea
plerique mortalium contemnant, tamen imprimis arduum, periculosumque videtur, res gestas Scribere.
Primum quod facta dictis exaequanda sunt, quod cum laude praestare, non vulgaris semper ingenii habitum est. Deinde quia plerique, quae delicta reprehenderis, malevolentia, et invidia dicta putant ubi virtutes aliquorum laudaveris, velificationi, et assentationi tribuunt ad haec in tam mirabili, invidiosa tragicaque materia, qualis haec fuit. Maximae autem difficultatia, maximique iudicii est, ita historiam conte3ere, ut nec partes ipsae offendantur, et ipsa sacrosancta Veriinninviolata posteritati tradatur. Quibus accessit, et haec incommoditas, vel praecipua, quod ego procul a Repub nemoribus Musarum abditus, et non exiguis propagandarum ad seroa nepotes liberalium artium laboribus Occupatus, vix, ac ne vix quidem potuerim, citra desectus, ipsam rerum prout gestae sunt, Seriem bhominibus quibusdam politicis, qui mihi hac in re usui
fuissent, rite cognoscere Imprimis vero maiorem in modum extinaeκcenda mihi fuit indignatio tuae Sere-
93쪽
nitatis, ne, si forte quippiam imprudens historiae im- semissem, quod tuam Ρrincipalem aiestatem merito potasset offendere, praesentissimum capitis discrimen, et dum gratiam, atque clementiam Serenitatis Tuae sapis, periculum mihi crearem. Quae quamvis me ab hoc incepto, non temere absterrere potuissent, omni-bas tamen illis impedimentis posthabitis, conatus sum in hac decima meorum Commentariorum Decade res gesta proximi triennii maxime memorabiles breviter, a quantum assequi potui, Verissime complecti. rimum quidem, ut admirandas Dei optimi Maximi res, quae paucis hisce annis contigerunt, iustaque eius imdicia, quae in multos mortales exercuit, posteritati traderem. Deinde, ut historiis Patriae pro mea parte virili, et ego consulerem, nec tantas nostrae aetatis res perpetuis oblivionum tenebria involvi, quantum in me situm esset, desidiose paterer Imprimis vero Augustam, Venerabilemque tuae Serenitatis famam, ab que gloriam non solum apud domesticos populos, sed etiam apud externos, Verissima rerum gestarum historia inter ipsos promulganda, contra maleVolos tuerer, atque defenderem. Non enim puto Serenitatem tuam latere, quam multi mortales, hac tragoedia penitius non intellecta sinistrum de actis Serenitatis uae iudieium ferre, vimentosque, praesertim in Xteris regionibus sermones spargere non Vereantur. His maledicorum oculis quomodo obviam iri, iraque eo-m obturari possent, equidem non ideo, quam ut
verissima rerum gestarum historia in lucem edita, iustaque Apologia promulgata famam, dignitatemque suam, Serenitas ua etiam in peregrinis regionibus orbis Christiani, longe lateque tueatur. Nec olum hanc Historiam verissime descriptam eorum, qui ad-
94쪽
huc in vivia sunt, sed etiam posterorum gratia omnino exstare necesse est. Erit enim procul dubio inter eos etiam, qui post nos nascentur, sicut inter praesentensuit, magna dissensio, cum alii laudibus ad coelum rea gestas Serenitatis Tuae efferent, alii fortasse aliquid requirent, idque Vel maximum, nisi Verissima, atque luculentissima harum rerum historia ad eos propag tur. Serviat igitur, necesse est, Serenitas uariis etiam iudicibus, qui multis post seculis de Serenitate Tua ac omnibus eius gestis, multo, quam praesentes, inco ruptius, quippe, sine odio, et amore, iudicabunt. Nec enim haec Serenitatis Tuae vita dicenda est, quae codipore, ac spiritu continetur, quaeque propter naturae fragilitatem, et instabiles humanae fortunae casus, brevis iuxta ac incerta est. Illa inquam, illa vita tua est, Serenissime Princeps, quam propter egregia in patriam merita coelitus a Deo donandam : fera nepotum posteritas alet, quae vigebit memoria seculorum omnium, quam ipsa aeternitas semper intuebitur , nec
ulla unquam temporum delebit oblivio. Ad hanc igitur
vitam Tua Serenitas aspiret, hanc gloriam nullo an- quam tempore intermorituram, sectetur, portet, quae est illustris quaedam, et pervagata multorum, m--rumque, Vel in suos cives, Vel in patriam, Vel in omne genus hominum fama meritorum, atque beneficiorum.
Huic ua Serenitas inserviat, huic se clarissimis in omnes hominum ordines benefactis VOVeat, oportet. Quaequidem iam, quae miretur, pridem multa habet, nunc etiam quae laudibus in coelum evehat, magno desideri exoptat. Quis enim non miretur, hanc provinciam, tot undique circumventam hostibus, tamdiu, tamque eliciter a Tua Serenitate gubernatam 3 tot clancularia adversus se consilia tam sagaciter ani-
95쪽
DE REB. VNG. DEC. X. PRAEFATIO. I
madversa, tantorum in se proceram coniurationem repressam, tria maximi momenti Regna a Moic Imperio avulsa Christianoque foederi adiuncta, tantam Tartarorum multitudinem, Turcarumque copiam feli- nae Serenitatis fusam fugatamque auspiciis la ut reliqua tumide ne recenseamus, quae sperare lieet, tot tantasque res duobus saltem hisce tribusve annis, tam prudenter, excelsoque animo, in hac florenti aetate gestas obstupescent certe haec omnia materi, et majorem in modum mirabuntur. Nam si Veram, citra omnem adulationis suspicionem, dicere
Eeeat quod Transylvania, oldaria, Transalpina, hoc eat, uno Verbo Mota Dacia a Turcio Imperiodeataverit, Sacroque Romano Imperi incorporata sit; quod riloni ac Veneti idem contra Barbaros consilium agitent quod Princeps imperii, ac ceteri Reges Christiani sacrum contra Barbaros foedus intuerint: quod Christianus orbis, capto Iaurino, bene sperare audeat quod ex tanta artarorum multitudine pau- intimi evaserint quod tot uno duntaxat anno, - earum millia caesa sint in Transalpina, et Moldaria: quod tantua captivorum Christianorum numeras, dira ervitute in pristinam libertatem assertus sit: haec certe omnia secundum Deum, uni Tuae Serenitati Moepta serenda sunt , cuius exemplo totus Christianna orbis, et confirmatus in sacro foedere, et excitus ad bellum Barbaris inferendum omnino Videtur. rο- inde ai, quod optari debet, sperare fas est, auspicatus mero huic bello finis contigerit: nullum sane dubium est, quin inter omnes reliquos Aristianae reipub duees, in Clariatimum, et longe Celeberrimum Ρrincipem, quod et nunc factum videmus, Serenitas ua evasura in Sin autem secus, quam optamus, Rique speramus,
96쪽
res iam coepta contingeret, quod omen Deus Clememtissimus sua potentia procul a nobis Verruncet, recta
tamen piissimi consilii, atque propositi conaesentia, tantaque Virtus, ipsa etiam sine felici successu abunde magnum sui praemium Tuae Serenitati foret. Quia igitur haec non miretur quia non suspiciat quis non obstupescat verum enimvero principia sunt haec rei duntaxat feliciter gerendae, initia aeternae gloriae, divinis virtutibus acquirendae. Haec iam Serenitati Tuae reliqua pars est hic restat actus in hoc summa ope elaborandum est, ut quod in dies laudabiliter facit, civilis huius dissidii, Tragoediaequae incendium salute patriae restinguat, Rempublicamque tam foria vigilantia, diligentiaque fidissimorum ducum contra externos hostes tueatur, quam domi honestia legibus, ac libertate florentissimam efficiat, paternaque mod ratione, ac clementia vinculis adamantinia devinciat. Sed ne Soli lucem inferre videar quamvis multa me deterrere potuissent, ne hoc, quicquid est, laboris a Serenitati offerrem singularia tamen uae Serenitatis Clementia, et cum omnium in bona literas favor, tum in me privassim benignitas effecit, ut primum omnium Tuae Serenitati has meas lucubrationes offerrem. rimum ut quoniam Syntagma legum
Caesarearum, ac Ungaricarum, felici quodam omine coniunctionis Daciae totius cum Imperio Romam, maximis certe meis laboribus elucubratum, Tuae Serenitatis nomini consecraveram, eidem etiam hanc postr mam meorum Commentariorum Decadem, uti tunc promiseram, inscriberem deinde ut fidem meam e soluerem , et aliquam Historiae Ungaricae partem, partim ex fragmentis cuiusdam digestam, partim proprio me marte elaboratam, exhibendo, aliquem Αn-
97쪽
nalium Hungaricoram pari modo digestorum, gustum nostris hominibus praeberem, quos aliquando, Deo adspice integros promulgare, si liberalitas Serenitalia Tllae, annuerit, conabor. Ad haec, ut quoniam propositi, Serenitatis Tuae famam, atque principalem dignitatem hoc scripto contra sinistram hominum Censuram tueri, Tua imprimis Serenitas quicquid addendum, vel detrahendum, vel etiam immutandum in eo, imo,ssipprimendumne an promulgandum sit, secum ipsa indicaret. Nam ego hoc, quicquid est laboris, Tuae 8erenitatis tamquam Principis eruditissimi, et sapientissimi iudici trutinandum, limandum, examinandum, eorrigendum subiicio Quamobrem Serenitatem Tuam etiam atque etiam Oro, ut has meas Vigilias non exiguis laboribus elucubratas, illustri gratia excipere, atque me, pera pensaque Reipub qualia possim, iradentem, benignitate Sua, atque munificentia Prin-eipe digna complecti non dedignetur, ut siquid in iis
desideraretur, clementer id mihi condonare, et ut mutari possit, suggerere, pro suo, erga sui nominis existimationem, studio non gravemr Spero tamen, et apud principalem uam Serenitatem Dominum meum elementissimum , et apud nostros homine , talibus alioquin literatis laboribus non satis aequos, gratiam me aliquam esse, hoc etiam nomine initurum, quod et legibus nostris digerendis, ac Imperatori Iuri coniungendis, immensos certe, ac incredibiles labores impenderim, et Serenitatis Vestrae, rerumque patriarum praeconio pro virili mea parte non defuerim, nec, si liberalitas, atque munificentia Tuae Serenitatis, in toto terrarum orbe decantatissima, ac celeberrima coeptis meis aspiraVerit, quoad vixero, defuturus sim. Sed iam ne multis verborum ambagibus obstrepere videar,frin-
98쪽
espalem Tuam aiestatem ad gloriam Dei, quam diutissime Valere, atque concessis divinitus novis itulis. ac Regnorum accessionibus, quam felicissime, diutissimeque uti frui, cupio, et opto. Serenitatis uae Serviis et liens humillimus IOANNES DECIUS BARΟHVS.
99쪽
De Instit)ιto huius Decaris Decimae.1566. Capto Sigesto, ac sola arcibus Ung riae, longe munitissimis, postquam Maximilianus tot diffecitatibus in dies ubique emergentibus, Videt, nequaquam se Barbaris lare parem, missis ea de renuntiis, pacem cum Selim Turcarum Imperatoreri est Inter conditiones Aederis, et haec fuit, ne liceret iumentia bellicis arces, urbesque oppugnare, interim tamen nihil obesae, quominus Vellicationes, et depopulationes fierent, territoria subigerentur, im artes etiam ac oppida vi et dolis, modo tormenta bellte abessent, caperentur. Multae igitur, ac memor hiles victoriae iuxta ac clades, utrinque hoc interieci hederis tempore in Ungaria martialia ludi alearentigerant ut Celeberrima illa Francisci Gegi ad Nadndvarem victoriaci ut bini illi nostrorum apud Si-xoriam triumphi ut 8ksVArii apud fluvium Bogod ola des ut fidasdii non procul a Buda infortunium Gut
eiusdem Κoppaniensis arcis expugnatio, ceteraque clarissima facinora, ut nundinarum Thuriensium direptio Dare Stephano Bastore facta ut alia denique quam plurima bellicae rei monimenta. Sed his in praesentia omissis, ea nos tantum prosequi in his Commentariis statuimus, quae rupto foedere, in Ungaria, praesertimae Dacia contra Barbaros geri coepta sunt.
100쪽
Annus igitur agebatur Christianae salutis 1592.
cum Hagonus Bassa Bognensis partim suapte sponte, ac saeviendi in Christianos cupiditate, partim variis nostrorum cum in Croatia, tum in ipsa etiam Hungaria irruptionibus, ac vexationibus irritatus, quinque millia ex omni suorum numero seligit, et cum iis Sise- cum obsidet. Erat Sisecum in Sclavonia arcis munitissimae magis, quam claustri speciem obtinens, tam natura, quam arte bene munitum , cui id temporis nomine Abbatis Nicolaus mskolcius homo, et consiliis
circumspectus , et manu promptissimus praeerat. Sed Vicarius, ut Vocant, tua grandi pecunia ab Hagono Bassa corruptus, sex annos, iam consilia prodendae arcis secum agitaVerat, Basgamque eo tempore exequendae eius rei gratia evocaverat. Is postquam Viarcem se capere posse desperat, datis ad praesectum
literis magnis ad deditionem arcis eum minis hortatur, et ut facilius eam Abbati persuadeat, omnia secretiora sibi eius consilia probe constare significat. Abbas comiter nuntium, diligenterque quisnam is esset, qui sta' tum monasterii Bassae significaret interrogat, is seu fato, seu terroris incutiendi ipsis studio ductus, Abbati eum assistere significat, procul dubio Vicarium eius innuens, qui multos iam annos clancularia cum Bassa consilia, ut dictum est, agitaverat; bbas cum esset altissimi, iuxta moderatissimique consilii homo, dissimulat in praesens dolore, legato protinus Turci
arma, pecuniam, commeatum, omnemque arcis appR- ratum ostendit. Eo nuntius, supra quam cuiquam cre-