장음표시 사용
81쪽
regni timorem ad Tiberim exponi iussus esse quo in loco cum esset silvestris beluae sustentatus uberibus, pastoresque eum uS- tulissent et in agresti cultu laboreque aluissent, perhibetur, ut adoleverit, et corporis viribus et animi serocitate tantum ceteris praestitisse, ut omnes, qui tum eos agros, ubi hodie est haec urbs, incolebant, aequo anim illi libenterque parerent. Quorum copiis cum se ducem praebuisset, ut iama sabulis ad sacta veniamus, oppressisse Longam ibam, validam urbem et potentem temporibus illis, Amuliumque Regem interemisse sertur. Qua gloria parta, urbem auspicato condere et firmare dicitur primum cogitavisse rem publicam n Plura non describo, in Cicerone ipso legenda. His autem si Ornatum verborum detraxeris, manebunt, ut mihi quidem videtur, summa
capita rerum, in publicis annalibus traditarum qu ducit etiam fama illa sapienter a maioribus prodiιa. Certe enim his libri publici designantur. In fragmentis propter annum, qui respicitur, primus mem randus est Opisci locus, principio Vitae Taciti haec tradentis:
Quod post excessum Romuli Iactumaeontifices, penes quos scribendae historiae potestas fuit, in literas retulerunt, ut interregnum , dum post bonum Principem bonus alius quaeritur, iniretur hoc post Aurelianum sex totis mensibus factum est.
Adduntur alia, Vopisco ortasse digna, sed indigna annalibus m imis, quibus a Cleric nec sine laude tribuuntur p. 13, 546), et contraria ceterorum scriptorum testimoniis, ut Livii L17, Dionysii IL 7, Plutarchi Vit. Num ΙL CL Becherusci l ΙΙ. 1. p. 29 sqq , ubi tamen de Vopisco non meminit. Sed ipsa
verba supprimere nolo, ut cuivis fiat iudicandi copia. Totus ille annus per quinos et quaternos dies sive ternos centum Senatoribus deputatus est ita, ut qui valerent Interreges essent singuli duntaxat. Quare actum est, ut et plures annos interregnum iniretur, ne aliquis sub aequali dignitate Romani expers remaneret imperiis. perte sibimet ipse obloquitur, cui plures
annos praecedat lotus ille annus D, quem annum ut comple--
82쪽
ret scilicet austeque inter Senatores centum divideret, per quinos et quaternos, per ternos etiam dies computavit Equidem antam minuta interregni divisi in annalibus Pont oum sit reperta vehementer dubito. Interregnum suisse constabat Inter omnes; de ceteris rebus non item Argumentum mihi satis certum est historicorum de his ipsis dissensio. Nomina magistratuum, proeliorum memoria et plura huiuscemodi petere aliunde licebat; peti haec res ex publicis commentariis debebat; quod quum fieri non posset, tetenderunt in diversum historiae scriptores. Qua in sententia etiam confirmor testimonio, quod dicit apud Ciceronem de re pubi II l Scipio. Cum ille Romuli Senatus, inquit, qui constabat ex optimatibus, quibus ipse Rex tantum tribuisset, ut eos Patres vellet nominari, atriciosque eorum liberos, tentaret post Romuli excessum, ut ipse gereret sine Rege rem publicam, populus id non tulit, desiderioque Romuli postea Regem flagitare non destitit cum prudenter illi principes novam et inauditam ceteris gentibus interregni ineundi rationem
excogitaverunt, ut quoad certus ex declaratus esset, nec sine Rege civitas nec diuturno Rege esset uno, nec committeretur, ut quisquam inveterata potestate aut ad deponendum imperium tardior esset, aut ad obtinendum munitior n. En iterum quae sunt apud Vopiscum verba post eaecessum Romuli, quae repetita
a Cicerone l. l. 30 et de Legg. I. 1. 3 nescio quid solenne habere videntur. Aliis aliud placebit; ego quid de his libris Tullianis existimem, supra dixi. Paulo post locum laudatum haec apud Ciceronem leguntur, II. 11:
Quae cum Scipio dixisset is Verene, inquit anilius, hoc memoriae proditum sit, Africane , Regem istum Numam Pythagorae ipsius discipulum, an certe Pythagoreum fuisse Saepe enim hoc de maioribus natu audivimus, et ita intelligimus vulgo existimari neque vero satis id annalium stiMisorem auctoritate declaratum videmus ιν.
Quidquid quaesivi, hunc Ciceronis locum in commentatione Clorici, tam studiose vel alienissima undecunque expiscati, non
83쪽
inveni Esse autem mihi persuadeo summi pretii testimonium tum ad fidem, tum ad rationem annalium Pontificum recte e cipiendam. Quid enim Non satis annalium publicorum auctoritate declarabatur, ex Pythagorae disciplina prosectum suisse Numam Pompilium et Qui tamen quantus erat hominum et quam inveteratus error in CL Tusc. disp. IV. 1 ibique annot. Κuehneri. Sed simul hoc velim videas, annon ita confirmetur suspicio, de historia Romanorum antiquissima in marimis annalibus nonnisi summatim et strictim esse expositum. Cuius rei, si ex rivulis par sit ad sontes concludere , primum Fabii Cinciique exempla assero, de quibus testatur Dionysius A. R. To-ω δἐ τῶν ανδρῶν κάτερος, οἷς ais αυτος εργοι παρ
γενετο, δια κ' ἐμπειριαν ἀκριβως ἀνέγραφε ' τὰ δε ἀρχαῖα
τά τε 1 μετὰ τὴν κτισιν τῆς πολεως γενομεν κεφαλαιωδῶς se δραμεν tum testes produc Q. Claudium Quadrigarium et L. Cornelium Sisennam, qui ab ultera demum Urbis origine initium scribendi secerunt; sed laudo ante omnia, quae de Regum temporibus universe dicta apud Ciceronem lego, de re pubL IL 18: si Tum Laelius Laudandus eliam iste Rex Ancus Marcius); sed
obscura est historia Romana, siquidem istius Regis matrem bemus, ignoramus patrem. Ita est, inquit; sed temporum ill rum lanium fere Regum illustrata sunt nominas. Num haec Cicero non dico potuisset scribere, sed scripsisset, nisi annalium
m imorum, quos manu versabat, ea suisset ratio 7 Sed huius obscurae brevitatis mentione iniecta opportunum videtur, ne posthac eodem sit redeundum , ex magna exemplorum vi, quae historias Livii inspicienti statim sese flerunt. unum untaxat eligere, quod pertinet ad liberae rei publicae
prima tempora, ad pugnam Regillensem 2). Ubi igitur Livius
1 Ut τα ρχω recte dicatur neve fingatur Fabius nam de Cincio probabilis quidem, sed incertior res est τὰ προ τῆς κτίσεως silentio praeteriisse, ita quod vulgo legitur τα μετα τον κτίσιν emendandum arbitror. 2 Iure rusius II p. 6 ann. 1 totam huc refert i historiam m
proximorum post Tarquinium Superbum annorum ν; sed singularis eius est
84쪽
II. 19 3 scripsit: A. Postumius Dictator, T. Aebutius Magister equitum, magnis copiis peditum equitumque profecti, ad lacum Regillum in agro Tusculano agmini hostium occurrerunt, , et deinde de hoc proelio exposuit tanquam facto . U. 255 , mox II. l. 3 sq.: Hoc demum anno 258), inquit, ad Regillum lacum pugnatum apud quosdam invenio A. Postumium, quia collega dubiae fidei fuerit, se Consulatu abdicasse Dictatorem inde actum D. Idem discrimen , ut quasi praeteriens hoc animadvertam, in Fastis observatur, quorum Capitolini ad illum annum pugnam reserunt, ad hunc triumphales, ut Bionrsius A.
R. VI 2 sqq. Tanti errores pergit dicere Livius implicant
temporum , aliter apud alios ordinatis magistratibus, ut nec qui Consules secundum quosdam, nec quid quoque anno actum sit, in tanta vetustale non rerum modo', sed etiam auctorum digerere possis D. Iam vero ad quos auctores Livius utroque loco respiciat, universe explorabis nequicquam; sed quo auctore a. U. 255 ad
Regillum dimicatum scripserit, pervestigare velut sorte et casu licet Testatur enim Dionysius l. l. li, ubi vulneratum dicit Lium, alterum Tarquinii Regis filium: αλιος καὶ οἱ περὶ
Γελλιον ουδεν ἐξητακοτες υτ τι- εἰκοτων - τῶν δυνατῶν, -- εἰσαγουσι τον βασιλεα αρκυνιον ἀγωνιζομενον ἐφ' se του καὶ τιτρωσκομενον , ανδρα ἐνενηκοντα σεσι προσποντα. Quibuscum Liviana conserenti, quae leguntur II. 9.6: In Postumium prima in acie suos adhortantem instruentemque Tarquinius Superbus, quamquam iam aetate et tribus erat gravior, equum infestus admisit, ictusque ab latere, concursu suorum receptus in tutum est D , - numquid potest dubii superesse, quin etiam in ann pugnae Regillensis constituendo Livius, ut in aliis bene multis, pependerit ab auctoritate Macri Licinii, eius cui annales
scribenti ad manus suere libri lintei et magistratuum ' CL p. 62.)Quod ver attendere nunc magis refert scriptum esse de tanta suspicio, is sorsan a Pontificibus Maximis eius aetatis inter perpetuas atriciorum cum lebe contentiones annales in Vulgus non esse editos M. Ceterum cst quae a Livio tradita IV. 7. 1 sqq. alio tasilio attuli Cap. I p. 19.
85쪽
pugna nihil certi in Pontificum commentariis debuit, aut non
essent nati deinde tanti errores temporum, non natus tam diversus magistratuum ordo, aliis scriptoribus aliunde obscura illustrare conatis. Quo igitur exemplo probatur luculentius, etiam in gravissimarum rerum memoria, intra primam et alteram Urbis originem gestarum, mazimos annales defecisse Atqui veroorne ipse ad Regillum lacum diutius pugnaverim. Ad ramenta
Eximium plane de annalibus Pontificum testimonium Cicero exhibet de re pubi I l6, quod quo est gravius, ita nos tenebit diutius. Ubi enim ex Scipionis persona docuit, Thaletem primum vidisse, solem lunae oppositum deficere , sic pergit:
Id autem postea ne nostrum quidem Ennium fugit, qui ut scribit, anno trecentesimo et quinquagesimo sere post Romam conditam, Nonis unonis soli luna obstitit et nos I). Atque hac in re tanta inest ratio atque sollertia, ut ex hoc die, quem apud Ennium et in murimis annalibus consignatum Videmus, superiores solis desectiones reputatae sint, usque ad illam, quae Nonis Quinctilibus est regnante Romulo, quibus quidem Romulum tenebris natura ad humanum exitum abripuit. I Ita demum Enniana, quae ad annalem IV reseruntur, auctore Suo digna puto. Nonis Iunia vulgo legitur, quod quummaius et mimichius tribuerint Ciceroni, summo iure Ennio reddiderunt Spange ergius, Lachmannus Lucret. V. 85 et ahlenus, ut reddendum Niebuhrius censuit in Add. Ol. I p. 259 d ea emendatione expletur hexameter et Vindicatur Ennio quam adamavit ποχροις, similis Naevianae , mortales immortalearet lautinae numeri innumeri , apud Gellium . A. I. 21. Mentis autem Lunonius probata fuit antiquis dictio, quam illustrant Ovidius Fast. I. 59 sqq. et acrobius M. I. 12 30, laudans Nisi commentarios Fastorum. s. ibid. Ianus. Ceterum perperam contra Niebutatum silenus p. XLIV contendit, is ad nox vocem aliud verbum fuisse proximo Versu Subiectum, missum a Cicerone ν nam et luna et nox obstitit, ut docet etiam mox laudandus echius. Sic in fragmento Catoniano, quod infra afferam, o solis lumini caligo obstitisset dicitur, ubi lumine inror ab Herigi intactum relictum.
86쪽
Hoc testimonio vereor ne abusi multi ad annales maximos retulerint, quae nihil cum iis haberent commune, atque ita ad rectius iudicium viam sibi ipsi obstruxerint. Mihi haec legenti iam
statim hoc apparere videtur, reputationes illas superiorum desectionum non pertinere ad mazimos annales, sed enotatam in his κλε νιν, factam a. 550, adeo fide dignam habitam esse, ut prosecti ab ea astronomi superiores omnes reputaverint usque ad excessum Romuli, quem quum fama ferret Nonis Quinctilibus sole obscurato hominum oculis esse subductum Plutarch. Vit. Rom. XXVH Cic. l. l. II. 1w, hac ratione de anno conditae Urbis certiores fieri studuerunt. Qua in re quam operam Varroni Tarutius locasse dicatur, ex Plutarcho notum est, I LXII. Neque indigna res temporibus Catonis, Ennii, Polybii atque
eius, ex cuius persona Cicero loquitur, Scipionis, quo admodum adolescentulo de re pubi I. I 5 a rationem desectus solis et lunae primus Romani generis in volgum extulit Sulpicius Gallus, qui Consul cum M. Marcello fuit, sed tum Tribunus militum v, ut ait linius N. H. II. I 2 CR quae asser Maius ad Cic. l. l. Quodsi res illa a Cicerone tradita luculente probat, quantum auctoritatis Pontificum commentariis veI, si ita mavis, annalibus olim tribueretur, quid nos de his fidei laudibus detrahamus, qui novis ac diligentissimis reputationibus astronomicis edocti, anno 350sere a. h. n. 599), ipsis Nonis Iuniis, sub vesperam, Visam esse Roma desectionem solis nunc certo sciamus 2 si Nec du-
I Testis mihi est Zechius in commentatione praemio mata a societate Lipsiensi, quae dicitur Iablonomai Astron. Unters h. lib. d. ichtigerenFinstemisse, melche on de Schrisistellem d. class. Altherin ematat Hr-den, p. 58 sq. Quo libro quum ἄνδρες φιλολογοι fortasse pauci utantur, omissa computatione verba ipsa rachii afferre minime taedet. Non hilheren Berechnunge dieser insternis henne ita nur das Resultat de vo κα-c W, esches Niebis ausitat, undisomata Meselae in Romaar nichisichinar de seh unbedeutend undisu in Cadix enim innuten or 8οuneonte an tota War Das dies nisi gentigi, in Har. Ita finde Gygen sequitur computatio totale onneta dimiss. In ominarimum IJ,6 Zoil um 7, 44 π. R. Z., en eminute nata Sonnen ter-
87쪽
bium est, quin hanc ab Enni etiam commemoratam, potissimum Cato cogitaverit in fragmento, quod servavit Gellius N. A.
Verba Catonis ex originum IV haec sunt i, Non libet soribere, quod in tabula apud Ponti rem Mazimum est, quotiens annona cara quotiens lunae aut solis lumini caligo aut quid obstiterit. ιν Ut ver sententias virorum doctorum percurramus, quae X
testimonio Tulliano sunt deductae, primum Niebuhrio Rom. Gesch. p. 258 sq. VOrir. I p. 7 sq. uno ore assensi sunt, quod sciam, omnes praeter Clericum p. II, 89), qui tamen quid voluerit non intelligo, haud mediocriter confirmari Livii fidem, commentarios Pontificum Gallorum tempore interiisse tr dentis. Mihi Niebubrius universe quidem recte id essecisse videtur, sed firmam iustamque causam, quam esse etiam Beckerus I p. 8 et Gerlachius vo die ueli. p. 6 negaverunt, nequicquam adhuc dispicio, cur ex Cicerone colligamus, si veros Diontificum annales initium duxisse ab ipso illo anno 350. Primum enim ignoro, qui annales Pontificum dicendi veris sint, qui si salsis. Quodsi his significantur commentarii post a. 565 liberata Urbe restaurati, necesse est etiam civerorum salsum principium suisse. Tum si expleri commentarii ex memoria hominum gang, de um 7 36 R. . ersoloe, et ine Vertasteriin vo i 02Zoll. Das Jahr uvUE4 350 Jahre nach oris runtanc und de Tag
88쪽
et debuerint et potuerint, quid erat anno 350 subsistendumqNeque adeo his tribus lustris contentus est Clericus p. l),
sed plus unius saeculi historiam memoriae seniorum vel famae custodiendam tradit i). Tandem, unde constat in commentariis tum omnino quidquam ex memoria restitutum esse lum illam εκλειψιν ita consignatam Non omnia, quae scripta essent in Pontificum commentariis, interiisse dicuntur, sed pleraque Fac vero,
ita si libeat, eam quoque partem, in qua illa pridem notata suerat, pariter interiisse, quid obstat, ne ex aliis quibuscunque adversariis iterum notari potuerit Ad alia transeo. Neque enim magis Niebuhrio hoc concesserim, illam desectionem solis in
annalibus publicis memoratam esse tanquam φαινομενω Singulare, relatamque ad superatos a Gallis Alpes. Princeps ea erat et prima, ut videtur, cuius fiebat in annalibu mentio, quia superiorum memoria cum commentarii interierat earum vero, quae postea factae sunt, nullam habitam esse rationem, neque ex Ciceronis testimonio sequitur, nec convenit cum Catoniano, quo satis diserte indicatur, non fuisse aliqua opportunitale opus, ut quando sol lunave defecisset Pontifices in commentariis notarent, sed factum hoc esse more tam perpetuo quam Veteri. Tandem,
quam quaestionem nuper movit Iahienus p. XLIV in Pontificum
annalibus annos suisse per numeros indicatos, hanc veram esse sententiam nullo modo mihi persuadeo. Annum quidem, inquit, quem Cicero notavit, CCC non ex Ennio, cuius emporum descriptio a vulgari, quam Cicero sequitur, longe distabat 2), sed e maximis annalibus hausit n. Sane ipsam rem ab Ennio ex
2 Etiam ossius vereor ne hac in re memoriae hominum nimium tribuerit, de hist. Lat. I. 1 i, Neque enim eiuscemodi homines memoriam usque adeo omnem amiserant, ut nec ipsi, penes quos non modo legendi, sed etiam scribensti servandique annales ius erat, non bona ex parte instaurare eosdem possenta . Quam ossi sententiam iniquius perstrinxit Joecherus Farreid' l. c. l . 2 Multum lucis huic Ennianae temporum descriptioni dedit nuperrime Ribbeckius in animadverss. ad Ennium Mus Rhen. X. 2 p. 27 sqq.
89쪽
hoc sonte petitam esse, omni caret dubio si Ennius, quomoilo annum illius solis desectus significarii, nescitur m sed in annalibus mamimis aliter quam Consulum aliorumque magistratuum nominibus annos esse designatos, coniectura est a nullo neque illo loco a Cicerone confirmata id quod ipse contextus verborum satis superque docet. Probe memor Tullius, se induxisse dicentem. Scipionem, Olybii discipulum, huius quam vocant aeram, Ceterum ipsi non observatam, tum recte Secutus est. Quum enim defecerit sol anno a. h. n. 99, hunc numerum si addes ad 350, habebis annum a. h. 49, quo anno Romam conditam esse Polybius statuit. Sed quod modo universe negabam, a quoquam veterum diserte tradi, per numeros fuisse in mainimis annalibus descriptos annos, id mentem revocat ad testimonium Dion 3sii, a Niebuhrio praeclare
emendatum. Vid supra p. 5 sq. Hinc enim Clericus ip. 109)aliique, praeeunte Niebuhri, R. G. I p. et 48 sq.), efficiunt,
Pontifices in commentariis conditam Urbem retulisse ad Ol. VII
annum alterum. Quae res quum neque ex se contemnenda neque a superiore quaestione aliena sit, nunc paulo est accuratius e
pendenda. Itaque locum citerum describam. υκ agέουν. ως Πολυβιος ο Μεγαλοπολ-ζς, τοσολον μονον ειπεῖν, τι κατατο δευτερον τος τὸ ς βδομης 'OL μαααδος τῆν 'Pωμον ἐκτέ- σθαι πειθομαι, ουνεπὶ του παρα τοῖς Αρχιερευσι κειμμου πινακος νος καὶ μονου την πέστιν ἀβασανιστον απολιπειν Nolo inquirere, itane Polybius a Dionysius, quem Beckerus cogitasse videtur, Pontifices auctores memoraverit, sed alteram loci partem etiam ad Polybium pertinere credo, qui in multis subsidiis, quae
Romae sibi comparavit os . Polybius III. 26 1 sqq. 55 18 alibi;
Dionys Hal. I. T), commentariis Pontificum haud dubie usus est;
num consequitur ex illo testimonio, secundum tabulam Pontificum eo ipso anno conditam esse Romam Duo Dionysius notat, quae vitaturum se non sine iactatione pollicetur, et primum quidem, ad temporum ordinem respiciens, non salis se habiturum dicere, quo ann Urbs condita videatur, sed additis cur ita sentiat rationibus atque auctoribus tum res spectans, non tantum se credere
90쪽
iabulis illis quas tamen incertissimum est an descriptas ipse inspexerit), ut in earum testimonia sive auctoritatem velit iurare. Eius ighur loci altera pars ad Polybium referri eatenus potest, ut hunc tabulis Pontificum plurimum fidei tribuisse putemus, non firmasse debere se illis, quam in historii suis sequeretur, annorum computandorum rationem. Quid, quod Dionysius hoc tradere si voluisset, pro ουε - πολιπεi scripsisset πολ-ωνὶ Utique etiam mirum videatur, Pontificilius conditam Romam ad Ol. H. 2 reserentibus, Fabium retulisse ad Ol. VIII. 1, ad Ol. XII. 4 Cincium nam ab his saltem exspectabas, ut ex mblicis commentariis rem peterent illis temporibus in primis incertam atque exploratu dissicilem si). ostremo, qui in libris de re publica scribendis annales marimos saepius adhibuit, G-cero, qua tandem causa commotus dixit II. 10: Si id quod Graecorum investigatur annalibus, Roma condita est secundo anno Olympiadis septimae Quod induxit, inquies, dicentem Scipionem, Polybii discipulum, meis mihi verbis respondens, ut ait ille II. 14 s. s. si Sequamur enim potissimum Polybium nostrum, quo nemo sui in exquirendis temporibus diligentiorn. Recte tu quidem; sed secundarium hoc est, non caput. Omnitemporum indicio, quod annorum numeris fieret, in patriis annalibus Pont eum omisso, ad alios fuit Ciceroni confugiendum. Quid igitur In Latinis scriptoribus certum ducem quum desideraret, Graecum secutus est, sed quem in ea re cognoverat diligentissimum, ut erat simul nanium maxime idoneus, quem auctorem Scipi Iaudaret. Iam rogare mihi unum liceat, priusquam ad eum docum accedam, praeter quem reperio nullum, qui possit pleno iure ad
se Contra arstent l. l. p. 29 haec sere causa est, cur in emendatione Niebuhrii Ἀρχιερευσι non acquiescat. . Quaecunque tabula ista fuerit,
inquit, eam serius factam esse vel ex eo colligas, quod de Urbis anno tanta inter Romanos scriptores sui dissensio, quanta nunquam fuisset, si in Ρontificum tabula esse consignatus ν.