장음표시 사용
71쪽
tium uaeimorum, in Livianis historiis reperire sibi visus est. Tantum Clerico asserenti p. 76 sq. 85 sq. pass. non invitus largior, Gallico incendio non interiisse annales maximos tantum Gerlachio suo die uelle etc. p. 9), a quo tamen eiusmodi quid parum exspectabam, interitum illum a Livio radi neganti.
Scilicet qui libri annales Pontificum dicuntur, plus CCLX annis
post captam Urbem sunt consecti Nec qui dealbatas tabulas concrematas dolent, me habebunt condolentem, etiam ubi probaverint, et morem illum iam tunc invaluisse, et conservatas esse propositas tabulas. Interim Vix teneo risum, quum fingo mihi quinquagenas vel plures etiam labulas ligneas, sedulo a Pontificibus Maximis in atri regiae collectas conservatasque diligenter, iam subit perterrita civitate validis totidem servorum
humeris in Capitolium aliove asportandas inque tuto collocandas i).Εquidem de veritate testimonii Liviani non admodum dubito,
firmaturus eam suo loco compluribus exemplis; sed illud pleraque tam ad commentarios Pontificum pertinere crediderim, quam ad alia publica privataque monumenta D, ita ut
commentariorum maior quidem pars, neque tamen omnes Interierint.
cs infra p. 76. Ceterum Niebuhrio Vortr. I p. 6 sq. - plures enim
laudare non necesse est 2 - sic assentior, ut Livium paulo ulterius processisse existimem, non reputantem, quam multi alii commentarii et varia monumenta servari sacile potuerint, sintque reapse servata. Cuius rei vidimus Livium ipsum eodem loco ar-
1 JOecherus, vel potius arreidi, de suspecta iv fid 3 4, aliud excogitavit, quod ludicri a a memorare iuvat. Annales enim in membranis exaratos interiisse opinatus, horum interitum sic velut γραφοιῶς descripsit. . Neque credibile est quidquam ex his voluminibus violentiae ignis suisse subtractum, quum inter omnes constet, quod, semel fiammae eiusmodi membranas corripuerint, brevissimo tempore incendio hauriantur. Et licet singularis hominum cura quasdam ex iis particulas superstites secisset l), mancas tamen, dilaceratas atque ita sum infuscatas accepissent posteri, ut nullus earum usus fuisset futurus. Sed supererant tamen quaedam mediis ex flammis ereptaij. Haec ille. Quis talia fando-temperet a laevinar
72쪽
gumentum suppeditare, quod perspicuitatis causa denuo afferam. v In primis foedera ac leges erant autem eae duodecim tabulae et quaedam regiae leges conquiri quae comparerent Tribuni consulares iusserunt: alia ex eis edita etiam in vulgus quae autem ad sacra pertinebant, a Pontificibus maxime ut religione obstrictos haberent multitudinis animos suppressa. Possint facile, quae hoc loco Livius de suppressis commentariis sacrorum testatur, cuipiam suspicionem movere, num sorte
facto incendio historicis commentariis idem acciderit. Certe enim M. Fabio, tum Pontifici Maximo Liv. V. l. ), tantae molis non erat sui collegii commentarios, quantae Saliis ancilia servare Liv. V. 54 s. s.), ut salvi evaserunt custoditi a Duumviris
Sib1llini libri Liv. V. 50. R. Quid, quod magnus quidem ap
propinquantibus Gallis incessit omnes timor, sed eodem avio teste v. s. ), nequaquam tamen ea nocte, neque insequentidie, similis illi, quae ad Alliam tam pavide fugerat, civitas sutis Atque hoc probant etiam habitae eo tempore deliberationes, quaeque inierunt et rata secerunt consilia, ut res suas sacras aliaque in tutum conferrent. Illud vero qui suspicetur, ut
sensit reapse Saxius L . II p. 49 sq. 646 sq. aliquam
mihi causam praebeat, non dico, cur alterum vere scripsisse, in
altero errasse Livius videatur i), sed quae Pontifices impellere
1 Staivit Gerlachius, cui sciri postea non potuisse videtur, quae monumenta ac Urbis clade interiissent; quod non capio satis. Sed praestat ipsam viri lar iam paulo ante memoratam sententiam adscribere, quae diversa ab ea, quam pronuntiavit de temporibus Regum Bomanorum disserens die est. d. Rom. on. p. 3 sq.), legitur in disputatione o die Quest. etc. p. 9: ιν finde in diese Ae serenides Livius ictis ala et megemberstellun de tristem undispalam Geschitate me vis uber-haupi ei dem gallistaen Brande in Grandera angen ar, hones SchWπ- lich pater a gemittet merden, mess, en austae einen Mite die Ver- heimsichun des erilitenensertust und di mositast schnesse lederher- stellunisi die Hiestercollegie ais in Sache o de grossion icht hest rachien, aes de andem die insicht in die Urkunde in veresndern dem Interesse de 'tandes nichi tander sorderito erscheine Dote, ic
73쪽
potuerit ad commentarios historicos vel in tempus supprimendos. Ego exquiro nullam. Im damnum ipsum satis est probabile, tantoque magis, quod ne custos quidem commentariorum, M. Fabius, qui tum devoventibus se pro patria Quirilibusque Romanis verba praeisse sertur, constat salvusne fuerit an a Gallis perierit. Sed de his assatim dictum Tantum ex Livio ipso em cimus, praeter ea monumenta, quibus aut ignis aut Gallorum saevitia aut quid pepercit, multa servari potuisse Esse autem plura servata, quam Liviano pleraqus consentaneum sit l), merito omnes consentiunt. Quod denique hanc vocem pariter ad tabularium Pontificum refero, hac quoque in re a vulgari me recedere sententia sat scio. Habent vero qui testimonium Livii accipiunt, perinde ac si tradat ille de historicis commentariis nihil servatum esse, Plutarchum sibi praeeuntem quidem, sed patronum non habent, nisi quem ortasse adversariis suis dari malint. Bonus in multis auctor Plutarchus, sed in Latinis non optimus interpres. Neque intelligo, quid interprete indigeamus, ubi nostris oculis legimus: quae in commentariis Pontificum, erant, pleraque interiere D. Est igitur, quum annales satam res Romanorum ab exordio Urbis gestas continerent, quidquid de commenlariis historicis Pontificum tumultu Gallico interierat, ex servatis monumendem inta dersetve Livius ei ter unte 10 ergahit. --lso Livius has trot de grausenhaste Zerstoris nitatis de Moglictaeit einer Aufindungvon Geselaen, unctissenon religiose Urkunden gegmessest, und dabes nitae inmal den Minyas de Jahrbucher gemetaei M. I Aliam viam iniit, disputans contra luverium ode historia Romuli et om urbis orig. Diss VII p. 691 sqq. Perigonius, ubi miratur, a Cluveri non factum esse, quod paulo post Bellesortius atque hoc saeculo Niebuhrius studuit, ut tradita vulgo Romanorum historia ante adventum Gallorum tantum non pro sabula haberetur. Is igitur ex raelatione Com. Nepotis, Sueton Tiber. LXXV et Gess. . . I. 16 pleraque explicat multo, probante Sario, iso Lips. nov. III p. 238. Ex Livio ipso hunc Vocis Bum ductu exemplis X. 13.14 31 8 haudquaquam contemnendis illustrat rusius, derad Liv etc. II. 56.
74쪽
tis aliquo modo expletum cui quidem operi, si quid etiam ex studio colligere liceat, quo statim laedera, leges aliaque conquisita Livius testatur, haud ita multo post erectam ex tam gravi casu rem publicam Pontifex admo isse manus videtur; quamquam singula subsidia, quae adhibuit, vix coniectando assequimur. Utique potuit adhibere, praeter carmina fortasse quaeque legerentur in statuis , commentarios Regum si), varias legum tabulas et libros, ius quod dicitur Papirianum, Senatusconsulta, thoracem linteum in templo Iovis Feretrii Liv. IV. 20. 7), Fastos, cum triumphales tum alios foedera denique, quorum praeter inita cum Veientibus Dionys Hal. II.
55 et Sabinis id. III. 35), illa a Romulo, haec a Tullo Bo
stilio, quae dubiae sunt fidei, memorantur inscripta monumentis icta cum Latinis 2), Gabiis et Sabinis sid. IV. 58, orat. II. 1. 25, Festus v. Clypeus), Carthaginiensibus Polyb. III. 22sqq. coss. Perigon. l. l. p. 697 sq.), Porsena Plin. . . XXXIV. 14), Ardeatibus Licin Macer ap. Liv. IV. ). Haec aliaque monumenta quibus tamen linteos et magistratuum libros
Sy annumerare non audeam), multo sane plura quam nobis I Hi utrum a Regibus profecti sint, quorum esse ferebantur, id quod
probare studuit libro laudato etersen, an non Sint, OStra nunc parum resert A negari nequit, monumenta suisse Urbis incendio antiquiora.
2 Dionys Hai. IV. 26. Renovati laederis mentionem tacit idem VI. 95, ut Livius II 33 9 et Cicero orat pro Balb. XXIII. 3 Laudantur magistratuum libri a Livio XXXIX. 52 4 et, uti videtur,
annalium magistratuum nomine IX. 18 12, una autem cum lintris libris IV. 7 10 et 12, ita ut alteris alteri opponantur. Proinde depravata scriptura est IV. 20 8 i quod tam veteres annales, quodque magistratuum libri, quos linteos in aede repositos Monetae acer Licinius citat identidem auctores o, recteque et quos linteos ν legi iussit cum Bellesortio Becherusa p. 17. Haeterea Livius, qui hos libros ex Macro et Tuberone cognovit, linteos solos laudat IV. 13 7 et 23. 2 sq. itaque nonnisi libro IV, quod auget quidem suspicionem fuisse pervetustos, sed pro re quam agimus nihil magnopere probat. Contra Cap. I p. 18 sq. ubi contuli Livium IV. 7 10 sqq. cum Dionysio XI. 62, hune essiciens inteos libro dicere ἱερας τε καὶαποθετους βίβλους, apparuit inventa esse in his libris et in foedere Arde-
75쪽
hodie nomine sunt cognita, ut quae in Italiae oppidis aderant cum libris sacris compluribus 1 privatisque commentariis, ut
censoriis, materiam praebebant et variam et ad leniendum damnum satis idoneam, neque ita tamen sussicientem, ut in rerum Romanarum ante incendium historia non relinquerentur plurima incerta ac dubia, multaeque essent lacunae. Quum vero hac de re infra dicetur explicatius, iam propius spectemus universam annalium maXimorum rationem, exorsi ab iis, quae de ratione
produntur haec enim procul dubio illius quandam velut imaginem retulit 2). Plurimum lucis hac in re Cicer affert, de Legg. . . , quod testimonium, p. 48 alia de causa laudatum, hic describam integrum:
Post annales Ponti vim Mazimo , qvibus nihil potest esse incom-tius, si aut ad Fabim, aut ad eum, qui tibi semper in ore est, Catonem, aut ad Pisonem, aut ad Fannium, aut ad Vennonium venias, quamquam ex his alius alio plus habet virium, tamen quid tam exile quam isti omnes 3
Cuius loci scripturam quo impugnaverint quibusque modistentaverint, longum est referre et nihil necesse. Quid scribendum esset quum staret mihi sententia, quam eandem a Davisiolatam vidi inque priore editione probatam Goerengio, gratissimum sui videres Baio quoque nihil aliud placuisse Codicumatino, quae in aliis monumentis omnibus desiderarentur Aedes autem Μο- uetae, teste Livio VII. 28. 6 dedicata demum est a. U. 10. Ceterum ne hoc omittam, Samnitium , librum veterem linteum ν Livius commemorat X. 38. 6. 1 Futilis est conclusio oecheri . De Pontificum libris Livius-ait, quod a Pontificibus essent suppressi. roinde illi libri oculis humanis prorsus subtracti, historiam Romanam antiquiorem nihil poterant iuvareis. 2 Clericus etiam in vetustum sermonem, quo scripti esse annales P
t eum videantur, diligentius inquirit p. 28 sqq. quem irritum laborem dicere haud vertor.
76쪽
iucundius haud scio an nulla possit idonea ratione defendi si);
potest vero, quod pro eo substituerunt, ieiunius sed ut propius a vulgata scriptura abest neomtius, ita huic loco multo convenit magis. Recte enim monet Bakius, quem Feldhuegetius minime refellit, agi de artificio historiae scribendae, et quam illud esset munus oratorium. Quotquot annales scripserant, exilitas sermonis propria sui omnium; sed haec quantacunque erat, praestabant tamen illi eo nomine longe annulibus murimis, quippe quorum nuda et horridula orati ne umbram quidem artis referret. Sic omnes annales generatim notans Ovidius nihil esse hirsutius
dicit, Trist. ΙΙ. 259 2). Sed attendamus potius, quam praeclare cum hoc Ciceronis testimonio alterum conveniat, quod principio Capitis I laudavi: Hanc similitudinem scribendi multi sequuti
sunt, qui sine ullis ornamentis monumenta solum temporum, hominum, locorum gestarumque rerum reliquerunt n. Attendamus etiam, quae simili sententia eleganter scribit Quinctilianus X. 2 7
Quid erat laturiun, si nemo plus effecisset eo, quem sequebatur pNihil in poetis supra Livium Andronicum, nihil in historiis supra
Pontis, an les haberemus Ratibus adhuc navigaretur. Non esset pictura, nisi quae linea modo extremas umbrae, quam corpora in soles issent, circumscriberet.
Quae omnia si iungimus cum testimonio, quod Servium audivimus dicentem, lontificem Maximum quotannis in praescriptis
I Singulari prorsus ratione de vulgata scriptura iucundius disputat Clericus p. 31 sq. ex Attici persona eam interpretandam ratus, Epicurei scilicet. Hominem autem Epicureum, ut docet Clericus, non magna tenebat reverentia eorum, quae a Pontificibus proficiscerentur. Quid quaeris Donia est. quidem Clerici, non Attici esse ironiam crediderim, qui quo iure in Epicuri hortis ambulare cogatur, effeci Uair in T. Pompon. Att. p. 160 sqq. 2 CL Gellius ΙX. 13, quo loco verba Quadrigarii adscripturus, quibus depicta pugna est,anli Torquati et hostis Galli, Claudium ait hanc pugnam purissime atque illustrissime, simplicique et incomta orationis antiquae
77쪽
Consulum nominibus et aliorum magistratuum, digna memoratu notavisse, domi militiaeque terra marique gesta, per singulos dies v - tum originem annalium si repetimus, ut repeti omnino debet, ex commentariis Pontificum, nudis et ipsis, ornatu omni rationis tanquam veste detracta, nihil est quod dubitemus, an in hoc exili atque arido sermonis genere ipsa rerum descriptio a tenui illa et ieiuna ratione, quae solet esse Chronicorum propria, cuiusque etiam Livius haud raro vestigia servavit, valde diversa fuerit.elam a verbis ad res transituro, in annalibus publicis memoratas, venit mihi in mentem versuum Ovidii, quos paulo ante spectabam. Ait enim, quum iubeat a matronis studiosis sinistri abesse annales, ut a puero telum
Sumpserit annales; - nihil est hirsutius illis: Faeta si unde parens Ilia nempe esset. Sumpseris, Aeneadum genitri ubi prima requiret, Aeneadum genitriae unde sit alma Venus. Quae quid memoro Non quod relata ad Pontificum annales memini, ut male ad Ennianos i), sed quod iis velut descriptam video, quam rationem plures iri docti his annalibus assingunt, qui priscas illas sabulas, quarum plena est historia Romana,
tantum non omnes velut ex fonte ductas volunt ex marimis annalibus. Cuius tamen sententiae, quidquid anquiro, idoneus auctor sese nullus mihi fleri, ne unum quidem invenio probabile a gumentum Absurdum sit velle omnem historiam sabulosam annalibus Pontificum abiudicare, ut quae de Romulo Remoque arte patre genitis et id genus alia in satis Urbis antiquissimis sunt intexta at si quis innumerabiles illas sabulas, quae et prolixe expositae et inde ab excidio Troiae repetitae inque Re- m Albanorum hi3toria continuatae, in privatos annales postea
78쪽
id quidem tam salsum putaverim, quam abhorrere vehementera ratione horum monumentorum, qualem fuisse declarant tum testimonia veterum, tum ipsa fragmenta. Aliud enim est referre talia in literas et summatim notare, aliud perscribere et enarrare. Quid, quod fines annalium ita temere prolatantur, qui res inde a condit Urbe gestas, non ante conditam memoriae prodidisse videantur 7 Quodsi qui lacium sit quaeratur, ut nihilominus nasceretur ea opinio nataque invalesceret, causam rei
primum et in primis ex libello repetam, qui est de Origine gentis Romanaen quique in aliis etiam sucum fecit plurimis rid. Cap. I s. s.); tum ex male intellecto Dionysii loco A. R. 75. t. supra p. 17sq.) Παλαιος μἐμουν υτε συγγραφεως λελογογραφος ἐστὶ Ῥωμαιων Ουδἐ εις ἐκ παλαιάδνυι-οι λογων ἐν ἱεραῖς δελτοις σωζομένων καστος τις παραλαβών απιγραφεν,
quibus latim subiunguntur veterum scriptorum Romanorum
testimonia de Romuli Remique origine ac satis. Ad hanc autem
normam rursus exactae sunt aliorum locorum interpretationes.
Quae qui teneat, mirari desinet, ne alios nominem, Lachmannum J.l. p. 15 usque eo procedere potuisse, ut Pontificum annales in riuis exponendis prolixos in Consulum historia breviores fuisse affirmaret, hoc quidem ex diserto Servii testimonio recte edicientem, illud coniicientem ex labellis maxime, quas duas tresve undecunque compilatas mendax istius libelli scriptor tanquam ex annalibus pontificalibus venditat. Cui quum fidem habendam neget Clericus, hac tamen fama rerum ita stat, ut in iisdem labellis agnoscere sibi mazimo annales videatur cf. supra p. 32), credatque in his expositum esse de Troiana urbis origine, desue alba triginta capitum latus enixa n, deque aliis bene multis, quae in Aeneide Virgilius celebravit. Vid eius p. 160. Equidem quod supra in atrio regi non factum paene dolebam, hac quoque in re unum demiror, quod qui Pontificibus tot obtruserunt
sabulas, idem tabulas ligneas pro commentariis supponentes, harum non sunt ambitum per coniecturam emensi Sciremussere, videlicet etiam per coniecturam, quot sabularum enarratarum singulae tabulae suissent capaces Est vero sedes sabularum
79쪽
quovis alio loco magis quam in historicis commentariis Pontificum
quaerenda, ex quibus si omnes deinceps tanquam ex soni genuino eiusmodi historias hauserint, quid causae est, ut iisdem de rebus non eadem omnes scripto mandaverint Una de Remi morie sabula pro sexcentis est exemplis. Quae illi tradiderunt sabulosa, tum Artasse aliunde receperunt i), tum ex hominum
1 Qui vin λογογραφοις Graecorum hoc nomine quodammodo conseriatas Cato in mythis velut habitavit, quo serebatur studio originum gemtium atque urbium indagandarum, plurima etiam adhibuit cuiuscunque generis et loci Italici monumenta. Quod vero universe antiquiores Romani historici ita ad , imitatorum servum pecus M ablegantur, ut ad prisca tempora illustranda Graecam potius lucemam quam Romanas laces adhibuisse existimentur, id recte fieri mihi quidem persuasum non est Longum sit haec exquirere diligentius et omnes illos Graeco curare, quibus laudandis Dion3sius delectatur; sed riparethius Diocles an lautus auctor Fabio aliisque reapse fuerit, quantus credi a multis solet, mihi admodum dubium videtur. Non sum nescius, auctorem huius rei lutarchum esse, qui it Bom. III,
laudato Diocle, testatur: ω και Φάβιος Πίκτωρ ἐν τοις πλείστοις ἐπηκολουθησε, tum dicere Dionysium I. 79 Kοὶντος μεν αβιος, ο Πωτω λεγόμενος, ω ευκιος τε Λιγκιος risi Κατων Ιορκιος καὶ Πώσ- Καλπουρνιος καὶ τῶν αλλων συγγραφέων οἱ πλείους κολουθησαν, κτει, atque eorum utrumque haec scribentem in rebus Romuli Remique versari sed eundem Dion um memini etiam de iisdem expositurum assimareo. 73, nullum non scriptorem Romanum paulo antiquiorem talia petiisse ex μεαῖς δέλτοις. Quid ergo ex his aliud essicias, nisi neo Dioclem a Fabio exscriptum, nec Fabium a ceteris, sed praeter samam vulgarem unum omnibus communem suisse sontem, ontificum commentarios pSensit hoc dudum atque ita patefecit erigonius, Dissert VI p. 703 sqq. , ut mirari subeat, esse adhuc, qui abire in partem contrariam malint. Ceterum plures laudare supersedeo, praeter Golachium, o dens R. d. ait. Rom. Gesta. p. 22, et Heritium, de Luciis Cinciis p. 15, qui assert utriumque sententiae scriptores Haesessio, de Fabiis et Aufid. p. 7 sqq. Vix quisquam sum agetur, Fabium coniicienti j in Latinis annalibus antiquorum temporum historiam plane sicut ab ipsis Romanis tradi soleret exposuisse, in Graecis etiam ea admiscuisse, quae Graecis scriptoribus exponere placuisset M. Neque hoc est magnifice de Fabio scriptore sentire, ne id quod tradere Romani ante Fabium solerent urgeam , utpote qui primus Romanorum orsus esset historicum opus pertexere ιν teste Hartessio ipso . .
80쪽
sama atque ex sacris commentariis librisque, quos multos et varii generis Romani habuerunt, literis consignasse videntur. Atque hoc testatur etiam Dionysius, ubi παλαιους λογους ab iis
descriptos dicit ex ἱεραῖς δελτοις , quibus quidquid intelligis,
soli historici commentarii intelligi nequeunt. Idem fecerunt, si confirmare haec simili Graecorum exemplo liceat, λογογραφοι, Β καὶ τον αυτὸν φυλαττοnες σκοπον, σαι διεσωζοντο παρατοι ἐπιχωρέοις μνῆμαι κατα θνη τε καὶ κατα πολεις, εὶ ἐν
ἱεροις, ει ἐν βεβηλοις ἀποκειμεναι γραφαὶ ταυτας εἰς τὴν κοινὴν απάντων γνῶσιν ἐξενεγκεῖν, ota παρέλαβον, μοὶ τε
προστιθεντες αυται τι, μυ ἀφαιρουντες ἐν αἷς καὶ μυθοι τινες ἐνῆσαν πο ου πολλου πεπιστευμένοι χρονου, καὶ θεατρικα τινες περμέτειαι, πολυ το θιον χειν τοῖς νυνδοκουσαι. it Dionysius de Thucyd. hist iud. V. Haec vero quid persequar, qui tantum volui monere, ne nullo auctore, nullo indici statuamus, in prisca historia Romana tradenda sa-hulas suisse annalium uaeimorum tanquam sarraginem 7 Tempus est ad fragmenta accedere et ea testimonia, ex quibus vera annalium ratio paulo clarius perspicitur.
Si qua igitur fide et Cicero dignus est et Serrius, equidem
initium annalium publicorum non multo altius quam ab iis repetam, quae conditam Urbem proxime antecessisse fama serebat. Cuius quidem rei exemplo utor loco Ciceronis, qui est de republ. II. 2 sq. Is enim ut omnino in his libris longe plura ex murimis an alibus deprompta proferre videtur, quam se deprompsisse testatur, ita haud scio an e maxime loco, quo nascentem rem publicam ostendit, Pontificum vestigiis insistat. u Quod habemus, inquit, institutae rei publicae tam clarum ac tam omnibus notum exordium, quam huius urbis condendae principium prosectum a Romulo qui patre Marte
natus, concedamus enim ama hominum, praesertim non inveteratae solum, sed etiam sapienter a maioribus proditae, bene meriti de rebus communibus ut genere etiam putarentur, non solum esse ingenio divino, is igitur, ut natus sit cum