Enchiridion theologicum, praecipua verae religionis capita breviter et simpliciter explicata continens, autore Nicolao Hemmingio

41쪽

tud, et cruo

tempestue ac utiliter proponi possunt Ita in sacra' t: sima Theologia commodum y incipientita nude ac breuiter vera sententia i propoliere, psa rubi discentes imbiberint, absolutiora repta Od putationes non sunt negligendae. Quapropterio situ praecipua vera religetoris capita colligere, ac breues singuloram capitum explicationes addere, amoti dijutationibus, in quarum locum pronum ciata scriptura magis insigma de singulis locis sub siluam C E T ceto, quia duo potissimum nobis ex scripturi petenda sunt, quorum prius en, recte sent, re, posterin reste agere quibis et smodi:Hix se uiunt ita instituam tractationem, ut ad P pro civitati omnia referri videantur . Idque eo consilii, ut his cognitis tirones Theologiae , ad sacrosanctum illud opus P HILIPPUM ELANTHONI S,viri optime de Ecclesia Chrisi meriti, legendum acce

dant infructiores . Nam hic Tirbioetici re et , e moiAae 3 eruet , non solum tractandi ordine pers,

cuM, O in dissurando contra erae religionisis fles sincerua lacuis est,uerumetiam more Trophetico in vo olico subinde ex doctrinae pari, bis extruit monitiones eprehens es, minad,co solationes, ut hoc pacto doctrinam lectori accom-ynodet. Ex quo accidit,quod sacrosanctum illud opus excreuerit in usum volumen, quod opus tum demum maximo O inaestimabili stactu amantibus Tera religionis proponi potest, ubi primum capita

ipsa

42쪽

ipsa religionis, breuiter nude que explicata imbiberint . dapropter admovendos duxisudiosos ado lescentes, ae quemadmodum in alijs disciplinis e to ordineta ficilioribis ad ea, quae magis ardua sulit, progrediuntur sic quoq; in hoc sacro anfligi

mo Theologia stud primi, plana di perspicuas

sententia discant, deinde ad altiora coiiscelidalit. Ita futurum est, vis spiritum Chrsi doctorem implorauerint eliciter in hoc studio versentur. de libri noctri partitione nonnihil adi csendum e t Ipsum in ua , sacrae scripturi Tn ubi autorem aecliuersam religionis dostrinam, quam ipse mundo reuelauit ac manifestauit, in quatuor ordines digessisse manifestum est Quorum PTI- Mus ad foedus It aesta seu promissionem, O re num Christi pirituale pertinet. SECUNDUS communem formand e Vitae regulam praesicribit T. R Tres retine Ecclesiasticum continet. Quo QT S politicam vitam acoeconomicam ivstruit. Horum primo Promissonis seu Euangelis titulo, reliqui tres Legis nomine signari solent, quoties intra se Promissio seu uangelium et ex opponuntur, alioqui Legis vocabulium haec omnia comuel. 2, ambietatim interpretes, Legis, Graeci, si Tocem usurpant, Ebraei Tno Ris habent, quaeing nere doctrinam significat, de quo plura alias. QVMNRVM aut reipublicae Mosaicaeformanos nou obliget, tamen sine ii capitum destrinae etiamnum in Ecclesia necessari retine a B. Nam inlisi,siam mo

43쪽

as inai i, stes tenenda est omnino doctrina de pir, uali christi regno , in quo solo salus in vita dom, i ii isti, utitur. Dpi NDE -- est generali inuelidi re 'm gustae gula secundum yoluntatem Dei, quae regula in De i sui ea e , ealogo continetur. T. Tio loco,quia nullinus os: bi is ius sine certo regimine diu incolumis consistere ph su lat test,coetus Ecclesiae, oc est,ciuium Christhopus bas rum et institutis,iuxta quorum pDe riptum in externa y b: pu Ecclesiae societate vivendum est. POSTREMO, quia si a librum in hoc mundo tanquam in alieno regno peregriua- talia i tur Ecclesia, O habet,ut recte de politico di oeco, mia, nomico statu ex verbo Domini erudiatur, ne vel coiret, a sint temnat hari sic ordinationes, vel abutaturi' iuberam Dei contumeliam. D. INDE Ohanc disinctione, Om, o te cum ipsa diu ni cultae ratio, tum sinu hominis,m

'scrsor sua flagitare videntur. Itu enim Dei, sinis condSmsilit et id ionis humanae daturae,aditam glorificandu veramet ora et obe Aelitia reierunt. verum quoniam Deus coli,

i qui a ijs,qui sunt extra filium, necessaria eliis Pundisiit liliae MVM doctrilia, quam membra Filii Dei consitu, ut is in muri inita chrisi Spirituali inauguramur.DE-lern miae, i DL, Ppraestando est, ct edendi v t. Fructus paenitentiae, non sol stu omnibu3piis inge cu in nere,verumetia in externo coetu Siclesiae, polit, tu, societate,in quibus rivimus,necesse e t pro hac dic uersitate Religionis no ra capita distingue- re,praesertim cum ipsum D cras distinctionis auto- rem habeam , di cultis diuini ratio inuq homi et i, ij ii, eandem suo flu fragio approbare Mideantur.

44쪽

2 Sit ergo PRIMA Ialsis eorum capitum, qua necessario ad promissionis doctrinam pertinent. Sic mois, doctrinam, ita communem complectatur,cum locis affinibus. TERTIM, Ecclesia regimen, Oea qua illuc periinent,contineat.

st , postrema classis, Politica oeconomica . Harum classium,iqimha n, hoc est, capita subi clam, qub veluti intra transendam totum hoc opus conspiciendum pio eLIori propon cATALOGUS A PITVM

s. Deus. a. Creatio. 3. Prouidentia. . Homo.

s. Iusticia origina

Liberum arbi

trium o

. Contingentia. s. Peccatum. s. Poena peccati. io Verbum accusanS ita Euangelium. ia Poenitentia. Iustificatio. id ordo repara

tionis,

ii Regnum Chri

45쪽

tia lui i. Docctrina vitae tis. communis filio' s. vocatio citorum Deis iusque Legitima spiri votum.

tualis cultus Dei, Conscientia. ratio. s. Vetus homo Generalis doctri et nouus homo.na bonorum o o Litera cripta UNITA Perum ritUS. . Opera carita, CATALOGUS CAPITUM

i Praedestinatio. a. Ecclesia.uing(liq* Symholum. In hoc capite multi orum aestu i explicantur,ut de nomine Iesu regastifici st, sacerdotio Christi,de natiuitate, reo regasi conceptione passione resurre stione, ioni , . descensu ad inferos,assumptione in coe eglupi uiae, remissione peccatorum. Dei. Ecclesia,de Iudicio de Resurrectione

46쪽

generali quare eorum Iocorum non feci distine a capita, quia haec communi nempe Symbolo subiiciuntur.

q. Oratio. siastica. s. Doctrina Ec. i. Autoritas Ecaclesiae clesiastica.6. Sacramentum is Satisfactio. T. Baptissimus id Libertas Chri s. Coena Dominit stiana. 'Testamentum is Ceremoniae. io Ordo Ecclesia, ici Adiaphora.sticus. T. Scandalum. xi Potestas Ecclesia Crux. CATALOGUS CAPITVM

s. Oeconomia. v. Coniugium. io Patrium imperium ii usus diuitiaru G. Contra flus, ubili. Cur licita ocul

e de Usura licita . . Dominium ec in Perfectio Chri

47쪽

sis diuiti sui

alicitae il

EXPLICATIO

CAPITUM PRIMAE

D E V S.

i minsi insistimo, a rigio Pro

haec filiorum res propriae sit. Utraque Tnde petenda sit, explicandum De VNIVES ALI itaq; cognitione DEI dissutat aut at m. I. ubi sic inquit maelatur enim ira Dei e caelo super omnem impietatem, et iniusticiam homivum, veritatem Dei eiuste detinen

48쪽

GCFiciuntur , aeternaque eius potentia indiuim-tai vhooris tinexcusabiles. HIS verbis Paulas testatue, creaturam res esse veluti scholam quandam Diuersalem, in qua in Dei noticia erudi

mur. Est enim tota creatura non solim testimou,

im de Deo, quod sit, merim etiam Feculum quod dam, in quo se quodammodo contemplandum nobis

propori . ternitari enim ex eo liquet, quod omnis creaturae sit conditor Potentia cognoscitur ex eo,

Pud tantam molem a se coniiutam, in sua mann teneat,sciatque ut omnia in se covsistavi. Sapietitia pervidetur ex ordines dispositione rerum Bonitas relucet in conseruationes aestu rerum Iusticia uadministratione, qua sontes quidem pulist,incocem, te ver vindicat Misericordia inde cognoscitur, quod tanta patientia tolerat hominum peruersitatem eritatis commElatio est, quud sit immutabilis. Proinde qui conceptam DEInoticiam habet, iam illi laudem debet aeternitatis, potentiae sapientiae,bonitatis,iusticiae,misericordiae, veritatis,ac interarum virtutum, arum quadam vestigia rebus a se ouditis impressit Deus. Hinc Plato dum desinitiones extruxit, quarum p a imy:hoc est, Deus est vivens immortalesiui nihil ad felicitatem deen. Alterae reieLUM, τὰνuguret cras Met si id est Deus en essentia aeterisna, causa boni quod eli in natara. di clamo: TERT L M, quam Socrates apud

iacet a p

49쪽

mo ilia si Xenophontem recitat,in hanc sententiam:Sci in Hii ibith ait meum tantum di talem esse, Misimul insidia vivia iudeat, di omnia audiat Obbique adiit, iatrali aesimul omnium rerum curam gerat.Atq; ita ipsa ineram creatura satis euidentem demonstrationem de Deo j iri ita , suppeditat, quantum quidem ad lucem Dei attinet, non quautum ad noseram caecitatem. Sensus enim , et eas nosse hic deficit, antequam assequatur, aut qui rara sit,aut qualis sit Daeus, id quod eliganter innuit,i summi Paulus Act. I . cum dicit Dominum in praeteritis idit sapim generatiousu reliquis gentes in Doralitia, neq; si iam tamen se reliquisse, Metur id en, citra imbim viis monium, quoniam dedit pluuias ct ybertatem de

met tenebra duplex est. PRIOR GENAE VOLIS, quιse eo ibi mes i. tendit ad omnes homines, nimirum is ni inexcu-

ta hesimi iudicium Dei, quin rure sint damnabiles, qui agm- iuvi Deum non colunt. Huius uestus memἰm Pau- in supra citato loco, Rom. r. his verbis: In hoc, , , IALI Sen, de quo Epissola ad Eb loqvitur, 'mi hunc modum ver Fidem intelligimu perfreta u me secula merbo Dei. Hic, ei tribuit illud My, menaeuod in mutidi creatione mere proficiali bomi' ne in gloriam creatoris. Huc illud auidis sis et sat i ff.pertinet Delectasti me DOMINE D ctura tua, di in operibui manuum tuarum exub

50쪽

tabo IIaec breuiter sint diecta de uniuersali Dei copnitione, ruraque usu duplici Adιnc de altero genere cognitionis Dei dicendum est. PECULI MEIS itaque cognoscendi Dei modus duplici fundamento nititur, nimirum, verbo S Testimonio, quod vehho additiis est. Talem enim Deum apprehendere oportet, tiastin se per verbum intestimomum patefecit, iuxta illud: Esse Deum credas, quod de se praedicat ipse. VERB II intelligo, quod iuderisque ab initio de creto sonuit rari s modis, ac tandem per Fellum,

T Terum ratumque d nobis habeatur, additum est Cuius generis in veterio nouo Testamento multa leguntur, ut m Diluuioseruatio piorum. submersio impe munus: Confusio linguaram Mirab, lis transitus populi Dei per medium aquae maris rubri Iordanis Prolongatio deterum ad preces orim Multae exuscitationes mortuorum Sadationes miraculosae , huius eueris pene infinita. Hoc genus testimoniorum commendat suo populo Deus, Exod 13. Erit quas signum in manu tua, O quas monumentum iu oculis tuis, ut Lex Domini semper sit in ore tuo in quod nus testimoniorum prouocat etiam Dominus apud Iohannem, ubi inquit Si mihi non creditis, credite operibus meis. Ap FIDv cI M ex verbo conceptam confirmat, aet circumciso di alia Sacramenta veteris

populi.