장음표시 사용
141쪽
quorum curam gero, extender debeo, nee tamen propter hoc tantum patrem meum, quantum illum
diligo. Hic notandum, quod, si aliqua infirmitato nuperatus in fornicationem vel homicidium incidam, vo in aliquod aliud peccatum, dummodo Christum
in fundament habeam, non propter hoc Verum est, quod Deum non diligam. Bene enim possum in aliquo dominum meum contemnere ad tempus et ipsum prae omnibus diligere et super alio aesti- InarE. David enim quando peccavit aritatem habebat, quia Christum in fundamento habobat Chriatum autem in fundamento habere est aliquem aio oum diligere, quod si ei optio daretur priua Ermitteret, ae interfici, quam eum negaret. In talibus eum peccat quis lapis est motus non Vulsus Cadat justus, abatur justus, resurgat justus, molior erit. manetis enim omnia ooperantur in bonum , Cum igitur caritas summa virtutum ait et in qua omnia virtua alia quam ipsa ait innitatur, da virtutibua latius et vitiis inquiramus. Sed prius hoc
do aritato videamus, quod Augustinus omnem virtutem caritatem esse vello videtur. Cum enim ea-rita facit fortem, fortitudo arita est eum facit humilem, humilitas earitas ost eum facit patientem, patientia earitas est et sic do aliis. Unda Apostolus: aritas omnia suffert, omnia sustinet etc. Quidam tamen hanc auctoritatem Augustini, quais est Omnia virtus eat caritas, si exponunt. Omnia Virtus est aritas, vel ex caritate hoe autem propter eas virtute qua non voluntates, ae magia potentiae unt, ut in aequontibus melius apparebit.
Quomodo igitur diffiniatur virtua et in quot ri
142쪽
eipalea partes dividatur, intelligendum eat. Virtua
est, ut Munt philosophi habitus montia optimua vel bene constituta mentis. otandum autem, quod Sanei diffinitione virtutum a philoaophis Oaita et
divisione per speetes non mutaverunt, sed eas absis aeceptas diligenter expo=uerunt et retinuerunt.
Videamus igitur diffinitionem, quomodo sit intelligonda Virtus est habitu mentis, id est, bona πο- Iunias mentis aio in habitum per animi applicationem versa, quod ViX ut nunquam eparari possit. Hoc enim notatur per hoc, quod dicitur habitus mentis. Nam uni aliqui, qui eum modo habeant voluntatem cuiquo reddendi quod suum est, facilotamon ab hae permutantur. Similiter in aliis videaeo Beot ut eat aliquis, qui modo Voluntatem carnia
rostringere Onatur, eum innien eam paulo pleniter
exerceat. Ut enim virtus sit, ex animi applieationo ventro obot. Undo Aristoteles tale enim anneaeientia et virtutes. Quia ero sunt nonnulli, qui virtute eontinentia vel etiam pietatis affectum erga alios habent, sed non propter Deum, ideo non Io eis ad aalutem, ideo subjungitur optimus, id est talis, qui prosit ad vitam optimam vel in quo moritum consistat. ota, quod David, quum concumbebat eum Bethsabee, non habebat dilectionem proximi in exhibitione. Scriptum est enim dilectio proximi malum non operatur. am non adulterabis te Salva igitur auctoritate ista dicemus, quod diligobat Uriam affectu ae non effectu Haec oro auctoritas do dilaetion in offoetu intelligitur. Νuno do speciebus virtutis videamus, quas quidam in majori, quidam in minori numero onatitue-
143쪽
rent Soerate enim sub virtute prudentiam eonstrutuens quatuor virtutis pecies esse doenit justitiam, fortitudinem, temperantiam. Dixit enim prudentiam
discretionem esse bonarum vel malarum rerum eum ornatu morum. Talem prudentiam vocavit aetentiam us sapientiam. Do hac rhetorica multum eloquentiae, parum scientia vel apientiae Aristot Iea autem a virtutibus eam separavit, ubi dixit ta- Iea sunt acientiae et virtutes Aristoteles vero no-Iuit vo etiam non putavit esse virtutem, quod Re- quo bonis et mali habet convenire. Secundum Aristotelem igitur tres sunt poetes virtutia, justitia acilieet, temperantia, fortitudo Iustitiam vero aio
definiunt philosophi justitia est habitus animi re
dens unieuique quod auum eat, ommuni utilitatoaorvata. o idem Iustinianua notavit aua diffiniatione, eum dicero aie justitia est onatans et per potu voluntas te. Per hoe enim, quod ait: Onatans et perpetua voluntas, qualitatam menti vanientem ex applieatione et dimetio mobilem notavit. Por hoe, quod dixit auum unicuique jus tribuens, optimum notavit. Suum potest roserri tam ad accipientem quam ad tribuentem. Si ad aeeipientem reseratur, tune determinandum communi utilitato servata. Iustitia atquidem est omnia ad ommunem
utilitatem referre. Si igitur in republiea quidem
flori debet, ut eum aliquia tantum meruerit emun rari vo tanta poena puniri, doliberetur, an a ta eum praemium ei detur aut tanta poena multaretur Teipubliea praejudiestur. Tantum enim osae quis remunerari seu etiam puniri, quodis publica mug-
144쪽
publiea, ale sit etiam in Ecclesia. me judin quia-
quo diaeretus tam aeeularia quam ecclosiasticua totum, quod facit, ad ommunem utilitatem reipubli- eam aut etiam paroehiam suam referre debet. Sie quoque eommunem utilitatem in suo judicio eo naervat. Quod enim hunc aio remunerat, illam sic punit, alios divinae M magis obnoxios reddit Si aut mauum ad tribuentem referatur, non adjectione opus est Si onim punit et remunerat judex, ut se Eeet et quod quidem sibi debet, ut quod justitia do-bet esse, erudelitna Vel dissolutio non ait, quod a-aet, vel a non remitteret ex parto vel ex toto romitteret. mo etiam sibi debet terrenus judex, ut indo commondabilior et majoris auetoritatis ad saetondam iustitiam reddatur Similiter quod sua
hunc punit minus quam meruerit Vel illum remunerat magis quam meritum exigit, sua iustitiaoose, id est ad justitiam aut reddentia pertinat. Ηaae bona voluntas, quia vel aliquo timore mundano vel aliqua mundiali cupiditato praepediri potast adeo, quod justitia in aliquo dissolvatur, ideo duobus quasi postibus et firmamentia indiget. Itonim aliquis ait, quem debeam honorare et do robus mois ei dare, quia sapiens est et talia erit ox Dathia ho debeam: aliquis vero dicat, ne hoc faetas, ne eum tibi adjungas, quia regia inimieus est, et ideo Deilo regia inimicitias ineurrea: hoc timoro prolaeso ab hae suam illi debeo justitia totrahi
possum et tum sortitudino opus est Fortitudo enim virtus est eoaetra advεrsa, quae saeit, o duasitiam timor vel aliquo tali deseramus. Similiter eum d .
an alieni daro de rebus meia, quia ipso indigat,
145쪽
et ego concupiscam quod habeo retiners, quia utila mihi puto illud o quia non laetio oeuperaronii Iud tunc necessaria est temperantiae eonu Pro
spera, quae eoncupiscibilita tem temporans justitiam Hlaesam conservato as animi voluntas hia duobus quasi fulcimontis innixa, justitia eat. Otandum vero est, quod eum iuniitia voluntas animi sit, o
titudo et tomperantiam eum earum contrarino impo- sentiae int, potentia osse eeesso est. Intemp rantia enim Et debilitas, quae arum eonillariae unt,
impotentia videntur. Ex aritate igitur nun haeo fulcimenta, non caritas. Cum enim dicorae A gustinua omnem virtutem 4sa earitatem, hoe inis tolloxit, quod omnis eas et aritas, vel Metua e ritatis inritas, ut omnes illae M quae in voluntato eo istunt effectus, ut quaecunque uni potentiae.
Hoc disto, si huic ententiae assentire volumus, quod sertitudo et temperantia et quae an ei continentur potentia animi in et secundum ho bono diaeimus, quod multi ain virtut aalvantur, quia multiain perseeta earitat aalvantur, quia tum quando moriuntur hanc voluntatem habeant, quod si optio eis daretur morarentur, non tamen habon illam uois Iuntatem tmello mobilem, quia a viverent mut retur illa volunta et ideo non eat virtus. Si autem volumua dieero quod omnia virtua ait volunta bona possumua, quod omnia virtua est carita et ita earitas ori genua omnium virtutum. Diximus, ima Baae poetea virtutis, Suatitiam citieet, fortitudinemo temporantiam. uno inquirendum eat, quomodo omno virtute ad ista troa et quae ad quaa roducantur.
146쪽
Primum igitur videamus, qua ad suatillam redueantur. Omne illa virtutes, qua pertinent ad reddendum unicuique quod auum eat, ad justitiam apeetant. Virtus illa, quae portinet ad reddendum Deo quod suum est, id est, religio ad justitiam pertinet. Similiter, quae reddit parentibu quod auuineat, id est, pietas et virtus, quas reddit majoribus, vel minoribus, vel aequalibus quod auum eat, ex virtus qua pauperibus quod auum est largitur haec, inquam, omnia ad justitiam tamquam parteci tegrato reseruntur. Unde nisi abundavori justitiaveatra plus quam Seribarum et Pharisaeorum. Et de loemosyna David dispersit, dedit pauperibus, justitia riua manet tu seculum oculi quae omnia iaciunt aio justitiam, leui scientia inveniendi et j dieandi logicam faciunt. eque enim pecies juatitia dici possunt, eum nulla illarum per sociustum faciat, id at, reddentem unicuique quod suum eat, aedisieul eonventu parietis tecti et fundamenti domu efficitur, te latarum virtutum conventu ualua emeitur. Visis Brgo, quae ad j titiam redueantur: qua ad fortitudinem, quas ad temperantiam ros
rantur, videris rastat Fortitudo, et temperantia, ut dictum est, potentiae sunt, qui earum contraria ut impotentiae quaedam existunt et cum hoc ait, non tamon deainunt habitus suo. Potentia vero natur
iis ot habitu opposita sunt. Sed potentiaB, qua per applicationem subjecti veniunt, habitus sunt. Tomperantia igitur cum sit potentia illieito motua refrenandi omnia qua ad illicito motu pertia non roseonando ad eam referenda Baae mani&atum est ut continenti quae Iuxuriam, e ut
147쪽
oaquas libidinem, obrietas quas ingluviem rehoonat.
Ista virtute in proa ria necessariae Fortitudo Vero potentia eat, quae reddit animum onatantem
De vitiis, quae virtutibus contraria sunt.
Νune do vittia, quae istis virtutibus contraria sunt itidem disseramus. Unaquaeque virtus habet vitium ibi ontrarium, ut justitiae contraria est i justitia, temperantiae intemperantia, sortitudini debilitas, quoniam bono ex necessitate malum contrarium est, quia, si aliquid bonum est, necessario Qua contrarium malum est, sed non Onvertitur; poteat anim malo malum eontrarium esse. Injustitia atvitium animi, quo non redditur unicuique quod suum os et quod debetur. Est igitur talis mala voluntas injustitia sicut bona est justitia. Intemperantia est impotentia restatendi motibus illieitis, ut luxuria ateontraria o litati, gulosita sobrietati. Fortitudini vero obilitas mentia est contraria et icut praediolum os fortitudo in advorsis, temperantia in pro- aperia neeessaria est. Nota vero, hujusmodi potentia non illa naturales, quae actu non adsunt τε earis si adaunt facito mobiles sunt, ae potiua quae oeundum animi application- insunt, ut ista dieitur cursor, non quod illam potentiam naturaiitor
habeat sed quia a ad hoe dispoauit. est nam quo infidolium ha naturale potentia habent, qui tamen virtutibua Mone, quippe ad istas non a dia laetione applicantum, Mannia enim virtua, ut vixis
148쪽
mus, vel arita est, ut ea quas voluntas est, UBI ex caritate, ut potentia talia qua ex diloetiona
t. Non enim seriis vel sobrius vel justus vel humilia vel talis dicitur, nisi quem caritas faeie vel sobrium vel talem. Viso do virtut quid ait, nun quid vitium, quid
ait peccatum, quaeque inter ea ait differentia, videamus. Est igitur vitium corruptio naturae talis, quas reddit hominem impotentem resistor illicito motui vel nolentoni cuique addere quod suum ea sleu iraseibilitas, luxuria, gula et etern P eeR- tum Ver est velle irasci, vello luxuriari. Hinc igitur laetio videri potest, in multis esse peccatum in vitio et vitium in peceato sieut aliquis, qui Ἀ-ello mobilia est ad 4rascondum, qui a in tantum eohibet, quod in ardorem mala voluntatis in alterum non irrumpit vel certo materiam commovendi in alterum non habet. Idem de luxuriosis conjectarolieot. ulti siquidsm sunt, qui cum proni sunt ad hoc voluntatem tamen Ohibent. Unde et majoria morit in tantum eas deprehonditur, quod victorea in Iucta metuntur. Sunt etiam alii, qui eum materiam xteriua ad hoc non aboni, etsi ad hoc natu- Taliter proni sunt, non tamen ad hoc moventur, ut anni multi do elaustralibua viria, o solitarii et hujusmodi. Si quoquo in steria facito est consideraro. at et peccatum in aliquo in vitio, ut ino qui hujus vel illius potentiae non si aliquatamon grandi ausa intorvenient ad iram vel ira- eundiam ommovatur. Si igitur vixi in Mur- eorruptione, eerat vero in voluntat eousiatunt ae
par hoo vina ex maxima parte ex nomplexiona tali
149쪽
vo tali habent inesso. Undo et earnalia voeantur.
Sunt enim quaedam, quae tantum animae unt, ut lauperbia, invidia et cetera. Peccatum nihil os aliud, quam ipsa ulpa, quae ut stendimus in multis si novitio potest esse. Est autem ulpa nihil aliud, quam eontemtus creatoris, quod est, dum o volumus contra conscientiam, quod ei displicero scimus et ab eo esse prohibitum, vel nolumus, quod si seimus placero et ab eo esse preseceptum. Undo ne in pueri nec in naturaliter stultia, quia nihil ontra acientiam agunt, liqua culpa esse deprehenditur. Notandum vero si quod translativo ipsa poena peceatum dieitur, ut eum dieitur: Dous dimittit ei peceatum, id est, poenam Reternam relaxat. Horum peccatorum alia sunt Venialia, alia mortalia. Veniale dieitur, quod per se ad damnationem non aufficit, quale est omne illud, quod dum fiememoria non occurrit, quod Deo displiceat. eo tamen potest diei, quod contra conscientiam non ait, is enim uno a memoria sejunctum sit, tamendum ad memoriam reducimus ex conscientia non
probamus. Ortias vero illud secatum, quod solum ad mortem aufficiens est, ut est mno illud, quod ontra eonaeientiam ex animi deliberationale patratur. Quantumeunque igitur, ut ni Augustinus, in o lavo ait peemium dum placet et ex industria perpetratur, mortias si uuantumcumquo autem si gravo dum displiceat et x animi doliberation non fiat, veniat eat. Horum mortalium os aliud erim inale, aliud non criminia sat illud, quod nota-hium et infamam reddit personam Criminal est, quod ea nee attono dignisaimum et sunt maxima
150쪽
eriminalia in aperta eonsuetudino et fratrum eo ruptione. Unde, qui tales sunt, quod crimino aliquo notabiles sunt, a communione celasiae, nisi xsaipiscere velint, reseeantur. Est autem talo quodlibet, ut ebrietas, rapacitas et cetera, dum in promtust onauetudine habentur. Otandum igitur videtur, quod peccatum Adae, etsi mortalo fuerit, non tamen eriminato fuit. Cum enim Outra eo cientiam vetitum appeteret, aciebat enim hoc ellamvetitum, mortalo fuit. Cum ver hoc Ex eonsuetudino non haberet, immo tamquam invitus hoc ageret, putans, sis per Poenitentiam satiataeero osso et ideo uxori morem gerere voluit, eriminal non fuit. Constat igitur, nonnullo multo gravius peccare, quum Adam peccaverit, sed ideo illud primum oceatum tam graviter Deus punire voluit, ut sibi poceatum displi-eor ostenderet et ut horrorem paeeandi omnibus posteria incuteret.
Viso do virtutibus et vitiis, data etiam difforontia inter peccata et vitia, inter ipsa quoque peccata diversitate Oatensa, do meritia ubi onaiatant, amodoxotinquitur videndum. Quemadmodum igitur omnBpeecatum in sola voluntato confiniit, at et meritum. Μεritum autem nihi aliud eat, quam id quod bona voluntato moremur, id est, vita aeterna, quam quin diversis voluntatibua boni meremur, ocundum quRaaiolla a tolla diffset ibi in claritato, do divoma et plura merita voeitamus. Dicitur etiam meritum ista boua voluntas, qua maremur. Muod autem me-