장음표시 사용
231쪽
non tamen rationibus persiuasium essejudico, ut libro de humana mente docuimus, uta que ipsi ut aliquando vehiculo, quando que non. Verum qui nexum animaevi corporis naturalem esse ponimus ac necessiarium tam animam, quam corpus sub fato este, neq; inde se posse eximere, allerendum censemus Si enim anima sese eximere possiet actione a que essentia,aliquando posset sua virtute ut sistere,ac esse citra corpus. Quod si sua vi sine corpore subsistere haud potest,nec absq; co poris actionibus erit. Et quamvis intellectio sit facultas non organica, tamen, ut alias declaravimus, nequit esse line corpore, licet nulla actio corporea cum intellectione communicet, nihilominus indiget anima sensu corporeq; ad intellectionem producendam: quod nihil sit apud intellectum, quod prius non fuerit in sensu.
Chrasippi de fato sententia. C A p. XVI porro Chrysippus longe aliter quam supe
riores urn in perpretatur, quippe apud eum est senes causarum, quae evitari non potest censetque omnia necessario evenire adeo, ut quicquid homo agat, a primae causae
motu, coelo definiatur. Inquit taeterea ni-
232쪽
hil differre a providentia 4 quae a fato sutic
a providentia fieri: licet ebullierant, udout est Dei voluntas, dicitur providentia, ut vero est in causis, appellatur, estq; , ut paulo anxe diximus,inevitabile. Ut hinc trium parcarum nomen,quae ita apud latinosim Ante rii' ut
Gr c loquantur sumptum putes.Cum enim satum sit ejusmodi,ut evitari nullo pacto D s dixerunt parcas, qudd nemini parcant, esse i sorores. Quarum prima λαχ'm
λαγχαν r, quod scilicet sorte eveniat, nuncupatur: alteraverδατροπω, qudiverti minime possit: tertia λω , Obd ordinate omnia teneat: cui opinionici stipulatur poeta in ratione non caret Homerus enim inquit: Non est qui fixasparcarum apertere lages
Mortalis nemo fugiet decretaserorum; improbus amprobus debersua corpora morti. Idem Ovidius quoq; persuadet,cum ait: a sola in sperabilesarum, Nata moverepotes. Virgilius: Manent immota tuorumsuta tibi Malibi: Desinefata Deum sectis rare precando.
Sunt rationes quae id comprobant. Primum naturalia movent, quia moventur,&movent eat tione,qua moventur, sed necei-sario moventur, quare ea quoque necessica
233쪽
t movent, alioqui moverent,ri aliquando non moverenturiatque ita omnia essent cau-1ata,non autem cause Quod hinc perspicuuevadit nam id quod movetur,&motu movet. materia est. Adhaec Deus necessiarib aetiti ergo
μμ 'ςς it Do sequuntur. Antecedens pud Philosophos consessium est illatio vero probatur Deus agit propter finem, non inu,
sed effectum, quem aut producit, atq; ita sim effectus necessario producitur aut non producit,&frustratur fine Preterea omnium
erictus per se nisi priepediatur necessario producituriat omnis effectus, qui non impeditur, est effectus per se: ergo omnis effectus necessari producitur Major propositio pa- in o confirmatur hoc pacto esto
aliquis effectus contingens, varius, putatim ventio thesauri, qui est effectus per accidens , nempe fodientis, hic tamen est perseenectus causarum concurrentium.Siquidemtia duae cauis, nimiri fodiens in hoc loco de deponens thesauru, causae sunt quare thesaurus veniatur, neq; ejus inventio impediri potest quia causis positis, tanu quas effectus
sint cosecuti,necessarii seauitur effectus. --
de concludas, si omnis effectus est per se culi impediri nequit,ob illia cocursum necessariuomninδ est,utis necessari eveniat. Deinde est hie effectus,ne e thesauri invetioifortui-
234쪽
ius: aut crit apud Deum fortuitus, aut non. si illud concedas erunt quae non subjicientur Dei providentiae, sin est effectus per se, quoad Deuna: erit quoq; per se, quoad omnes alias causas. Quare palam erit quouiam Deus agit mediante cCelo, coetum verb, cum latcaula universalis debet ut effectum prod cat, habere calliam particularem patet in- ouam, hunc esse per se Dei est ectum, quolibam non est sortuitus. Quocirca si eum Deus sibi er se proponit,movet per se ad eum pro ducendum. Propterea per se quoque invenit media quae per se ad eum moventur alioqui fieri pollet, ut Deus frustraretur Media posero sunt causae quae Deum atque effectum in termediae intercedunt. Quare omnes illae causa per se sibi proponulat eum effectum. Deniq; omnes opiniones Philosophorum,
qui eventum, quem passim vocamus contingentiam, conferunt in materiam de liberta tem, in voluntatem coaruent nam inihil horum reperietur, omniaq; ita fient necellarid. Antecedens declaratu es quoniam voluntas
necessirio sequitur intellectum, atq; iccirco est necessaria quare patet, lubrintellectus sit causa naturalis,d agat necessario, volun- tas vero est comes intellectus,perinde ut umbra corporis, ut docet Averr. . primae Philosophiae, om. s. ergo necessaria est. Denuque
235쪽
que quoniam materia est causa monstri, verbi gratia hominis bicipitis, copia materiae erit agens, quae si ponitur agensmecellario sequetur effectus is, quare non erit contingens crarus, sed per se. Atq; hactenus de Chrysippi sententia.
uid sit controversum ac dubium C si ij cito,
A VII. ARistoteles, Plato, caeterique sere omnes Philosophi hanc Chrysippi sententiam
detestantur, ac primis Arist. qui lib. de interpretatione eam ad manifestissimum deducit incommodum si, inquit, omnia ex necessitate fiunt, nihil opus est aut consultare, aut res agendas aggredi contra tamen seri videmus, futura a plurimis prospiciuntur, ut videre quoque est apud eundem sexto prima Philosophiae. Quin&Homerus eam increpat, dum primae Odys ait: accusant sali superos, ulti, queruntur Mortales, etenim nostrorum causa malorum Nossium:M, O sua quas magi vecordia dit, Ad haec, quid est aut Socratis exemplo vulgatius, quo ostendas omnia non fieri necesssitate quippe in quo tantum Philos ut ingenium naturamq; mutarit, atq; ab iis vitiis,
236쪽
in quae suapte natura erat propensiissimus, avocarit Aut quid canibus illis Lycurgi popularius,in quibus institutio id alterii sequi coe- git, quod alter sugeret 3 Deinde, illi ipsi, qui
hanc opinionem tutantur, invitia declamat, ad bonos mores hortantur, eontuliant, laudant, sevictissim laudantur; multaq; in eos nere scribunt, quae quis, quaeso, libertatis signa esse negaveris Praeterea si omnia fierent natura, nulla esset vel laus,vel vituperium: mali juxta ac bonus nasceretur. Et cum A rist Physici 1 omnes tres ob rationes malos
evadere contendant, ob naturam scilicet, rationem, ac consuetudinem una tantum esset ponenda causa Huc accedit, quod Bardes anes
scribat apud Gallosjam olim inolevisse usum nefandum', quo pueri publice nubebant neque aliqua lege notabantur. Fieri profectδnon poterat, ut omnes Galli florente jam aetate, Venerem&Mercurium, in domo Martis: Saturni, terminos accidentarios haberent, potissimum cum Galli id in primis detestentur in praesentia in eos qui ejusmodi notantur flagitio gravissima ignominia plectant. Suntri rationes Petri Pomponatii, qui hanc sententiam mordicus defendit lib. suo de Fato Verum nos in nostro ejusdem argu menti libello eis abunde satisfecimus quas si
quis postulat, inde petat licebit. iud
237쪽
ta uia entiatinis de Fato. A p. XVIII.
colaus Peripateticus, eo libro, qui de
L mundo falso Arist. ascribitur, multa de Fati nomine adfert. Verum ego de nomine parum sollicitus, dico duas este innobis causas, propter quas hae indifferentia dcindeterminationes proveniant. Unam, quae vere est in nobis,atq; in nostra potestate, quae est ratio ac intellectus, ut in libro nostro, An homo bonus vel malus volens fiat, diximus: alteram, quae est materia, quam primam nominamus, a cujus indeterminationes ut Aristoteles quarto de generatione animalium, loco sepius a me citato, docet ea quae temere fortuito ac casu fiunt, ortu tur. Non tame datur at siessiciens indifferentiae, cum non reperiatur agens aequale, ut supra docuimus. Adhaec scire licet, quod illa quae raro eveniunt,sua natu a sunt apta nata impediri,ut in pluribus,attamen non impediuntur nececsario, neq; ob alia causam, nisi quod materia sua indeterminatione possit formas quae impediunt recipere a cauus in determinatis; quequamvis vocentur per accidens esticientes. tamen ad nullam causam certam reduciqueunt, que: hunc effectum fortuitu per se inten-
238쪽
dat. Quin ad hunc effectum producendum hic cautarum nexus hunc effectum per se haudquaquam sibi proponit Puta, si quis fodiens terram , ut plantet aliquid, inveniret thesaurum, thesaurus inventus est, non obfossionern , neq; ob plantam, quam sibi proposuerat, neq; ob aliquam stellarum configurationem sed hae cause, nempe fodere te ram .plantare, ad thesauri inventionem convenerunt per accidens. Neq; dici 'otest conventum stellarum suisse perae cautam, ut mathematici conantur demonstrare quoniuam necessie esset qu bd aliqua causa particula ris, ab ejusmodi stellarum coitu, ad hunc effectum producendum, nempe ad thesaurum invenie lum, per se mota fuisset Verum con ventus stellarum nullam cauam particulare cujuspiam effectus sibi proponit, quoniam cum stellae sint causa universales, particula rem effectum natura sibi primum non proponunt. Siquidem universales cause per se universalium effectuum sunt causae. Inventio autem thesauri, cum sit particularis effectus, nec Tario habet causam particularem, quae redigi ad causam universalem, nisi multis mediis nequit Quarei causa universali non depromitur perseeste ius particularis. Neque
fides adhibenda est praestigiatoribus, qui in singularibus se sutura praedicere posse profi
239쪽
tentur, eamque artem simulant, qua simplicibus animis imponant, quod Alexander quoq; monet secundo de anima. Quare ut quid sentiendum sit, pateat, primum videndum est in quibus sit fatum in aeternis quippe,iisq; quae semper eodem se habent modo, ac uniformi motu cientur, ceu in coelestibus, nullo pacto ratio fati admittenda est: sed nec in mathematicis adjungenda est fati ratio, naquod triangulo sint tres anguli, duobus rectis e quales, nec exsato, neq; ex causa fatali id habet. Quin nec in naturalibus fato locus est, quae ordinatam certamq; generationem obtinent ea nanq; extra fatum omnino posita sunt, non enim sol fato in hyberno aut aestivo solstitio vertatur. Quare fateamur necesse est, fatum in rebus generationi corrupti
oni subjectis, qua possunt ad opposta ferri,
reperiri Proinde in natura , non autem in arte fatum versatur, qua igitur ex arte ac proinposito fiunt, ex fato eximenda sunt, atque ea lato fieri dicimus, quamn nostro non sunt arbitrio, sed natura. Igitur ut in pluribus, Que- admodum 'aquae natura fiunt, non autem necessari fiunt, ea quae fato eveniunt, it praeter naturam sunt quae fiunt raro cita&quae fiunt fato. Itaque quae casu fiunt amare-ria extra fatum sunt, udda nulla causa certa
determinata fiant. Fatum ergo quamvis
240쪽
secundum Alexandriamin Aristotelem primo Meteororii,& quinto physica auscultationis,fit natura tamen sim dico fatum, significo determinationem legem, quae est in pluribus cum ver,dico naturam, significo
causam, a qua actiones proficiscuntur quare distinguitur fatu a natura ratione casus, por-rd, cum sint extra naturam, sunt extra satum, εο nulla causa esliciente determinata proveniunt. Quere fortasse an Deus,quae sunt preι- ter satum maturam, cognostat nam si cognoscit, sunt determinata &certa, quod in divina notitia nihil sit incerti. Sin minus cognoscit,quaedam Deum subterfugere ac latere videntur. Sed huic Alexander satisfacit in quiens, Deum ea illo modo cognoscere quo fiunt, ac sunt. Si fiunt casu, ea quae fieri os sunt cognoscit, novitque casu fieri ubi facta sunt. Melius enim est ita sentire cum eo quod sensius confirmat, quam quod inanis ratio.Qubdsi objicies, Deum determinate cognoscere at si ita novisset, ut asserimus, scientia Dei falli posset, essetq; contingens. Respondendum rursus puto,qubd Deus eodem modo cognoscat res, quo sunt ac fiunt. Sisimi possibiles, antequa fiant,cognoscit eas ut possibiles,&ut fieri queunr. ubdsiterum miles, si Deus cognoscit res ut possibiles,scientiat ei variaretur,neq; esset stabilis. Dicemus, divi