장음표시 사용
201쪽
Derelin natur. Liber II. Is nitatem faciunt. Itaq; no uniformiter res r capiunt miliarius a coelo, atq; ejus rei causa est materia, propter suam α αν. inde terminatione,de qua supra Atis super i jam loquuti sumus nam materia provenit, qud res naturales sint in pluribus, io semper, sitq; in illis fortuna, temeritas, ac contingentia, quemadmodii sexto primae Philosophice monuit quoq; Arist. Habes ergo, quomodo in no mundo sensibili omnia a coelo, ut causa universiali, finemri perfectionem siuam adipiscantur semperq; hic mundus sensibilis,
cundum partes generetur, non tamen secundum totum, quod careat cotrario, totaq; sua materia constet, ob quam etiam unum est, ut
statuit Philosophus primo de coelo. Est, unucceium ac unus princeps:qudioptima entiudispositio unum principium requirat. Neq; fas est dicere, coelum in meliorem statum potuisse commutari. Quin etiam confitendum est, intelligentias ac Deum per celum providere huic mundo inferiori: quod ipse in suis partibus, qua providentia opus habent, sensibilibus mutationibus sit obnoxius Coelum verb, hoc est corpus orbiculare, non habete opus, qudd uno eodemque modo semper se habeat: nullaque in eo accidit temeritas quod materiae expers sit, quae, ut diximus temeritatis est causa. Est ergo coelum medi-
202쪽
uit quoddam corpus, quo inseta superis noctuntur, a quo omnis inferior virtus depε dec Verum respectu aliquorum,utputa quarundam clementorurn affectionum, quas in libro Meteor alias enarravimus , est caua harilaulatis hoc est,est proxima Mimmediata et siciens causa a tolliis mundi sensibili, est causa universalis, quoniam sol homo
generat hominem, ut docetur secundo Pny-ἶcorum Concurrit Mad generationem muscarum, vesparum apum, plantarum, ceu artifex intercedente instrumento, quemadmodum in particularibus generationibus e plicabitur. . Sed lilaeniergunt non rnogicae dissicultates , primum, unde sumamus necessitaterii: deinde, quare dicimus contingentia carere causa determinata, si e materia exoriuntur:
deniq; quae sint quae subjiciantur fato, quaeq; sit generatio fatalibus. Quibus ut satisfiat, scire licet,res quae natura constant, haud uno se habent modo : quae Iam enim simplices,alia compositae sunt simplices ab utraque a tione sunt, quorum necessitas uniformis est, eodemque se habet modo non secus quam esse: rebus vero compositis necessitas quiduinest per suas causas, non tamen efficientes, quod praepediri possint. Atque iccirco in rebus naturalibus demonstrationes a causis ese ficiει
203쪽
Dere natur Liber II. Is scientibus ad suos effecstus non sunt potissimae, quod offectus impediri queant ob materiae in determinationem, quo varias multiplicesque formas recipere potest. Porro aurem necessitas quue a materia oritur Philosophisyppellatur necessitas simplicti et nullam liam ob rationem , nisi quod est rerum naturalium a m teria oriatur. Neque aliter asserere potuerunt quiui non agnoverint a Lam substantiam, praetor materiam. At necesiit s, quae proficiscitur a forma&fine,iis nuncupλ- tu nςcessitas suppositionis, qudo enim res naturalis in motu sit id, ut Aristoteles quinto de generatione animalium testatues formaver finis, ut jam antea ex primo de genς- ratione dicturi fuit, eadem fere subeant rationem ciccirco qua cunque nocessita a forma ac fine sumitur, ex suppositione nomin tur, nam quod dentes anteriores sunt acutiores,non a materia su menda est ratio, sed ad Opzre, quia incidunt haec enim est utilitas e finis , cujus gratia dentes anteriores ejuLmodi figuram sunt brtiti, atque ea propter ab opere cui ne sumenda est necessitatis ratio Quamobrem materia ob id est talis, quia destinatura talem formam, atq; iccirco optime dixit Alexander,quod ab illo primo de anima Averro es quoq; mut datur, qudim ς bracervi differant a membris leonis: luonia anima differt ab anima. Hae
204쪽
Hac sane via dirimitur controversia, qua dubitari solet, an distinctio forma sequatur distinctionem materiae, an e converse. Nam cum forma obtineat rationem finis, satius est dicere, quδd distinctio formae sit causa distinctionis materiae, ut habet Averroes secundo de anima licet materia, id est pars materialis sit lignum distinctionis formae. Quare conclusit Averroes octavo Physicorum 'ubdit homo generaretur ex terra esset aequivoce homo, quia alia forma ascisceret. Habes igitur, quod tota necessitas, tota 1 distinctio sita forma, ut destinatur ad opus, non autem a materia pii m , quemadmodum antiqui se, serunt, persuasi nullam esse substantiam nisi materiam veluti supra monuimus,4 Aristoteles septimo atque octavo primae Philos , phiae docet. Quibus sic declaratis, patere puto,qubd ab omnibus causis sumi possit necessitas attamen a forma, ut finis est,capitur necessitas ex suppositione , ex materia ver simpliciter Porrb hic locus expostere videtur, ut expendamus, num pluvia, quae pluit sub Cane,que: nullam habet necessitatem, 'ue hyem ut frumentum putrescat, sit propter aliquem finem Duobus modis videtur hic responde
re simplicius, primum , quod pluvia nequeb cime, neq; aestate sibi proponat frumenti
205쪽
utredinem sed hoc evenit casu, haud aliter quam monstra insequantur actionem naturae raro enim insequitur pluviam putredo. Deinde inquit, quod etsi natura videatur hoc casu facere, tamen Deus, qui est natura superior, utitur natura, ut cuncta pro ure aequo dirigat. Verum haec secunda respondendi via videri possit astruere, quod Deus cognoscat particularia, cu)us oppositu alibi docuimus. micendum igitur puto, quod hyeme pluvia iuri non generetur temere, verum ob id ut humida gignantur: at aestate fit a casu, quod tunc . nulla sit intentio generandi humida, sed potius sicca licet materia ob suam in determi- nationem possit aliam formam recipere. Et quamvis ex ejusmodi pluvia quaedam in universo oriatur perfectio attamen ea non est asscribenda alicui causa per se nam quemad-l. - modum dixit Hippocrates secunda sectiones Aphorismorii, his quae non ex ratione levant, non oportet sidere, neq; multum formidarumala, quae praeter rationem eveniunt, pluri L maenim taliu stabilia non sunt,neq; multum durare permanere cosuevere lic neq; lau- dandus est effectus bonus, cujus causa est fortuita, quomodo Avicenna quoq; ait, rectum ab errore non laudari.Quδd si quaeras an Deus sibi proponat intelligat frumenti gene- rati-
206쪽
rationem aut corruptionem equidem censu rim Christiano veritatem rei agnoscenti ita esse asserendum verum Philosophus na-xurae estigia intuitus id negabit,dicetque ge necationum pluviae illa aliud spectare prae ter incrementum generationemque humi Ebrum, ad quar,cu curto tempore iant, quod sequaetur frumenti incrementum hoc fit per accidens. At agricola, qui natura ministranseam insequitur, committit terra semen eo tempore quo utplurimum fiunt putredines. regeneratio frumeti est propositum r-tiacis, non autem naturae sed ejus qui natu- di politiones observat, cognoscit, o ad ejus rationem frumentum ex arte disponit. Proinde non putarem ego posteriorem sim, plici rei pol conem esse peripateti ni,
veram, sed artificem per se, non autem natu
ram ut Deum spectare, ibi proponere
frumenti generationem Verum effert se russis satis commodus di Pitandi locus utrum monstra fiat intenta n tura ita enim j in loquimur. Quidam seui ru ut, intenta quidem'. natura,sed universati, non autem particularimam quod hic filius, se guitur, habeat sex digitos, haudquaquai: hi propositi generans pater, sed natur universialis. Quod profecto dictum falsis p um 4. Inquit, in Aristoteles quinto de
207쪽
ro generatione animalium, quae non sunt ope a la , vel naturae communia, vel generi ingua lorum propria, horum nullum alicujus gsa tia aut est, aut fit, sed monstra, nec sunt natu- ne communia, nec alicui generi propria: Igitur sint praeter naturae tam universalis quam particularis intentionem. Deinde etsi id tri-Duatur materiae, quod propter suam in determinationem idemciat, quemadmodum caetera naturalia ipsi assicribuntur , non tamen naturae asscribitur. Morbus quidem sanitas conveniunt animalibus, morbus equitur naturam materiae, sanitas formae est comes non tamen morbum absolute dicemus
natur lena , nisi cum conditione. Porrci ii avibus frequenti sunt monstra, ceu in gal linis videre ei, verum id accidit ob partus frequentiam ac multitudinem. Ex his liquet, quo pacto in rebus naturalibus necessitas sit e sine petenda cumque finis sit gratia cujus omnia fiunt, ab opere sumen tu partium animalium ac plantarum tum qualitates, tum quantitates quod in artibus quoque, ut septimo Politicorum declaravit Aristoteles, locum habet navis enim non fit
tam exigua, ut ventorum undarumve impe tu sustinere nequeat nec adeo magna, ut gi
bernari non possit,qualis esset si longitudine
208쪽
ii fines, certaeq; rerum magnitudines, quod destinentur operi. Et quanquam materia est divisionis lubiectu iam propter quantitatem,
ut deputatur, tamen formis, per quas composita naturalia actiones suas obeunt, habet terminum quantitatis qualitatisque ibi praescriptum, ut alias,quando de augmento dii-
Ou ire si quando exceditur limes ac terminus magnitudinisi qualitatis, id sit praeter
naturae tentum, quae est in rebus ordo ac mensura nihil enim in natura est inordinatum, ut docetAristoteles octavo Physicorum. Ratio porro termini est a forma, ut in determinationis a materia, veluti supra quoq; ab unde explicuimus. Verum in dubium vertiatur,num quae fiunt casu, fiant a certa definitaque causa, cum dicamus ea sequi natura materiae, Z quae habent certam causam materialem habent quoque essicientem: nam, ut inquit Plato, nullus est effectus, quem non precedit aliqua legitima caula. Solet Dr terea quaeri, an detur agens aequale quod sua natura non magis unum oppositum, quam alteruagat. Quare ut haec explicentur, prius videndum est quid sit casus, quidve fortuna nam haec caulas quidem esse hominum consensus satis edocet: idq; experientia quoq; docet, verum quo pacto inter se distinguantur, non
209쪽
ita evivis patet: quoniam casus&fortuna inter causas, nonnunquam inter effectus recensentur, ut proprie nihil aliud sit nisi habitudo quaedam causae ad effectum non m tentum,iccirc de utroqis de causa inquam cde effectu, dicedum est. Cumq; docuerimus, aquatuor esse causarum genera, primum in spiciendum venit ad quod cause genus rese- rantur. Profecto non reponentur in materia,
quandoquidem fortuna non suboicitur neq; a figuratur, nam no est ipsa subjectum effectus
fortuiti, neq; casus temere evenietis, ceu pars: esset enim necessaria, essetque pars effectus. Neque est forma, quoniam per formam res sunt necessarib, quδd sit rei pars ac substantia. Ad haec, non est causa ut finis, nam finis is di citur cujus gratia agens operatur, iropter
quem materia movetur. Sed causa haudquaqua fortunae, aut fortuit effectus gratia movet: nam fortuna, etsi pro causa accipiatur,tamen non proponit neque intendit eirectum productum, neque motor effectum ejusmodi fortuitum tanquam scopum spectat. Relinquitur ergo, ut si fortuna pro causa habenda sit, reducatur ad causam efficientem.Cqt rum cum causa efficiens per se appelletur ars, electio, natura , ac Deus causaver,per accidens sub qua fortuna ab Aristot. collocatur necessario reduci debeat ad aliquam earum,
210쪽
quae per se dicuntur, deserti debeat, causa per se ea est, quae sua natura, suaque propensionς
agit id quod intendit Messicit, ceu Medicus, qui sanitatem sibi tanquam scopum proponit, ejus per se causa est Qubd si cotingat eis dicum Musicum quoque esse, ut Muticus per
accidens sanabit nam id, sanare inquam, Medico per se competebat ita se res habet etiam in effectu: nam aeger ut aeger sanat ur, qudd si eveniat, aegrum esse Musicum cum accidere possit naturae Musici ut aegrotet sanitas ipsi ut Musico, erit accidentaria. Porro cumrortuna neque inter causas, nec inter essectus
per se recenseri possit quoniam cause essectusq; per se certa determinataq; sunt: fortuna vero, sive pro causa,sive pro effectu accipias, indefinita incertaque est, cujus nodi sunt illa quae per accid iis fiunt, fortuna igitur inter causas per accidens numeranda est. Caeterum cum omnis causa per accidens sit alicujus cause per se accidens si fortuna inter caulas locum habere debet, inter eas quae ex electione e proposito vel arte agunt, reponen ἰ avidetur. Quare fortuna causa erit voluntaria, quae finem quem sibi proposuerat, non ait equitur.
Proinde qui agunt l, appetitia: volunt , tecum fine suo frustrantur, quem proposue-Iam,vialium ternei consequuntur, aut producunt.