장음표시 사용
151쪽
quietem . Resp. negando conseq. saepe enim solemus definire substantialia, & eia fetialia per suas proprietates nobis magis notas, maximε cum physicus omnia consideret sub ratione motus. Uel dicas,quod natura non definitur per accidens, sed peresse principium radicate accidentis , scilicet per eme principium motus, &c. 7. Obij cies a. nam caeIum habet naturam , & tamen non habet principium quietis, imo neque motus, cum moueatur ab extrinseca intelligentia, qua ratione dicitur quod quies post diem iudicij erit sibi
connaturalis,quia utrumque potest sibi accidere . Respondent aliqui cum Piceol hic tex. 3. post aliquos interpretes graecos, quod Arist. solum definiuit naturam corporum corruptibilium , quia nondum erat cognitum quid de celo dicendum esset. Potest tamen dicta definitio accommoda ii celo, si tollatur illa particula quietis. Dficit enim ad naturam in genere si sit principium motus ; quod autem ita sit intelligenda ea definitio colligitur ex viti textu primi libri, ubi dicit se velle in posterum
disputare de physicis , & corruptibilibus
formis, ubi videtur excludere coelum .
8. Respondent alij eum Themistio,
quod natura celi non excludatur ab hac definitione, quia Arist. videtur includere somne corpus , quod artificiatum noris est, ut patet ex tex. I. 92. Caelum autem non est artificiatum; tum quia cum saepe Arist. doceat coelum habere naturam, &nulli bi tradat aliam naturae definitionem , oportet dicere quod haec conueniat c Io.Quare dicunt isti, quod illa particula crdum dicitur motus, or quietis, sumi debeat disiunctive, ut sit sensus vel motus , vel quieιis, ut alterum sufficiat ad naturam; si-euti anima definitur ab eodem Arist. in
sensu disiunctivo, dum dicit quod est primum principium quo vivimus, sentimus,& intelligimus, nam ad animam sufficiunt particulae priores. Confirmari potest liaec explicatio ratem Io. - Ia. ubi Arist. illam definitionem applicans materiae, & formae reliquit illam particulam quietis, ac pruinde accipit illas particulas disiunctive.Hanc responsionem sequuntur N. Complut. hoc
Ioeo post D.Thomam, unde planus sensus est,quod natura in aliquibus est principi a motus, & quietis, in aliquibus solius m tus, ut in coelis, &in alijs solius quietis,
ut in cito empureo , Se toto terrae globo. Nota tamen quod motus, & quies in dicta definitione non sunt contraria sicut motus,& quies violenta, sed sunt effectus procedentes intrinsece ab eadem natura , unus post alium, prius motus, secundo quies.
lapidi moueri deorsum, & igni sersum,ita naturale est eidem igni calefacere , & soli illuminate ; sed haec sunt principia extrinseca motus, ergo male Arist. putauit nat ram esse solum principium intrinsecum. . Resp. quod ignis non est natura respectu calefactiouis, nec sol respectu illuminati nis, quia isti motus causantur in alio , licet dici possint secundum inclinationem naturae . Si enim semel natura possiet eme s. principium motus in alto,etiam Deus posset dici natura physice eum causet motu Sphysicos; similiter intelligentiae ob eanderationem potant dici natura respectu m tuum physicorum quos causant in corporibus t etiam accidentia,& artes possent dici natura, cum aliquos motus causant in salio. Praeterea natura debet esse principia motus naturalis, prout distinguitur a violento , efficiens autem extrinsecum , ut sienon est magis principium motus naturalis quam violenti. Igitur dicitur esse naturale igni, v. g. calefacere , non quia haec operatio sit a natura, ut natura est , sed quia est a causa naturali operante sine miraculo, sed per proprias vires. io. Obijcies . Angeli mouentur,&quiescunt, ergo illis conuenit definitio naturae . Resp. negando consseq. non enim
mouentur motu sensibili per quem aliquis Ioeus Angelis debitus occupetum, sed conuenit illis aliquis motus incognitus Aristoteli, scilicet ratione operationis. M uent quidem cglos per intimam quandam praesentiam, & ut formae quaedam assistentes, non informantes. II. Obij cies s. nam effectuum conistrariorumciunt causae contrariae ex Arist.a
de gener. tex. 6. sed motus, & quies sunt
152쪽
In lib. i. physicor. ubi agitur potissime de natura. 129
contraria , quies enim est priuatio motus, ergo eadem natura non potest esse princia pium utriusque . Tum quia cum quies si e priuatio non videtur quomodo natura dicatur esse principium priuationis. Resp. duplicem esse quietem , unam in terminon quo ut cum lapis quiescit detentus in aere, & alia in termino ad quom ut cum idem lapis quiescit in suo loco naturali. Prima quies non est a natura, bene tamen secunda. Rursus haec secunda quies potest considerari duplici ter, primo absolute ut priuatio est, & hoc modo uniuersaliter loquendo non est intenta a natura, quae per se in- aliquod bonu tedit.Secundo ut est coniuncta cum forma aliqua sub qua res naturaliter quiescit, & ad quam naturaliter mouetur, sicut est locus naturalis respectu lapidis ,& ista quies significat permanentia in aliquo loco naturali, & de ista intelligitur definitio . Vnde dictum Arist. intelligi debet cum multis circumstantijs. Est tamen uni nersaliter verum in contrarijs positi uis, & in causis per se ordinatis ad unu, ct consideratis sub una, eademque ratione,& ita calor qui calefacit, non potest per se
frigefacere, neque grauitas mouere sursum, &c. At vero motus, & quies non opis
ponuntur nisi priuatiue , neque dici posisunt effectus contrarii; quies enim natura in liter est connexa cum motu , & consequitur ad illum ut terminus proprius, di sic potius habent rationem unius effectus qua
contrariorum, cum enim calefictio usi. sit
ad eatorem,id quod est causa calefactionis, est etia causa caloris, & hoc modo natura est causa motus,ist quietis quasi unius effe
r a. Obiicies 6. nam Aristoteles 8.- .aetex.17. multis probat nihil moueri a se ipso nisi sit animatum ; ergo nullum compus inanime habet naturam . Resp.Arist
telem ibi solum loqui de principio effici c-
te, atque ita licet res inanimatae non haberent in se principium efficiens sui motus, dummodo haberent principium passivum,
adhuc haberent naturam, nam principium pastiuum cui connaturaliter debetur aliquis motus est etiam natura eius in quo
est, qua ratione dicemus suo loco, & iam se. Gabr. P0sca.
innuimus coelum habere naturam . Tamen falsum est elementa v.g. non habere
in se ullum principium activum sui motus,
uando enim terra descendit ex aere , sine ubio aliquo modo mouetur a se efficienter proxime, licet radicaliter moueatur a generante. Solum ergo voluit Aristoteles
quod elementa, & alia huiusmodi non habeant tale principium quo possint inchoare motum ,& si stere quando voluerint, de ita non habere absolute primum principiusui motus, sed a generante; sicuti animantia quae per apprehensionem δε appetitionem primo se determinant ad suos motus,& possimia motu cessare, nec habent locum in quo cessent; hoc enim pacto elementa dicuntur moueri a generante tanquam a primo determinativo, quatenus posuit in illis talem virtutem, di determinationem, ut si reperiantur extra suum Io eum, & non sint impedita, eontinuo m uentur ad illum , nec cessare possunt d nec perueniant ad illum. Dicuntur etiam
huiusmodi corpora moueri per accidens Aremouente prohibens; ille vero qui remouet impedimetum propter quod lapis v.ν non descendebat, relinquit lapidem suae
naturae ut moueatur deorsum in ita dicitur mouere lapidem per accidens . Mouentur
ergo elementa aliquo modo a se ipsis es istiue , quod dici solet principium effieiens
per emanatione quatenus talis motus naturaliter consequitur ad naturas element
rum I absolute tamen principium efficiem est generans, de qua re magis suo loco. r 3. Obiicies 7. Natura debet e
principium motus naturalis, idest conuenientis ,& perficientis id in quo ipsa est , sed multi motus a principio intrinseco sunt violenti, & indebiti rei in qua sunt;
ergo non omne principium intrinsecum, est natura. Minor pater in animantibus, cum enim homo mouet se sursum defatigatur, & ille motus est illi violentus, di tamen est a principio intrinseco. Item si cadat ex turri motus ille est etiam contrarius S tamen est a prineipio intrinseco. Item quando animal tristatur, aut dolet, aut aliquo modo se ipsum cruciat, vel etiam interficit, tales motus sunt violenti, & sunt 1
153쪽
principio intrinseco. Item aliquando mo-
oriuntur animalia naturaliter 'sine cause extrinseca , & huiusmodi alia: ergo, Sc.
quod sit principium alicuius motus naturalis, & debiti,etiam si concederemus poΩse essicere alios motus indebitos. Adhuc tamen dico naturam particularem,maxime vero formam nunqua esse per se principia alicuius motus omnino violenti illi in quo ipsa est . Motus namque omnino violentus est ille ex Arist. qui fit a principio extrinseco vim no conserente passb.Quare adprobationem minoris dicas, motum illum hominis ascendentis sursum non esse homini violentum , ut animal est, ut tradit Arist. 8.phs rex.27 sed esse violentum secundum quid, scilicet ratione corporis, quo est graue,nam quod animal moueatur secundum omnem partem est illi naturale . Item motus hominis cadentis deorsum si consideretur quatenus est motus deorsum absolute est homini naturalis ratione partis . Cum enim homo ratione corporis sit
quid graue sicut naturale est illi quiescere
in loco deorsum, ita etiam moueri deorsu; est tamen violentus propter excessum ve-
Iocitatis , di modum quo fit; ex illo enim sequitur attritio, & fractio corporis, quae est indebita animali; atque ita ille motus dicitur animali violentus. Ita dico de tri-
sitia, dolore ,& reliquis huiusmodi passionibus , quae secundum se consideratae maxime sunt animali naturales; sunt tamen aliquando violentae propter excessum , &per accidens. Item si animal se ipsum interficiat , vel proij ciendo in praeceps, vel per unam partem percutiendo alteram; hi motus ex se sunt naturales, ct naturaliter
debiti, sed animal indebite utitur suis potentiis, & se dicitur esse sibi ipsi violentum, quatenus sibi ipsi vim infert. Item
animantia dicuntur aliquando naturaliter inorit, non quia ipsorum natura sit principium effeteos corruptionis , sed quia non moriuntuI iper aliquam inani sestam violentiam, sie ut de veste dicitur,quod est naturaliter consumpta, quando non est per uim restilia,sed usu continuo attrita .Principium autem effciens illius corruptionis semper est aliquod agens contrarium, salistem cibus, & potus, qui continuo consumunt calidum,& humidum radicate donet non sufficiat ad vitam, & tunc animantia
dicuntur naturaliter mori. Quare corruptio semper est ab aliquo extrinseco I aris autem possit dici naturalis saltem respectu materiae,postea dicetur. Is . Obijcies 8. nam compositum iu stantiale non est natura, ut docet Arist. hic tex. .& tamen conuenit illi definitio naturae, est enim principium morus , & quietis eius in quo est; ergo, &c. Resp. concedendo maiorem, Sc negando minorem; natura namque debet esse principium ut quo, eius in quo est; compositum vero est principi u υι quod, seu quod denominatur mouere, & moueri. Eadem ratione suppositu, vel individuum non sunt natura,licet actiones dicantur esse suppositorum. Solet λquibusdam compositum dici natura natu
r6. Obijcies 9. nam generatio substantialis est motus valde naturalis. & tame , non est ab ullo principio intrinseco; ergo aliquis saltem motus naturalis non est a principio intrinseco. Antecedens probatur , nam quando est generatio ignis notis
est forma ignis, ae proinde non potest esse principium illius motus, nec potest esse a forma ligni, quia iste motus est illi si mpi, eiter violentus; neque est a materia ut patet, cum non sit nisi principium passuum tum quia manifestum est quod substanti vigenerans semper est aliquid extrinsecum . Resp. quod generatio substantialis non est
a natura ut natura particularis est, dicitur tamen motus naturalis, quia est 1 causis naturalibus, & quae maxime intendunt generare sibi simile . Et ratio est quia formnon est principium suae generationis, nisi tanquam finis, & terminus ad quem ἱ natura autem debet esse principium motus, antecedens motum, & in existendo in eo , quod mouetur, S sic prius debet constituere substantiam, quam. mouere illam ; an autem generatio dicatur naturalis materi , postea dicetur. Praeterea an naturae definitio sit essentialis, an descriptiua, videtur esse ementialis, cum non definiatur per
154쪽
in lib. 1. physicor. ubi agitur potissime de natura. I I I
motum, Se quietem, sed per principium
intrinsecuin,& essentiale motus, & quietis , constat ex dictis. S. 2. An materia prima sis natura.
i IT Ateria dupliciter considerari I A potest, quantum ad praesens . Primo secundum se ἰ in sua illa potentia
pura , & naturali, & remota , qua ratione est una negative . Secundo prout est determinata per hanc, vel illam formam,
qua ratione est una positiue , & facta est propria huius , vel illius compositi. t 8 Prima sententia est, quod materia primo modo considerata est natura hic ab Arist. definita. Sic sentire videtur Ia uellus his q. 6. & Perei rus hoc Ioco, qui qua-uis ex proseo no proponant hane difficultatem,tame eoru rationes hoc probat. Secunda sententia est, quod materia ut est determinata per formam sit natura . Sic Zabarella in lib. de nat. cap. 7. Piccol. hic rex. 3. de alij Tertia sententia absolute tenet, quod materia nullo modo est natura. 18 Nostra sententia duplici conclusione explicatur. Prima concI. Materia primo modo cosederata,seu absoluteo sicandam se, prout eis principium romotist mum,
cr potentia au omnia , non Gy proprie natu
ra hic ab Ariis. desinita ; poterit tamen dicinatura uniuersalis, o nullius propria. Ratio est, quia materia secundum se considerata eo modo potest dici natura quo est principium motus eius in quo est, &c. Sed materia secundum se considerata non est principium alicuius motus in particulari , sed rcspicit ut principium uniuersale omnem motum ; ergo non erit natura
particularis, sed uniuertatis. 19. Quod autem natura in uniuersali, & materia secundum se, & absolute nosterit hic ab Aristotele definita , ut Datura quaedam uniuersalis est, patet I. cx ipso Arist. I. de par .ca' I. ubi cum dixisset materiam esse naturam, & partinere ad
physicam, dicit quod materia est natura per formam , per quod significare voluit, quod materia non est natura nisi ut ad uata forma. Et s. meta I. cap. q. dicit quod
materia est natura quatenus est susceptiua formae, id est quatenus est determinabilis ab hac, vel illa forma. Et tex. II. huius lib. docet quod sicuti lignum antequam habeat formam artificiatam nihil dicitur
habere secundum artem ; ita materia antequam habeat formam particularem,n5 potest dici natura actu. Constat etiam ex definitione naturq,quod natura debeat esse principium motus eius in quo e I, Odic. Materia autem secundum se considerata in nullo inest actit, ergo ut sic non est natura. Tum quia natura debet esse principiti alicuius motus determinati,quod non potest competere materiae secundumsta.
2 o. Secunda concl. Materia non Itae I natura per formam, qua forma δει -- teria esse naturam in genere cutis formatis
sicut albedo dat parieti esse album, sed materia eis natura per formam tanquam per te' minum quendam , aut conditionem aliquam e qua materia no habet actu esse naturam;
scuti causa efficiens non eis actu efficiens μne Vproximasione, non ta en approximatio
dui illi formaliter vim effectivam . Haec
conci . nota est. Materia namque est natura per suam entitatem , non tamen est
actu natura nisi inteligatur posita sub albqua forma, substantiali, ratione cuius ita est propria huius compositi, ut no sit propria alterius. Tum quia forma non dat materiar ut sit principium passivum formaliter,sed solum determinat,ut in tali composito potius determinet ad hunc motum quam ad alium, & sic materia non est natura per formam, nisi determinatiue, non autem intrinsech, & sormaliter. 21. Sed obijcies r. Si materia secudum se considerata non esset natura, si
queretur quod nulla generatio substanti lis esset naturalis,sed violenta; sed hoc est falsum; ergo &c. Sequela probatur, nam quando ex ligno v.g. fit ignis , generatio
ignis sine dubio est violenta formae ligni;
si autem materia esset natura solu ut determinata per formam ligni, esset etiam violenta materiar ut est determinata per
formam ligni,& sic omnis generatio esset violenta . Resp. quod sine dubio nulli
generatio substantialis est a na tura, vi na-R a tura
155쪽
tura est, ut supra explicuimus. Potest tamen dici naturalis respectu materiae ut est natura uniuersalis, non autem particularis huius, vel illius ; neque hoc est in co- ueniens, ut patet. aa. Obijcies a. Materia prima praecise secundum se est primum principium motus eius in quo est, &c. ergo secunduse est natura hic definita ι neque obsta potest quod sit principium passivum,quia caelum non habet nisi principium pamuli
sui motus, dc tamen habet naturam. Re . negando antecedens; materia namque se- eundum se praecise non est principium alicuius motus naturalis; determinati &c. Neque est eadem ratio de caelo quod est principium motus particularis, & dete minati . 13. Obiicies 3. Si materia esset natura tantum ut est determinata per sorma, sequeretur solam formam esse naturam ,& sie in homine v. g. non esset duplex natura partialis, & una totalis ex illis composita, scilicet humanitas; hoc est falsum; ergo, &c. sequela probatur, nam ex eo
quod paries est albus per albedinem, non sequitur quod sit duplex albedo, sed una
tantum, ita ex eo quod materia est natura per formam non sequitur quod sit duplex natura, sed una tantum. Resp. quod argumentum concluderet si materia esset natura per sermam tanquam per causam sermalem, ut albedo est causa albi, sed tantum est talis per formam tanquam per conditionem, & terminum, ut stupra explicuimuS. 24 Sed quaeres I. an se a sit magis principaliter natura, an materia ξ Resp. esse sermam. Sic Aristoteles hic rex. I a. dicens. Magis nasuram esse sermam, quam materiam. Unde forma nit principaliter definita, ncm materia; & materia fuit definita ut est quaedam natura particularis, determinata per formam. Et sic natura
alia est principium passivum motus , alia
activum az . Quaeres a. an natura definita in ordine ad motum dicat realem relatione
ad ipsum motum Resp. quod loquendo de serma, non dicit relationem realem ad motum cuius potest esse principium ,
nisi quando actu operatur, tunc enim dicit relationem causae ad e stum; at qua-do motus non existit, non dicit relatione realem,sed rationis. Ratio est quia si diceret relationem realem, deberet esse tra-cendentalis formae, & essentialis ad terminum non existentem,quod esse non potest cum haberet pro termino operatione
quq est accides,est enim impossibile quod substantia sit essentialiter ad accidens t quam ad ultimum terminum . Quod si loquamur de materia dici potest quod
dicat relationem realem ad motum tanquam ad terminum non vltimum, & minus principalem quo tendit ad principalem, stilicet ad formam.Si autem loquamur de natura ut praestindit a materia, di forma, non dicit relationem realem, sed rationis tantum, alias etiam forma dicere talem relationem, quod enim conuenit generi realiter, conuenit & speciebus. a 6. Quaeres 3. quid voluit Arist. rex.
6. cum dixit, ridiculum es tentare demon
irrare naturam esse Θ Respondent aliqui solum voluisse Arist. quod naturae demonstratio non sit dissicilis, sed in promptu, ac propterea ridiculum esse non quiadem demonstrare naturam esse, sed tentare, seu conari, quasi etat res valde dissicilis ,i & sic isti volunt poste dari naturae demonstrationem. Caeterum haec responsio videtur aduersari textui, na Arist. dat eausam sui dicti, quia si demonstraretur , demonstraretur per ignotius id quod est per se notum,quod absolute tollit demostrationem . Pro quo nota quod natura potest dupliciter considerari. Primo determinate quatenus est materia, vel somnia, & hoc modo potest demonstrari naturam esse. Secundo accipi potest indeterminatri & confuse quatenus significae internum principi uin motus siue activum, siue passivum, siue si pars,siue totum, atque ita prout non distinguitur ab habe te eandem naturam, & motum, & in hoc sensu est dissicile,& ridiculum demonstrare naturam qui alvi subdit idem Arist. e tia habentia naturam sunt multa , scilicet quae mouentur. Quia si natura sic accepta
156쪽
In lib. L. Physicosivbi agitur potissime de natura. r 33
pta posset demonstrari, maxime a poste-
ri per motum, ut si dicaturr datur motus, ergo datur natura, hoc autem non potest fieri, quia per naturam intelligimus totum hoc coniunctum,ut dictum est stilicet ens quod mouetur, & hoc modo motus se tenet ex parte conclusionis demonstrandae, & sic si assumatur pro medio, erit petitio principi j. Tum quia licet
diuideremus naturam a motu, ut causal nab ectem, argumentum adhuc csset ab ignotiori ad notius, nam motus non cognoscitur a nobis nisi per subiectum , ac proinde nisi cognita narura.
esse duplicem, scilicet materiam, & formam, cum dici soleat communiter, quod natura humana est una, natura equina est una &c. Resp. quod dum dicimus naturam esse duplicem, loquimur de natura prima, & simplici, natura namque humana est composita, ex materia, & formata. Deinde dico quod per naturam intelligimus seequenter essentiam specificam, &completam, ut cum dicimus : natura hominis, equi ignis, &c. & in hoc sensu dicitur una . Aliquando per naturam intelligimus naturam naturatam,scilicet cominpositum . Licet abselute, &physice loquendo compositum non sit una naturata, nisi intelligamus de natura totali quae una est in composito. S. 3. An forma subaanitatis si nasurar, o quid de anima rationali.
lis sit natura, a nemine negatum est; de animabus vero praeter animam rationalem est aliqua controuersia ;nam Simplicius hic putat quod in defini
tione naturae, non includantur animae, si
ue uiuentium, siue sentientium, & accipit naturae nomen prout ab anima distinguitur; id tamen sine ulla causa secit; nam Arist. I. p. depart. cap. I. aperte docet sti probat, quod saltem animae mortales sint natura, & quod pertineant ad physicam considerationem , & toto hoc a. libro, ut naturam declaret, stequenter utitur exemplis animantium . Res clara est, nam dictis animabus ut italibus integre conuenit naturae definitio, ut consideranti patebit. 1ρ. Maior dissicuItas est de anima ra. tionali, an scilicet sit natura, illique naturae definitio competat. Pro quo nota dum est, quod in anima rationali quatuor gradus distingui possunt. Primis gradus quidam communis cum alijs formis,quatenus scilicet est forma informans . S cundo, quod est talis forma, non pure informans, sed etiam animans u seu quat nus est anima. Tertio quatenus est sensitiva. Quarto,quatenus est rationalis,per quem gradum constituit hominem in esse hominis. De hoc solo ultimo gradu est dissicultas. Prima sententia est Simplicii, Alberti, Avicen. & aliorum apud Ruuiu, Conimbric. & Conpluta quod anima rationalis ut sic, non est natura. 3o. Uera, & communis sententia est, quod anima rationalis sit natura, & pe fectissima natura . Sic D. Tho. hic tema 6. ubi eam probat ex Arist. Pro hac serentia citat N. Complut. Alexand. Simplicium, Vallesium, Toletum, Conimb. Ruuium, de Suarium, quibus addo Pere-rium hoc loco,Pontium, Lemam, & om
nes recentiores. 3I. Probatur r. nam omnis forma
substantialis informans materiam, & coinstituens cum illa compositum naturale,&sensibile, est vere, & proprie forma physica , ac subinde natura; ted anima rationalis, ut talis, est huiusmodi ergo est somma physica, & natura. Maior nota est, nihil enim aliud intelligimus per formam physicam, & naturam , nisi id quod constituit compositum physicum, naturato,&c. Minor probatur ex Concilio Later. I. sub Leone X. sus. 8. est ex concil. Viennensi ob clem.V. ct refertar Gementina desumma Trin. ct fide catholica. Tum quia homo ut homo est compositum naturale, &species infima dirine , & per se posita in predicamento substantiae; sed homo eo stituitur in tali specie infima per animam
rationalem, ut rationalis est; ergo, &c. ar Probatur a. nam anima ration
157쪽
lis ut rationalis est, est in homine princi-ipium saltem motus localis ;iergo est natura . Antecedens constat , nam coetera
animantia non alio modo se mouent, nisi uia per apprehensionem , & appetitum
eterminant potentias motivas,& executiuas, ut hoc,vel illo modo moueant animal , aut ipsius partes ; sed eodem modo anima rationalis per intellectionem , &volitionem vere determinat aliquas potentias sibi subordinatas, ut moueat hoc, vel illo modo hominem, vel illius partes, ut patet in motu labiorum v.g. ad loquedum, & in motibus artificiatis, & in quocumque motu libero; ergo anima rationalis est principium primum multorum motuum eius in quo est, non minus quaua uis anima bruti. Et sine dubio quano motus hominis fiunt,libere procedunt ut a principio determinante,& imperante ab anima rationali; unde possitnt esse vel meritorij, vel demeritorij; quam motus
Ioealis in animantibus non habet pro adaequato principio animam sensitivam , vestristiua est nisi solum in brutis r In homine autem anima rationalis, ut talis licet non sit principium primum influens, & quasi exequens motum, est tamen prin-eipium primum determinans, & imperans , quod sussicit ad rationem naturae. Item conuenit illi definitio naturae, cumst primum principium motus eius in quo est tanquam forma informans .
1 Pro solutione argumen rorum notandum est,quod anima rationalis secundum hunc vltimum gradum dupliciter considerari potest . Primo quatenus i illo gradu conuenit analogice cum Deo,& Angelis , quatenus scilicci est intelligens, aut intellectiva absolute, esse nam intellectivum est genus quoddam analogum ad esse rationale. Secundo quatenus est intellectiva tali modo , videlicet per dependentiam a sensibus , & phantasiata: nihil enim est in intellecta quod prius non fuerit in se,su : dc necesse eis sntelligentem antasmatas culari, ut docet Arist. in 3. de anima, & hoc est esse rationale, siue disecretiuum , in quo distinguitur anima nostra ab Angelis, & Deo. Aristotcles ergo confiderauit animam rationalem primo
modo cum negauit illam pertinere ad physicam considerationem, & dixit no esse naturam. Cum autem eam secundo modo considerauit, concessit esse naturam , & pertinem ad physicam considera
33 Obij cies r. nam Arist. I. de pari.
animal. cap. I. videtur ex professo proba re animam rationalem non pertinere ad
physicam neque esse naturam, & hoc tribus rationibus . Prima est, quial si ad physicum pertineret agere de anima rationali, cum ea sit intellectiva, pertineret etiam agere de omni intelligibili, quia correlativa pertinent ad eandcm scientia; intelligibile autem , & intellectus sunt correlativa. Illud autem est absurdum, quia tolleretur metaphysica; si enim physica ageret de omni intelligibili, nihil restaret metaphysicae. Secunda est, quia illa anima pertinet ad physicum quae est natura ; sed anima rationalis non est natura; ergo non pertinet ad physicum. Minorem probat , nam omnis natura est
principium alicuius motus ; sed anima rationalis ut talis, non est principium
alicuius motus ἰ ergo , &c. Minorem, ostendit , nam operationes animae rationalis sunt intellectio,& volitio, quae non sunt motus , sed operationes abstractae a materia . Tertia est, quia physicus non , considerat formas abstractas ; sed anima rationalis est forma abstracta, cum sit spiritualis; ergo,&c. Resp. Aristotelem hoc loco loqui de anima rationali primo modo considerata, ut conuenit cum Deo, &Angelis, &c. 3 . Obij cies a. ex eodem Arist. hic rex. q. ubi docet naturam vel esse subiecitum, vel esse in subiecto ; sed anima rationalis neque est subiectum , ncque Iria, subiecto; ergo, &c. & rex. I a. I9. ct 26.
docet formam physicam non esse separabilem a materia nisi sola ratione; sed anima rationalis est realiter separabilis; e go non est forma physica, ac proinde na
autem rationalis non est determinata ad
158쪽
In lib. 1. Physicor. ubi agitur potissime de natura. 13s
vnum I ergo , &c. Resp. quod anima rationalis est in subiecto non ut sustentata, sed ut sustentans subiectum; quare materia respectu animae rationalis est subiectu receptiuum , non sustentativum . Ad secundum locum dico, quod anima rationalis secundum gradum communem formae , quo conuenit cum coeteris formis , sola ratione est separabilis, at secundum quod dicit gradum rationalem , est separabilis realiter. Vel dicas Aristotelem loqui de separatione quoad ordinem, qua ratione neque anima rationalis est separabilis a materia quoad ordinem , cum etiam in statu separationis dicat ordinem essentialem partis ad materiam . Ad 3. locum dicas, quod Arist. eo loco agit de natura ut distinguitur ab anima vi operante per cognitionem.
33. Obijcies 3. nam idem Arist. ilia fine primi libri dicit se velle in posterum agere de formis corruptibilibus , deinde in hoc a .lib. agit de forma hominis, ergo forma hominis per Aristotelem est corruptibilis , vel si est incorruptibilis, non erit natura. Resp. quod Arist. per formas corruptibiles non intellexit solum formas quae absolute desinunt esse in rerum natura , sed etiam illas quae desinunt esse in subiecto in quo prius erant, qua ratione anima rationalis dici potest corruptibilis quoniam licet secundum se non iit corruptibi is , sed immortalis, homo tamen, est corruptibilis, & ipsa aliquando dcsinit informare corpus quod prius informabat. Illud autem dixit ut excluderet formas coelorum de quibus hic non dis
putauit. S. IV. Au natura fit tantum principium passivum, an etiam activam.
sit tantum principium activum motus; unde cum natura definitur quod sit principium motus, intelligi debet de principio activo a Sic Uallelius controu. II. Vasq. I. I . LO.a S . cap. 3. & alii. Secunda sententia est, quod natura sit tantum principium passivum, unde illae formae quae non possunt esse principium pasisivum, non sunt natura. Sic tenent Sco tus in a.diri. 2.q. IO. n. 8. drde. I 8. n. . ct in q. diis. I. q. .n. a. 9 3. Faber thes rem. 33. cap. I. Fuentes his q. a. disc. a.
art. 2. Pontius hoc loco , & alii Scotidiscipuli.
37 Nostra sent. seq. conclusione explicatur . Materia eis tantum principium
msuam . Ex formis aliae sunt principium tantum di suum motus , aliae sunt principium activum , ct sic υt f ma sic natura
se cit quodsii principium passiuam. Quod
materia sit tantum principium passivum admittunt omnes qui cum Aristotele c5- cedunt materiam esse naturam . Quod autem aliquae forniae sint principium tantum passivum constat in sormis cstorum, qui ex Arist. I . de caelo cap. a. 9 7. metaph.
cap. a. rex. I. sunt vera Cntia naturalia, ac
proinde eorum formae sunt verae naturae , & tamen sunt tantum principia passiua motus ; esse namque principium motus eius in quo est , solum conuenit formis quae sunt anima, tam vegetativa, quam sensitiua , quam rationalis , qua ratione dicit Arist. quod moueri effective a se, est vivere; unde definiuntur actiones vitales per hoc quod sint a principio activo con- iu nsto. Aliae autem formae elementorum,
non mouent e muE proprie a se, sed in virtute generantis,de quo diximus supra. 38. Quod autem dentur aliquae forismae quae sint etiam principium activum
motus, defendunt contra Scotum comin
muniter Philosophi hoc loco pro quo videri possunt N. Complut. hic. Rufinus
Ruuius hoc loco cap. I. q. 3. Hurtad. δέρ. 7. se I. I. Auersaq.9. feci. q. Et ex Scotidi stipulis Mastrius hoc loco, & commu
39 Probatur I. nam ex opposita sententia sequeretur quod forma non emet magis natura quam materia, contra Aristotelem hoc loco . Probatur sequel. , ,
quia si nulla forma esset principinm actiuum, sed tantum passivum, forma nil amplius haberet quam materia, cum & ipsa sit principium passivum . o. Occurrunt aduersari; quod se ma in
159쪽
ma in linea principisi passivi,est magis natura, cum sit magis principium passivum; nam si quaeratur a quo principio physico habet aqua inclinari ad frigus, & non ad
calorem , sine dubio recurrendum est ad formam, non ad materiam, cum materia
aquae sit indifferens ad calorem, & frigus; ac proinde non potest esse principium cuaqua exigat frigus. Sed contra, quia licet materia secundum se sit indisseres ad calorem , ct frigus ; qua ratione non est natura definita ab Arist. vi supra vidi
mus, tamen ut determinata ad hoc com
positum, & per hanc formam, non est indifferens, sed determinat E exigit frigus
non minus ac forma aquae; ergo,&c.Tum quia ideo magis recurrendum est ad formam quam ad materiam, quia sorma nosolum est principium passivum frigoris ,
sed etiam est principium activum emanatiuum eiusdem; et go, &c. Certe negari non potest quin forma, non sit ratio, &principium emanatiuum saltem suarum passionum,ut forma aquae, frigoris, ergore vera sorma est principiti ciliciens mo-etus eius in quo est. Praeterea negandumno est quin animae vegetativa, sensitiva,&rationalis non sint principia vegetandi, sentiendi, &c. etiam activa, cum non sit materia, alioquin assignetur quaenam sint principia illorum motuum.
le est aquae se reducere ad friguS, quam alia frigefacere, & magis naturale est igni reducere se ad calorem quam alia calefacere: sed alia frigefacere,& alia calefacere sunt motus naturales quatenus sunt a virtute naturali, ergo se reducere ad frigus, & ad catorem erunt motus naturales quatenus sunt a natura tanquam
a principio. intrinseco illorum motuum . Licet enim veru sit quod calefactio qua ignis alia calefacit, & frigefactio activa qua alia frigefacit, non sint motus eius in quo sunt; tamen calefactio activa qua ignis se ipsum calefacit reducendo se ad pristinum calorem , & frigefactio activi qua aqua se ipsam frigefacit, sunt motus eius in quo sunt, ac proinde sunt a natu-
S. s. Soluuntur aliqua quasita is natara.
tura Resp. negatiuε ut supra aduertimus, ratio est quia eompositu nulli inest cui sit principium motus , &quietis , natura autem ut hic definitur ab Arist. debet sie in esse , ut sit principium
motus, &c. Potest tamen compositum, dici natura naturata', seu natura ex duabus naturis coposita, scilicet ex materia ,& forma
humanitas sit naturaὸ Affirmant Fuentes,& Mastrius hoc loco. Negat aliJ communiter, vi N. Conplui. Auersa, Amicus,&alijl hie. Ratio desumitur ex Arist, his
cap. I. ubi cum dixisset materiam, & formam esse naturam , dicit, quod autem ex his atura quidem non est,sed a natura , Sesnon solum conpositum, sed etiam forma totalis, seu natura,vt humanitas igne itas, ligneitas,&c. est composita ex materia ,& forma; ergo nec homo, nec ignis, nec igneitas, &c: sunt natura. Tum quia natura , seu rei quidditas non est primum principium motus , & quietis , quandoquidem praesupponit' alia principia physica ex quibus constatiueilicet materiam ,& formam; ergo, &c. Quare licet in natura, & composito recipiantur aliqua accidentia, tamen non sunt natura, quia nosunt primum omnino subiectiim. I. Quaeres 3. an priuatio possit dicinatura Resp. negatiue, ratio constat ex explicatione definitionis naturael suprae
positae,quia licet priuatio possit dici principium motus, qua ratione est unum ex tribus rerum naturalium principijs, tamequia non est causa motus, ideo non est natura. Τum quia priuatio per se non est eausa cur motus dicatur naturalis composito , aut rei motae, nisi quatenus supponit inclinationem, ac proinde non potest diei prima causa, sed illa quam uapponit ex qua habetur inclinatio ad mo
66. Quaeres A. an quidditas Angeli possit dici natura, solet namque commu niter Dissiligod by COOste
160쪽
In lib. L. Physiconvbi agitur potissime de natura. 13
tiiter vorari natura Angelica Rep. negat iuξ, tum quia Aristoteles agit hie donatura quae est considerationis physicae, non metaphysicae,ut est natura Angelica. Tum quia non est principium per se motus corporet in se recepti Itum quia m tum localem in se non recipit; tum quia non est principium illius per se, sed tantum per accidens, & ratione operationis, de quo in tract. de Angelis . 67. Quaeres s. an accidens possit dici natura Resp. negatiuε, ratio clara est, quoniam nullum accidens per se primo inest enti mobili, natura autem debet per se primo inesse, ut patet ex naturae definitione. Sed dices, nam quantitas v. g. Eucharistica naturaliter mouetur ad aliquas qualitates, & ad ubi deorsum, &calor, aut frigus Eucharistiae reuocant se in pristinum, ergo ista accidentia habent in se principium horum motuum. Resp. quod accidentia Eucharistica mouentur naturaliter in virtute substantiet cuius sui accidentia, & licet substantia non adsit,
remanet tamen virtus substantiar, & in eius virin te operantur. 48. Quae res o. an materia, & forma conueniant uni uoce in ratione naturae PAssirmat Sol. hic lib. a. q. I. & alij relati a N. Complut. hoc loco, quam sententiam sequuntur multi recentiores etiam ex Schola D. Thomae. Communior se-tentia oppositum tenet, quam sequuntur plures quos reserunt, sequunturque N. Complut. Probant quia Aristotcles do-eet quod serma est magis natura quam materia, sed quod dicitur secundum magis, & minus non dicitur univoce; ergo
natura non dicitur univoce de materiaia,& forma. Caeterum hoc argumentum
Deile solui potest ab aduersarijs, nam etiam intra eandem speetem, & intra idegenus dari potest magis, & minus; negari namque non potest, quod unum indiuiduli non participet magis de rationi specifica, & quod una species non participet magis de ratione genetica quam
69. Probat secundo,quia ratio principis non praeditatur uni uoce de materia, . H. Gabr. Phasica .& forma; nam materia est principiu pase suum, at forma, est principium etiam activum ; principio autem activo , & paLsuo nihil datur commune univocum. Uerum ad hoc respondere possunt aduersa-rij quod etiam ratione principij activi,&passivi potest dari ratio communis uni- uoca, sicut datur actioni,& passioni.Tum quia ratio principis activi, & passivi con. ueniunt in ratione snbstantis,conueniunt in ratione partis, in ratione constitutivi,
materia, & forma sunt primo diuersa; e go non conueniunt uni voce. Ad hoc
enim responderi potest quod intra genus substantig sunt primo diuersa ex eo quod materia nihil includat formae,cumisit pura potentia, & forma nihil includat materiae cum sit tantum actus. Tum quia sicut cum illa prima diuersitate stat quod conueniant in ratione substantiae incompletae, in ratione partis,&e.ita stabit quod conueniant in ratione naturae. Vera ratio est,quia omnis eo uenientia,& vni uocatio debet prouenire ab actu,sed materia nullum habet actum, ut supra vidimus; ergo,&c. Maior probatur, nam sicut ab acta desumitur distinctio, ita& unitas . Vnde materia, & forma nec in ratione naturae nec in aliqua alia ratione conueniat
S. 6. An natura distinguatur ab arte, o an ars possitfacere ope a natara
II. NI Aturam distingui ab arte I l admittunt omnes, nam natura per se inest composito, non ars, sed tantum per accidens. Tum quia motus substanti et mobilis per naturam est illi naturalis, & secundum inclinationem natum, no sic motus qui est ab arte, iste enim potest esse contra naturam. Tum quia motus qui est a natura est ab illa tum secundum substantiam, tum secundum modum; at motus qui est ab arte est solum , ab illa seeundum modum non secundum substantiam ; nam saltatio sursum , demtrorsum, sinistrorsum ,hac, illaeque s S eundum