장음표시 사용
191쪽
pellens prae existentem, at ut edatur so nus tali modo artificioso requiritur motio artificis , seu organistae , &c. S. a. An si de ratione is frumenti habere actionem prauiam adactionem principalis
L posse assimi quodlibet ad quodlibet producendum , nam Deus potest a si sumere lapidem ad mortuum suscitandum, sicut assumpsit ossa N.S. P. Eliisi, seu cadauer ad suscitandum mortuum. Tenent hanc sententiam omnes illi, qui putant creaturam assumi posse ad creandum,cum in non subiectum creatura nequeat habere actionem. Tenent etiam alij apud N.Complutidio. Ia .f. a. pro qua citant Molinam, Suarez, Scot. Durand. aliosque ex iunioribus . 188. Nostra sententia seq. concl. ex. plicatur. Prima conclusio. Omne instrumentum ph cum dura halere aliqua actionem praestam, o dispositivam ad actionem principalis agentis ,seu ratione cuius instru
mentum reddatur capax actionis instrumen-
raria. Pro hac sententia referunt N.Com- Plui. 2.q. a. pIura D. o. testimonia, & est sententia eiusdem S. D. Caieta Bann. N ar. Capreol. Ferr. Medinae, Solo, Al-
tenses. 189. Probatur I. nam instrumentana
turalia physica , & artificialia in tantum assumuntur inquantum habent aliquam adtiuitatem,aut di spositionem ad attingendum effectum principalis agentis, sed haec est aliqua actio praeuia; ergo est de ratione instrumenti habere aliquam actionem pre-oiam . Minor constat, nam peractionem
priuiam non intelligimur propriam, S rigorosam actionem , sed aliquid quod habeat rationem actionis, aut quod sit actio, ut postea magis dicetur. Maior probatur, nam natura non assumit ad suos effectus producendos quaelibet instrumenta, nec
quodlibet, ut ad calefaciendum non utitur
frigore, ad generandum non utitur Iaptiade, sed semine. Et artifex non utitur ad scindendum malleo, sed serra , sed ista habent aliquam actionem praeuiam, per qua sint capacia, ut moueantur, & recipiant virtutem instrumentariam , ct sie producant effectum principalis agentis; ergo ,
Iso. Probatur a.' nam in hoc distinguuntur instrumenta tum naturae, tum
artis ab instrumentis Dei, quod in instrumentis Dei suffcit quaedam conuenientia in ratione entis, ut postea dicemus, at in instrumentis tum naturae, tum artis requiritur conuenientia in actione, quod patet, nam videmus quod tam natura quam ars diuersis utuntur instrumentis; natura namque ad congreganda homogenea, & separanda etherogenea utitur calore, non frigore: ad videndum utitur
conspicit ijs vitreis non ferreis; & ars ad pingendum utitur penicillo non ligno: &ad secandum utitur serra , dolabro , vel
ascia, non carta, &c. quae certe si nihil agerent non sic assumerentur, sed omnia indiscriminatim deseruarent. is I. Probatur 3. quia anima v.g. nogenerat carnem immediate sed mediante
calore digerente cibum ; & faber lignarius non producit arcam immediate, sed med ijs suis instrumentis, sed si instrumeta nihil agerent, anima immediate produceret carnem, & artifex immediatε
produceret arcam; ergo, &c. Maior nota est, minor probatur, nam illud est ages immediatum quod attingit effectum nullo alio agente; ergo si instrumenta nihil agunt, illi effectus producerentur immediath. I9a. Probatur 4. Quoniam de ratione instrumenti est deferre vim, seu virtutem, aut a stiuitatem causae principalis ad effectum ab ea producendum, seu est applicare actionem principalis agentis effectivi; sed quod nullam habet actionem
non potest applicare, aut deferre actionem,seu virtutem principalis agentis, ergo, &c . Tum quia videmus quod actio
priaci palis agentis non producit effecta ligod by Cc oste
192쪽
in lib. 1. Physicor. ubi agitur potissi ine de natura. I 69
nisi et modificata per instrumentum;ergo instrumentum debet habere aliqua actio nem principalis agentis. Conleq. con stat, quod enim aliquid modificati debet aliquid agere, alias non modificabit.Antecedens probatur,nam penicillus modificat manum pictoris, ut tali modo pinoat, di calamus modificat manum scriptoris, ut litteras tali modo formet, ergo,293. Secunda conci . Non est necesse quod actio praeuia instrumentist realiιer, erentitatiuὸ dissincra abi actione principalisageniis , sed sufficit quod si formaliter ,
disincta, o quodsecudum eam formali ais qua correo ιν infrumento si prior natura, ea formatitate qua coνrespondet principali agenti.Sic tenent communiter Thoin, n istae tum hoc loco, tum alibi. Ratio est
euidens, & constat experient a, nam cum serra V.g. vi instrumentum artificis concurrit ad actionem artificiosa iri, ut est sci-
scio artificiosa , non datur tunc duplegactio, sed una, & eadem, & quatenus est sciscio ut sic, est a serra, ut est artificiosa, est ab artifice; ut sciscio ut sic est prior natura se ipsa ut est sciscio artificiosa. Tum quia actio instrumenti est actio eleuata ad effectum principalis agetis producendu Ised actio eleuata non differt ab actioni Principali, ergo, &c. 94. Tertia concla prauium quod
debet hab/νe in umentam Des ad producendos ejectus supernaturales, non debet esse aliqua actio proprie dictas fusticii qa
dam proportio entis ad ens qua mediante
qualibeι res potest indisserenier assumi ad
quemlibet essectam spernaturalem produ- ducendam. Quod requiratur saltem proportio entis ad ens in instrumetis diuinae virtutis colligitur aperte ex D. Tho. I. p. q. I. ubi uniuersaliter videtur exigereti in dictis instrumentis talem proportiones ob cuius defectum no potest creatura al- sumi ad creandum . Ratio est, quia alias nihil haberent per quod redderentur assumptibilia, & non esset cur ad tales effectus possent assumi, & non ad creandu. Quod autem ea pi oportio , seu conuenientia lassiciat, patet, quia ad huil modi effectus non magis est assiumptibile
unum quam aliud. Communiter tamen Deus assumit instrumenta ad effectus supernaturales,&miraculosos illa quae aliquam habent actionem, ut patet in sacrametis, nam aqua habet actionem praeuiam qua abstergit corpus, seu abluit ι &hanc ablutionem elevat Deus ad producendam gratia in anima quae eam abluit,
seu abstergit a peccatis . Negari tamen potest quia Deus non posset uti lapide ad eandem gratiam producendam. Quod si
Deus uteretur re naturali non habente
aliquam actionem, sed tantum eam pro portionem ad producendum aliquem ef- tectum naturalem, ea productio quanta ad modum esset miraculosa, ut si uteretur lapide ad producendum v.g, ignem
Ex quibus lacile solui possunt argumenta in contrarium, ut, quod possit assumi materia prima, cum haec sit potius pote-tia ad ens, quam ens.
ivs. Sed quaeres i. an sit de rationi insitu meti ut eius actio propria,seu pro pria virtus contactu physico cotingat e Diactum principalis agentis Resp. negatiue ita Bannes I. p. q. 4 . aria f. ad 4. Magius hic in cap. 3. lib. a. 80. q. 9 con cl. r. & communiter iuniores ; unde potest Deus eleuare verba Petri hic Romae existentis ad producendam gratiam in Paulo Mediolani ,& potest eleuare igne. hic existentem ad calefaciendum, aut comburendum aliquid Mediolani, sicut de facto eleuat ignem in serni ad cruciandos daemones in aere existentes. Hinc dicunt plures posse Deum uti tanquam instrumento actione intellectus , aut voluntatis, siue alterius potentiae interioris
principalis differat ab instrum etali Resp. differre I. quod principalis per se ipsam
agit, proprijsque viribus, at causa instrumentalis agit ut mota a principali, & viribus principalis. a. Quod virtus agendi in principali, est diuturna, constans , &fiam, at in instrumento est ssuens, unde dici solet virtus intentionalis,quia est im
193쪽
non assimilatur instrumento , sed causae
principali , nam domus, aut arca non as
similatur serrae , aut dolabro , sed ideae quae est in mente artificis & ignJs genitus non assimilatur calori, sed igni generanti. Aliquando tamen per accidens effectus assimilatur instrumeto, ut si pictor depingat penicillum.
De causa principali. S. I. An 'ma si vinus qua cassa principalis agit.
I cap. I 3. cy I . adeo deprimitsormarum substantialium vires ut dicat nihil eas agere, nihilque operari, suo media se siue immediatE, sed totam vim agendi tribuit accidentibus, non ut sint instrumenta ad substantiae productionem, sed causae principales . Unde calor ignis v.g. non solum est causa principalis ca-
Ioris sibi similis, sed etiam substantiae ignis sibi dissimilis.1 8. Nostra sententia seq. concl. exinplicatur . Visius agendi principalis in producrione sabstantia es forma substantialis
vr quo , ct compositum ut quod, accιdentia eia nullo modo sani causa principalis productionis substansia. Sic tenent Communiter Philosophi hoc loco contra Pereriu,
pro quo videri possunt N. Complut. diu.
1 o. q. 3. Si semel probabimus, quod aecidentia nulla, seu potetiae operativae substantiae, manebit probatum , quod virtus vr qWo principalis erit forma substantialis
ut quoι erit compositum . I99. Probatur ergo I. quod accidentia non sunt virtus principalis, seu causa
principalis productionis substantiae, nam omnis causa principalis debet esse perfectior,aut saltem aeque perfecta suo essectu; sed accidens neque est persectius substantia, neque aequό perfectum; ergo accidens non potest esse causa principalis substan-rhe. Minor nota est, nam substantia est 'simpliciter ens, &ν accidens est tantum ens
secundum quid, unde dicitur entit eas.
Maior probatur, quia ex eo quod causa
debet esse suo effectu persectior quando est aequivoca, ct quando est univoca debetera aeque perfecta , inserunt Theologi, quod Deus est perfectior omni creatura;
ergo, &c. a oo. Respondet r. Peretius, quod accidentia comparari possunt cum substantia in ratione entis, de hoc modo sunt imperfectiora, & ignobiliora substantia . Deinde comparari possunt eum eadem substantia in ratione productivi, & hoc modo accidentia sunt persectiora substantia,habetque in hoc sufficientem proportionem . Sed contra, nam ratio productivi est entitas cuiuscumque producentis , & tanto magis aliquid est activum , quanto magis habet de entitate; sed substantia est penectior accidente in ratione entisaergo etiam erit perfectior in ratione productivi; non enim praescindi potest ratio entis a ratione
productivi, in accidete productivo,ut sunt
ao I. Respondet et .Pererius, quod duplex est effectus agentis; unus intrinsecus actui eiusdem agentis; estque ille , qui per eius actionem attingitur; & alius extrinsecus, seu externus, qui naturali quadam soquela sequitur. Dicit ergo ille, quod in , productione ignis,calor est effectus intrit, secus, at ignis genitus est effectus eiusdemeatoris extrinsecus, qui naturali quadam sequela sequitur ex eodem calore.Sed conistra, nam ex hac responsione sequitur quod
.ubstantia fiat per accidens, de per quanda sequelam, & quod accidens fiat per te. Aceldens sequitur ad substantiam, propterea est entis ens, non substantia ad accidens. 2G2. Probatur a. ex Arist. hoc lib. a. cap. 7. ubi iuxta translationem Perion si sic dicit. Nam o forma, atque finis unum sent,inis Unde motus principium ducitura quorum Verborum sensus est, quod uni,& eidem formae tria conueniunt causariis enera,st ilicet formae, finis, & eficientis; formae ut dat eme materiae & toti composito. Finis, ut in eam tendit generatio ἐ& essicientis,ut est principium motus,qua
ratione conuenit esse naturam, & rerum
naturalium principium.; ergo per Aristo
telem forma est causa principalis substantiae sal -
194쪽
In lib. i. physicor.vbi agitur potissime de natura. 1 I
tue saltem ut principium quo, non accidentia ἀ2o3. Probatur 3. nam unumquodq;
agit in quantum est in actu , & patitur in quantum est in potentia, sed primu principium quo res est in actu non sunt acci dentia, sed forma, sicut primum principium quo res est in potentia non sunt a cidentiataed materia; ergo primum principium agendi non erunt accidentia, sed forma. Tum quia agere est persectio, ergo si haec perfectio conceditur forma ignobiliori, scilicet accidenti in ordino ad accidens, debet etiam concedi se anae nobiliori scilicet substantiali in ordine ad substantiam. Tum etiam quia actiones sunt suppositorum , ut commu- me fert proloquium, ergo debent conue- mire formae υι quo, cum sit principium
mi quo suppositi. Caeterum haec magis d clarata mauebunt ex dicendis in sim uen-.tibus S S.
S. a. An forma, seu sis oria sit principium
ao . D Rima sententia rimat . Sie
Iandrinus, Vallessius, Villalpandus, Tartaretus, & alij, quos citant N. Complut.
hic disput. Io. q. . num. II. quibus addo
Ariagam dis . D. S. a. & Pontium di68. s. qu. 2. Ab hac sent. parum discordat SuareZ dis . I 8. metaph. se I. a. qui dicit, quod tam substantia, quam accidentia immediatὰ attingere possunt substantiae productionem. Secunda sient. est Areth I. de Gen. P. I o. quod substantiae, quae de nouo producuntur a solo Deo imm diaὰ producantur. Ab hac sententia parum distat Avicenna lib. I. des M.quod substantiae, quae de nouo producuntur ab aliqua intelligentia producantur.
explicatur. Prima concl. Licet tam Deus, quam aliqua intelligentia, aut corpora cael
Aria concure t essemue ad productionem subripantia tanquam cause uniuersis ron
tamen solum ab Hris proda contur,sed etiam producuntur a suis causis seciandis, maximὸ
quando producuntur per generationem . Prima pars patet, nam Deus,& aliae causae uniuersales concurrunt cum causis
particularibus ad illarum essectus uxta illud Arist.Socer homo generanι hominem. Imo aliquando caeli soli sunt causae rerum aliquarum, nec solent aliae causae assignari, ut productio auri tribuitur solii Mercurij, Lunae, &c. Et productio aliquorum viventium, di etiam animalium
impersectorum, ut ranarum , quae aestiuo tempore producuntur ex aquae guttis,&c.
tribuitur caelis ratione intelligentiae motricis.
ao6. Secunda pars, quod etiam si- quae substantiae producantur a suis causis iucundis, ut homo ab homine, equus ab equo, ignis ab igne, &c. probatur, quoniam istae substantiae productae non excedunt virtutem substantiarum producetium,ut ignis productus non excedit virtutem ignis producentis . Quomodo autem substantiae sublunares producant alias substantias dicetur in secunda conclusione .ao7. Sed obiicies I. nam productio animalium impersectorum quae scilicet
producuntur ex putri tribuitur aut Deo, aut corporibus caelestibus ratione intelligentiae motricis ; ergo multo magis debet tribui Deo, vel caelis productio animalium persectorum . Ridiculum namque videtur recurrere ad Deum quoad productionem rerum impersectarum , &non persectarum. Resp. concedendo antecedens, & negando conseq. Ratio discriminis est, quia quantum ad animal iapersecta habemus, Stassignamus causas
a quibus produci possunt, & in quarum
potentijs contineantur, non sic quantum ad animalia impersecta. 2o8. Ο jcies a. quoniam nec Deus habet ad extra vim producendi Deum ,
seu sibi similem;nec intelligentiae possi intproducere similem sibi, nec caeli; ergonee substantiae sublunares habebunt virtutem producendi alias substantias sibi similes. Resp. concedendo antecedens s Y a diu
195쪽
i nidi Disputatio III. Dubium VII.
& negando conseq. quia Deus non potest producere Deum ad extra, quia implicat, ut patet: nec Angcli possunt producere alios, cum fiant per creationem a
nec habeant potentias productivas sui similium nec item coeli; at substantiae sublunares has habent potentias, ut ex infra dicendis patebit. 2o9. Secunda concl. Substantia μό-
Iuniaris, qu.eati.rm similem attingit, non
eam producit immediaIe,ac proinde sinuntia non eis immediaia operativa, sed mediysfuis potentiis. Haec concl. Est contra Scorum, eiusque discipulos, aliosque extra ,
scholam D. Thomae, qui putant, quod
accidentia non possunt neque instrumentaliter producere substantiam, sed solum disponere, seu solum possunt concurrere dispositive . Est tamen haec cones. D.Th. pluribus in locis , & omnium Thom istarum, aliorumque multorum, quos referunt N. Complut. hic disp. ΙΟ.num. 22.2Io. Probatur I. ratione D.Thomae,
quam recte expendunt dicti Complut. nain creaturis esse, & operari distinguuntur
cum sit solius Dei proprium quod sit sua
operatio, seu suum operari; ergo potentia quae ordinatur ad esse, seu ad existetiam, distinguitur ab illa realiter, que o dinatur ad operari, seu ad operationem , aut quet immediate respicit operationem;
sed substantia secundum se, & secundum sitam essentia ordinatur ad esse, est enim propter esse, seu ut sit; & potentia operativa est propter operari, seu est propter operationem; respicit namque per se opcrationem; ergo substantia,& potentia operativa distinguuntur realiter,ac proinde substantia non potest esse immediate operativa, sed media potentia , quae immedia id respicit operationem. Tum quia illa distinguuntur realiter quorum actus per se conspecti distinguuntur realiter; potentiae namque per actus distinguuntur
sed actus quem respicit substantia, scilicet esse, seu existentia distinguitur realiter ab actu quem respicit potentia opera- Latiua, scilicet operari, seu operationem
ergo potentia substantiae ad esse, & pote tia operativa ad operationem debent distingui realiter, ac subinde substantia
non poterit respicere operari immediath, cum immediate respiciat esse. a I I. Confirmatur,& explicatur prς- cedens argumentum, quia actus,& pote-tia per se, & immediate ad illum ordinata debent esse in eodem genere,ut si actus est accidens, potentia ad illum ordinata proxime, & immediate debet esse accidens , sed actus, seu operatio cuiuslibet
agentis creati est accidens; ergo etiam .
potentia proxime, & immediate ad illuordinata debet esse accidens, &sie su stantia non poterit proxime,& immedia-tὸ respicere Operationem. Tum quia potentia specificatur per actum, sed substantia non potest specificari per operationε, quoniam specificatum,& specificativum
debent esse eiusdem ordinis; ergo non
potest substantia immediate respice operationem, alias ab illa specificaretur. 2I2. Pluribus occurrit Pontius disp. 9.nu: I 6. Primo , quod si loquamur dooperatione, seu actione productiva alic ius effectus, falsum est esse proprisi Dei, quod sit sua operatio, quoniam actio qua Deus producit ad extra, realiter ab ipso distinguitur, cum se teneat ex parte effectus , ut etiam ipsi Thomistae concedunt. Sed contra, nam negari non potest,quod non sit proprium Dei esse suum operari, licet enim effectus Dei ad extra realiter
distinguatur a Deo,non tamen actio pro ductiva illius,haec enim non est transiens, sed immanens,licet dicatur transiens vi tualiter quatenus est tantae virtutis ut ponat effectum ad extra, ac si & ipsa ad extra transiret; actio autem immanens Dei
2II. Secundo occurrit Pontius, quod argumentum factum aeque militat contra nos, nam ex eo sequitur, quod calor non posset producere alium calorem ,
quandoquidem potentia ad esse ipsius , quae est ipsius essentia deberet secundum hanc obiectionem distingui a potentia ad operari ipsius, & haec instantia, inquit,
est euidens . Sed contra nam nostrum
argum . debet intelligi de potentijs fosmaluer, & per se respicientibus esse, &operam
196쪽
In lib. i. physicor. ubi agitur potissime de natura. a 3
operata; nam substantia primo, & per sere icit esse, seu est quaedam potentia adesse per se. Et potentia operativa est potentia respiciens per se operationc, quod autem reipiciat esse, non est propter se sed propter operatione, eo quod nequeat operari nisi sit. Et sic potentiae operatiuae datae. sunt a natura non ut sint, sed ut operentur; ubi autem esse respicitur propter operari, nou ponit distinctionet cum operari, sed tune solum in1ando utrumq; respicitur propter se. 2Iq. Tertio occurrit Pontius, quod eadem substantia potest respicere virumque, tum esse, tum operari,quia sicut eadempotentia materiae potest respicere
plures λrmas substantiales; & eadem, causa eficiens plures effectus;& idem intelleelas plures intellectiones et ita eadem potentia substantiae potest respicere & e Gse, eu operari. Qua te eadem substantia per st metipsam potest respicere existet tiam eanquam id per quod recipit esse rextra caulas, & operari tanquam id per
quod potest producere aliquid aliud:Sed
primario respiciet esse,& seci indario op ratiociem. In omni autem sententia potest aliquid respicere duo, unum prima rio, & aliud secunda ib.
2I S. Sed contra, nam tam esse, qua
operari primarib respiciuntur a natura sest namque filmma naturae perfectio &esse, & operari, ac proinde secundum di uersum ordinem debet utrumque pri mario respici: in ordine substantiae primario respicitur octe, & in ordine accidentis primario respicitur operari. Materi a respicit primario plures formas: ELficiens respicit primario plures effectus :intellectus respicit primario plures intellectiones, &c. quia omnia ista sunt ei ii L. dem ordinis cum siuis potentijs resipicietibus; esse autem,& operari cum sint diuersi ordinis debent primario respici, nopossimi autem respici ab una tantuni potentia, sed a duabus . a 36. Occurrer aliquis ad idem argumentum, quod si esse, & operari in creatis distinguuntur realiter, sicut etiam
debent realiter distingui potentia q ut respicit esse, & potentia quae respicit operari, etiam in diuinis esse, & operari deberent distingui virtualiter, & sic essentia diuina, & natura diuina distingueretur virtualiter, quod tamen negant plures Thomistae, & N. Salmant. I.p.& nos
cum illis, qus enim in creatis distinguu-
tun realiter, translata ad diuina distinguuntur virtualiter. Sed contra, nam licet quae in creatis distinguuntur realiterseeundum se, & secundum proprios conceptus translata ad diuina distinguantur virtualiter; non tamen quae in creatis distinguuntur realiter ratione limitationis, ut contingit in nostro casu; nam esse,& operari in creatis distinguuntur realiter ratione limitationis, quatenus esse, est ita limitatum ut sit tutum esse, & operari, est tantum operari. Coeterum i
diuinis esse non est tantum esse, sed est tuniae eminentiae ut sit suum operari; de operari non est tantum operat i sed est latae eminentiae ut sit ipsu esse, in diuinis
namque cum non detur conceptus acci
dentis, sequitur quod operari quod i
creatis est accidens translatum in Deum
sit substantia,&sub conceptu substantiae, di sie essentia, & natura in diuinis neque
2I7. Probatur a. nostra concI. nam
se a substantialis est principium immediatum essendi; ergo non potest ess principium immediatum operandia proinde quatenus operari sequitur ad es se, forma substantialis quae est immediatum principium essendi, erit principium
remotum operandi, non proximum. Non
enim idem potest esse principium proximum ostendi, & operandi Neque potest serma substantialis ordinari proxime, & immediate ad actum essendi, & secundario ad operationem,sed ad hanc solum radicaliter, modo dicendo g. sinu. Nam ad actum essendi forma concurrit in genere causar rmalis, & ad actum operudi si semel immediate concurreret, con- eurreret in genere causae incientis, nolia
potest autem forma esse immedia tu principium ericiens , sed tantuin insermans. Soluuntur argum. in contrarium. ai 8. Pri-
197쪽
iet 4 Disputatio HI. Dubium Val.
II 8. Primum argum. nam λrma accidentalis v. g. calor est immediatum , ct pNXImum principium , operandi fallavi qua I ergo etiam forma 1bbstantialis. COMIeq. probatur, nam sormae nobiliori illabet concedi effectus nobilior, nee potest aliquid concedi formae ignobiliori, quod nobiliori non concedatur,patet auutem quod operari sit quid nobilissimum, quod etiam in Deo reperitur. Resp. nevgando consequen. ad probationem dico, quod formae substantiali conceditur to tum id, quod ipsi non repugnativi est in. formare , & operari radicaliter ι operari autem proxime sibi repugnat ratione suae limitationis. I9. Secundum argum. nam formae substantiali conceditur causalitas finalis, di formalis, imo etiam materialis, saltu ut constituit compositum; compositum namque est materia, seu subiectum accidentium; ergo etiam debet illi concedimusalitas ediciens. Resp. quod substantia potest exercere causalitates causae λrmalis, finalis, & materialis, non tamen effetentis, quia haec sibi repugnat no illa, quia ex hoc quod exercent eausalitatem cauis escientis specificatin ab ali. quo extra,non ex hoe quod aliam causa litatem exerceat; finis namque trahit ad se; subiectum est in se, se a componit unum per se cum materia, &c. 2 2 O. Tertium argum . nam substantia Angelica initur immediate cum suo intellectu sWr modum speciei impressae,&ciun eodem intellectu concurrit imm diate ad intellectionem a ergo non repugnae, quod substantia sit immediath operativa. Respondent aliqui, quod essentia Angeli ut fungitur ossicio speciei respectu proprij intellectus non concurrit eficienter, sed tantum sermather,& obiective. Melius respondetur I. nullam esse implicantiam quod substantia concurrat immediate ad operationem in esse intelligibili, quoniam substantia in hoc esse est propter operationem. sp. a.
quod iubstantia neque in esse intelligibili concurrat essectiuε immediate ad operatioaem, sed tantum radicaliter, quatenus intellectus ab ea emanauit non sol nut est intellectivus aliorum extra, sed etiam ut est intellectivus propriae essentiae sibi sormaliter, & obiectivae vestat. s. 3 . An potentia operativa sim instrumenta se stantia ad operationem, seu productionem6b Atia, a seum ilios m.
discipulorum, & aliquorum aliorum, quod potentiae operativae, seu accidentia non aliter concurrant ad pr
ductionem substantiae quam dispositive, non effecti uel instri entaliter; cum enim velint isti, quod substantia producatur
immediate ab alia substantia, sicut accidens ab accidente, sequitur quod accidentia, seu virtutes Opera tuae, seu productivae aliorum accidentium non siter concurrant ad productionem substantiae nisi dispositive. 22 r. Nostra sententia seq. eonesuc explicatur. Accidentia, seu potentia ope ratiuasnι in Irumenta 6Myantia ad productionem sterias βό Iamiae, & sic calor v. g. in virtute ignis attingit alium ignem, ac proinde est instrumentum ignis i quo dimanat ad productionem alterius ignis. Hanc conci . tenent omnes Thom istae, pro quo videri possunt N. Complut. hic disp. Io.q. s. Ratio constat ex dictis F. praecedenti, nam cum substantia nequeat esse immediate opera tua, debet operari, ac proinde aliam substantiam producere per suas virtutes, quae sunt ipsius instrumenta, &c. Deinde. 223. Probatur I. dantur plura acci dentia separata a substantia quae produ eunt substantiam, sed eam non producut vi cauis principales, neque tantum dispositivae; ergo ut cauta instrumentariae s& in virtute substantiae. Minor constat, nam accidentia non possunt esse cauta principales, ut patet ex dictis supra, neq; tantum dispositiuς cum non detur subiectum quod disponatur; ergo &c. Maior probatur, nam semen animalis ab eodeant mali decisum, & separatum,imo ipso
198쪽
In lib. 1. Physicor. ubi agitur potissime de natura. 1 3
animali non existente, & mortuo,producit aliud animalis Praeterea accidentia vini consecrati, concurrunt instrumentaliter, imo instrumentaliter conuertunt guttam v. g. aquae in vinum, si illis misceatur, ergo hoc ipsum praestabunt qua-do sunt eum ipsa substantia coniuncta is, non enim magis accidentia sunt virtutes substantiae cum sunt ab illa separata, ac eum sunt cum illa coniuncta, ac proindes aecidentia vini separata a substanti vi , ut in Eucharistia, producunt substantia, non virtute propria sed ipsius substantiae cuius manent virtutes', a sortiori id praestare poterant cum sunt coniuncta
226. Occurrunt aduersarii,quod semen animalis, & accidentia vini consecrati concurrunt tantum dispositive ad productionem substantiae, non ut virtutes instrumentariet. Sed contra, nam si
aeeidentia, & semen solum dispositive concurrerent ad productionem substantiae , deberet assignari causa principalisessiciens quam disponerent ad productionem substantiae; sed nulla substantia datur in accidentibus vini consecrati, quam accidentia disponant ad productionem substantiae vini, ergo, &c. 2 a F. Occurrunt alsi, quod productici illius substantiae vini non fiat nec ab ac eidentibus neq; dispositive, neq; a substantia vini cum no detur,sed vel a Deo,
vel citis, aut a corpore circumstanti,&c. Sed contra, nam loquendo de Deo nulla est repugnantia quod non possit ea
causare, coeterum cum possimus inuenire causam naturalem , non debemus recurrere ad Deum miraculose agentem . Neque etiam potest ea substantiae productio tribui caelis,quia caeli sunt eausa uniuersalis non particularis, nec pos sumus constituere cetios causas particulares, ut in productione ranarum ex guttis pluuiae tempore aestiuo, nisi quando non potest assignari causa naturalis particularis , quod non contingit in nostroeasu.
a 26. Probatur 2. nam si substantia
esset immediate operativa, & non me. dijs suis potentiis , seu accidentibus sequeretur quod non posset dari corruptio formae perfectioris a sed hoc est falsum ,& contra experientiam. forma namque
ignis expellit, seu corrumpit forma noanimalis,&c. ergo substantia non est im mediatε operatiua . Sequela probatur, quoniam a proportione minoris inaequa-l i tatis non datur actio, sed quanto forma est persectior, est etiam activior, & magis resistit quam forma impersectior; ergo si substantia esset immediate operativa, non posset forma imperfectior expellere
aut corrumpere formam perfectior em . Oppositum autem contingit in accide tibus, virtutes namque formae limperfectioris possunt esse fortiores virtutibus formae perfectioris, ut calor qui est virtus ignis, est fortior virtutibus animalis, &sc animal potest ab igne consumi. 227. Probatur 3. nam si forma esset immediatum operandi principium , &non eius virtutes, seu potenti ἴ, aut acci-
dentia, sequeretur quod forma semper operaretur, sicu i semper imformat; hoc est falsum, & contra experientiam, no enim semper forma substantialis producit similem formam substantialem ἔ er go, &c. Sequela probatur, quia ex eo ,
quod forma est immediatum principium essendi, & vivendi, qui eam habet semper est, & vivit, ergo si forma est immodiatum principium operandi, qui eam habebit, semper operabitur. Ideo namque forma non semper sentit, aut intelliis git, aut mouetur , quia ista non praestae
immediate per se ipsam; ergo si praestae operationem per se ipsam immediath , semper operabitur; sicut quia immediate per se ipsam praestat esse, & viuere, ideo semper haec praestat, ita si immediate per
se ipsam praestaret operationem; ergo nomedijs suis instrumentis, semper, & continuo eam praestaret. 228. Occurres pro aduersarijs,quod sicut potentia visiva, aut intellectiva, &alia quaecumque semper informat subiectum, & tamen non sequitur quod habes illam semper operetur , ita ex eo quod
forma informat, & est principium operatio
199쪽
ijs Disputatio HI. Dubium VII.
rationis, sequitur quod sicut semper in- Armat, ita temper operetur; sed contra, nam ideo potentia operativa semper informat, & non semper operatur, quia iasti operatione ab alio dependet; dependet enim a forma tanquam a principio radicati. dependet ab obiectis, &c. At si serma esset immediate operativa a nullo dependeret, cum esset primum , & immediatum operandi principium. s. q. An subsantia licet non fit immediare perativa, seu non influat immediat.' in essectum, influat tamen iusa infrumenta, seu in suas
se sola non sit operatiua,simul tamen cum suis vii tutibus operatur, eo modo quo artifex, nec se solo producit effectum artis,nec solum instrumetum id ' eficit, sed utrumque simul; unde instrumentum destri virtutem principalis agetis ad effectum; quocirca diximus supra, quod eadem actio, v.g. scissio & est a serra ut est sciscio ut sic,& est ab artifice ut est scissio artificiosa ; eode modophilosophantur in instrumentis naturalibus. Sic tenent plures iuniores. Secunda sententia tehet,quod substantia non praestat insuetum in effectum , praestat tamen illum immediate in instrumentum, & iste influxus est ipsa instrumenti eleuatio, haec enim in alio non consistit nisi in influxu quem substantia praestat in sua instrumeta, seu in suas virtutes.
clus. explicatur. Substantia nec praestat in-fuxam in effectum at cum instrumento , nec praear in ipsum infrumentum, sed -- frumenta a principio emanarunt cum illa virtuossate, o eleuatione, ut substantiam producant, unde semper sant eleuata , sec. Pro hac conci . videantur N. Complut. hic disp. Io. qu. 6. Quod substantia non praestet influxum simul eum instrumento in effectum, constat ex dictis F. praecederi, alias esset immediate operativa, quod ibi reprobauimus; neque enim substantia est immediath operativa se sola, neq;
assectata suis instrumentis,hoc enim probant nostra argumenta.
praestet immediatum influxum in ipsa sua instrumenta , etiam constat ex dictis s. praecedenti, tunc enim substantia e siet immediate operativa, attingeret enim immediase illum influxum. Tum quia vel ille inssuxus est substantia, vel accidens , non substantia, quia haec non potest recipi in accidente, si est accidens, instrumε- tum per illud remanebit insuffciens ad producendam substantiam uti prius . Tu etiam quia si accidens hoc in accidente receptum potest producere substantiam, ex eo quod est a substantia, etiam ipsum instrumentum poterit sic a principio emanare, ut absque alio substantiam a tingere possit. a a. Nihilominus adhuc probatur I. varijs experimentis. Primo in generatione viventium, in qua generans medio semine generat aliud sibi simile sine aliis quo actuali influxu, cum non sit prssens, vel etiam non sit, ut 6. praecedenti dictu est. Secundo in speciebus sacramentalibus,quae generat substantiam v.g.vermiscum tamen non adsit substantia praestans influxum. Tertio in radijs solaribus, qui in concavo speculi her refractionem producunt substantiam ignis, & tamen abest substantia solis, &c. 233. Probatur a. nam si accidens; quod est instrumentum substantiae indigeret aliqua virtute superaddita . seu
actuali influxu superaddente virtutem,& non lassiceret quod emanaret ita eleuatum, de confortatum, etiam illa virtus superaddita cum sit accidens, & de ordine potentiae, & virtutis operativae, ut sunt substantiae instrumenta, deberet per alia virtutem elevari,& confortari, & sic daretur processus in infinitu. Ne ergo hoc dicamus, teneamus cum D. Thoma,&Thomistis quod sermeaceidentariae in prima sui emanatione emanant sic eleu ta, & confortata,vt absq; nouo influxu,&consortatione possint produeere substantiam. 36. Conis
200쪽
In lib. i. physicor. ubi agitur poti sume de natura. I
134 Confirmaturiti explicatur,no tando quod accidens sumi potest dupliciter . Primo secundum se, & absoluis prout scilicet abstrahit a subiecto siue vitali, siue non vitali, siue mixto, & si hoc modo sumatur non est virtus substantiae, nec hoc modo potest producere substantiam, sed solum potest producere acci
dens cum quo est proportionatum , ut calor calorem, dec. Secundo sumi potest accidens M. g. calor prout dimanat a determinato subiecto, cuius est forma operativa,& hoc modo est virtus substantiet; calor namque prout dimanat a viventi S eius potentia nutrire, est virtus subis
stantiae viventis: & prout dimanat ab igne, est eius potentia operatiua,eiusque virtus, & instrumentum ad productionε alterius ignis. Dicitur ergo accidens virtus,& instrumentum substantiae prout dimanat a substantia determinata , & sicu principio suae dimanationis potest producere substantiam, cum di manet ut potentia operativa illius,& productiva substantis, & proportionata cum substantia producta, in ratione substantiae a qua di- manat, a qua sine nouo influxu ia virtute primae productionis manet assiimpium , & eleuatum ut operetur substantiae productionem. Hinc videmus,quod calor vidimanat ab igne, producit ignem, ut di-
manat ab animali, producit carnem: vidi manar a planta, producit partem plantae,&c. Vnde sicut in moralibus mandatarius in virtute prioris mandati,exequitur voluntatem mandantis, nee indiget nouo mandato, seu nouo influxu mandatis, ita accidentia non indigent nouo in-
suxu, & quasi mandato substantiae ad sngula opera, sed sibi suffciet prius nis-
datum, priorue influxus quo exierunt a substantia, seu quo dimanarunt ab ea .
His bene pensatis facile solui possunt a sumenta, que ab aduersarijs in contra. hium fieri possunt. Uideantur N. Complut. loco citarin
f. s. An dimanario accidentium, seu ro. prietatum ab essentia, sit vera , o propria actio .
T X Uius dirieultatis resolutio iso sere tribetur ex dictus, cum
enim ostenderimus substantiam non esse immediath operativam, neq; simul cum suis potentijs, neque sola,etiam respectu suorum instrumentorum, sequitur quod eorum emanatio , seu resultantia non sit
vera, & propria actio, quocirca solet hic
emanatio vocari simplex quaedam resultantia qua in vim actionis agentis qua produxit substantiam, emanant acciden
tia; tamen quia SuareZ disp. 18. metapis. fur. I. Ruuius , & ali; putant quod proprietates, passiones, & accidentia dimanantia ab essentia, non dimanent in vim tute actionis generantis, sed per veram actionem distinctam, & se quod resul talia, seu emanatio sit propria, & imm diata actio substantig i ideo placet cum N. Complut. hic dist. Io. qu. 7. breuiter hane dissicultatem examinare,ut qui plura voluerit, consulat dictos Complut. 136. Vera, & communis sententivi
sequenti conclus explicatur . Emanaras accidentium non est vera, or propria actio substantia, sed emanant in virtute actionis generantis substantiam, quoties ρσnuntur,
au3 poni petunι ηι cum substantia , vesum propria palliones, ct virtutes insνω-
mentaria , seu forma operativa, tis. Pro hac conclusione citant dicti Compluti plura D.Thomae testimonia, & fere inia
numeros hanc conclusionein tenentes, quos non referimus ne actum agamus.
237. Probatur I. nam si emanatio accidentium esset vera, & propria actio substantiae, iam substantia esset imm diate operativam; sed iam probauimus in priccdentibus substantiam non esse
immediate operatiua ἰ ergo emanatio
accidentium no est vera, & propria actio substantiae, sed emanant in virtute acti nis generantis producentis substantiam.