장음표시 사용
221쪽
i92 De particula renitali prima.
tim instituta , sanguis per totum corpus impelli, tur, Vitaque inde animalibus perpetuatur. Nec sanguis solum pars primi tenta Sc principalis dicendus est , quod in i o, & ab eo motus, pulsusque
Principium oriatur . sed etiam, quia in eo primum calor animalis innascitur L spiritus vitalis insenera.
tur, & anima apta consistit. Ubicunque enim primo immediatum & principale vegetativae facultatis instrumentum reperitur ; abi quoque animam primo inesse , indeque originem sumere , verisii e est , quoniam illa a spiritu , & calido innato separari nequit. Utcunque enim in artificialibus cui recte Fabricius monuit) artifex ct instrumentum, sunt separara i in
νιatura tamen operibus, conjunctasimul, G urium sint. Sic ventriculus , opifex O anfrumentuna chriosos est. Pari quoque modo, anima cum spiritu insti umento suo) immediate conjungitur. Ideoque, in qu cunque corporis parte , calor, motusque initium sumunt, in eadem quoque vita primum oritur, uti, moque extinguitur : ibidemque intimos Penates,
atque animam ipsam , sedem suam posuisse . hemodunitaverit.
Leυit. Vita igitur in sanguine consistit, tuti etiam in Ita17. II. cris nostru legimus ) quippe in ipso vita atque anima γ I . primum elucet, ultimoque deficit. Crebra enim ut dixi) vivorum disiectione expertus sum,mOrieu- te jam animali, nec amplius spirante , Cor tamen aliquandiu pulsare , vitamque in se retinere. Quiescente autem corde . motum videas in auriculis superstitem , ac postremo in auricula dextra ι ibique tandem cessante omni pulsatione , in ipso sanMineundulationem quandam , & obscuram trepidauiOnem, sive palpitationem sextremum vitae indicium reperias. Et cuilibet cernere est , sanguinem ultimo calorem pulsus vitaeque autorem in se retinere : quo semel prorsus extincto, ut jam non amplius sanguis eli, sed crkor; ita nulla postliminio ad vitam revertendi spes reliqua. At vero , tum in ovo, sui diximus) tum in moribundis animalibus, postquam omnis pulsatio disparuit ; si vel puncto sataeati, vel dextrae cordis auriculae levem
222쪽
semitem admoveris; videbis illico, motum, pultationem ac vitam a sanguine redintegrari : modo is calorem omnem innatum, spiritumque vitalem haud penitus amΗerit. Quibus clare constat, sanguinem esse partem geni ta8m , fontem vitae, primum vivens & ultimo moriens , sedesnque animae primariam ; in quos tanquam in isnte ) calor primo, & praecipue abundat, vigetque; & a quo reliqua: Omnes torius eorporis partes calore influente laventur,& virum obtinent. Quippe calor sanguinem comitatus , totum corpus irrigat, lavet, di conservat: quemadmodum
pridem , libello de motu languinis , demonia
suavimus Propterea singuis ubique in corpore reperitur inec ulpiam id acu pungere , Vel minimum scalpere queas, quin sanguis ocos profluat: tanquam, abG que eo seret, nee calor partibu3, nec vita superesset Ideoque, concentrato , fixoque leviter languine Hippocrater, α,ο 'in v φλεαν, nominavit) velut in lipothymia, timore, Digore externo, & febrium insultu contingit; videas illico totum comus Digescere , torpere, & pallore livoreque perfusum lan-rescere : evocato autem rurius sanguine, per adhibita λmenta , exercitia , aut animi passiones , gaudium nempe, iramve huit quam subito mnia calent denuo, florent, vigent, splendentque ρQuinetiam partes rubrae & sanguineae solae, di-euntur calidae, ut carnes; albae autem & exsangues, ut nerati, ac ligamenta, Bigidae appellantur. Atque ut animalia sanguinea, exsanguidus praepollent; ita
quoque i ' partium censu, quae calore nativo ', de
languine liberalius perfunduntur, caeteris omnibus praestantiores habenturia Ιmo vero jecur, lien, renes, pulmo, & cor ipsum si anguinem inde omnem expresseris, cui us praecipue gratia visicera dicuntur expallescunt illieo, & partibus Bigidis accensenda
veniunt. Cor, inquam, ipsum, per arterias cor narias i influentem una cum sanguine caliditatem , vitamque accipit: quas eatenus duntaxat obtinet, quatenus illo proluitur. Nec jecur munus suum
publicum exsequitur, sine influentia saneuinis MI caloris
223쪽
I94. De particula genitali primar.
caloris per arteriam coeliacam. Quippe nullibi est caloris affluentia, citra sanguinis influxum per arterias Ideoque in prima partium singularum conformatione , priusquam publico muneri sese accingunt , omnes exsangues, pallidaeque conspiciuntur iandeque olim a Medicis & Anatomicis, spermatica existimabantur ; dc, in generatione, aliquot in iacte dies absumi, dici solitum. Ipsum jecur, pulmones, cordisque substantia, cum primum apparent, albinsima sunt. Ιmo vero conus cordis , & ventricul rum ejus parietes, adhuc albi visuntur, cum auriculae purpureo sanguine repletae colorantur, Venaque coronaria rutilans discernitur. Similiter , jecoris parenc byma album est, cum venarum ejus rami, α propagines , sanguine rubescunt : nec munus publicum eXercet, pilusquam sanguine influente perfunditur. Sanguis denique totum corpus adeo circunfluit,& penetrat, omnibusque ejus partibus calorem &vitam jugiter impertit; ut anima primo & principaliter in ipso residens, illius gratia, tota in toto, tota in qualibet partes ut vulgo dicitur inesse,merito
Tantum vero abest quod tamen , de
Medici omnes affirmanti ut jecur, aut cor,sit autor αopifex sanguinis ; ut contrarium plane, ex puli, fabrica in ovo, aperte constet: nimirum, sanguinem
ipsum potius esse autorem cordis, & hepatis. modMedici quoque inopinato videntur confiteri, dum parenchyma jecoris , quandam sanguinis affusionem esse statuunt: quasi nil aliud esset, quam sanguis inibi coagulatus Existere itaque eum, antequam vel affundatur , vel coaguletur, necesse est e remque ita se habere , experientia ipsa luculenter demonstrat; cum sanguis in ovo aliquandiu appareat, priusquam corporis, aut visceris alicujus vel vestigium exstet.
Ubi tamen nihil sanguinis a matre squod in viviρο-ris fieri, vulgo arbitrantur) ad laetum pertingit.
Jecur piscium semper albicans cernitur, dum eorum Venae purpurascunt, Sc nigricant. Nostraeque gallinae , quo pinguiores suerint, eo jecora minora,
ac pallidiora habent. Virginibus cachemcis , febriis
224쪽
febrique alta laborantibus, ut reliquo earum eorpori , ita jecori etiam pallidus inhaeret eoior; penuriae sanguinis in corpore manifestum indicium. Quare jecur , &calorem , & colorem suum a sanguine mutuatur; non autem sanguis a jecore. Exdictis itaque apparet, sanguinem esse partem primam genitalem, unde anima primario emicat , Ac ex qua enormatur prima pars laetus animata , principium reliquarum omnium , taen funilarium tum dissimilarium, quae inde calorem vitalem nanciscuntur, illique subserviunt: Cor autem in eum duntaxat finem exstructum esse , ut per tua pulsati
ne , t venarum arteriarumque ministerio ὶ sanguinem hunc accipiat, eundemque quoquoversum Peristum corpus propellat. Patetque hoc idem luculentius, quia nec in mnibus animalibus , neque omni tempore cor pulsans reperituri cum sanguis tamen, aut ejus anal gon, in vultis unquam desideretur.
De Sanguine , prout est pars principalis.
Errum itaque est, εe ad oeulum liquet, sans in- nem esse partem pulli primigeniam, ac proinde genitalem : λue omnia illi competere , quae capite praecedenti attribuimus. Nempe , ut sit corporistum autor, tum conservator, de pars principalis, in
qua animae sedes. Quippe tui modo diximus in pri quam corporis quippiam visu discernitur, sanguis jam genitus de audius est, palpitatque ut Aristoteles De
Quinimo ex vario ii us motu , in Gleritate aut tarditate, vehementia aut debilitate, deci eum αirritantis injuriam , de foventis eomitiqdum persentiscere, manifestum est. Ideoque eoacludimus, saa-I a guinem
225쪽
guinem per se vivere, & nutriri nulloque i modi ab alia aliqua corporis parte, vel priore, vel praesta tiore dependere. An vero totum corpus ab ipso dependeat, cui illud postgenitum, adjunctum, re quas adnascendo appensum cernimus non est hujus loci De determinare. Addam solum , quod Aristotales fate-part. tur: Pros Io, inquit , sanguiuM natura caussas,
AEn. l. a. permulta animalibM, tum per mares,tum etiamsterse
c. Φ. Ium obveniant. Adeo , ut hinc caussas perspicere liceat , non modo vitae , in genere , s quippe nullum aliud calidum innatum , aut influens reperias, quod sit immediatum animae initrumentum , praeter sanguinem in sed longioris etiam , aut brevioris serisso inni, vigiliarum, ingenii, roboris &c. Namque ejus tenuitate Arist. 'munditie , aximalia sapientio funt, sensumque mobiliorem obtinent: Si militer, υel timidiora, vel auimosa iracunda, te furiosa. svadunt: prout scit. sanguis eorum vel dilutus, vel fibris multis cras i ue refertus fuerit. Nec vitae tolum sanguis autor est : sed, pro eius
vario discrimine . sanitatis etiam , morborumque caussie contingunt. Quinctiam venena, quae fori-cus nobis adveniunt ut ictus venenati) nisi sangui. nem inficerent, damnum nullum afferrent. Adeo nobis ex eodem fonte, vita & sanitas profluunt.
Hist. O sanguis nimis eliquescat s inquit Grip. 2 agrotaην.
an. t 3. an cruorem ferosum abit adeo, ut quidam suda-ς. I9. rem cruentum exsudarint. Si eius nimium inuat, obeunt.
Profecto, ob sanguinis carentiam , non solum paries omnes illico torpent, sed & an innat ipsum subito extinguitur. Experimenta . in sententiae hujus confirmationem , hic addenda non censui; Peculiarem enim tractatum postulant.
Circuitum sanguiuis admirabilem,a me jampridem inventum, Video propemodum omnibus placuisse: nec ab aliquo quippiam hactenus objectum esse,
quod responsum magnopere mereatur. Quapropter si circuitus illius caulsas, & utilitates addiδero; ali que sanguinis arcana exposuero ; quantopere stat. mortalium felicitatis intersit, animaeque pariter ac corpori conducat, ut proba victus ratione sangui-
Dent purum ac nitidum coaservent.) ci ediderim sanea
226쪽
ne, me non magis novam, quam utilem, gratamque operam Philosephis Medicisque praestiturum ;nee sententiam hanc tam improbabilem & abiuradam cuiquam satque olim Aristoteli) visum iri: Sanguinem, nempe, instar taris familiaris, essema ipsam in corporei veluti critivi oliin , aliique L I.ς, .asb trabantur existim tes,sentire maxime propyrum esse anima, atque Me inesse propter sanguinis naturam. Alii vero id animam esse statueba:in quod sua natura. Nim movendi obtineret; ut Thaler, Diogener, Heraclitus, Olcmaon, aliique.
Utrunque autem, sensum scilicet, & nistans, sanguini inesse, plurimis indiciis fit conspicuum: etiamsi Aristotelis id negaverit. Enimvero,si is Veri- Derate coactus fateatur, inesse ovo, etiam iubventa- histam neo, animam : da in genitura, ac sanguine . re risi i diviniam quid, respondens elemento sesiarum o esseque o de omnipotentis Creatoris vicari.m : si Neoterici qui. dam vere dicant, animalium semen coitu emissum, h. Iacesse animatum : quidni pari ratione assimemus νι. animam esse in sanguine ; cumque hic primo generetur , nutriatur, & moveatur, ex eodem quoquσanimam primum excitari, & irrescere' Certe sanguis est, in quo vegetativae,& rensitivae operationes primo elucent, e cui calor, primarium & immedia- . , tum animae histrumentum, innascitur : qui corρο- ras, animaeque commune vinculum est : & quo vehiculo , anima omnibus totius corporis partibus influit. Praeterea, cum tam arduae sit sui impervissimis geniturae contemplatio , quom ias, nempe, ab illa , eum providentia, arte, & intellectu divino, eorporis fabrim exstruatur cur non aequo jure, sanguinis naturam eximiam suspiciamus ; idemque de eo , quod de semine, cogitemus λ praesertim , cum geniatura ipsa sui de ovo eonstat a sanguine fiat; totumque eorpus inde, tanquam a parte genitalii non modo originem suam ducere, sed etiam conservari
Atoue haee quidem obiter super ea re diximus ide eadem alibi uberius, 3c accuratius disieptaturi. Neque taedasouialidum censeo, utrum partis defini-
227쪽
eio sanguini proprie conveniat quod quidam ne Eant, his maxime a mentis persuasi; quia nousentit, dc quia in singulas corporis partes innuit , ut alimentum iis praestet idoneum. Mo vero non pauca circa generationis modum inveni, quibus motus, iis quae Philosophi de Medici vulgo vel ψunt . vesneganti contrarium statuam. Id nunc solum ducam: licet concedamus, sanguinem non sentire; inde tamen non sequitur, eum non esse corporis sen sitivi partem, eamque praecipuam. Neque enim cerebrum, medulla spinalis , aut Crystallinus, vitreus. que oculi humor quicquam sentiunt, eas tamen Corinporis partes esse, Philosophi Medicique omnes hodie uno ore confitentur. Arsoteles autem sanguinem inter partes similares recensuit: dc Hippocrates etiam, dum corpus animale ex partibus eontinentibus, contentis , α impetum facientibus, constituit; singuianem necessario inter contentas agnovit.
verum hac de re plenius agetur, cum de parte, quid sit , & quot modis dicatur, disceptabimus. Inistraea temporis, experimentum hoc irabile sun- decor ipsum , membrum scilicet principalissimum, insensile a m=areat non reticebimus. Nobili us Adolescens. Se illustrissimi Vieee mitis da Moreumero in Hibernia filius primogeni-llus, eum adhuc puer esset, ingens ex insperato lapsu na sest infortunium; eostarum nempe sinistri Iaeteris fra ram. Aiacemus suppuratus , magnam tabi quantitatem profudit; saniesque diu ε cavitate amplissima manavit et uti ipse mihi , aliique t qui
aderant) fide digni narrarunt. Is eirca annum aetatis suae decimum octavum, aut decimum nonum,
per Galliam de Italiam perurinabatur a indeque
Londinum appulit. Interea vero peramplum hiatum in pectore apertum gestabat; adeo , ut Pulm nes uti creditum est, in eo cernere, ae tangere Iic xet. Id cum serenissimo carato , ceu mirac Ium, nunciaretur; me statim, ut quid rei esset pedispicerem , ad Adolescentem misit. Quid factum Cum primum accederem , videremque juvenem Ve-
fetum , di spem quoque, habituque corporis Iamabili praeditum,.s vi secus, Atque Oportuit, nun
228쪽
Earum arbitrabar. Praemissa autem , ut mos est , salutatsone debita, expositaque ex mandato Regis eam adeundi caussa ; omnia illico patefecit , nudamque lateris sinistri partem mihi aperuit ; ablata
scit. lamella, quam tutelae gratia adversus ictus, aliasque injurias externas, gestabat. vidi protinus ingentem pectoris cavitatem , in quam facile tres meos priores digitos, una cum pollice Immitterem :
utque in primo ejus ingreuu partem quandato
carnorum protuberantem , reciprocoque extrorsum
introrsumque motu agitatam depreiandi , manu que caute tractavi. Attonitus rei novitate , iterum iterumque exploro omnia e &, cum diligenter satis investigata essent; certum erat , ulcus antiquum Scperamplum citra Medici periti auxilium miraculi
instar, ad sanitatem perducium esse . parteque interiore membrana vellitum, & per marginis ambitum firma cute munitum. Partem autem carnosam squam ego primo intuitu , carnem aliquam lu- Nuriantem credideram , aliique omnes pulmonis
partem judicabant in expulsu, ejusque disserentiis, seu rhythmo, tutrisque manibus carpo & cordi simul admotis & ex respirationis collatione plane perspexi , non pulmonis Iobum aliquem, sed cordisconum esse; q-m caro fungosa excrescens ut in sordidis ulceribus fieri solet) exterius, muniminis instar , obtinebat. Coneamerationem istam , a subnascentibus sordibus Adolescentis simulus injectionibus tepidis quotidie liberabat, Iaminamque imponebat: quo facto, herus sanus, & ad quaelibet exercitia ac itinera prompturi, tuto & jucunde vitam degebat. Responsi vice igitur, Adolescentem ipsum ad serenissimum Recem deduxi ; ut rem admirabilem αsngularem, propriis ipse manibus tractaret , atque oculis intueretur: nempe, in homine vivente M vegeto , citra ullam offensam, cor sese vibrans, ventriculosque eius pulsantes videret, ac m nu tangeret. Factumque est,ut serenissimus ReX,una mecum, cor sensu tactus privatum esse agnosceret. Quippe adolescens , nos ipsum tangere s lusi visu , aut cutis
exterioris sensationc neutiquam intelligebat. I simul,
229쪽
Simul, cordis ipsius motum observavimus; ne ape, illud in diastole introrsum subduci, & retrahi: im systole vero, emergere denuo & protrudi : fierique. in corde systolen , quo tempore diastole in carpa 'percipiebatur .' atque proprium cordis motum ae functionem , esse systolen : denique , cor tunc pectus ferire, & promi nutum esse, cum erigitur finsum, & in se contrahitur. Nec de altera controversia inum sanguis scit . ne- triendo solum corpori inserviat λὶ hic anxie dispo tandi locus est Aristoteles quidem , pluribus locis, sanguinem esse ultimum alimentum contendit; eidemque tata Medicorum schola suffragatur. Plurima tamen explicatu ardua, maleque cohaerentia, hanc illorum sententiam consequuntur. Cum enim
Medici, in physiologicis suis, agunt de sanguine; atque hunc solum ejus usum & unem docent , ut alimentum corpori suppeditet ; eum eae quatuor laccis , sive humoribus componunt; argumentum ejus rei a quatuor primarum qualitatum combinationibus deducentes 1 ac proinde asserunt, massam Dnguinis , ex utraque bile, s flava nempe, & atrupituita, &sanguine proprie dicto, comisni. Ide que quatuor humorum genera recensent: quorum,
gus, melanchesia : calidus dc siccus, bilis : denique, calidus & humidus , sanguis nominatur. Porro , ex singulis eorum generibus, alios nutritios, tunde t tum corpus constet;) excrementitios alios statuunt. Praeterea, ex nutritiis illis, sceu partibus hererog neis) sanguinem constare autumant. Ita tamen , ut pituita sit pars crudior, quam calor nativus validior possit in sanguinem laudabilem convertere. Bilem vero similiter in sanguinem transire posse, negant; licet, sanguinem facile in bilem ; atque hanc, in melancholiam nempe a caloris conc quentis excessit in mutari, assirment. mae si vera sunt. nullusque in iis regressus eon ceditur; scilicet, de melancholia, in bilem: de bile, in sanguinem : oportet fateantur, dictos omnes succos esse in ordine ad melancholiam; atque hanc esse principale, di maxime concoctum nutrimentum.
230쪽
Quinetiam duplicem sanguinem agnoscant, necessea : nempe totam simul in venis massam , ex quatuor illis humoribus compositam ; & partem ejus Iuriorem, florentiorem, magisque spiritalem. quam rictiore sensu sanguinem nominant; quamque aliqui in arteriis separatim contineri contendunt, ac proinde aliis usibus a reliquo separatum deputant. Idemne, ex eorum sententia , sensuis purus non essalimentum , sed commixti succi, sive potius melancholia, ad quam tandem reliqui humores perten
Arsnelea quoque , ut sanguinem alendi gratia De
iustitiuum putavit: ita eundem etiam, veluti e par- pari. tibus, compositum censuit. Nempe ex crassiore, de an. l. a. atra, quae in fundum pelvis, inter concrescendum, c. 3.
subsidit : eaque pars illi deterior habetur : Sanguu De enim, inquit, 7 integer est, ruber, dulco saporis est hist. sed,si vel natura, vel morbo sit vitiaim, atrior Oernitur. an. l. 3 . Ex parte etiam fibrosa, sive fibris, constare Voluit : c. I9. DAue demptu, ait) sanguu neque concresiit, neque I i satur. In tanguine praeterca saniem agnovit: Sanies, Ibid. inquit,sangma incoctus est aut quia nondum percoctus. aut quod in seri modum dilutus fuerit. Atque hunc frigidiorem esse, ait ; fibras autem partem sanguinis refrenam esse statuit. Quapropter ex ejus sententia) sanguis animalium varie discrepat: adeo ut quibusdam is sit ser stor, tenuior, & quasi fames, seu ichor ; ut insectis , .ia frigidioribus atque imperfectioribus animalibus vquibusdam vero crassior, fibrosior, & terrestrior ι ut
apro, tauro, asino, &c. nonnullis svitiati scit. temperamenti sanguis atrior : aliis autem mundus. si cerus, & floridus, qualis in avibus, ta homine praecipue conspicitur. Unde coiistat, tum Medices, tum Arso telem, sanguinem ex partibus & disserentiis quadan tenus similibus constitatere. Medici quidem humanum duntaxat sanguinem , eundemque per phlebotomiam in pel vim effusum , & coagulatum observant. Arsoteles Vcro cunctorum animalium sanguinem , aut ejus analogon, contemplatur. Ergo autem, seposita omni controversia, omnisque incommodis, quae eoninu