장음표시 사용
271쪽
2 1 Paradoxa quaedam e praedictis orta.
Tore , excrementis, Vci partibus stirpiunt , aut animalium , casu fortuitove nanciscuntur; quam illa, quae ex semine animalium congenerum proveniunt. Quippe omnibus viventibus id commune est , ut ex semine , ceu ovo, originem ducant: sive semen illud ex aliis ejusdem speciei procedat ,. sive casu aliunde adveniat. Quod enim in arte aliquando usu venit, id idem quoque in natura contingit :nempe , ut eadem casu sive fortuito eveniant , quae
alias ab arte essiciuntur : cujus rei apud in ataph. exemplum, est sanitas. Similiterque se habet ge-LI.c.9. neratio squatenus ex semine) quorumlibet animalium ; sive semen eorum casu adsit, sive ab agente univoco ejusdemque generis proveniat. Quippe etiam in semine fortuito, inest principium gene- irationis motivum, quod ex se & per seipsum procreet ; idemque , quod in animalium hongenerum semine reperitur ; potens scit. animal emirmare. Verum de his postea uberius. Ex dictis autem, paradoxa quaedam expendenda Veniunt. Cum enim in ovo macula prius dilatetur; colliquamentum concoquatur, & praeparetur; plurimaque alia snon sine providentiain ad pulli formationem & incrementum instituantur ; antequam quippiam pulli, vel ipsa primogenita ejus particu-- la appareat : quidni utique credamus calorem imnatum, animamque pulli vegetatinam, ante pullum ipsum existere Quid enim aliud effectus , atque Operationes Vitae producat, quam illarum caussa &Wincipium cssiciens λ calor nempe , & facultas animae vegetatiUae. Ideoque , non videtur anima esse actus corporis organici vitam habentis in potentia : talem enim actum, formam pulli censemus. Cui autem alii, quam ipsi pullo. formam inesse Iutemus aut animam Z nisi formas separatra esse icamus, aut metempsychosin aliquam concedamus. Hoc autem mani lauissime apparet , ubi idem animal successione formarum sui ait Ari 3.) vivit: eX. gr. eruca . chrysalis . papilio. Idem enim esse principium efficiens, nutriens, & conservans, in singulis his licet sub diversis formisi necesse est e nisi aliam animam in puero , in adolescente ali m,
272쪽
Paradoxa quaedam e praedictis orta. 243
aliamque in sene constituamus : aut eandem foris mam erucae & necydali, ac papilionis & bombycis , assirmemus. ina de re Aristoteles accurate Hist. scripsit, & nos postea plenius dicemus. . an. lVidetur praeterea paradoxon, Sanguinem fieri &moveri, spirituque vitali imbui ; antequam ulla de e/n. organa sanguifica, vel motiva exstiterint. Nec mi--l.3nus novum, atque inauditum, inesse sensum ac motum in foetu , priusquam cercbrum exstructum fuerit : Movetur enim foetus, contrahit & explicat sese , cum pro cerebro adhuc nihil conspicuum est, praeter aquam limpidam. Ad haec , corpus nutritur & augetur, antequam
organa coctioni dicata ventriculus nempe, Scviicera) formantur. Sanguifcatis etiam squae secunda coctio appellatur,) perficitur ante primam sinventriculo ,) quae colscatio dicitur. Primae Sesecundae coctionis excrementa , inempe in intestinis , atque urinae ac tellis vesicula) ipsis conc quentibus organis sunt coaetanea. Denique, non modo in vegetativa animae parte , sed & ante animam ipsam, inest mens , providentia, & intelle'ctus 1 qui cuncta statim a prima origine, ad pulli
esse & bene esse, disponunt, ordinant, ac procurant ; adque formam & similitudinem generantium, arte essingunt.
Ad quam prolis similitudinem quod attinet, dubitare licet , quid caussae si, cur aliquando foetus
similior patri, aliquando matri, aliquando etiam progenitoribus , iisque vel paternis, vel maternis reperiatur prae sertim, cum uno initu , eodemque momento, plura ova foecundentur. Est etiam hoc admirabile , virtutes & vitia , morbos quoque, stigmata, & naevos . a genitoribus in posteros trans-Drri , idque in aliquos duntaxat foetus, nol autem in omnes. In genere gallinaceo , quidam generosi sunt. & ad pugnam nati; qui mori malunt, quam
fugiendo adversariis cedere : eorum tamen nepotes , nisi parentibus similibus geniti fuerint, virtutem illam paulatim exuunt 1 secundum illud rfortes creantur fortibi . In plerisque aliis quoque animalium speciebus praesertim hominibus L a obser-
273쪽
a44 Paradoxa quae iam . praedictis orta.
observat vir generis nobilitas; multaeque iis animi &corporis dotes ex traduce adveniunt. Illud saepe miratus sum ; quare, cum prolem sui plurimum mistam quandam fabricam, si Ve compositionem ab utroque parente obtinere videamus, idque in caeteris omnibus partibus; idem tamen in genitalibus non eveniat : sed plerunque aut mas, aut foemina nascatur, rarissime vero te maphroditus y Denique multa ivsunt, antequam appareant ; dc quaedam inter prima inchoantur , quae postremo perficiuntur; ut oculi, genitalia, rostrum. Dubia quoque hinc, & dissicultates quaedam , circa membrorum principatum, partiumve dignitatem oriuntur; tu quibus sese ingenia harum rerum studiosorum exerceant. Scilicet, num cor vitam di virtutem sanguini tribuat ; an potius , sanguis cordi. Utrum sanguis corporis gratia sit, tanquam materia, nutrimentum , aut instrumentum : an vero
corpus, omnesque partes ejus, sanguinis causia , animaeque primo ac principaliter in eo existentis, fabrieentur. Similiter; utrum ventriculi cordis, an auriculae ejus praestantiores sint. Quippe has pulsare primo, & vivere , ultimoque emori, comper tum est. Praeterea, num ventriculus sinisteri, qui in homine productior est , pariete etiam crassiore& carnosiore obvallatur, spirituumque origo creditur 1 sit praestantior , calidior, spirituouor, ac vivacior : an dexter, qui postrcmo in morde enervatur & labascit, maioremque sanguinis quantitatem intra se continet; & in quo sanguis morientium ultimo concrescit, spirituque ac vita destituitur ; ad quem etiam sceu principium vena primae umbili cales sanguinem deferunt, eidemque originem suam acceptam referunt. Haec scilicet ex observatione ordinis generandarum partium occurrunt: atque alia etiam . quae ex
ipsis deducuntur, receptamque vulgo physiologiam haud parum turbant. Nempe cum motum & sensum, ante natum cerebrum adesse liquido cernamusὶ manifestum est , non omnem motum atque
sensum a cerebro piose isti : siquidem ex historia
274쪽
Paradoxa quaeram e praedictis orta. 24sconstitit, in prima statim sanguinis guttula in ovo,
antequam quicquam corporis efformatur , sensummotumque clare elucescere. Prima quoque corporis tamica , sive consti uitio squam mucilaginosani diximus priusqiram membra ulla discernulaturi cumque cerebrum nil aliud , quam aqua limpida est; si modo laviter pungatur, instar vermis Vel
erucae, sese obscure movet, contrahit, & contorquet; ut sentire ipsam, evidenter pateat. Sunt & alia a motu sensuque deducta argumenta a uese , non tam cercbrum scum. Medico, uuam
ex Aristote ἰi: smienti ab cor ipsum, esse primum principium, judicemus. Motus , sc actiones, quas Medici appellant na-
inrases , quod illae nobis , etiam nolentibus, contingant neque eas moderari, accelerare, retardare ,
aut inhibere, pro arbitrio nostro possimus; ideoque a cerebro non dependent : illae tamen proiis citra sensum non fiunt , sed cundem subene indicant ;utpote a quo excitentur, irritentur, & permutentur. Nempe, in corde i Eis, palpitationem, tremorem, lipothyrniam, sync6pou , pulsusque omnes alterationes , in magnitudine , celeritate , ordine,sve rhythmo , & similibus , a morbi ficis caussis alterantibus , sensumque laedentibus , fieri arbitramur. Quicquid enim contra irritamenta & molestias , motivus suis diversis nititur , id sensu praeditum sit necesse est. Ventrieulus , & intestina a pravis humoribus lacessita, nauseam sepe, ructum , rugitum, vomitum , & fluorem alvi concitant : eo ue motus ut nec sistere nec provocare, iii potestate nostra situm est: ita nec sensum aliquem a cerebro dependen tem novimus, qui partes illas ad actiones ejusmod. exstimulet. iMirum profecto est , quod , ab infusione antimo is nil epota, usu Venit; quam nee gustu distinguimus, nec deglutitione aut rejectione molestam sentimus; ventriculo tamen sensus quidam inest , quo noxium ab utili discernat, indeque ad vomitum
Quincuo etiam ipsi. ictum venenatum non L 3 venenato
275쪽
146 Paradoxa quaedam e praedictu ori venenato facile distinguit ; ideoque constringit
sese , & densatur ; unde tumores phlegmon.des excitantur : ut videre est , in ictibus apum , culicis , & aranei. Ipsemet aliquando , experiendi causa, manum acu pupugi; mox eandem acum aranei dente confricans , manum alio loco perforavi : nec potui quicquam discriminis inter duas has punctiunculas internoscere. Erat tamen in cute, quod discerneret; quippe eodem loco, ubi venenata punctio contigerat , subito sese in tuberculum cou traxit, induitque mox ruborem, calorem, atque inflammationem ;tanquam ad pugnam , & nocentis mali expugnati nem, se roboraret, & accingeret. Matricis Iaesiones , nempe contorsio , decubitus , prolapsus, ascensus, & sutacatio , aliaque incommoda & irritamenta, a cerebro, sive sensu communi non dependent: nec tamen citra omnem sensum evenire ea, existimandum est. Quicquid enim sensus Plane expers est, non videtur ullo modo irritari , aut ad motum , actionesque aliquas ede das, excitari posse. Nce certe alio indicio, animatum quid & sentiens, a mortuo, sensuque carente internoscimus, quam per motum a re aliqua irritante excitatum , qui sensum continuo & sequituri& arguit. Verum de hac re amplius, ubi de actionibus 8cula cerebri agitur , disputare aequum est. Prist
rum autem virorum , dc antiquitatis ipsius revere, tia nOS monet, ut, quantum veritas patitur, illorum dogmata tueamur. Neque enim decet eorum
opera &statuta temere despicere , aut flocci facere; quorum praelata face, ad Philosophiae adyta pertingimus. Quare ita censendum arbitror τ Experimur in nobis sensus potissimum quinque esse, quibus de rebus externis judicamus : quoniam autem; haud eodem sensu sentimus, quo nos sentire per- leipimus; foculis enim videmus, iis tamen non inistelligimus nos videre) sed alio sensu , organove sensitivo , s nempe sensu communi interno quo ea, quae per singula sensoria externa nobis advenerunt,
dijudacamus, albumque a dulci, & duro distinguimus:
276쪽
Paradoxa quaedam e praedictis orta. 247
mus; sensorium hoc commune sevi ab externis omnibus sensoriis species reserantur ) cerebrum esse, manifestum est : quod una cum omnibus suis nervis , - organisque externis , iisdem annexis , ada quatum sei: sationis instrumentum censetur. Estque instar radicis sensitivae, cui fibrae plurimae contig
Tunt , quarum una Videt, altera audit, tangit te
tia , aliisque olfacit, & gustat.
Quemadmodum tamen actiones & motus quidam sunt , quorum regimen sive moderamen a cerebro non pendet , atque ideo naturales appellantur : ita quoque statuendum est , dari se iasum quendam tactus , qui non referatur adsensum communem, nee cerebro ullo modo communicetur ; ac propterea in ejusmodi sensu , non percipimus nos sentire; sed, veluti iis evenit, quibus mens aegrotat, aut passione aliqua animi vehementi agitaratur, ut dolorem nullum sentiant, neque ea, quae sensibus occurrunt, animadvertant: ita pariter in hoc sensu eontingere credendum est : quem propterea a sensu animali distinguimus. Talem sensum in Zoophytis , sive plantanimalibus lut herba sensitiva , syongiis, de similibus) observamus.
Quare, ut multa animalia tum motu, tum sensu praedita sunt, sine sensu communi , aut cerebro auti lumbrici, erucae, necydali, chlysalides, &aliarieta quoque actiones quaedam naturales in embry ne , nobisque etiam contingunt citra opem cerebri 1 & sensatio quaedam fit, sine sensu. Atque ut
Medici docent, actiones naturales , ab animalibus , discrepare : ita pari rixtione, ractio quoque naturalis, videtur 'differre a sensu tactus animali, aliamque tactus speciem eonstituere : adeo ut iste , sensui communi, sive cerebro communicetur; ille vero, nequaquam.
Praeterea, aliud est, musculum moveri aut eo nistrahi; aliud vero, eundem variis contractionibus& relaxationibus regulatis, actionem aliquam perficere, ut pote, progressionem , vel apprehensionem. Certe musculi, vel organa motoria, inspasino de convulsionibus, a cauua aliqua irritante non aliter moVentur, quam gallus aut gaIlina, quae de L A. truncin
277쪽
truncato protinus capite , multis quidem pedum alarumque convulsisis motibus agitatur, sed confusis omnino & irritis; quoniam potestas cerebri ablata est , & sensus communis evanuit, cujus antea moderamine, cum rhythmo & harmonia , motus illi ad progressum, aut volatum egulabantur. Dicendum itaque arbitramur, motus omnes nais rurales a virtute cordis profluere , & ab illo dependere : spontaneos autem , actionemque aliquam perficientes, s quos Medici animales vocant I sine cerebro & sensu communi regulante, non fieri. Quemadmodum enim, sensu hoc communi, sentimus nos sentire ; ita pariter sentimus nos movere; idque ordinate, vel secus. Utriusque hujus motus exemplum in respiratione clare cernimus. Pulmones enim scordis instar motu naturali continuo sursum ac deorsum feruntur; ad tussim etiam , & frequentiorem agitationem irritantur : Vocem tamen proferre & moderari, sive canere, nequeunt; sne sensus communis auxilio,&quasi jussis. Verum istaec uberius subi de actionibus & usu
cerebri, animaeque contemplatione agetur) tractanda veniunt. Haec autem hic Obiter dicta sunt, ut re-- verentiam clarissimis Praeceptoribus debitam fer. vandi studium , dc voluntatem nostram significare
De O Uam non sit temere negligenda Veterum au-form. toritas , vel hine apparet : fuit olim celebris opinio i quam tamen, tanquam erroneam, plerique P i9. . hodie rejiciunt i & Fabricius , ceu deliramentum, o a 3 . stultamque opinionem, impugnatum it) Embryonem L. de in utero materno stagere: habuitque Democritum, DL am. curum , atque etiam Hippocratem astipulatores. Et de nat. Hippocraris quidem ratio duobus potissimum niti- eri. Iur argumentis; nam, inquit,HDxisset, quomia.
278쪽
De Nutritione Pulli in ovo. 249
Atque hujus quidem perantiqui & celeberrimi
Viri in nuda verba alias jurare solent , sufficitqne in aliis rebus , et υτος : hic Vero quod receptae vulgo sententiae distentanea afferat in Fabricius non modo assirmantem , sed & argumenta producen- - tem aspernatur. Hanc igitur Hippocratis sententiarn, num observationes nostrae, de generatione animalium , necessariam , nedum probabilem faciant , peritissimorum Anatomicorum , & dom . morum Medicorum judiciis relinquimus. omnes profecto fatentur , e tum, dum in utero est, copiosam aquam innarare , t nos , in ovi historia, liquorem hunc, eouis 'amen in m nominavimus; eandemque sudorem , & humorem excrementitium foetus cste , Neoterici asserunt; huncque usum praestare unt, ut in ea natans foetus , sinterca dum mater currit, saltat, aut alio aliquo violento motu agitatur) uterum non offenderet, vel apsemet ad circumposita ossa allisus, aut foris percussus laederetur ; praesertim , cum eo temPOre membra ejus tenella dc infirma sint. Fabricius ; alias praeterea istius aquae utilitates
adnectit; nempe, ut vias omnes circumquaque made faceret , ac lubricas redderet , cosiumqaee matricis ad maximam dilatationem facile ac promptum e ceret ;eaque omnia, inquit, non minus e cit crassum illud ei respondens tertia coctionis album excrementum , unctuosum ac pingue otiosumque , antiquitur neglectum. Miud etiam O isiud praestat, nesudor, qui interdum acris ac salseginosus segregari potest, renellum
Agnosco libenter utilitatem ab omnibus positam ; scilicet, ut tenellus foetus a subitaneis& violentis matris motibus indemnis sit, tuto adeo in alis vespertilionum, uti vocant, appenditur, & copiosa aqua circuncingitur, ut facile quovis setiam violento) motu materna latera propter utrinque collocata retinacula) tangere nequeat; saltem, liquor iste circumambiens in medio libratum ab omni externo nocumento proteget. Λ Fabricio autem,
279쪽
zst ' De Nutritione Pulli in O vo
quemadmodum in aliis plurimis, ita hic quoque
iit seorsum sentiam , observationes meae faciunt: quippe liquorem illum , quem diximus, laetus sudorem non esse, certus sum. Nec crediderim , aquam istam commoda illa praestare in partu , quae ipse memorat : multo vero minus , liquorem hunc acrem & salsuginosum esse adeo , ut unctuoso munimento fatui opus sit praesertim ei, qui
lana , pilis , vel plumis induitur. Est enim probi saporis, dc similis Iacti aquoso; ac proinde statima partu , omnia fere viripara eum absorbent, jamque natos foetus lambendo detergunt; humorem σque, quem auferunt , avide devorant; cum fintuum excrementa ne attingant quidem.
Fabricius, aquam hanc acrem & salsuginosam dixit, q*od illam sudorem esse crederet. At quid, obsecro, incommodi pullo jam plumis vestito sudor asserat si modo sudantem pullum unquam viasterit. Neque, opinor, dixerit, usum inius aquae in ovo esse , ut sua humiditate ac lubricitate, pulli partum acceleret. Quanto enim siccior , & vetustior ovi cortex fuerit , tanto etiam fragilior , ac friabilior evadit. Denique, si sudor pulli esset, is prope exclusionem abundaret magis quo enim grandior est foetus , & uberiori alimento utitur, eo ius sudoris quoque excernat necesse est. At vero paulo ante exclusionem pulli ex ovo snempe circa diem decimum nonum, aut vicesimum nihil omnino ejusmodr humoris cernitur ; quippe paulatim,
crescente pullo, absumitur ut inde alimentum potius, quam excrementum esse, si modo rem rectepe pendisset) existimare debuerit : praeseriim , cum dixerit , pullum in ovo respirare , vocem edere, sive pippire ; quod certe aqua citeundatus neut, quam praestiterit. Sed neque in facilitando, lubricandove partu uti obstetrices expertae probe norunt) humiditates istae aquosae in secundinis , ut Fabricius voluit, magno-Pere prosunt: Partes enim vicinae circa id tempus, quasi maturitate quadam sui, citra illius aquae prolusionem in laXantur; praesertim illae, quae maXimo solent esse impedimetito ; nempe, ossa pubis, x eo
280쪽
dc coecygis; circa quae praecipua in expedisndo partu obstetricis cura versatur: minus enim , unguentis emollientibus partes carnosas oblinere studet , ne lacerentur ; quam coccygi extrudendo sedulo Operam navat; idque , si manu non possit, specu matricis periti chirurgi manu procurat 1 hujus enim instrumenti triplicis latere uno ad coccygem applicato , reliquisque duobus ad ossa pubis , per vim loca illa distendit. Nam proditurus infans, cum se vertit , caputque deorsum praecipitat; os uteri laxat & aperit; descendens vero , si ad coccΡgis apicem impegerit, haeret, aegreque prodit foras ;non sane sine sui- ipsius , laetantisque discrimine. Naturae autem instituto laxari dc emolliri partes illas, manifestum est. Nam si immisso digito, orificium matricis molle & laxum obstetrix invenerit , appropinquantis partus signum aestimat certinsimum , etiam antequam aquae proruperint. Imo
Vero sexperta prodimus) si quicquam vel post par-rum remanet ejiciendum , vel alio quovis tempore inest , quod uterus expellere conetur, orificium ejus tum inferius prolabitur , tum etiam molle M laxum reperitur : sin aurem illud post partum sursum retractum , 8c duriusculum inveniatur, salu-- britatis hoe est indicium. Simili quoque experientia edoctus assero , ost pubis saepe ab invicem in partu la Xari, emollito . . eorum cartilaginoso connexu, totamque bypog strii regionem ad miraculum usque ampliari; non quidem ab aquosae substantiae profusione, sed sua ' sponte , ut fructus maturi excludendis suis seminibus solent hiscere. Quaptopere Vero CoccyX pa tum remorari soleat, pater in quadrupedibus, quibus cauda appenditur .: tales enim nequeunt vel scerum e Xcludere, vel ani excrementa emittere, nisi
caudam sustulerint i quam si manu prehensam de presseris, stercoris exitum prohibebis. Quin etiam partus naturalissimus habetur, cummius & secundinae una cum aquosa substantia ceu ovum integrum) prodeunt. Nam si istae illaesae silerint, &aqua non profluxerit, contingit partes circumjacentes a parturientis nixibus magis di-