장음표시 사용
291쪽
161 De mitelli ct assuminum utilitatibuae
fcerum in utero, non magis sanguine parentis ali, quam lactentem postea , aut pullum in ovo ; sed nutriri materia albuginea , in placenta concocta, Ovique albori non absimili. Nec protecto utilis minus quam admirabilis est providentiae divinae contemplatio; qua Natura , in gignendis , augendisque foetibus f eorum quasi aetati , viribusque prospiciens alimentum singulis pnestat idoneum : his nempe concoctu facilio rem , illis dissiciliorem victum accommodans. Prout enim robur, vimque cibos digerendi uberi rem foetus acquirit; ita pariter crassius ei duriusi' que alimentum suggeritur. Idque etiam in divessio animalium lacte observare est editis enim nuper foetibus , lac mali i tenuius, faciliorisque trania mutationis contingit ; temporis autem processit. viribusque istus jam auctis, crassius itidies, &caseosum magis evadit. Ideoque mulieres molliores α delicatulae , quae ipsae foetus suos non lactant, sed alienis uberibus nutriendo tradunt , male profecto eorum saluti consulunt; cum enim nutri- res adstititiae, robustiore plerunque sint corpore,
α habitu duriore praeditae , lactique vetustiore, &caseoso magis, coctuque proinde dissiciliore , abundent 1 fit saepe, ut inrantes talibus parentibus oriun- di , lac ejusmodi praesertim dentitionis temporeὶ nothserant 1 sed cruditatibus , lacti e corruptione, febri, fluore alvi, vomitu, intestinorum tormi nibus , tussi, insultibus epilepticis, aliisque similibus malis infestentur. . 'P .3 Quod Fabricius asserit , rationibusque quibul-dam confirmare nititur, nempe materiam pulli ex
chalazis constitui; id nos supra in historia rejeciamus , simulque manifestum fecimus, subsentiam pulli, primaque ejus stamina efformari, integris
adhuc, dc immutatis chalazis , locoque etiam ab iis diverso. Nec verum est, ehalaser squas semen galli μ-cundas reddidi se autumati vicem seminusubire, Mex iis pusius oriatur. Neque chalata , colore , suboPag.17 stontia , aut carporis proprietate , ut ille voluit, δε-
mini ira persimiles junt , aut faetin similitarinem
292쪽
De mitem ct assummum utilitatibias. 263
adeo referunt in ovo cocta , ut jure partes omnesspermatiem appellatas inde procreari, censendum sit. Sed potius colitquamentum a nobis dictum , sive partem album inis tenuiorem , liquatam &coctam, semitiis naturam referre ejusque vicem subire oculis credendum est.
Supina itaque est illa venerandi senis contempla- Pag. tio: cum universa animalis substantia ex duobus corporibus inter se valde diversis, quinimo eontrariis, constituatar, nimirum calidu, b frigidui ccalida sunt parres
amnes sanguine' rubra , ut jecur , cor, lien , renes pulmones . denique carnosum omne ac musculosum genus I contra vero frigida sunt partes alba , exsangues,ut ligamenta. nervi Ossa,cartilagines,eerebrum, spinalis medulla, vena, arteria, membrana ; O membranasa omnia corpora, ut ventriculus , intestina, uterus,
pericardium , si quae alia sunt dua diversa hapartes proculdubio diversum inter se , sed sibi quoque
simile expostulant alimentum: si modo verum est. ex iisdem nos nutriri , ex quibuι constamus. Merito ita- σαν spermatica , frigida , O alba , alimentum alisbum θ' frigidum i sanguinea vero rubra ct ealida , rubruminealidum alitnentum postulabunt. Merito μmiliter ad frigidas, albas , se exsangues nutriendas partes, candidus ovi liquor , videlicet assaes, frigidus, Oexsanguis; ad calidas vero di sanguinear , vitetalus , utputa calidus liqωor, ruber, γ anguineus , substituim est. Sic enim omnes animalis partes, conveniens O familiare alimentum sibi procurabunt, O attrahent. Nequaquam enim concedimus , binos in ovo liquores reperiri, ut diversis partium generibus nutriendis inserviant. Quippe jampridem diximus , Cor , pulmones , renes , lienem , jecur , musculos, ossa , ligamenta , caeterasque corporis
universi partes , albedinem ab initio induere, Mexsangues apparere..inetiam ex praedicta Fasi ieii sententia sequeretur, Cor, pulmones , iecur , lienem , &c. non e si e partes spermaticas, sive ὰ semine oriundas : quod ille tamen nullo modo concesserit)quoniam illa postmodum sanguine nutriuntur. 8ccrescunt : siquidem ex eodem quaelibet res tum
293쪽
26 De mitelli se assuminum utilitatiων.
nutritur, tum constat: cum nutritio sit substitutio consimilis substantiae, in locum deperditae. Nec minus illi responsu arduum , quomodo ob sumpto jam album ine in ovo in partes frigidae & H-bar nempe ligamenta, ossa, cere Prum, spinalis medulla, &c) ex vitello porro nutriantur, & crescant eum hic sit illis alimentum non minus iniis doneum quam albumen partibus calidis, rubris,& sanguineis. Imo vero ex praefata sententia concludendum foret , partes calidas & sanguineas , postgenitas esse, sive ultimo enasci: carnem scilicet, post ossa;
jecur, lienem, & pulmones, post ligamenta & inte-- stina : frigidasque pulli partes, prius conflari, dc adolescere, interea dum cibumen absumitur : ealidas autem postea gigni, cum vitellus in earum nutrimentum cedit, & imminuitur: certumque esset, non omnes partes ex eodem candido liquore ortum ducere. Haec tamen omnia , oculata experientia
falsi redarguit. Addo insuper hujus rei aliud argumentum : Piscium cartilagineorum nempe r ae, pastinacae, &caniculae) ova bicolora sunt, & vitellum satis coloratum habent ; cum tamen eorundem Pistium omnes partes ipsa etiam jecorum parenchymata ) albae, exhingues, & frigidae appareant. Contra autem , vidi genus quoddam gallinaceum , cujus
statura ampla, color pennarum nigricans, caro sanguine satura, jecur rubicundius; eorum tamen ovas etiam foecunda) vitellos pallidissimos habebant, nec plus hordei maturi stipula coloratos Pu.n proxime sequentibus, videtur, quae modo
dixerat, retractare; cum ait: Unum autem admiraritum in vitello, tum in albumine oportet , quod, cumniasium eorum sanguis sit, ita tamen natura sanguinis propinqua sint, ut modice omnino a sanguine distent, Oparum absis , quin uterque liquor san missit'. quare di
exiguo labore, levique eoncoctione in-nguinem vert-tur. Et ideo videre est venas arterim , in albuminis vilesti membranas propagatas , perpetuo sanguine refertas e albumen autem o vitelium in sua natura, eon-
Wre, sedsimul atque ἀουι utraque subsantia ex δε-
294쪽
De mitelli ct a Uuminum militatibω. 16r
gitur, in sanguinem migrare a adeo eorum substantia vicina sanguini est Cum itaque, certum sit, sanguinem non minus in propaginibus venarum per album en sparsis reperiri, quam in iis quae vitellum adeunt; & utrunque liquorem sanguini adeo vicinum esse, ut facili negotio in eundem commigrent; quis sobsecro) dubitet , sanguinem , & proinde partes quoque omnes sanguineas, albumine pariter, ac vitello, nutriri& crescere pIlle vero mox parat subterfugium. 2M quam
autem, inquit, haec verasunt, existimare tamen oportet, hane substantiam, qua e vilesio m albumine a veno exsugitur, eo modo esse Ian nem , quo distin in me aratris venu ; in quibus nitaliud conlprchur, quam
sanguis ; eum tamen chystis umbram tantum sauninis
susceperit, perficiarur autem in jecore : sic substantia ab
albo ct isteo exsudia, in venis flatim sanguinis umbram contrahit, M. Esto; sub hac umbra tamen latitans, non solvit dubium, Cur nempe sanguis, partesque sanguineae, ob rationes dictas, non aeque ab
album ine, atque ἡ vitello nutriantur.
Si equidem asseruisset, partes calidiores, ex eo sanguine tuet alimento in languine contento, chyloque analogo) potius enutriri, qui ex Vitello, quam qui ex album ine attrahitur ; stigidasque contra , ex eo potius, quem ab albumine venae apportant, quam a vitello ; me profecto haud magnopere habuisset adversarium. Unum in hac re eum male habet: quomodo scit. sanguis in ovo essiciatur; sive, a quo opifice uterque liquor in sanguinem mutetur, nondum existente jecore λ Non potuit enim dicere, illum in ovo a materno sanguine profluxisse. Ait vero, Hic sanguis potius in venis , qMam in iecore elaboratur, ct coquitur; e dit antem os, cartilago, earo, Oc. in ipsis partibus ubi exacte , coquitur, ρο a milatur. Nec quicquam praeterea addit; neque indicat, a quo coquatur, elaboretur , fiatque sanguis perfectus in venulis tam
albuminis quam vitelli, nondum sui dixi)existente jecore, aut corporis particula aliqua, quae ipsum vel coquat, vel elaboret. Et cum prius dixerit, frigi-M das
295쪽
1 66 Do mitelli ct assuminum utilitatibus.
das ex albumine, calidas autem & sanguineas ex vitello nutriri ; dicti immemor , hic plane contrarium statuit: cundem nempe sanguinem , in os, cartilaginem , carnem , caeterasque partes eva
Silentio autem praeteriit dissicultatem maπimam,& Medicorum animos non leviter torquentem : nimirum , quomodo jecur sit origo & opifex sangui. nis : cum hic non solum in ovo reperiatur , ante
natum aliquod viscus; sed & ipsi Medici doceant, viscerum omnium parenchymata , sanguinis duntaxat affusiones λ Estne opus, autqr sui opificis Si hepatis parenchyma fit ex sanguine , quomodo illud hujus caulia fuerit pSimilis commatis sunt , quae sequuntur :inquit, O alim albuminis usus, quo d υitello DisIegregatum: ut scilicet in albumine foetim innatet, ct ira fustentetur , ne deorsum suopte pondere vergens, ad unam partem inclinet, O vasa trahantur , rumpa turque: ad quod praestaridum, tenacit puritvi alb minis confert. Etenim si in vitello degeret foetus facileaeorsum in profundum descenderet, cum vilesii etiam ruptione. Jejune admodum: Quid enim, obsecro, albuminis puritas sustentando foetui confert aut quomodo tenuius albumen facilius eum sustinet, quam vitellus crassior & terrestrior vel unde, quae. o, ne deorsum labatur, periculum est λ cum ovum incubatum semper in latus decumbat, ut nec adscensus pulli, nec descensus aliquis metuendus sit. 'Natare quidem non solum pullum , sed & scelus fomnes dum formantud certum est; fit autem istuc iin coli' mento a nobis dicto , non in albumine, aut ivitello et caussamque ejus rei alibi diximus. Scribit Arsoteles inquit ascendere vitellum ad obtusiorem ovi partem, eum pullus concipitur. Hoc proptereast, quia ex chala a pullus eorporatur , qua via ἡresio adhaereta Ende vilesium, qui in medis est,sursum latiosti oportet ad latiorem ovi partem ut inibi gen tur , ubi coita naturalis ades ad pusii salutem temquam necessaria. At vero chalaza magis albumani, id quam vitello adnectitur. Iuo autem ascensus ejus caussam hane affero:
296쪽
. De caeterarum Ovi partium utilitati bin. 16
i Maevia , sive cicatricula in vitelli tunica apparens, x ob colliquamentum spirituosum ei innatum , dila- tatur : amplioremque propterea locum requirens, versus obtusum ovi cacumen tendit : similiterque vitelli & albuminis portio colliquata distenditur,& jam cocta ac spiritalis reddita , caeteris partibus crudis supernatat : quemadmodum particulae aquae in vase calefactae, e fundo sursum properant et quod Medicis omnibus compertum , qui urinam cragam ac turbidam aquae ferventis balneo immi tentes, superiorem ejus partem primo claram αtransparentem fieri norunt. Exemplo res fiet manifestior : Nota fere omnibus est machina, ad risum& jocum potius, quam usum aliquem comparata rnempe in sphaera vitrea, aqua limpida maximam partem plena, complures globuli vitrei solo aere pleni, summae illius aquae superficie innatant; eandemque ob levitatem, varia umulachra puta Cupidinem pharetratum , quadrigas Solis, centaurum armatum , & similia) fundum alias petitura,mutuo adnexu sustentant. Ita pariter Oculus pulli a me dictus , sive colliquamentum primum, ab incubantis ealore , virtuteque genitali dilatatum , ideoque I
vius factum , summa petit, & vitellum cui adhaeret in secum una attollit. Hinc albumen crassius ei locum cedit , chalaetaeque ad ovi latera feruntur; . qnod cicatricula illa tu vitelli latere olim sita, nunc re*a sursum tendat.
De caeterarum Ovi partium utibiatibus. EXERCITATIO LXI.
ortex durus & densusest , ut liquores, pullumque in eodem hospitantes ab injuriis exteris nis tueatur. Fragilis tamen est , praecipue parte. obtusiore , &instante pulli exitu ι ne scilicet hujus
exclusioni moram asserat , .porosum etiam esse,
constat et dum enim spraesertim recens) ante ignem
297쪽
268 Deeaeterarum ovi partium utilitatibus.
coquitur , sudorem quasi per poros guttatim emittit. Sunt autem hi pori, utiles ad ventilationem ;utque calor incubantis facilius penetret; de pullus
aerem extrinsecus attrahat e spirare enim in ovo. ante partum, UOcemque edere, certum est; ut pridem diximus. Membranae humoribus continendis inserviunt; ac propterea pari cum his numero constant. Ideoquedi colliquamentum, quamprimum oritur , propria Hist. statim tunica vestitur; quam Aristoteles his vernsan. 6. indigitavit : Membrana etiam, fibris distincta sans. . neis , jam eandidum liquorem circundat, &c. Inis dante autem jam pulli exitu , absumptisque albuismine dc colliqua mento, membranae omnes spraeteream, qu vitellum ambit in exsiccantur , &evanescunt: illa vero , una cum vitello, intra pulli peritonaeum retrahitur abdomine occluditur. H Tum membranarum duae toti ovo communes sunt, quod immediate sub cortice comprehendunt; reliquae tum album ini, tum vitello, tum colliquamento propriae: omnes autem & conservationi, dedistinctioni partium , quas amplectuntur , inser-Viunt. Communium exterior, quae cortici adhaeret, durior est; ne ab ipso patiatur injuriam : interior vero laevis & mollis , ne liquores laedat: pari nempe Tatione, qua meninges cerebrum a cranii incumbentis aspredine tutantur. Membranae interiores, Ac
' Propriae , liquores suos ut dixi in continent, &distinguunt : unde tenues valde, pellucidae, & fragiles sunt. Fabricius magnam quidem laudem & dignitatem chalaetis attribuit, sutpote ὀ quibus pullum fabricari censuerit) maculam autem, sive cicatriculam, Vitelli tunicae adnatam, nullius plane usus esse statuit; sed eam duntaxat pedunculi, in vitellario sive s Periore gallinae utero, a vitello abrupti vestigium
existimat. Scilicet tex ejus sentetitia ) per dilium
pedunculum, sive vasa eum permeantia , vitellus olim alimentum hauriebat eodem vero jam agallina non amplius enutrito , abruptoque . manet
solum prioris conjunctionis , α beneficii vestigium.
298쪽
Deeaeterarum ouipartium utilitatibu .
Ego vero e contra sentio , nullum esse alium chalazarum usum , prieter cum , quem dixi: nempe,
ut sint tanquam poli istius microcosmi , & connexiones omnium membranarum convolutae invicem ,
& contortae , quibus liquores non modo suis quique locis conserventur, sed debitam quoque invicem positionem retineant. Maculam autem jam dictam maximi esse momenti, mihi certo constat; utpote quae principale ovi centrum sit, in quo calor inlitus nidulatur , & ex qua, ceu scintilla prima, anima ipsa accenditur; cujus denique gratia, caeteri omnes liquores, eorundemque involucra exstructa sunt : quemadmodum supra a nobis dictum est. olim quidem existimavi , cum Fabricio. cicatrieulam hanc esse pedunculi abrupti vestigium : postea vero ex accurata inspectione contrarium edoctus sum; nempe pedunculum , a quo vitellus pendet, non in hujus exiguum aliquem locum inseris quemadmodum pomis & prunis contingit) inde que connexionis adhuc superesse vestigium 1 sed
eundum , antequam vitellum attingit, e racemo in
orbem stubae instar) dilatari; ut vitelli horizontem, sive circulum bipartientem non aliter, quam tunica amphiblistroides, oculum amplectatur : adeo , ut pars superior vitelli , sive hemisphaerii , quarracemum spectat , a pedunculi contactu & cona rentia pronus libera sit; in cujus tamen cupulae, sive scaphii parte superiore aliquantulum autem a. latere dicia macula locatur. Pedunculi igitur a vitello abrupti vestitium dici nullo modo potest.
Quantum vero in generatione commodi haec macula apportet, in jamdudum innotuit. Superest modo, ut , Fabricium praemonstrat Iem , olimque praeceptorem meum sequens ,
cavitatis illius , in obtusa ovi parte , utilitates
Is quidem pluribus verbis, cavitatis istius commoda, pro Varia ejusdem magnitudine, prosequitur. Ego vero paucis agam : Aerem intra se contineri ideoque utilis est ad ovi ventilationem; ad pulli perspirationem , refrigerium , & respirationem
ac denique ad loquelam. Unde cavitas illa primo
299쪽
exigua, mox major, ae demum maxima conspicitur; prout nempe varii jam dicti usus postulaverint. Atque hactenus de teneratione ovi & pulli, sin. gularumque ovi partium utilitatibus , egimus : ad cujus narrationis exemplar , de cunctis Ουiparorum generibus judicandum est. Reliquum jam est, ut de viviparorum pariter generatione , ad exemplum unius alicujus perfecte cogniti, dicamus.
. Ovum esse primordium commune omni-
Λ Nimalia inquit Arist. eum stirpi s commune b mst. bant, quod .sia semine, alia sponte oriantur o Man. L1. enim stirpet, vel semine firpium aliarum proveniunt,
c. I. aut sponte erumpunt , primordio quodam contracto ad , ortum idoneo; quarum alia ex terra alimentum Abi. hauriant , aliat in stirpibus aliis nasci solent i ficem animalia quadam per forma cognationem generantur ; nonnulla sponta , nusia cognationis femine antec dente, oriuntur. quorrem aliqua, ex terra ve sepe p Descente sui complura insecta generantur; alia in ipsa animalibus, atque ex eorum partium excrementis Ignuntur.His autem omnibus s sive sponte,sive ex aliis, sive in aliis , vel partibus vel excrementis eorum putrestentibus oriantur) id commune est,ut ex principio aliquo ad hoc idoneo,& ab essiciente interno in eodem principio vigente,gignantur.Adeo ut omnibus viventibus primoratum inui, ex quo, & a quo proveniant. Liceat hoc nobis primordium vegetale n minare : nempe, substantiam quandam corpoream, vitam habentem potentia ; vel quoddam per se existens, quod aptum sit, in vegetativam formam,ab interno principio operante , mutari. Quale nempe primordium, ovum est, & plantarum semen ; tale etiam Niviparorum conceptus , & insectorum vermis ab Arist. dictus e diversa 'scilicet divers Ium viventium primordia : pro quorum vario di-
300쪽
Oυum est primordium eommune. 27 I
scrimine, alii atque alii sunt generationis animalium modi; qui tamen omnes in hoc uno conveniunt , quod a primordio vegetali, tanquam e ma. teria essicientis virtute dotata , orsantur : diffs
runt autem , quod primordium hoc, vel sponte de casa erumpat ; vel ab alio praeexistente stanquam fructus) proveniat. Unde illa , sponte nascentia shaec, e parentibus genita , dicuntur. Atque istadendio a partu distinguuntur : sunt enim alia , Ovia .
Para; alia , vivipara; quibus Aristoteles vermipara accenset. Si vero, prout res ad sensum se habet, μ'. ' distinguere liceat, partus duae solunt sunt species : 'F' siquidem omnia animalia, aliud animal vel aetii pariunt , Vel potentia. Quae actu animal pariunt, vi vipara dicuntur ; quae potentia, ovidi . quodlibet enim primordium potentia vivens, nos cum Fabricio ovum appellandum judicamus; vermemque .Aristoteli ab ova minime diastinguimus et tum quia ad oculum sic almaret, tum etiam quia rationi id videtur consonum. Primordium enim vegetate, quod potentia vivit, est etiam potentia animal. Nec rustinctio illa, quam Arist. affert inter ovum & vermem' ι adia Gen. mittenda est e ovum enim appellat, ex cujus parte sis animal i quod autem , inquit, totum mutatur , ς. 9.nes ex parte ejus animal gignitur , id vermis est. Hi Hoc autem inter se eonveniunt, quod sint ambo an. t. I. partes non viventes, sed potentia solum animalia; ς. ambo itaque sunt ova. Quin ipsemet .Aristoteles, quos alicubi vermes Ηἰ 3. dixit, eos alibi ovi nomine appellat. Et de brucison. ι .
agens, corrumpuntur, ait, eorαι- Ουa Autumno, cum e. 29.
multi imbres ingruunt. Idemque de cicadis loquens, Mi inquit, ereverit vermiculus, sit tertigo-ς. 3o. metra: pauloque post, foemina is eoitu suaviores ;h bent enim ova eandida. Imo vero, ubi vermem ab ovo distinxerat, addit: omne autem hoc vermiculi Gen. genus, ubi sua magnitudinis finem receperit, quasiovum an. i. . efficitur, in rescit enim putamen eorum, O tanti per c.
immota redduntur; luod in vermiculis apum, se ue rum , atque etiam in erucis apertum est. Et profecto cellibet videre licet, aranearum, bombycum, caete-M rorum