장음표시 사용
111쪽
niurn et sque ad Po=λretinum campiιm . Caetera igitur agri Latini loca minime morbos urerunt, qualia hodie iure optimo censentur , cum experientia rerunt magi illa id liquido confirmet. Et quidem Ardea' Dii .rti-tinus ager perpetuo ob insalubritatem male audijt, de ob nimium ibi is ardorcin , qui eam regionei torret, appellationem habuisse videtur. Propterea Seneca ad Lucilium scribens obseruanda tibi sistulis sunt inquit tutior et mas dicam . Tu tamen sc audias en eo ista pr.ecepta, quomodos tibi pr.eciperem
qua ratione bonam Paletudinem in Ardeatino tuereris.
Hinc etiam Martialis Curiatium quendam redar Ruit a quo aer Tiburtinus damnabatur. Iib. Ardea olytitio, a tranaque rura petantur , ique Cleo/ o si cre eruet ager: tium liburimas damnet Curiatius auras , Inter laudatas ad Styga sis i as I collo a a loco possis excluderes quum mors Venn it, in medio Tibure Sardinia eji. Pontinas porro paludes loca linitima sena mi α-
per morbola habita utile notius et , quam Vt inasp.ilh-
probari amplius debeat . Hinc Serulus ad illud
Vergili j Atina potens Ciuitas est , siqui , iuxti Pont nas paludes dici Atinia morbis, qui Graece Abradicuntur , clitos paludum icinitas creat. At enim insalubrem fuisse Atinam propter dictam causam verum puto ; sed vocabuli originem illinc duci nolitam facile credo: semper enim suspectas habui huiusmodi grammaticorum ἐτυμολογὶς quarum radices in alienis linguis quaeruntur ostendere nim
112쪽
prius oportuit, Atinam non a Volsci si quorum lingua a Graeca distabat maxime' sed a Graecis utile conditam. Addam locis a Strabone recensitis Pu' tinia in piniae agrum unde Pupinia tribus ortum habuit)O es, Urbe tibi lono distitum mempe octo circiter milliaribus citra Tusculum , Gabios, olim etiam parum salubrem habitum Columella lib. I. cap.rsim. IV. Nam Pupin i de Attilio Regulo loquitur pe Dkntis simul, sexilis agri cultorem sui se eum opsuu
M. Cisoritur historie. Huc pertinet M. Catonis de Re rustica
j Villa, quae aedificanda locatur, agens
capsion ait, loco pestilenti, ubi aestate opus fieri non potest, . quartam partem preti debere accedere: nam etsi dubitari possit, an de remotioribus, atque extra Latium . proximam Etruriam potitis agris loquatur; magis est tamen, ut de propinquioribus intellexerit: cum illius aetatis fiugalitas suadeat , nondum Romanos in longinquo villas ponere coepisse. Ex dictis igitur liquet, antiquis etiam temporibu quandam campestris Lati partem parum salubrem habitam suis . In Etruria vero plui ibus locis coelum graue, ac noxium fuisse dubitari non potest: nam ut primum de tota regione maritima loquar, scitum
tu, Iunioris villam suam , quam prope
ibrilis. Tifernum Tiberinum habuit, Apollinari suo describentis sim enim audisset Apollinaris Plinium in Tuscis rusticari aestate solitum duadet ne faciat, ut valetudini consulatri ad quem ita respondet. Amavi curam se solicitudinem tuam, quὸ cum audis. se me aestate Tuscos meos petiturum , ne sacerem suasi
113쪽
AGRI IN MAONI. 77s , dum putas insalubres sane grauis , O pesti'
lens ora Tuscorum , quae per litus extenditiir sed hi pro Ora mia culta mari recesierunt dic. In uniuersum igitur Ora via his, Tulcia maritana , contra quam in Latio, grauis, ac peltilens habebatur . Notum etiam ei Graui-scas , cuius situs ex obseruatu Cluueri j sub Corne Et nantanis collibus ad mare fuit, duobus circiter passuum '' millibus ad laeuam Mariae fluui ripam ac Celi gra uitate lic appellatas luisses ideoque a Vergilio internpestas Seruio docente vocari Rationem affert Rutilius in Itinerari inquien S. Inde Graviscarum epigia rara idemus
uuiis P emit aestiuae saepe paludis odor. Ad ostium fluui Aronis non longe ab Urbe. aliud oppidum sui Fregenae dictum quod iter ob aeris grauitatem male audi jt quamobrem Rutilio dicuntur obsessae campo qualente Fregenae , I Et Fret ne . mirum propter syluas , stagna , paludes , atquυ salinas ab Arone fluuio ad Traiani Portum , Tiberim versu porrectas, ut idem Cluuerita notat. Huc pertinet etiam coloniarum duarum Anciatis, cistimis atque Olliensis a militibus tradendis immunitas; ouam iis solis bello Punico secundo Senatu RO catio obser-
maritimae coloniae testi Liuio lib. XX HI sacro G sanctam vacationem, hoc est, legibus acramento firmatis dicerentur haberes easque recitare luberentur nustius tamen, cum in Italia hostis esset pr.eter Antiatem , Hostiensimque Dacatio obseruata 1 c.
Eodem etiam referri potat Corneli Taciti testi
114쪽
Vatis se montum de Vaticani agri insalubritates quamuis rubra uagi 'in ana speculationem pertineat, quae migraui, de Urbe est cum inde etiam sequatur, regionem propinquiorem Tusciae non usquequaque tutam , salubremque suish. Ex his satis, ut opinor, osten sum est, pauca quaedam litoralis , campestrisque Lati loca insalubria olim habit, aliqnanto plura in Tuscis in Sabinis vero nemo veterum , quod sciam , questus est unquam agros noxios , pesti', lςntesque reperiri Gare multo maiorem orabod huius agri partem a Veteri salubritate degenerasse si o iam videamus proximum est ut dispiciamus, a vlla cultura, vel industria ad pristinum statum reduci possit quaenam ea sit porro indicemuS. Sedin rod doctrinae ordo postulat, atque usus medendi suadet, aperienda prius sunt huius insalubritatis cauta ut ijs probe cognitis, radicitus, si
ue iis ipsa S Medicorum, ac Physicorum consensus do cet, Uaecunque loca tenui , puroque aere gaudent, siccoque potius, quam humido quae neque in Brito aestu torrentur , nec nimio frigore con elantur quae ille patulo , liberoque coelo rutilatur,&cum solis ad ijs, tum mediocribus ventis exposita sunt, salubria, vitaeque hominum idonea se
confla in Dibol , atque insilubri , quae pigro ,
crasioqu ac supra modum humenti aere oratiantur 'tem valde aestuosa, aut perfrigida ; in hii
milia , aut concaua , quo nec solis radii nee ventorum agitatio facile peruenit; vel quae minitum violentis
115쪽
violentis flatibus in stantur aut denique contrari j qualitatibus non paulatim, sed subno alliciuntur. Praecipue vero morbos i censentur nebulosa, r. cipse Vliginosa , palustra , salsuoi nos ac ventis simul 'ρ - - humentibus , ac feruidis obnoxia Uaeque aura qualibet secti des, coenosa, sulphure , bituminosa at flantur ac demum halitu quouis insueto , ac graui oniam vero aqua non minus fere ad vitam cccssaria , flam aer x lii matur ad c ut
liores aquas habent mantis, quae deteriore S hi quae ero probae censentur siue puteales siue fon- lanae, siue fluuiales sint oli enim alias optimas ducunt tenues, cu es, ac pellucidae nec odore, saporeue , aut alia extranea qualitate praeditae quocirca cum contrariolum contraria sit ratio Ira- prauae, noxiaeque erunt crasse, turbidae pondero 'sae, crudae, Oetentes , putridae nec tantum ingrati saporis, aut odoris, sed quouis propemodum odo 're, sapore, aut colore praeditae quare minus idoneae potui habentur palustres , aut stagnantes , lutosae, sulphureae, bituminosae, Ut quocunqUe metallico succo insecties itemque ex glacie , iue aut grandine liquatri ac demum quae longius a
primigenia , ac elementari puritate recesserunt. Ea vero, quae maxime aetas latum, qualitate ni immutant sequo in censu sunt venti in digno' P=rti poscendis locoruli qualitatibus pol illimum attenden ti, his da
116쪽
8o DE RESTIT S ALVTRda sunt. Omissa igitur disterentia, si qua est, inter Ventum , Spiritum alatum , atque Auraim itemque celebri ea quaestione , virum ventu sit aer commotus, atque agitatus , ut Hippocrates, ac Stoici , veterumque plerique existimarunt arta potitas terrae exhalatio, ut Peripatetici volunt an Vtrunque , ut verius existimori illud maxime statuendum est, quosdam ventos salubres esse, quosa hq dam noxios ac sere illos , qui ex siccis , frigidis' brea, quiti que loci afflantur, salubres ex calidis vero , a
jub, humentibus , insalubres. Tales vero ventos
,- - existere , qualia sunt loca per uuae transeunt, X- quae tran petamento compertum est ac rere qui terrestris itinere feruntur, serenitatem; qui mare, magnaque flumina , aut lacus traijciunt pluuias adducunt. Sic Aquilo , qui in Italia , Graeciaque siccus , ac sudus est , in Africa pluuius , atque humidus existit. Contra Auster Afris serenus , nobis summopere pluuius censetur. Quos duos dumtaxat per- nautare vices Plinius videtur credidisse, de ventis fantia sus tractans lib. l. cap. XLV. XLVI. XLVILI Atqui Fauonius pari modo trans Alpeis ferme plua ui- GJEnit, Cisalpina regione serenitatem et ices per parit. Valentiae in Hispania cum essem Favonium in ea urbe vehementer calidum , atque aestuosum deprehendi, sicca nimirum, atque aestuosa Hispania loca transeuntem antequam eo perueniat; Subsolanum vero frigidiorem , a mari scilicet venientem: quod apud nos maris Inseri accolas con trario modo fit. Aquilo in Etruria adeo siccus est,
117쪽
est, ut aestiuo tempore ruges vehementer adstrin gat, ac plantas adurat. In Flaminiae, ita illaeqtie AisDVFia regionibus multo humidior est , ex Hadriatico quippe sinu adueniens . Illud vero magis miran Midum videtur, in jsdem regionibus Austrum, quem PD, Φ'-ipli Corinam vocant, cum ab Apennino, ac siccis terris longo tractu feratur, adeo infestum in collis esse, Ut cum exoritur, alidas , ac periculosas se 'bres statim apportet. Mirum, inquam , videri hoc cuipiam poterit , qui maxime Hippocratem lege rit Aphora lino, tertiae Sectionis diserte traden tem omnes morbos, qui ab Austro gignuntur, abcius humiditate prouenire. Sed facilis est respon- Dinis eisio, ideo Austrum ijs locis , quantumuis siccum nihilominus exitialem esie quod vehemens valde sit , ac consertus quam vehementiam , dum cxaltis montibus delabitur, acquirere videtur tales
enim existere ventos, qui ex sublimioribus monti bus, ac vallibus efflant, quotidie experiuntur qui . ic e
circa Pyrenaeum , Cataloniae litora , prae se: tin Verno tempore cum nives resoluuntur , legunt; Liguria nonnullis in locis, ut ex aduerso Monilium, quib= imminet mons satis celsus, Se in metae modum
fastigiatus , a quo venti , pro ccllaeque violent illis mae, ac subitae feruntur quem idcirco incolae Zo'spo vocant, quod bufonis instar valide efflet quam csse causam praecipuam puto , cur Auster Flami 'niae populis adeo sit infestus licet non negem ob
siccitatem , caloris vim intendi , t Bald miti in Simia r.
qui Commentario in Hippocratem de aquis
118쪽
aere, uocis. Itaque propter hanc rationem minime dubito, quin Mauri quoque qui sub Atlante Boream versus degunt , si quando Auster ab eo
monte stat noxium , ac morbi ferum Xperiantur. Probabile etiam cst, nonnihil humiditatis Austro, cum in Flaminiam peruenit, superesse, quae longo spatio attcnuata , cum is ventus superne cum impetu, ac propter album angustias consertus ferarii , o magis penetret, ac febres acutiores pro Aij- , gignat Videmus enim aquas ipsas medicatas, quae alto labuntur, ut sit is τούς ἐμιβροχούς celerius, ac x alto la validi iis qualitates suas corporibus imprimere ci
qua ratione dicendum ei si enit modi AustroS,acu Assirisse Ilore morbo estacere; crassiores vero, ac maioris . V., , t Uiuiditate grauido , ut in Latio , ac maritima
e cere vi F. t uria , diuturniores potiusci nec experientiai m: ii re in ressa gar puto : Immo hinc uenare videtur , ut
. , Romae autumnus maxime pernicialis sit, clina aestiuis diebus Austri vehementiores citra imbres assidue auerint quod Alex Petronius lib. I. de vi- Romanorum obseruat. Sane, ut modicum ser uida terrae tractum sufficere intelligamus ut venti incalescant amaro ventus a Pisaurensibus , Vrbinatibus sic dictus sequem esse puto Euronotum iam ex Apulia veniat , i ijs locis sata vehementer adurit quodque magis mirum est, ven Cishm, tu Circius, qui Galli ae Narbonensis superiorem
potiorein partem alitu suo refrigerat , regio- inses μή - nem quae circa Forum Iulium , Intipolim est comburit, ac segetibus nocet, quanquam a Bo'rea li
119쪽
reali plaga flans ex quo liqtiet minime sabulam csse , quod Prouinciales dictitant , illum ventum quem ipsi Mai ira vocant , ab eo monte flaret , qui ob id Ventosius nuncupatur , qui Piouinciam a Munt Septentrione claudi quod postea veteribus am s. 2 b. maduersum fuisse deprelaendi , apud Plinium laxae
reperiens . Item in Narboncisi prouincia clari simu De horte. Tentorum est Circius , nec tolentia in erior fio Dam pleriin lite recta Ligustico mari perferens e de n non rodo in reliquis partibus coeli ignotis , sed ne Viennam quidem eiusdem prouinciae bem attingens paucis ante limitibus tig mouic occursu tantus ille mentorum
coercitus . Mas na enim uer Ventorum vi est, at Ventoremque humanae naturae supra modum prosicua , vel , -
noxia et adeo ut non tantiim inferiores facultates 'ρ perturbet, sed superiores etiam allacia ; ac popu' muta=rais lorum mores non me ratione multitia immutar putetur. Nam ubi ijdem ferme venti, nec admo Fxem ii,
dum validi spirant , homines ibi esse constantes
ac sedatos grauillimi Autores docent; ubi vero validiores latus , paruoque momento contrari existunt, inqui cti, Sinconstantes homines csse solent. Atque ut animi causa longius progrediar, pro natura locorum varios esse hominum mores notumestri sic Asiaticos propter coeli clementiam , , ac Asiatico- terrae amoenitatem molles , atque est minatos
contra Scythas, ob inclementiam coeli, victusque, asperitatem , incultos , asperos , ac bellicosos agnosci. Illud vero non perinde Omnibu notum , regiones eas , in quibus crebrae, magnaeque tem-L 2 polum
120쪽
porum mutationes fiunt, non tantum circa flatus, sed etiam circa primas qualitates, ubi scilicet S Vehemens aestas,is hyems intensis sima est solet ibi homines audaces, iracundos , magnisque per turbationibus obnoxios degereri contra vel O Vbi 'cunque regio temperata est, nec magnis coeli nutationibus subiacens , homines mites , ac sedatos
reperiri. Testimonio esse postini ijdem Asiatici qui placidis semper moribus , nec armorum Xercitio valde dediti, sed remissioribus potitas stud ijs. 1ypti fuere aegypti vero imbelles quidem, ac timidi, ha - , bd nihilominus rerum nouarum cupidi , instabim arμm lesque censentur. Hoc iis accidit propterea Quod an tu licet a 'statem, hyememque permodicam sentiant,
I , i j mmo teste Plinio calidus semper aer apud eos sit,
cap. V. tamen in alia qualitatum Vota, magna apud os mutatio accidit, nempe circa siccitatem , atqu humiditatem , nam propter Nili inundationes ui quadam anni parte aerem humidum habent, reli- , γ' - ii sicciorem. E contrario decim Climatis incolae cum longius a sole possit hyemem asperrimam, ac diuturnam habeant, nihilominus , quod aestiuo tempore dies apud eos sint longissimi, vehementer quoque solis radij torrentur adeo ut ij fiuctus , qui calido aere laetantur, modo terra sit idonea, copiosi, ac praegrandes ibi gignantur, ut pepone ; cum tamen in Climate octauo minus Boreali non tam bene proueniant . Eiusmodi est Sarmatarum ac Roxolanorum tractus, qui ob dictas causas sanguinarij, ac bellaces existunt. Adhaec Afri,