장음표시 사용
131쪽
non aliunde, quam ex aquae putrefactae potu uenire creditur. Verula tamen in regione Ca Hi O rientalis Scyllaiae, Marco Paulo Ucneto referente, incolis gingiua submue putrescunt propter ingenteS, ut ferunt, a lul S, accedentibus altilbibus qui busdam, putridisque vaporibus, qui ibi regnant; cuius aegritudini unicum sere remedium habent alliduum salis in ore gestatum . Sum etiam aliun de possunt salubritatis coeli indicia , praesertim ab auibus , quae cum in e vivant elen ento , eoque plurimum indigeant, constat etiam ubi id pestilens, atque inquinatum est, naturae quodam instinctu ab eo summopere sibi cauere . Porro ubi frequens ei copia eorum animalium quae ex putredine nascuntur , scire licet aerem ibi est non optimum quanquam minim distate a culicum , muscarum atque huiusmodi in se torum frequentiam aereri non prorsus morbosum nece illario dicare; sed tamen humidiusculum , nec omnino saluberrimum ut hic Romae, ac I alentiae in Hispania. Ea vero copia bufonum , quae iii proximis Romae quo lis locis, quibusdam anni temporibus, aspicitur, nihil
amplius , quam corruptas ea aquas , iam Cc. tente Ostendit. Notum tiam si creberrimos in
agro Romano serpentes, anguesque per aestiten spectam , adeo ut non semel qui tantibus accide tit in latentes foueas pondere subrut is delabi ibique ab anguibus cum qui S c uorari. Saepenumero etiam, cum stipulae iacen duratur, serpente metu flammae velocissime ex thcnte cernun ur, cxlm-ctoque
132쪽
ctoque igne complures a flamma circumuenti, at-
loci erib bipalsa circum in agro sunt, otia serpentium re bi , reperiri dicuntur; sicut ipse in fenestris Epi scopi Portuensis aliquando me reperijsse memini: quae non tam fortati coeli intemperiem , quam soli desertionem , vastitud memque sequuntur Propiora indicia sunt aeris tetri , ac praehumidilhmitu quae a mucore quodam viridi, qui eiusmodi in locis parietibus , ac supellectili adhaeret , capiuntur; sicut videre licet apud D. Anastasi aedem ad aquas Saluias via Ostiensi . Pari ferme ration muscus, cremium , quod in tegulis, ut hic Ro-i rQbro subnascitur propterea saepius te-ὰριὸ riisse et detergenda sint hindidem prouenire creden- est aeris scilicet crassioris , atque humidio-m i g,u ris Vitio Iam ero, cum abunde, Vt opinor demonstratum sit, quae bonum, ac noxium aerem Lsciant, quibusque indicij id dignoscatur conse- V ββ βς Vi Qtur, Vt hum agri, Romani pro
prie, naturam diligentius inspiciamus , causal tu propter quas tanto grauior , quamis olim erat, euaserit o ij probe cognitis , quod suimus , opportuna remedia afferamuS. dii QR auten hunc seruabimus, ut prius notio-hbfibribri causas , ac magi late patentes tum magis peculiares , atque obscuriores adnotemus . Pri- uuin igitur Discere non leuiter puto Austri latus, Ais , direct in hanc plagam feruntur cum enit
'ontus inter alios summe sit calidus , atqu , humidus
133쪽
la umidiis 'uae duae qualitates coniunctae, Aristote . Ahνὸν te docente, corruptionis sunt e flectrices humores, ac praecipue inguinem iniicit unde putridae , maligna que febres existunt . Sane hunc ventilia caeteris perniciosiorem eis omnes fatentur, ac lignanter Hippocrates libro saepius laudato de aqua, aere locis quotidianaque experientia idena confirmat , ut pluribus exemplis , ac testimoni j snon iit opus nisi qui ad reni pertinere putet quod aliquando in veteribus hisce aedificij deprehendi, qua parte Australes ventos aspiciunt, ut 'to magis, quam reliquis locis lapides, ac parietes vetustate corrosos videri . Sciendum porro si
vulgari Romanorum , omniumque eiecitauormam hircisi
lingua Scirocco Arabico vocabulo, apud quo di ibi: ,, citur atorio vocari omnem ciatum a Meridio. : nalibus plagis venientem , atque adeo ipsum Austrum , qui potius , Ut auorum aetate dicebatur Oliro vocandus esset. Proprie vero loquentibuSrocco ventu est. Qui Graecis Euro notus perhibetur, Scirocco Latinis veteribus Uulturnus . Hic sane apud OS Vonon s.
multo deterior ipso Austro esse videtur, cum on QT . .
tori pestilentis terrae tractu seratur; ideoque quid A Wicrae quid est in lalubris litoris legens a Pont ni Vt tuta quare. campis noxios apore Romam versus expellat
ac secti a rapiat . Notus vero , sue Auster pro
Dius a mari veniens Ostiense tantum palude S, aut , mim sad summum Laurent ma , antequam huc perue
niat, transcendit Africus vero ex altera Tiberi oarte ad sinistram Austro adhaeren , quam ut ii1 orauis O mari
134쪽
mari tisco omnium violentillimus sit , quod transversim hoc litus seriat, periculosissimus reliquis duobus ob eandem rationem mitior est , ac minus pestilens . Huc accedit, quod etiam vete' rum testimonio Plini in primis , Auster prae' cipue initalia humidus,&caeteris nocentior Vulturnum enim non excepit, quod exitialis eius vis non tam late pateat tumidi, inquit, Apricus, se praecipue Auster Itali. . ' paulo pos . alit rrimus autem omnium Aquilo, tua siccus, frigidior noxius fortassis , quia magis humidus cita ex vet. A. et 'Q legit Manutius. Multum etiam refert, quod, is, hesii, idem Plinius, atque experientia docet, Auster T. . nomine laterales et iram , atque m lis Vul-
, V dua intelligere possumus praecipue periculosissimo anni tempore , hoc est , post media i , aellatet in exoriatur cum Asricus sub initium veris potitis has regiones afflare videatur . Post bidimni autem, ait Plinius , exortu Caniculae hydem qui iones constantiiι perflant diebus quadraginta quos Etesias ocaut Molliri e s creditur solis apor geminatus ardores deris nec si mentorum magis uti sunt. Post eos rursus Austri frequentes , et que ad 'dus Ardiur ,
pio exoritur ndecim diebus ante 4 qtiinoctrum at tu - Anm . Enimuero de Roma praecipue, ac proximis
H ς' ljgQnda eis nemo, opinor, dubita , bis iis, cundo loco perniciem astari e non falso
creduntur tot paludes, ac stagna, quae Latij, Tu - , fati, Liaeue litoribu adiacent, atque interioribus et imi: Z locis quorum licet aliqua pars antiquis etiam temporibus
135쪽
temporibus fuerit corum tamen numerus Valde sis omnis
postea excreuit partim hominu ni incuria , pastina
celertione terrarum , cultorumque penuria . X. reor x
his Pontinae paludes quae longissimo tractu, Llcs, hi,. XX. circiter milliaribus protenduntur ab omni ho- 'mmum memoria extitisse videntur , t ex sup: a allato loco Strabonis coni jcere possumus et si quaedam earum portio non semel exiccata fuit, ut po stea videbimus Laurentina paluS, Vel πῖδΘ υτικοῦ Laurentinae paludes Velleio etiam Paterculo memorantur lib. II. Sulpicium , inquit, a secuti equites in Laiιrentinis pallidibus iugulauere attinis Vergilius lib. XII. cum ira icto gladio Turnum circumspicientem locum fugae inducit, haec habet. I iniique vim densa Teucri inclusere corona Atque hinc et apta palus, hinc ardua mainta cingunt. Ad quem locum non sine causi miratur Cluue rius haec a Seruio notari. Vam palus , quae nunc non adparet cum hod eque totus is tractus s luis , ac paludibus in uius it. Caetera , quae hic ali notarunt de aptas circa aurciatum frequciatibus , n actum agam, dicere supersedeo. Circa Ardeare Oeapalii itidem si a nantes aquas ut hodies, sic olim fuissGI
supra ex Strabone a Uncta ut vi circa Ciraulica Scin t Grais
Tuscia . Non omiserim hoc , quod a peritissimo Mathematico Lenedicto Castellio Monacho Casiaiiensi accepi, Tiberim amnem, ut hic prope RO-naam videmus , ubique sere per angustam quandam vallem non directo cui tu fluere , sed niuitis anfractibus Maeandri pene in modum tortuoso cura a uari:
136쪽
1o DE RESTIT SALUBRuari cum igitur in iis flexibus loca quaedam Oa
nu s, at caua , atque humilia occurrant , ii quana ple
s ta .r nior ingruit, facili negotio ijs in locis exundat τεναγωδης atque in aestatem usque non me accolarum per-Pa ii nicie restagnat Paludibus tanquam appendi ces adiungo salinas sylvas, ac fonte medicato S, , is diuersis modis bonitati aeris obsunt. Salinae
Sabmei nunc satis ampla circa Ostiam sunt , olim etiam D 's f iuxta Portum Augusti ex quo nomen ei loco mansit, hodie Campo Salino sed promoto longius litore ob aggestam a Tiberi terram portus inutilis euasit SaIlinae nomen , sumque perdide Roman8,1 runt . Celebres olim , vel vetustissimis temporibus, r Romanorum salinas fuisse, indicio est via Salaria, tu e quam Varro sic dictam prodidit , quod per eam Sabini a mari sal in suam regionem conuectarent. Salinarum Vicinitatem vero salinarum noxiam esse & ratio ni mitis a scriptorum autoritas docet. Ratio, quod cum Til aestiuo tempore fiat, atque in areis ad id paratis aqua paulatim exiccetur condensetur me cesse est magnam exhalationum copiam inde insundi, quae aerem sine dubio inficiunt. Mitto nunc subtiliorem aliam . abstrusioremque rationen ta quam accuratius infra exponam . Autor ita vero
A thylli Anthylli Medici praestantissimi apud Oribasium ab νυ in collect. lib. IX. cap. l. ostendit regiones salia , t e ac suapte natura perhumidas, spiratione graueS, pςyi j j lς emittere dubitari non possit,
Lisibis, ' quod supra ex Strabone attulimus , qum verisit inum sit ob huiusmodi salinas Sardiniam maxime morbos am
137쪽
morbosam esse Sylvae autem, quae pleranque La D cir tini , ac Tusci litoris plagam laodie occupant, is nus. non modicam S ipis partem huius insalubritatis serunt cum enim humili , madentique solo pluri ma earum pars sit, necesse est passura lamas , atque huiuscemodi loca hyberno tempore effici quae siue penitus adulta aetate exarescant, siue paululum siccemur, siue in hyemem usque perdurent ut credibile est accidere in umbrosis , deprellisque locis non minias quam paludes , ac stagna,
nisi quod sparsim, non consertim, halitu tetrOS, ac foetentes expirant. Quinetiam hae sylvae praepediunt, ne venti montani, ac salubres, sim flant, aerem ibi conclusum euerrant, purgentque . medicatis , seu metallicis aquis nemo sane mentis m ia perniciales vapores exhalari negauerit praesertim qui non ignoret metallorum afflatus quantum iobsoribus obsint aut audiuerit unquam prope iterbium objsque regionibus , ubi graveolentes , ac sulphurati sontes scaturiunt, quam longiis me illinc homines abscedere . Sunt vero huiusmodi son
te non uno in Latij loco, ut puta, circa Ardeam Lari sim de quibus ita Vitruvius libro octauo , capite tertio. Sunt etiam, inquit, odore, G sipore non otio rigidi sentes , qui ab in crioribus locis penitiis orti per loca ardentia transeunt ab his per longion spatium terrae percurrentes refrigerat perueniunt lupi . terram, sapore , odore , coloreque corrupto in J burtina via lumen Albuti in Ardeatino fontes rigi2i eodem odores, qui sulphurati dicuntur. Nec vero diis
138쪽
teor eiusmodi fontes non ubique aerem inscere quod certe in Puteolano , atque Enaria insula N δε-- manti praeitanici sed tamen ubi caeteroquat aer gratiior est, si odores , atque halitus extranei, aci accedant, multo deteriorem eum fieri ob ofus h Vilem commistionem verisimile est. Constat enim multas res prorsus putridas, etiamsi maxime con-
tu C int, nisi , in commisceantur, non proinde
potu se aerem coriumpere alioquin si minus id esset ne-μς /W- cessarium , cum tam multa in priuatarum aedium latibulis quotidie putrescant, multo saepius vitiari THOA aerem VideremuS. Insigne huius rei exemplum ex-
..t hq supra laudato Baldini commentario, quam
suo tempore Florentiae euenisse testatur. Erat inquit puteus in caupona quadam ad D. Laurentii non admodum prosundus , nec alioqui contectus; in quem omnis generis eius tabernae sordes , ac purgamenta proljciebantur, qua usqueadeo aeremantus inclusum vitiarunt, ut cum sorte gladius aliquando intro cecidisset, eiusque dominus libramento funis se illo demisisset vix ad imum peruene mi, cum subito occlusa anima enectus est Interim alius accessit, ut ei misello spiritum iam essessanti patularcturo sed ipse quoque celeriter est
prae ocatus Tertius qui descenderat, citi iis animaduerio periculo , ac retractus vi mortem effugit uuae narratio satis docet, ex rerum diuersarum, simulque commistarum putredine pestilentis erum cst , ut non modo res per se foetidae , noxiaeque
139쪽
xiaeque, sed scit lenta, ac pol tilenti, si una putre scant , vel einenter aerem Ori una per pollini. Quod in polire in Conclam , in quo S.inctissimuSD. N. licissime electus il Pont. Max liquido apparuit nec enim aliunde doctiores medici existimant tot uno tempore , tamque exitiale morbos ibi extitisse , quam ex vino , fructibu , car Ialum frustis, caeteris lite mensarum analecti pro iectis , atque a certa iti baiulo tum potissimili allorumque milii Ottin i nauic, atque in cogi tanti . Tertia huius in alta rit. itis causa , ramo
tortali pondere , ac τὸ ε πεια aetcta prior cen toris situ
scia da ei situs, ac politio toris. Est enim totum hoc Latij, ac Tusciae litus valde humile, ideoque decliue, Marenosum quale genus totas , ut Puto , antiquitus plagam vocabant unde nosti unia sis, tu
pia gia, pragula . Necesse est igitur mare mi
nus profundum sies; sed quasi perpetuum aestuarium Datque hinc euenit, ut uita fluctus alluerit , Cur litui relabente mox aestu, non modicam arenae partem a D, madentem relinquat quae alliduis solis ad ij ver tu obsit
berata, atque alga pallim putrescenti quod graveolentia ipsius docet magnam , aestate praesertim, noxiarum exhalationum copiam quodammodo exsude , ac remittat quae totum, quoquoversus patet, campestrem raetiim in sic ei es, atque inquinare possunt. GOd adeo verum est, ut quam 'uis hoc mare perpetuo immotum , atque in agitatum maneret, tamen adhuc non O licam apo rum vim eructaret i quo magi enim a sole ferue
140쪽
sit , eo magis exhalat vehementius autem calefieri , quo minus aquae sustinent huiusmodi breuia nec prostanda litora , satis , ut arbitror , mani se stum est . Haec causa si sola esse , non omnino fortassis oram maritimam inhabitabilem redderet; sed magni utique eam est momenti negari nortac ρ pdra potest videmus Quippe ubi haec litoris species de'
corum dicit, statim omne grauiori coeli cenare quere-
υ Hinc enim qua desinit Latium , Circeius mons δε Caietae oppidum optimo , ac purgatissimo aere gaudent; nec minus ubi vadosum Tusciae finitur litus, statim post Macram fluuium Li' guriae ora saluberrimo coelo fruens attollitur: non quod illis cautibus , ac scopulis , atque in altum tenui aspergine unda resiliens, feruenti spuma cir-
Ratio Go cumfusum aerem purget, ut Bernardinus Gome
si uis, opere elaborat de Sale nimis leuiter credi-
ἐώ. partim quod is non nisi iam terrestribus,
b iis crassioribus inquinamentis depuratus , ad editiora loca pertingat partim quod eiusmodi litora oros indo mari quod nullas, aut paucas α Θυμια--: fiacit non coenosis, ac foetidis aestuarijs vallantur. Nam etsi ex salsugmosis locis vapores qui eleuantur, falsedmis expertes esse credi possis, cum docentibus Chymi statum experimentis , ex aqua 's: salsa per de ationem quam vocant, non nisi dul- nisi dulci ci evaporetur nihilominus quoniam litorale so-ς Ηρ - - siue suapte sponte , siue cadentes pluvia , dulci intus humore aliquatenus madet atque teXperiment comperi , aqua dulcis salsae commi- sta