장음표시 사용
161쪽
proximum porro inficere. Credidisse hoc videtur grauis in primis, ac nobilis scriptor Otho Episcopus Frisingensis Friderici prnni patrutis, Cister ciensis monachus , qui ubi de aduentu Imperatoris ad Urbem tradit , inter alia haec scribit . Iam
temptis imminebat, quo Canis ad morbidum pedem Orio'nis micans exurgere deberet. Et micimisia 'nis cauerno lique, ac rum is circa Vrbem locis tri inbus erumpen- tibiis exbat ibit nebulis tot ι et icinus cra Jatur aer a auraenutim mortalibus lethibe , ac pessiens. Urgebatur hoc incommodo in Urbe ciuis, hoc tempore ad montana consuetus urere e in castris miles tanta desuetus aeris intemperie i c. Ex quibus counosci potest 'Ut non em existimaste partina ob propinqua palla nicia PeasdQS, partim ob cauernas, veterumque aedificiorum se
ualentes , ac semidirutas camera , quibus aer conclusus putrent, insalubrem cum fieri . Uerum dia difilio loco notandum cli, Cauernas proprie esseca uitates terrae non admodum profundas , latasque Cryptas vero profundiores specus, Ut Aren arta , de quibus supra diximus. Et quidem sit peruacuum meo iudicio it , huiusmodi cauernas a cryptis quibus adde si lubet Antra ac Speluncas , di itinguere cum eadem fere aetas qualita sub terram conclusi hic, aut illic esse videatur. Alia tam ei taratio elle potest pari clinarum supra terram extan
tium cin quibus qui intercipitur aer , faciliora negotio ortali corrumpitur . Sane qui huiusmodi arenaria cryptas non semel introgrcili sunt , i. a.
serte testantur nulla in eis foeda animantia , in Ola ni me; tra halitus fiun,
162쪽
11 DE RESTIT SALI FILhalitus grauiores , aut aquarum colluuiem , aut quippiam tetrius , atque insuetius occurrere sed omnia ferme sicca, pura, quod mirum maxime videri debeat , cum in modicis his vinari' cryptis contra it nec aestiuo tempore aerem
perfrigidum , nec hyberno nimiunt calidum deprehendi. Cuius rei causam non deerunt fortasse, qui ex Physicis principij inquirant mihi eni sussicit, ut rem a fide dignis accepi , simpliciter attulisse. His igitur ita se habentibus non usqueade pestiferum esse crediderim aerem in cauer- nos huiusmodi locis interclusum iraesertim cum
veteres, trientibus τῶν λολατρῶν per 1ὸm ei fib secutionibus , diutissime hic degere consueuerint.
Etsi tamen, ut verum fatear, interdiu tantii in his
5 Edin Zρ Vrbis magnitudinem , ac frequentiam noctu apud: .. a T. amjliares suos in suburbanis, immo urbanis etiam
domibus tuto latitare potuerint. Verumtamen , utut sit, harum parietinarum , cryptarumque eam esse vim, ac malignitatem, ut notabiliter aeri ossiciant in tanta regionis latitudine haud facile mi-
pςysVRdς . sequuntur eae rationem, quae non . Dis , tam regionem pestilentem , atque inhabitabilem eddu quana xeniciunt, ut eius cultores dux R 'plane possint . ita desertionem apsam agrorum, ac vastitudinem nam ex potissimis causis esse , cur haec ipsa regio deterior fiat etsi id quoque ab hisce causis maxime ciscitur hoc enim ad ultimam huius sermonis partem pro prie
163쪽
prie pertinet, inintra de remedij agemus . Aio igitur, non tantum quia huius agri constitutio partim natura , partim euentis insalubrior est , et lia libus, ac dissicillimis morbis eius incolas implicari; sed alijs etiam de causis aliunde petitis . Primum enim homines , qui has terras colunt , omnes ad Cμ Vnum sunt aduenae, atque ex longinquis locis
ijsque saluberrimis , maximaque ex parte monta rimis ni quae longissmo interuallo, multisque differen-i cua e iij ab hoc tractu illant scilicet frigoris a ' lotas situs montani, & campestris; consequenter aeris tenuis, ac crasti; soli sicci, atque humen'tis; ac demiam positionis mundi, illic quidem propius ad Septentrionem, hic remotius qua propter vix unquam huic regioni assuescunt ab insuetis vero plus noxae fieri peruulgatum est. Deinde miseris hisce agricolis omnia pene sunt aduersa natu
cum in agris opus faciunt, ne requie vlla labo
rant, ac totos dies in sole consistunt raro occurrentibus ecitis, aut antris, ac rarissime arboribus, sub quibus ineridianos aestus vel paululum deuitent. Iam vero casa illa agrestes maxima ex par Casinagre te male materiatae, nec optimis locis positae exi se ria. guum prae stant aduersus coeli iniurias praesidium tum vero nullis cameris intus suspense, dc raro hy'pogaeis excavatae, aestiuos ardores , qui vehemen- cotissimi hic sunt , vix leuiter arcent atque humi plerunque cubantibus haud sane tutum noctu cu bile praebent. Quid vero de ijs dicam , qui sub dio nocturnam quietem capiunt quae clim parum
164쪽
. ι .a ij Et ubique sit, tum multo infestior humilibus at Pe humentibus locis, ac praesertim
γniaxime Cum sit os ignes coeunte cornredi m Loesis Iunxit, D curru properante pernox
E erit 'Dultus rubicunda Phoebe Ex dictis igitur satis constare arbitror , ea quae circumfusam Romae regionem morbosam , insalu bremque reddunt, partim congenita, atque a natura insta illi esse, ut tolli non possint; partim ad- v ra ventitia, ac separabilia. Quae clam ita se habeant,fimpar,ris ploratumque iit antiquis temporibus nullum pe--b terrarum angulum tam bene aedificatum , ac si ibitatum fuisse ut regionem hanc no- D: stram illud neces ario sequi videtur, eam non esse
usque ideo morbosam, ac pestilentem, ut pro si inhabitabilis existimanda ; nec rursus adeo
his, iis salubrem, ut cum Italia plerisque conferenda sit: t tam tamen , quouis tempore , .cuiusuis sep si US aetatis, conditionis hominibus accomoda tam si diligentia accedat, eaque fiant quae pristi num statum, ac formam, ex parte saltem, ei red-
dςψς40ssimi libus perficiendis nec intolerabi
j . ,. n laborem, nec finito sumptus, nec immen. in operarum multitudinem , nec longissimul sum; tires, ten pUS requiri, satis etiam , opinor , ex infra dia G8ado cendis manifestum erit. Sed pritis constituendi vi-
Uentur uluam gradus bonitatis aeris , ac loco- ruma quo res comparatione . exemplis illustrior
fiat quoto reponenda sit haec regio facilius aestimare possimus . Primus est saluberrimi, ac
165쪽
temperatissimi , atqtie omni prorsus Vitio carcia 'tis; in quo hominesis diutissime viuere, Z vita 'lia munera iucunde, atque υμιαρά: explere pollunt:
in quo Fesulas, exempli causa , apud Tuscos ponimum Pausilypum in Stabias apud Campanos.
Secundus est in quo nulla notabilis grauitas, aut qualitas bonae valetudini ficiens deprehenditur, vitaeque cursus ordinarius est ut Bononiae. Tertius ubi coelum iam est vel iusto humidius , aut calidius , aut frigidius, aut alia eiusmodi qualitate supra modum alia citur , ut aliquantum humanae vitae incommodet quemadmodum inter Bononiam ac Ferrariam ut in Alpium vallibus ut in Apulia Dauniae campis. Quartus ubi prae nimio alicuius qualitatis excessu morbi periculo li, ac distr-ciles existunt, ex quibus nonnulli pereunt compluresque habitu fiunt morboso & languido ut Ferrariae, proximisque locis inter Padi ostia . Quintus ubi iam insignis cst coeli grauitas , ac lues quae plerosque malignis febribus perimit, aut morbis insanabilibus implicat licet cum aliqua curae, nonnulli tuto ibi degere possint ut circa viam Appiam,&Ostiam. Huic classi adscriberem insulam quandam Australem Culielmi Schuleni nauigationibus paucis abhinc annis detectam; ad quam cum
Bataui appulissent, omnes incolas peculiari aliquo colle mor-
morbo, aut vitio a flectos deprehenderunt; ut nihil se rib, deformius , aut monstrosius fingi potuerit huncentia gibbum, hunc ventriosum, hunc Varicosum, hunc distortis oculis , hunc gutturosum , hunc tui mentibus
166쪽
mentibus buccis visos fuisse δε cetera ad iuncna Odum . Sextus ultimus ubi iam locus est pestilens, ac plane exitiabilis , atque omnes fere breui in cereunt ut circa Aquileiam , apud Volo ra Montem Altum in Tuscis . Ex his facile tertium ,
rit age graia una antiqui temporibus obtinere potuisse, ερ ρη agrum Romanum existimo nunc etiam nonia immensis molitionibus ad eundem statum paula- Fata qui tim posse reduci . Nec enim credendum est natu- nati rahis rasnopiam humanam eousque senio estoetam, ac
, ita fax fata in , ut minime sub eo coelo durare Usin iis , ubi Veteres sine periculo , noxaque deci a ah icbant. Vt enim concedam aliquot abhinc fecit reuiori spatio humanae vitae curriculum defi imb/nth, iri coepi si hominesque partim imbecilliores
partim reuioris statura lana naici quod minimes ambigendum videtur)e multis tamen indicijs deprehendere licet, praesertim ex ollium mensura in antiquis sarcophagi repertorum , Meorum compluribus Inscriptionabus in quibus quantum quisque vixerit, more tunc pallim recepto , adnotatum videnatiso nihil , vel perparum ab Augustiis V in perio, qu in Cis USTUS DOMINUS natus est, An v jῆ ad hanc usque Uriem diminuta corporum ampliatudo, aut humana vitae cursus contractu, cognoscitur . 'od ellanas omnia quodammodo ιιθι, T in peius ruere , ac retro sublapsa referri explora tilia tu , vider debet. Etenim sicut
hQ 'φη --, ut' a virili, ac florida aetates
this uii , in lenium declinant, siue canescentibus capillis, siue
167쪽
suae cute in iustas sublidente, parit tempore a gnam subire nautationem noli quam vero iam h nilem habitum , S καταγαθιν ceperint, aliquot annorum interstitio eundem aspectum , atque aetatis tenorem propemodum praescierri; ipsis viribus vix, aut parum decrescentibus , tametsi sensim immutentur: ita plane magno huic mundo, totique hominum generi euenire credendum est; cumque iam M.t aaή ad senectutem suam peruenerit, latenter , at tu ακαταλήαῖα, immutari. Qilocirca stulte faciunt qui Verentur nec ad excolendum hunc agrum , quem 2 ' h.'ipsi prorsus damnabilem , ac pelli lentem sibi tin '' gunt , vllos iam homines idoneos repertum iri iri .i
Nec item audiendi sunt, qui nihil nil de visu, ac
mensura animi sui aestimantes, de antiquitate per A cc V -- peram iudicant nec facile admittuntinitar de no-1 Pa pnis veterum operibus praedicantur nec qui Versa . s, et vice de nostris temporibus tam anguste sentiunt, NM 'ut si quod opus magnificum ab antiquis aedificatum proponitur, continuo exclament nec omnium
hodie Principum vires ad simile faciendum suffectura perinde ac si huiusmodi opera a Giganti bus essent aedificata , aut a laruis, ac daemonibus ut ignarum vulgus non in Italia tantiam, sed alibi etiam ridicule putat ac nos egenere Pygmaeo
rum essemus. Apage huiusmodi nugas, ac peruersa iudici, Facessant procul etiam qui omnia metuunt omnia desperaratri omnia noua , aut, τοῦ ce Ἀπαλι repetita, fictilia, ac chimaerica appellant: qui
nihil fieri posse putant, nisi quod quotidie fieri
168쪽
vident. Quos ut refellamum, videamus quaenam Proponon potissimum dissicultates in re nostra sese obijciant; 2 is, ἡ ἡ an ulla ratione tandem expugnari queant. Vt Ptincipio chim indubitatum sit nullum esse praestantius remedium ui region sanandae, quam te o-rum aedificationem , deductionem colonorum quorum vel sola frequentia, atque ignes domestici aerem purgare possunt, ac meliorem efficere si bd pri primi inquiunt , qui haec loca ingredientur , mise-2 T. , . rabiliter occumbent, nec malignitatem aeris euin lethrma cere poterunt atque idem fiet de secundis Ut tertijs, alijsque quare haec disiacultas erit inexpli-- ώι ἡ hillis Secundo undenam homines euocabun- duo non tu vel adeo sui negligentes , vel confidentes , ut V tanto cum periculo haec tesqua , ac deserta velint - pq cxcoleres Aliorum scilicet exemplo docti caue'
ponere bunt m sapient , ne Caniculae sydus eos hic op- ὸ ar primat. Tertio quibusnam ex locis tantam multi iata, hi tudinem cogemus, quae tot incultis, ac squalenti- locis sufficiat nam si particulatim vacua haeciandis is loca complere Velimus , non poterit a pauci re-
riai re gi probe purgari non exiccari paludesci orta sylvae collucariri non ea denique fieri, quae mitigare aerem possunt. sunt igitur difficultates
hi scopuli , quos ineuitabiles quidam sibi perlua- dent . ilibus ut respondeam , exponam primum
quo ruin qua ratione administranda mihi videatur harum
169쪽
primum eo posito, quod ambigendum non est, naturam locorum , ac situm nulla humana vi mutari Naturalii posse piaec estici , exempli gratia , Ut coclum hoc RO sti uti,
manum sit constantius, ac magis aequabile nihilo minus astarna hominum manibus, atque industria, Ssumptibus non tinmodici Sadit illinum latum reduci polla; fierique hanc regionem prorsus habitabilem, ac tutam . Primum ergo paludes, ac stagna Primu σκιductis in mare ollis quam diligentillime siccabuntur, riti pzis Vt nihil pigrae, ac nacti centis aquae, si fieri possit, in. 4' hctu renianeat complanati etiam depressioribus locis, aggestaque terra ubi opus erit. Non nimium minatiso
magna id molitione fiet, praeterquam circa Pontinas e gue
paludes: reliquae enim nec sane praegrandes sunt aut pr etcrq amari, ac nutat; lic remotae, Ut non facile deriva'
ri possint. Maius sine dubio negotium erit in Pontini. de quibus satis causae esse videtur ut fusius
agamus, earumque situm describamus, quantum ex eorum qui viderunt relatu, chorographicis chartis colligere potuimus. Pontina igitur palus situe rei mariὸν
Ponatina, nam a Pometia celebri olim Volscorum avrbe dictam nonnulli putant planitiem satis a palu m. gnam Occupat veteris, ac noui Latij, quod magna ex parte Volscorum fuit in longum enim triginta bis fudiscirciter milliaribus extenditur a Tribus Tabernis a quassere ubi nunc O tima et Cluueritis suisse docet ad Tarracinam usque in latum vero amari in trorsus, ubi latissima eit, octo passuum millia pro Lati ἡ οpemodum patet. Eius pars quae in mare longius Πιprocurrat, subiecta est Circeio monti satis edito,
170쪽
2 mre. qui peninsulam facit quae quidem Troianis tem- r . poribus insula suisse perhibetur, ut ex Homero .. llegere multi, atque in his Varro apud Seruium. Locus , ut olim a Circe nobilitatus quam ita eius vertice Regiam habuisse in fabulis habetur multiplici herbarum genere , quae in Va-
is, Ab famam obtinet. In fluunt in hanc paludem , eam.
X in efficiunt Nymphaeus fluuius, nunc ' se , quis inophis ti potitus tuus dicendus esset ulterius Amasenus sit IAλὰ,fa pra Privernum incipiens: mox Vfens, hodie etiam
di tuo alioque riui , ac minores fluuij. Qualis G Huius tractus antiquislimis quidem temporibus in- nam tantum, ac proximam Circeijs partem aquis contectam suisse, atque o profundis , verissimile est cetera sicca , aut stagnantibus aquis immuni alioqui non video quomodo quae a Plinio ex Mutiano fleruntur de viginti tribus urbibus, quae olim hic erant, congruere possint cunia Homeri testimonio, qui Circeios mari circumdatos prodidit. Vtcunque se res habeat , posteriori aetate exaggeratis limo eorum fluviorum ostijs, eoque restagnantibus aquis palus excreuis es, ac dilatari coepista videtur . Scimus hanc saeptiis fuisse diu exiccatam iam ad lucrandos agros , qui demersi
hie ira sis nulli tui sunt, quam ad noxium aerem . oui ue
supra diximus, inde ab Austris Romam insertur propulsandum . Caeterum a nemine in totum id prasti tum videtur; nec sortasta natura loci id pax r. Antiquissima huius rei memoria extat ab