장음표시 사용
131쪽
rione non destitui nec sola hominum opis ni ooe&authoritate sustineri sed immotis principiis ac fundamentis, in recta ratioue fundatis, fulciri.
i. Cum enim lex sit commune praec plum virorum prudentum, communis Reipublicae sponso, l. r.e de legibin; erisimile plane non est, eam vera ustaque ratione destitui: Quis enim crederet, viros prudentes communemq; tempubi in totius Reipubi utilitatem aliquid sine ratione statuere : Hoc quippe non prudentum est, sed
r. Accedit quod cum lex sit praeses, dux de princeps bonisvi malis,divinarum xhumanarum rerum regina justorum cinjustorum regula l. I. p. de Legibus, absurdissi mum sit eam absque ratione sancitam esse. 3. Hinc etiam in legibus nostris infinitis prope in locis scriptum legimus Leges non esse dicendas, quae ratione destituuntur, c Erit. s. . quod non rations, Jde legibus ecernimus,C.de Episc. 9 Clerici . Idemque manifeste confirmare videtur, quod toties in legibus nostris inculcatur, ex ratione legis coarctandam restringendam est e legem,l. I7. Is legibur, Lcum multir, f. de Iure deci eum pater dulcummis, f. de legat. 2. Ex quibus singulis atque universis plus quam manifestu evadit,legem
132쪽
eivilem non sola sustineri hominum opinione, sed certa quoque ratione niti. Neque contrarium probant supra adducta argumenta: Nam ad primum at Faltissimum esse de plus quam absurdum errorem jus parere. Quis enim rerum tam ignarus de juris imperitus est , qui nesciat legem consensio populi sancitari introduci Lya siligibus. Indeque ab oratore Demosthene &JCto Papi mauo decretum hominu prudentam, itemque virorum prudentum consultu in appellitariis Consensui vero nihil tam et contrarium, quam errorem ipse ut planus respondit, i. IJ Ude jurud Nec ad rem mul tum faciunt adducti textus. Quod enim in L l . de ossic prator non hoe velit nec sentiat Ulpianus, quod jus errore quodam induiscatur constituatur, satis superque ea ipso textu, diligentius paulo accuratius considerato relucet Non enim illic ea, quae praetura fungens Larbarius Philippus edixerat, quaeque decreverat, errore post deprehens, idcirc sustineri voluit, quia ex errore communi, qui juris instar si piator is uetit creatus sed potius qubd cum humanitas ipsa, tum utilitas illotu, qui apud falsum istum praetorem lege egerant, suaderetinet ea quae gesta sub ipso quaeque trans
133쪽
acta composita erant, tetractarentur; sed his potius subveniretur, qui justo probabili errore fuerant decepti Maxime quia dipublicum bonum requirere videatur, ut
multa facta durent, quae alias fieri prohil eratur, ut in ipsa Ulpianus subjicit siectiam ex errore comuni us nasci non pro bat . 3.ione, Τ. de suppe Iect.ux, ut, quae non de communi, sed de unius, testatoris scilia cet, errore loquatur, qui tamen&ipse jus non facies sed voluntas potius testatoris ljuri est caussa ac facit ne error in nomine
noceat. Quin etiam ea 3. non de jure con
stituto seu de jure communi proprieque accepto sed de voluntate solum testatoris, quae instar juris heredi servanda est, loquitur, ut ex verbis textas manifestum est. In Iost ad C. Miserinaerror non facit jus sed hona fides creditoris, cui nihil omnino imputari potest quod contraxerit. Et sane sis civisset creditor, elim cum quo contraxit, filium f. esta adeoque ipse in bona fide non fuisset, licet caeteri omnes id ignorassent, atque sic erras ni, locus nihilominus foret SC to Macedon nec error iste jus faceret. Quod denique in . 7. I.detestam. ordin. resta. mentum illud, in quo exerrore servus testis erat adhibitus sustineri dicitur, ejus causa non est communis hominus error; sed im-Perium, d potestas Caesarum, qui e sng;
134쪽
lati humanitate, o singularem ultimarum oluntatum favorem, quas exitum sortiri privatim ac publice interest, ejuscemodi testamentum, quod alias stricto ureco ruiturum erat, sustineri volunt,ut claris atque perspicuis verbis ipse ibidem Justini ais
Ad secundum M. Legis Non omnium 2 O. non hunc esse intellectum, quasi no omnium, quae sunt a majoribus sancita ratio sit; sed quod, etsi Legibus certa ratio perpetuo subsit, ea tamen a nobis non semper dari possit, ut quae ignoraria nobis, nosque a tere queat Quare&ini. I subsequenterationem juris inquirere non prohibet Ne- Tatius, eo quod ratio nulla subsit , sed quia fieri possit, ut ratio illa nos fugiat, ideirc drationem ita inquirere&exigere prohibet, ut legem prius servare non velimus, quam ratio ejus cognita nobis fueriti perspe- Sunt etiam, qui Antonium Fabrum secuti, distinguant inter jus receptum constitutum sic ut uri recepto semper subsit evidens aliqua ratio, cur nempe hoc vel lis Iud receptum sit Juri vero constituto non item, ut quod etiam sine ulla ratione introductis constitui queat Si enim quaeratur cur in testamen iis septem praecis Etestes adhibeant uri non vero pauciores, vel plures
135쪽
Nihil aliud ad hoc responderi posse, quam
idcirco hoc ita constitutum , quia nihil fu, erit aliud quod melius co tacti tui posse videretur. Et de hoc stre constituto accipiunt, Ad Tertium Respondetur placita principum sic demum legis habere vigorem, si evidenti ratione simul jublica utilitate
nitantur. Nec contrarium evincit, L. prserit, I .Jqui ctaqu:bm matrum. Ejus enim haec est vera Sc genuina sententia, quod etsi illa', quod de servis non manumittendis
ibi statuitur, prima fronte duru&iniquum appareat, non tamen omni ratione destituaturis Quanquam enim servi, qui ea lege manumitti prohibet Hur te inpore admissi delicti, domi non fueritat: quia tamen ipsi potuerula aliquid vel praescivis e vel audi. visse, rei mores foeminae novi te, Reiq; publicae intersit, ne deli ita maneant impunita, ita vulneratiM. f.ad L. Aquil neve probationum penuria crimen maneat inultum, summa profecto aequitate&ratione lex ista de servis non manumittendis, yel alienandis sancita videtur Adguarium. Rectibus atque opini o ne illas prudentum ratione nequaquam destitutas esse : Quandoquidem credibile non est prudentes quicquam opinari aut statuere absque evidenti ration ς.
136쪽
Adstu utum, Legem. Quo non ratione 3 3. loqui de consuetudine irrationabili, live de a consuetudine, quae non ratione a qua, sed errore sit introducta: HancJCtuet
prohibet non solum ad consequentia produceres sed etiam in similibus casibus o tinere. Quanquam ea,in quibus erat de s cto observata, revocari ob publicarn utili
etatem non debeant, cum ad publicu com modum pertineat, ut multa facta darent,
quae alias fieri prohibentur l. , . de ossic prro I. 8 1 de his quisui velalien in ut subveniatur his, qui justo probabili errore fuerunt decepti. Ad Sextum . Quod homines in ratione juris investiganda tantope id disse iritantina vero aberrent, id fieri ex ignorantia veri auri ipsum jus interim in se certum esse, etsi ab imperitis ignoretur,l. 2. I. s. uJur. 9DE'. ignor Adeoque distinguendum esse inter Lus ipsum errorem ac ignorantiam juris, ut id omne vitio hominum, non ipsi uri imputari debeat. Ad Septimum Legumlatores,etsi non
idem omnes statuant, eodem tamen omnes
spectare nimirum, ut Reipublicae commodis consulant, aequitatem inter cives suos constituant, eosdemque contineant in honesto ossicio societatis humanae Est deinde duplex uti ratio quae partim natura, Partim
137쪽
partim legibus habet ut 'Ea, quae Legibus habetur, est quidem varia incerta, ad quamvis rerum oportunitatem mutabilis: Nam cum ad cujuslibet populi in ore, pro loci de teporis ratione, accomodetur fierialiter non potest, quin diversum diversis in civitatibus atque populis, statuatur. Quinetiam diversiitatis hujus non minima causa est, ubi human: mentis errorin Opinionum perversitas faciat, ut aliud aliis videatur, plerataque& mala pro bonis, perniciosa pro salutaribus jubeantur. Una tamen atque eadem mens legumlatorum omnium, ut equitate costituenda cives suos ad prima naturae rusticiam revoce net, quam
si legibus scriptis exprimere nequeant, Voluntate tamen sectentur: Ut ita, quicquid lege praecipitur, jus appelletur, habitaratione ejus quod fieri debuit, non quod a
ctum est. Ad Octavum oritimum N Jus nostrum perpetuum esse, immotum ac immutabile in thesi, quoad immota Linfirmas a stici et normas, unde legum omnium voluntas dependet licet in hypothesii individuo, h. e. quoad particulares quasdam constitutiones, mutabile sit. Mutantur autem leges anteriores, vel quia in condendis iis nonnihil aberrarunt Legumlatores, quod
ipsi juris arti non imputandum, sed bona
138쪽
num imbecillitati, qui hoc vel illud juris reae qui talis regulis magis congruum putaverunt vel etiam idcircd, quia varietas circumstantiarum temporum, juris quoq; diversitatem efflagitet Eadem enim omnibus temporibus4 locis apta non sunt Iustamen ipsum in sua thesi manet unum &
dem immotis justiciae regulis dirigendum.
Ius Cisile obliget in Conscientia'
II, igitur exl actenus dictis satis ab um deque eonstet leges nostras Civiles non solum Authoritate Legumlatoris; sed vera etiam probaq; ratione niti, adeoqi ad subditos, ad sui observantiam obstringendos, vim maxima habere Quaeritur nunc porto, an leges Civiles bonae ac justae, ad con- Cervandum ordinem dc decorum in vita coismuni societatem ac pacem in genere hum ano tuendam, latae ab eo,qui potestatem
habet jura condendi , obligent hominum conscientias in quaestio gravis est, difficilis de ardua atque non modo a JCtisac Politicis;sed Theologis etia de Philosophis uum in modum agitata: Ne vivam au- tem
139쪽
sibiandus hi Pontifice Romano lib. .c. 7. Qui
omnes unanimiter statuunt; Leges hum4nas Civiles, nisi earum transgrestio fiat ex contemptu magistratus, aut illae jus divinude naturale proponant conscientiam hominum non obligere.
menta. r. Potestas Civilis est temporalis. Ergd nihil ei est eommune cum conscientia. L. Finis legum civilium est pax externa. Quare conscientiam non attingit. 3. Potestas secularis non judicat dein ternis, sed tantum de externis: Nec potest scire an aliquis ex scientia peccet; sed externum untaxat opus perpendit, internum affectum nec intueri. ee judicare potest.
. Conscientias fidelium obligati legibus humani s repugnat libertati Christiaraae: Cum Christus nos ab omni obligati ne humana circa indifferentia, de qualibus sunt leges civiles liberarit Juxta illud: In libertate inquam vos Christin liberavit persa-υ Glis. ιν ινυ hominum:Item: Nemo vos judi
140쪽
juilicet intiboopotu Quapropter si legibus
Politicis constringerentur conscientiae, concideret libertas Christiana. s. Princeps non potest inserte poenam spiritualem , nec delinquentem conscienistiam potest punire, quoad assectus interni non erumpunt in actum vitiosum exteristium. Ergo nec potest ad poenam spiritua
G. Conscientia solum Deum respicit. Erg non leges ei viles. 7. Conscientias constringere solius est aegis divinae Ergo non legis civilis hum l. Lex Civilis non intendit ligare sub peccato; Alias enim idem peccatum bis puniretur, semel hic a Principe seculari s me a Deo post hanc vitam. 9. Si Princeps posset obligare conscientias, posset etiam novos culius instituere: At hoc non potest.Ero nec illud. Io Major potestas magis obligati At Ieges Ecclesii asticae, quarum proculdubio major est potestas, quam Civilium, noobligant in conscientia; quia Ecclesia res
adlaphoras non jubet facere, nec omittere propter suum mandatum, sed tantum propter justas madandi causas, ut sunt, conservatio ordinis, vitatio scandali, clua quan . diu non violantur, conscientias liberas re-