De lucis natura et proprietate

61쪽

perficie quae incurventur, ut vulgo credunt, sed ex eo

quod imago objecti cujusque visibilis perpendiculariter adsurgati resiliat ad puncta G, I, L, i, ad quae radii recti G, I, OL, M possunt adpel

lere.

dentes in medium densius de exinde egredientes paralleli sint, non enim radii in silperficie incurvantur, ut Vulgo putant, sed quia objecti depressioris imago visibilis eatenus adsurgit, ut a radio incidente contingi poD sit, ideo radii incurvari videntur, cum tamen illi recta semper serantur. Sit frustum vitri aut crystalli AB. Notum est radium incidentiae CD non recta fluere ad punctuma, sed videri alio ferri ad punctum sciliceta Minde egressiam tendere ad a, ita ut radii a de FG sint paralleli. Hujus rei causa non ea cst quae vulgo creditur, quod radii in superficiebus, hoc est in ingressu Megressu incurventur, quamvis sic judicant oculi, c-rum quia imago objecti visibilis in F adsurgit de refringitur in Id ubi videtur aut illustratur ab oculo aut lumine constituto in C. Ac sic fit ut objecta Vese , non in suo loco, sed F quidem adpareat in H, avero in E. Verum esse quod dico, hoc sic probari potest. Pona mus radium aut lineam CD recta serri ad punctum H, manifestum est secundum leges refractionis punctum Happariturum non in suo loco, sed altius, nempe in I. At

62쪽

PROPRIETATE Luc IS. II vero oculus in C constitutus non poterit per radium CD objectuma videre, nisi dicamus radium deorsum deprimi ut objectum vissibile contingat, quod est contra naturam refractionis quae omnia adtollit Patet itaque verum esse quod dicimus, inferiores nempe crystalli partes restactas adsurgere,, quemadmodum punctum H refractum adparet in I, similiter Prefringi in H. In hoc nempe puncto radius lucis cum imagine rei visae

concurrit.

Quia itaque inserior crystalli superficies altius attolli videtur, punctum, Di H adpareat, necessario quoque sequitur ut radius superne incidens Nessundum Pnon in suo loco, sed in loco adparitionis nempe in H contingens, ab oculo C in recta quidem videatur linea Vere autem essiuat in F, tanto nempe inferius, quanto altius

attollitur punctum H supra unlium F.

63쪽

egressu libaricorum corporum. CI sphaera vitrea aqua plena AB C. Notentur in ea Opuncta EFG BILHaut charta aut aliquo colore. Si oculus constituatur in D praedicta puncta non in suo loco sed vicinius adparebunt, nempe E adparebit in A, Fin M, in N, B in P, I in , Κ in R,Lin C. Brevius itaque spatium comprehensum inter ΕΛ L, latius explicatum adparebit ab A usque ad C. Missa dein chartula patiamur, si fieri possit, ut radii

effluant. Aio futurum ut omnes quotquot e sphaera proficiscuntur radii, semper eandem servent directionem, ita ut a punctis adparitionis recta transeant per illa puncta unde fit adparitio Radii ergo maxime obliqui quales sunt Assii GL illi haud longe a sphaera concurrent, nempe in O. Aliquanto longius progredientur FiR , concurrent quippe in , Quanto vero viciniores sunt illi quae per centrum fertur lineae,tanto longius pro gredientur. Itaque N G, indemum in V concur

runt.

Satis, nisi fallor, manifeste hinc colligi potest, quantum a veritate recesserint illi, qui putarunt radios a visu de luce procedentes in ingressuri egressu sphaerae frangi, nihil vero in medio pati, cum e contrario in medio tantum stangantur, in puncto nempe adparitionis, alibi vero quoad oculum recta ferantur. Et sane rationi adversatur radios recordari quid sibi in ingressu contingat, idque in egressu imitari aut alio modo compensare. Sic onim si statuamus, dicendum fuerit radios

65쪽

18 DENA Tu RAETradios esse ammatos ac sentire quid sibi futurum sit, ut nonnulli existimarunt. Haec vero nostra methodus, praeterquam quod experientia comprobatur, etiam sensui satisfaciti

HActenus conati sumus ostendere quomodo a beat lux in spatiis vacuis, quomodo item operetur in corporibus pellucidis tam fluidis quam solidi. superest ut de corporibus opacis dicamus, riuo pacto ad

horum occursum lumen adficiatur opaca vocantur ea corpora quae colorata sunt, lucem non transmittunt.

Si stricte vocabulum accipiamus, nihil praeter vacuum erit pure pellucidum, Cum pleraque corpora quantumvis clara videantur, quia tamen videntur, manifeste aliquid habeant opacitatis Aqua crystallus, similia corpora, si in densa nimium spectentur copia, desinunt esse pellucidat pro diversitate aspectuum diversos quoque induunt colores Vel ipse aer quantumvis purus, simultum condensetur,fit opacus, luci impervius. Jam vero si vocabulum communi datiori significatu accipiamus de iis corporibus quae lucem totam repercutere creduntur, qualia mi lignum, lapides S,metalla, ne hic quidem recte mihi sentire videntur, qui lucis

penetrationem non Concedunt. Ut vitrum, aqua

aer si densa adsit copia perdunt pelluciditatem, ita Vicissim illi, quae diximus opaca, si attenuentur, fiunt pel- Iucida. Si ligni fibras a reliquo corpore separatas in sole observes, sunt perspicuae Eadem est ratio terrae largillae, si enim singulas particulas, arenas seorsim con

66쪽

PROPRIETATE LuCIS. Is templeris , vitrii crystalli claritatem iis inesse senties, praesertim si enoscopiis utare. Per marmor vero,etiamsi cubitalis fuerit crassitiei,motum candelae facile animadvertes Auro nihil solidius, densius, tamen etiam illud si in tenues bracteas dilatatum adverso sole spectetur, fulvus color coeruleo permutabitur, citet quodammodo Dellucidum. Ut itaque nullum corpus sive selidum, sive fluidum, adeo est diaphanum, ut non aliquid habeat opacitatis, ita viceversa nullum corpus, ipsiim similiter vel fluidum vel solidum tam est opacum, ut non aliquid saltem habeat pelluciditatis si in partes concidatur inlini hoc quoque addo, nullum esse corpus, qualecunque demum sit , dummodo simplexu incompositum fuerit, quod non sit omnino diaphanum. Hoc quo facilius accipiatur, opera retium s cerimus si causam domodum opacitatis corporum osten

damus.

Ouod itaque corpora quaedam pellucida, alia vero

opaca videantur, id non aliunde quam ex colorum admixtione provenire certum est. Nisi colores essent, omnia pellucida aut alba viderentur. Nullum est co

pus seu fluidum seu solidum quod non statim fiat pellucidiim si ab eo separetur color. Quapropter non recte ii sentiunt, qui colorem vocant lumen modificatum, cum lumen nihil aeque contrarium habeat ac colorem. Si colores aliquid in se luminis continerent, utique noctu de in tenebris lucerent inuod tamen non fit. Sed expediamus colorum originem Omateriam. Ho Cau-

67쪽

σ6 N TCaiisa igitur Δρ origo colorum omnis est ab igne seu calore. Hujus rei indicium quod in locis algentibus omnia sere candeant ipsaque etiam animalia albescant hyeme praesertim Albor vero est principium potius coloris, quam color, ut mox dicemus. In calentibus vero locis tota est colorum varietas. Quidquid sol benignis radiis collustrat, id protinus gratam jucundam accipit tincturam. Qus si in frigidis quoque regionibus

nonnulla etiam Colorata inveniantur, illa cum admodum sint rara imbecilliter tincta, conatum potius deficientis naturae, quam vim de potestatem ejus declarant. Majorem itaque colorum diversitatem possit praestare una avicula Indica, quam omne volucrum genus quod Norvagia Suediaeque sylvas populatur. Eadem caeterorum animalium, plantarum & florum est ratio. In prae . dictis locis ne in vallibus quidem colores ullos rutilos aut vividos invenias, nisi arte parentur, aut singulari aliqua soli facultate proveniant. Ddsi quis etiam ulterius Versius septemtrionem procedat, omnia illic canat albida occurrent. Statuamus itaque causam colorum ab adustione corporum proVenire. A vis T XXV. colorum materiam esse a qualitates Hru.

Piam colorum materiam quod adtinet, illa non aliun- dei ocedit quam a sulphure singulis corporibus admixto Pro varia hujus elementi adustione varii quoque nascuntur colores. Sulphur nativum necdum ignein aut calorem expertum translucidum est. Cum solvitur tum demum diversos induit colores, inquinat corpora quibus admixtum est. Primo quidem viridem, dein

68쪽

PROPRIETATE LuCIS. x flavum, mox rubrum, dein purpureum,4 denique nigrum inaucit colorem Exhausto, consumto omni sulphure solvuntur corpora, color omnis abli, de nihil praeter album seu pellucidum superest cinerem. Principium itaque colorum est albor, finis vero nigrities. Albus minime color niger vero maxime. Sed singulorum colorum genera ac gradus percenseamus.

ordo colorum.

ΡRimus itaque color, si tamen color dicendus sit, is est albus. Proxime hic pelluciditatem accedit; quippe cum omnia corpora natura sua sint pellucida, primus hic opacitatem inducit, fitque visibilis exigui Iuminis accessu, etiam non liquefacto sulphure quod

singulis corporibus inesse diximus. Si enim comminuatur quodcunque pellucidum corpus diversas accipiat superficies, protinus comparet albor.Nec interest utrum solida an fluida fuerit materia, aeque enim aqua si in pu .mam convertatur, ac vitrum in pollinem redactum pelluciditatem albo permutat colore. Et hic quidem est primus alboris modus, quem solum si spectes, jam albor minus proprie coloribus accenseri debet, si enim singula corpuscula aut singulas superficies seorsim spectes, manet pelluciditas, laque corpusculorum positio situs fallaciam facit adspectui. Alter alboris modus est quando in corpore pellucido sotu lucis aut caloris liquefiunt Maccenduntur partes sulphuris subtiliores. Cum enim hac ratione siccelatur, Mefiant corpora, sequitur,ecessario ut trum quoque variae oriantur superficies itaque etiam hoc pacto pellucida etiam priusquam accedat H 3 mctu-

69쪽

ε1 DENA Tu RAETtinctura sulphuris albescunt. Est enim universeus regula, ut omne corpus pellucidum minutim concisum fiat album & viceversa omne corpus album constat e minutis particulis pellucidis. Proxime albori succedunt alii duo colores viridis dilutior, flavus. Si imbecillior sit calor qui ditalvat id quod incorporibus est sulphureum, praecedit viridis, ii pote qui crudior, aquosior sit quam flavus. Quod si intensior excoquat calor albo mox flavus succedit color,

qui domaturiori magis igneus. Verum si flavitas sec- cedit albori, jam nullus virori superest locus, semper enim tam in plantis, quam in aliis corporibus, si illa viridia fiant, viridis color praecedit flavum. Qu'cunque ordine numerentur colores,medius semper est rubeus Maxime hic est flammeus. Non quidem hic fit ex albo, nigro, cum sulphuri suos debeat natales, sed tamen ex hoc, duobus illis componuntur quotquot sunt colores.

Si major etiamnum superveniat corporum silphuris ambustio, sequuntur purpureus, Coeruleus colores, quorum mixtura est nota. Terminus colorum, silprema combustio est nigrities. Haec est postrema sulphuris. tinctura Multima actio. Hanc sequitur corporum di lutio. Exhausto sulphure consumptoque humore, nihil praeter album tellucidum relinquitur cinerem, cui si humorem coagulum reddideris, corpora ad priorem

redeunt statum.

In illis porro flammis, quales exsurgunt in focis quotidianis, Contrarius est colorum ordo. Quanto enim nigrior est sulphuris tinctura in carbone, tanto purio dccandidior oritur flamma. Quae itaque primo prodit flamma, propter sordes admixtas obscura est de tenebrosa:

70쪽

PROPE ET A TE Irim I s. 3brosa hinc purpurea, inde rubens de mox flava fit. Cum incipit albescere, id signum est quod sulphur Acmateries combustibilis ad finem properent. Non d tu vero flamma vel nigra, vel penitus alba. Si enim nimium obscuretur, sumus est, non flamma si albestat nimium, nec tum quoque diutius subsistere potest deficiente alimento.

Satis jam, ut puto, manifesta est ratio quamobrem diversa corpora pro diverse siilphuris tinctura aliis aliisque coloribus se videnda exhibeant. Nec, ut puto, hac iuparte adversabuntur hymici, qui quamvis ut de caeteris, ita quoque de coloribus, valde consese, aenigmatia celoquantur, non multum tamen ab iis, quae hactenus diximus, recedere mihi videntur.

p. XXVII. α uomodo colores apparentes generentur. ALia nunc explicanda cst quaestio, que multo vexatior & difficilior, unde nempe oriantur colores a corporibus suis quodammodo separati, quos adparentes Vocant, quales sint colores tridum, aurorae, ac item illi qui per prisinata vitrea sparguntur. Ex iis quae diximus,fatis ut puto liquet, flammam semper sequi colorem suuphuris S Omnes admittere colores excepto nigro dc penitus albo Insunt quidem siilphuri hi duo colores, sed flammae proprie inesse non possunt. Albae quidem videntur tenues flammulat, eaedem tamen si omnino tales essent nihilque alterius coloris admixtum haberint, forent pellucidar, ac sic nullam aut debilem admodum spargerent lucem Nigra vem ut sit flamma, hoc ratioru& sensui adversatur. LHOC