장음표시 사용
81쪽
negotium ex quo obligat o descendit, utpote non suunt sed alie num & praedecessoris sui iactum probabiliter ignorare potest, de ut uterque quidem citra culpam suam , sic posterior non citra suum praejudicium. Igitur ad Mem factorum posteritati, aut, contrahentibus licet adhuc superstitibus, saltim alteri quoque sa-ciendam , quoniam & judex mortalis alieni facti scientiam citraducumenta & probationes ejus legitimas habere non potest, introducta sunt ante memorata argumentorum generas quorum Plenior declaratio non est praesentis loci. XX. Species iniquarum commatationum. XX. Singulis enumeratarum commutationum specie bus intervenire potest iniquitas lac nonnullae statim ab initio sunt iniquae; aliis vero recte initis super vepit iniquitas: Illis accedunt aliae commutationum species, Romanis JCtis maleficia appellatae; Aristoteli, Gietu αγμα α ακήmα, commutationes invitae. Sed hoc nomen iis quoque attribui meretur conventionibus, quae dolo malo, vi , metu, aliasque adversus praescripta legum sunt, etsi in speciale delicti nomen sngulae illarum haud transeant ; quae ipsae tamen, quando nec dolo, nec metu, nec vi, nec adversus leges ineuntur, sunt ἱ-m, σοναΠάγμα- , commutationes spontaneae. Adeoque quaedam commutationes iniquae initium habent licitum, quaedam & illud vitiosum 3 utpote juris permissione, ac propterea Dcultate desectae. v. aprie. V. g. . XXI. Species intruarum commutationum. suot moraminviso vatumvectes commutationum quae at initio iniquae sunt XXI. Commutationibus beneficis & sine exprelsa retribuendorum conventione initis superveni niquitas s accepto beneficio reponitur cavo aut minus quam acceptum, sa. a nihil, 3. aut etiam injuria. Minus quatuor modis refertur, re vel quantitate , tempore, loco S cauila: Re, si rei quam retribui quit minusquam exspectatur; vore si tardius sol vit Lia.g. r.
G RS, plus enim est statim aliquid dare; mirim est, post tem
82쪽
pus dare f. I. 1. de id Vsi; loco, si alibi quam ubi ex spe latur; causa, si aliud quam quod speratur. In jure civili minus quo que reddi dicitur si plane nihil retribuatur, . F. de ridui. a Li. sa. f. de r. S. Primi commutationum generis posteriori laeciet, ubi de facienda retributione pacto expres , legibusve
ac moribus civitatis constituta fides habetur, ex iisdem causis adest iniquitas; cujus tamen interpretatio mam sectior; utpote certa obligatione, ad cujus mensuram retributio exigenda; cum in altero illo genere quid, quantum, quomodo, ubi, quando retribuendum, incertae voluntatis con; ecturae ae velut divinationi relictum sit. Utriusque primi generis speciei communis est ini
quitas fluens ex errore in rerum commutandarum exaluatione ad
misso; sive unius dolus sit causa erroris, sive utriusque insciti :Quippe v. c. nou interes emtoris cur astatur, ignorantia Penditoris, an cataditate. . r. s. a. O . de adicit. edi I.; qui vero sciens volens. que sibi damnosam facit aestimationem , donare praesuinitur quod plus reponiti.3P f. de nix. emt. Omnium in commut tionibus positarum iniquitatum crassissima est, ubi initium commutationis est vitiosum, sive, ubi vis, metus, dolus dat causam potaventioni ; aut ubi alias vel aperta vi, vel occulia fraude, vel hegligentia, vel assectu aliquo citra fraudem ac dolum insertuc nocumentum sive corpori . sive famae, sive animo, sive rebus corporalibus ac incorporalibus earumque usus impeditur; hinc
mutilationes, Vulnera, verbera, convicia, corruptelae, surta , la
83쪽
modus corrigendae iniquitatis inrer leneficium et udonum Lutem S accipientem.
Ecessitatem corrigendae iniquitatis jam supra demonstravimus; hic de modo illius qua inaequalitas ad aequalitatem
reducitur, commodumque indebite negatum Dilui, aut contrajus imminutum restitui trocuratur, praeter ea quae supra c. φ.
g. u. jam docui, pauca sunt annectenda: Integre enim-hoc argumentum exequi tanti operis est, quanti totam juris privati, judiciorumque civilium doctrinam interpretari. Quisquis potestati suae subjectum habet eum cui beneficia exhibet, virtute imperii potest ad ossicii debiti executionem compellere immorigerum. Quem vero pater aut dominus e potestate sua dimisit filium aut libertum, ex causa ingratitudinis sub potesta
tem revocare permittitur, Lun. C. de ingrat. lib. Nov. S. c. . Simili modo donator merus & absolutus ex causa ingratitudinis rem donatam revocare potest , per L ult. C. de rev. dom; Sed di ex l. Si unquam C. eod. potest donationis revocatio sierit Atque haec, si beneficium in dando consistat, est aequalitatis re istio. II. Retractatio promi oras operae gratuitae. Amisones iurium seneficiorum, dignitatum privilegium sirc. II. Operae gratis praestandae promissio tum ex aliis justis causis, tum ex causa ingratitudinis potest retractari; & quod alias gruis suisset praestitum, si praestatio jam habuit initium,comverti posse videtur in retributionis, velut ex condicto laciendae , necessitatem, quam alias, maxime ex causa impotentiae, remissset. Ex causa ingratitudinis descendunt quoque amissiones commodi ex testamento &ab intestato succedendi, legatorum fideicommissorumve percipiendorum, v.l p. g. .f. de his quae ut ιν aegη. nec non laudorum,beneficiorum Ecclesiasticorum,& digni. ratum potestatumq: civilium, privilegiorum & immunitatum
Sed ubi non tam reponitur commodum ablatum , quam iniugia collatum
84쪽
collatum adimitur promissumve negatur, his casibus posterior cortactionis species, quae poenam privativam continet, subesse dicenda est: nili sorsan retributionis non tantum non factae, sed αdamni per injuriam dati qualem qualem pensationem eo modo fieri statuendum 8 Et ubi promissium nondumque traditum beneficium ingrato negatur, majori inaequalitati velut obviam itur,& cautio opponitur. III. Ratio exaeqetationis commutationum iniquarum qua iκ condi m versantur. Actiones ad implementum contractuum. Extraordinariae cognitiones de honorariis. Resti iones contractuum, Sc. Actiones AEdilitis.
III. In ea quae tu coηdictis vel quast in condictis versatii reonventione, dicit autem seu declarat retributionis iaciendar quantitatem & modum vel oratio paciscentium, ut in contractibus stricti juris 3 vel lex aut mos civitatis, ut in contractibus i nis fidei ; in aliis sola beneficium accipientis conscientia eique impressum juris naturalis dictamen dicit quid, quantumque, &ubi, & quomodo retribuendum si fides de implenda obligatione habita violetur, ad idem quod debet, aut aestimationem sive tantundem reponendum debitor compellendus est , habita
insuper pro re nata ratione lucri cessantis& damni emergentis, ob culpam obligationi non satisfacientis. l. un. C. de sent. qua pro eo quod tutere P. Huc pertinent actiones ex contractibus pactis que conventis, quae ad eorundem implementum intentantur; item extraordinariae cognitiones, quibus honoraria decernula, tur illis queis fori consuetudo & judicii ea petere concedit; v. l. i. 1. de extraord-ctauit. In iis quae formaliter aut velut e manu , in manum, sue brevi site longa, sunt commutationes, si res da ff. de iuretae ac redditae contra voluntatem minus habentis sint nimis in- ni 7' si aequales, aut repeti res minoris vendita, aut ad precii supple mentum agi potest: & t. a. C. de rest. venae ejusmodi enormis-Gram laesionem in emtionibus corrigit, cujus legis dispositio
85쪽
de ad transactiones, ad locationes, ad renunciationes tanta cum Iasione conjunctas extenditur. V. Vasq. Part. a. Contr. iii . s. c. σI. dc Gotho r. ad d. l. Pertinent huc actiones Edilitiae, quanto minoris, & redii: bitoriae, t. t. st . de antistaedictis redhib. se quanto miου. IV. Varia juxta civicis remedia redintegrandarum Monam. IV. Ceterarum, quae ab initio per vim, metum, dolum iniquae sunt, commutationum aliarumque laesonum, jure civili non est una communis omnium, sed singularum prope specie tum propria exaequatio & neglectae aequalitatis reduetio. Huc pertinent actio &exceptio doli, restitutio in integrum adversus
contractus, transactiones&c., actiones ad restitutionem aut sol . vendam aestimationem rerum ablatarum, extortarum, corruptarum; quae in duplum, triplum . quadruplum conceptae aut ius
otium inflicti doloris ex metu, violentia, fraude, laser gratia; aut in similis facti figam laedenti asserendam sunt introductae. Restitutiones possellionum unde quis vi dejectus, mandata
maxutenentiae, de non turbando &c. ; multae damnum patienti solvendae; restitutio famae in judiciis , quibus de injuria illata gitur, hinc emenda honoratilis; omniaque quae, ut, quis quis si . injuste damnum passus . aut. a.) ex conventione haud vano metu errore ve inita passurus est, vel s. non spo te relictum commodum, aut idem aut quadam . nus ei aequiva. lens recipias; vel Σ. suum minus recie alteri prona illum retineat, iure civili inducta sunt media, ad eundem juris civilis locum pertinent qui de damno vel cavendo. vel sarciendo agit. In judiciis vero a judice illatae laesiones per appezationem & huic cognata remedia corriguntur; cundemque justis ex causis suspectum ad praecavendam ab eo imminentem laetionem ante iudicium acceptum re ore pet mistum est.
H quod vim praesentem vi repectere liceat; ADtam vero injuriam atque vim v o xist Ad strviud jure corrigat o gar
86쪽
V. Ad eas quibusdam na&laesones praecaventur agendi rationes cumprimis pertinet defensio adversus injuriam & vim intentatam: Nam adversu periculum naturalis ratio permittit se defendere, ut est in L .F. ad i. Aquit. Sed praesentem vi atque iniuriae praesenti opponere licet de sensionem i& sic quae nullo jure . insertur laeso, iure declinatur atque avertitur: Ceterum jam ii lata damna ac laesiones corrigendi&coercendi potestatem natu ratis quoque ratio Magistratui attribuit; qui alias inane nomen habiturus erat, si unusquisq; ipse sibi adversus injuriae auctorem jus dicere & aut damnum ex ejus bonis resarcire, aut vindictam de eo sumere pei mitteretur. Civilia jura hujusmodi ἀυπῖα αν adeo detestantur, ut domino rem suam, creditorique rem sibi debitam a posses re vel debitore υκ per Dilicem sed per vim re poscenti dominiam ejus rei & im crediti adimant, ulterioremque insuper poenam determinent, v. g. o. I. de interael. Ia. l. Is.st. quod met. cauf, ac dejecto vix permittant dejicientem per vim iterum ex continenti dejicere, ly. y. s.ff. de vi S vi armata.
De aestimatione delictarum i panarum, ac barum
Dao praeparatorii actus aὰ coercitioηem deli oram necessarii. cuidst mensura delictorum. uomodo delictorum graviti ast,
metur I. ex voluntate delinquentis a. ex qualitate damni.
AD poseriorem correctionis speciem, i. e. coercitionem, sinnas inflictionem recte instituendam velut praeparatorii a eius requiruntur aestimatio Eetidii parvae, & mutua horum ex aquitio; qua antegressa , delicto aequalis poena irroganda venit, id quod supra cap. IV. g. v. ostensum est. Omnis sana supponit reatum, hic vero ex delicto . manat; de utroque supra c. s. q. Gdictu im
87쪽
so CAP. VII. DE AESTIMATIova dictum. Sed hoc argumentum jam quidem ero dignitate exequi non vacat: Ne tamen hujusce rei nihil omnino hic attingamus, ab messuris delictorum S pzηarum harumque finibus & speciebus pauca delibare visum,& reliqua tempori magis opportuno transcribere. Per mensuras delictorum idem jam intelligo quod supra in genere notavi, nempe principia aesti mativa quantitatis sue magnitudinis delictorum: quaerum in seponderantur, tum cum aliis comparata delictis: comparantur vero cum aliis vel homogeneis, v. c. surtum cum surto 3 vel heterogeneis, v. c. sultum cum adulterio. Magnitudo delicti in sese spectatur exigendo ad praescriptum legis illius circumstantias; in quarum numero aliae sunt quae aggravavi, aliae quae minaunt: Et doctrinae quidem causa singulae quae aggravant minuunt rationes separatim proponendae, in cujuslibet autem delicti aestimatione omnes conjunctim ponderantur. Primum aggravat voluntas deli uendi, quae quo magis deliberata, aut magisserina, codelictum gravius: v. s r. c.2.I.3. hinc & in eadem specie delicti comparationem instituimus; quod Arist. praeclare exequitur H Niconi. IIX. g. I - seqq. quem locum integre describit& lauis dat Gutius de I. B. lib.s. l. XI. n. Proeteresin indicat quoque vel ejusdem vel alterius cujusdam delicti iteratio, quae qu m- maxime aggravat , hinc vitae delinquentis anIeacta habetur ratio;
licto adjicit quantitas aeumni injuria dati, prout illud reparabile
aut irreparabile, uni aut pluribus insertur. praesentissimum aut minus praesens periculum habet conjunctum: Unde Plutarchuscit. Stob.tit. 11 on licet in Dilo lis delinquere Et Xenophon, Exped. Cyri lib. v. Mixima tunc peccata facile omnia perdere ac pes an arei possunt. Hinc dc homogenea & heterogenea inter se compoxantur, v. c. caedes privati te caedes Principis; alapae incussio &oculi effossio,&c. Huc videtur pertinere eventus, qui vel respon-
det intentioni delinquentis,ael eam non consequitur, eo quod
88쪽
vel noluerit, vel non potuerit ad exitum perducere quod prava
mente conceperat; unde delictum aut consummatum aut attenti, tum, aut saltem animo conceptum: ac nonnulla, quantum ad agen tem, consummata sunt, eventu tamen, quem intentio spectaverat, destituuntur. Regulariter tamen consummata delicta gra. yius coercentur quam attentata v. i. r. f. a. stili Gothosr. 1'. de extraord. crim. Et sic cie is βλάβους το κωπια , ex nocumento aestimatur delicti magnitudo, I. Rhet. xrv. n. q.
n. 3. Bomodo delictorum gravitas aestime ur ex qualitate per- sonarum. it. ex deliquentium muctitudine, S aliis risectimstantiis.
II. Tertium quod delictis praecipuum pondus addit
est qualitas persona tum delinquentis, tum eips cui laesio insertur vel intentatur, & respectus inter laedentem ac Lesum: qui quo arctisti aut laxiori obligationis vinculo laedenti conjunctus, eo gravius
aut levius est delictum. Unde Axist. lix. Nicom. Ix. - ίδι - ἄξω λαμβάνει τύ μαλλον προς φίλους ειν , I uria incrementum a cipiuut eo quod magis amicis inferuntur.' Amicitiae vero intensionem
non tantum ex nostro assectu, sed & ex naturae instinctu atque ordine decet aestimare; spectandumque, quanam aut quoruni amicitia esse deleat, non autem quaenam si arctissma: Negligi enim possunt ac saepenumero negliguntur ii quos Natura alicui voluit esse conjunctissimos. Et praeter amicitiam conjunctionemque secandum gradum dieritatis vitaeque honestatem crescit aut minuitur aestimatio iniuriae. g. r. L de Iujur. Ex his duobus principiis conjunctim sumtis insertur, gravissima esse delicta quae proxime seu immediate adversus invisam majestatem committuntur, veluti blasphemia, apostasia,&c. proxima his, quae adversus patriam & Rempuli. deinceps quae adversus parentes, & sic gradatim adversus reliquos perpetrantur, vid. supta c. a. q. ia. Ipsius quoque delinquςntis dignitas aut vilitas
89쪽
Crimen halet, quanto mojor qui peccat halatur. Hoc tamen in aestimatione injuriarum non semper procedit; suaedam iniuriae, verba sunt l. 7. g. J. de injur. a tile is hominius facta levi, non ilius momenti videntur ; enimvero fi a servis, gravet sunt: Crescit enim contumelia mi persona ejus qui contumeliam Iecit. Nultitudo simul idem delictum perpetrantium graviori coercitione reprimenda est, si quidem id sine periculo possit fieri: alioquin venia opus est , uti in seditione integrarum nationum de exercituum; quae tamen venia quandoque tantum temporaria est& poenam non tam remittit quam dissert. cons. Groi deI.B. ω P. lib. I. c. XI. g. II. & Tacit. III. A. a. v. Tandem & Lecus, de Temptu, & M odis, & Instrumenta, & Adjuvantia 3 v c. si quis pro pria. aut famuli manu, gladio aut suste aliquem percutiat, certa delictis momenta adjiciunt, vel negant; fp. I. de Injur. Aristot. I. Rhet. e XIV. Et ad haec conjunctim respicientes oportet pesti, mare delictorum magnitudinem, III. Ex quilus circκm stantiis poena in gravitas, Dilicetur. III. Poenae magnitudo itidem pluribus aestimatur rationi, bus; I. Ex persoae eam ministerio suo irrogantis qualitate, si carni sex eam exequatur, aut commilitones, aut alias vir hono . ratus et . ex θxantitate Se qualitate aut loraram quae adimuntur . .aut magoram quae irrogantur; nempe si sortunis, si existimationi, si dignitati detrahatur, quaeque salva vita possunt eripi auferan tur, dolore corpori simul in ilicto; si libertas eripiatur, si labor perpetuus in ergastulo, in navi, in ossicina assignetur, si ipsa denique mors ultima rerum mortalium linea acceleret . 3. Oxoco, si in publico, sub dio, plurimis inspectantibus; . exim pore, si noctu aut interdiu. s. ex modo, si dolor instigatur imcarceratione, fu stigatione, stigmate, amputatione membri; si
vi adimatur gladio , capite a cervicibus abscisso, quod supplicii
90쪽
genus honestissimum habetur, v. Xenophon de Expes Cyi Γλα- fu rota, laqueo, vivicremio. culeo, ceterisque modis qui se terrorem injustis asserunt, probitati innoxiae tutelam. cur. Quinam sint panarum fines. IV. Finis propter quem delictorum coercitio suscipitutinterdum est emendatio deliniueutis, ut is dolore adhibito i de. licti iteratione deterreatur,ta κολασωζἱακι - πινές iam' ait Philos II. Νisom. I I. Et in omni supplicio per quod vita naturalis eripi tur hactenus spectatur emendatio ου terror ceterorum qui pα- nam irrogari vident vel audiunt; hinc nomen exemplaris pam eo & in vulgi ore. in omni ultimo delinquentis supplicio respicutur quoque salin Reip. quae per improbos homines impeditur 3& hoc respectu tam extraneis quam subditis delinquentibus pin na jure irrogatur. Praeclare l. s. g. λ ossis. Praes Ia maudatuprincipum en, ut curet is qui provinciae prae II, malis hominum proviseriam purgare, nec Asinuitur uiae sint. Praeter hosce sines qui
invicem aut coordinari l. e. unus juxta alterum vel una cum es
tero expeti, aut fulor di uri possunt, st. ut unus propter alterum expetatur, alius adhuc est quem aeterna ct immutabilis justitiar ratio respicit, nempe ut qui male fecit alum Ierat, seu ut cuique' quod meruit tribuatur, idque seu bene meriti premium, seu male meriti supplicium. Ex hac lege homines impii non de situris post' mortem suppliciis mactandi venient: Agnovit hanc post obitum improbis imminentem prunam & Plutarchus in libro de sera Num. visdicta; locum egregium taliquam coronis c dem hic apponam: ἔ v I xii ψυχῆ si τί- ολ cita, Mina cim αμας Καπ&ῖοQ-m eγας. ἀγοί του γδ α ἀθλητης--
mae II mortem erilanti m agis probabile eis vel traemia vel par sreddi s vitam enim quoi certamen quoddam olit, si 'certamine peracto consequitur quod meruit. Quae postrema prope gemina sunt illis S. Pauli II. ad Timotb. epist. c. IV. n. r. S. La us