장음표시 사용
51쪽
ω CAP. IH PRINCIPIA MORALIA CIVILIS MGErnis res ad omnis generis negotia civitati necessaria, utilia, di honesta idoneas; sed universis quoque, & per consequens singulisthi enim in summam collecti & congregati faciunt universos, Ec-iversi πρου posui nisi ex fetulis quibuιque constare;)constituendus
est civitatis singulorumque saluti parandae ac tuendae congruus. negotiorum ad indigentiam explendam coatrabeorimm ac nistraheu dorum, quaeque in iis eveniunt iniquitatam corrigendarum modus; cujus desinitionem complectitur Ius quod justitiae commutat, vae congruit ,& ab Aristotele et O vῖς συναλλάγμαm AKΘωφιν
NI. Distrilutio si os gratio honoram civiliam potestatam. magi-
stratuum.quam contineat conventionem p erum civiti. . lium imposio ex qua conventione descredat. Ex deli δε ex visitatur Aligatio. VII. ' Hoc pertinere videtur totus in Jure civili locus de acqui nonitru derivaritis rerum privatarum inprimis 3 Nam pultica iura. v. c. Magistratuum. Senatorum, Judicum ,&c., distrantio quas το alam κακον ὁ κουον regit, videntur acquiri: Tametsi& hu usmodi aequisitionibus subest conventio si non expresse. saltim tacite eum distribuente inita deui is qui potestatem ossicii accipit obstringitur ad 'custodiendos fines concessi honoris &omcii. Si quis certa conditiexe muneralis vel honor ilis se adstrinxerunt , cum abas compedi ηοου possent inviti suscipere sum honorem, si des eu strvanda eis coisditioque , qua se ad misera sive honores opsi
cari ρ , μη . l. a. pr. is de Iure immuΜit. Apud Rom. quoque
Manstratus Rempubi. salvam fore promittere tenebantur, v. i. I. V fri Magistrat. c-υ. Dum vero certum determinatumque ossitium uni committitur, aliis eo ipso innectitur obligatio ab- , sinendi se illo munere cujus potestas & curatio illi demandata: Alsu dum eu navi cie . ait Imp. in l. 23. C. de testam. β ρromiscuiso tilvi rerum tarsentur vicia. ου alii credituis aliussultrahat. Scilicet illa determinatione acidistributione ossiciorum regendae Reipubl.
52쪽
mipubl. potestas regiminis velut propria essicitur illorum qui Bus ea datur ;v. l. r. 3.1. I . pr. f. de o c. u. cui modata en juris . Ipsa quoque impositio onerum civilium subditos obligati qui in ipa subjectione primum facta & homagio plerumque confirmata cum principibus suis convenire intelliguntur de dando ac saciendo id quod ab iis imperatur. Adeoque tum statim ce-l- rix K Odit obligationis implendae dies, veutura quandocunque Princeps ν' 'voluerit: Et voluntas illa Constitutionibus, Edictis ac Mandatis declararur. Jam olim Perivi iudice Vlpiano eleganter dixit, nullam esse obligationem quae non habeat in se eonventionem, L . g. s. st. de paci. Ex omni porro voluntaria juris transgres sone nascitur ipso iure constituta saepe multiplex obligatio, nempe & sarciendi damni ,& laesae auctoritatis, debitam sube undo poenam, redintegrandae, nisi sorte unius obligationis am-hitu ea tanquam capitula contineri statuere velimus.
IIX. Contingunt autem in eivili societate transgressimnes tum illius juris quod ad univers. lem, tum quod ad particu larem justitiam pertinet; nec tantum a privatis hominibus cum legibus positis non obsequuntur sed e a puplicis Personis. cum quibus accepere legibus principatum ac regimen non ge runt. Et quoniam justa sunt tum enicientia . iam conservantia selicitatis civitati; iniustum profecto suerit statum civitatis ad capessendam quam capere potest felicitatιm tum ab initio
non conformare, turn male formatum non reformare, tum sat bene, ut potuit, constitutum non galernare. Adeoque in civitare ius violari potest propemodum antequam justi injustique or do, postriis scilicet legibus, definiatur. Immutabili autem isti, quod divina quadam providentia constitutum, juri non videtur fieri satisia tio, ni omne injustum. Omne iniquum quatenus fieri
53쪽
potest corrigatur: unde jus ἐ- Detrus sive correctivum natura sua tum ad actuum contra ceterarum virtutum moralium praeco
pia . quae justitiae universali inclusa, gestorum, tum ad iniquarum . di distributionum & commutationum correbionem dirigendam pertinet; etsi in rebus humanis, ex causis quas superiori capite declaravimus, cujuslibet actus injusti correctio non suscipiturire. Ius correctivum ad quamjustitiapartem pertiueat iuri eo rectivo subjecti suut actis injustitia inris uias isti sis
quentia, conectio, ου' Asa. Ini a distruationu carrectio suodque facilis, Fataque discitas. civis seri correctiva pro ossis , aqualita IX. An vero cuilibet juris speciei, ut vocantur, nempe primum illi quod universali. in quantum ea particulari contra distinguitur,dein quod distributivae ae commutativae justitiae re spondet, sua propriaque sit juris correctivi pars: aut an omnise juscunque injusti actus corrigendi ratio ad justitiam commutativam pertineat, definitu quim maxime arduum videtur, non tantum quoniam antiqua Philosophia hie nos quodammodo de. si ituit sed & quod sere recentiorum quisquo, quo plus ingenio. suo fidit, ad vetera antiquanda nova Ne ex proprio ingenio dov. mata exstruenda proclivis deprehenditur; cum tamen conclusiones ab antiquis recte demonstratas una cum rationibus quibus nituntur assumere potius oporteat & ad veritatem in igno. tis & hactenus obscuris eruendam producere, quam omnem vetustatis industriam una velut litura deletum ire. Aristoteles ad jus correctivum, quod juris commutationum directivi alteram partem constituit, sat manifeste tesseri actus injustitiae universa. Nle,ri ia is uam corrigendos: sunt vero illi qui, cum injusti sint. t τ' Hub propriam quandam vitii speciem reducuntur v. c. aris retium, quod ad intemperantiam, rapinam quae id illiber litatem, . condi cium quCd ad iracundiam, iudibrium quod ad urbanit s
54쪽
oppositum pertinet; αἰώ. c.I. f. ιι. ου G Ac.I. IIae, Sod & quando distributio fit a,αλογν, i. e uas liter prae r dignitatem. hexorum quidem ubi indignus digniori ante ponitur, hie sane haud levi contem tu asscitur 3 ac puerum itν dem, ubi saeuitatibus inaequales paribus, aut aequales impari
bus premuntur; hoc casu revera contingit lucri damnique qualitas; & ex utraque iniquitate aηimorum exulceratio, primum suerelas , post, ubi numerus indigna patientium crescit, repertis auctoribus seditioηes in civitate motura, ni in tempore ma um. consopiatur. vide Arist. r. Polit. e. I. II. III. -,λοῦ τὼ υ μυωη - ας. que prostier ima; istatem seditio, ιται μη κατ τάδ πό- ληψιν οῦν τυγχαα, ἔχινυς, τῆς πουπιας, cum nontra opiri
ora sua, quam de justo & aequo sibi debito Ioveat, iuR El. tracta' tur. At huius inaequalitatis ad aequalitatem reductio forte paulo aliter se habet quam ubi conventionum & delictorum, quibus
Naut medium 3Iudex vero ad qualitatem redacti. At in distributio nibus iniquis honorum onerumve civilium auctores iniquitatis sunt illi ipsi qui Rempubl. gubernant. ου ρ ῶ το ἀλκον vἀλκῶ- α B. ω τι ἱώ,5 ἀτο ποιω. τε me δ. Dis ἡ es της προξεως, ηα ν c. πινέμενοι ata cim eo τύ λαμβάνοΔ. N enim qui ex distria
55쪽
48 CAP. IR PRINCIPIA MORAELIA Gyan socre Tu eqsum talibus eraηdis inferiorem.Sed illud locum in eo habet qui . Niςον--ς ιανυν, distribuit alii alii; non in eo qui '' distribuit άυH -c αλλον , i S aliis , hic enim, si sibi praeter dignitatem tribuat plus rei expetendae, damnosae minus, iniquum habet iniquus ipse; sin vero praeter dignitatem minus commo di, plus oneris sciens &lubens recipiat, , modestas vocatur. r. Nicom. IX. V. Sed cum summa potestas aut per se aut
auctoritate sua per alios iniquas facit distributiones, eiusmodi iniquitatis corrigendae gratia judex, utpote quem interris haud agnoscit, adiri non potest: quanquam ubi leges iundamentales adsunt, ta nis F ἀδίκου. disceptatis justi S i usti, hujusque correctio locum habet; nisi omnes, aut potentiores ex iis qui summae Reipubl. participes. sint iniquitatis archite cti. Huc spectabat Ephoratus Lacedaemone, de quo ari t. mPulit. e. VII. δ μι δ' ἄν ἡ τύ, ἐφοeων -- inimi
videatur ver. ad Ephororum oscium pertinere omium magistratum censuram exercere , in eorum acta inquirere, ου correctionis imaeua corrigere : hoc enim suit vel iudicium, vel imperium D Gis. In Polit. XyII. lib. I. c. m. Et lib. II. c. VII. ait
sae reges cogebautur Ephoros assentati e demulcere, eorumque favo. rem est e. verum hae ratione vel Ephororum errata mane. bant incorrectar ut Iuveralis non immerito, quanquam in alio negotio, quaesi erit 3 i
Nempe rulatilam est, ait Plato ii l. de Republ. custode laggere emstodem. At quum inseriores i civitate pori states inique distribuunt revdistribui debitas hic jam si ipsi iniquitatis auctores nolint arta eorrigete, supremus in civitate aequalitatis dispensator & t tor vetum eius modum teducere eum effectu potest. Quae autem sit tum in distributionibus tum in commutationibus ui quis
56쪽
ualitatis reducendae ratio . ante forsan definiri non potest. quam aequalitatis in iisdem ab initio inveniendae tenor perspectus sit. Hic scilicet est scopus ad quem quisquis recta contendere neglexit, velut per obliquum reducitur; ut si non προ , privi , saltim posteraus τό ἴαν, qualitas societatis tutrix iri in fia.
habeatur. Sed hujus rationem paulo post declarabimus. X. Iam correctivi duplex vicium. Descriptio pareae. Lacra δε panaram irrogatione adquam iustitia speciemperiiseat euvnam justus sit pumiendi mo Discrimen actuum justitia iniversa, sis particularis. In coercitione d lictorum duo spectamur actus. Talis simplex S a U . r. νω. Saluiu palicae ratis haletur tam is inlictis ρ
. a. mendis quam is conventionum privatarum directioM. Duplex artium ac disciplinarum tractodurum ratio .u- . tera theoriae Utera axi accommodata.
X. Ceterum quoniam Iuris correctivi duae sunt partes, una de qua jam diximus damni redistegratio, sive hoc ex actu in justitiae universalis, v. c. avaritia, iracundia&c. sive ex iniqua distributione aut commutatione descendat; altera delicti coetei. tio, quo no mine ICti cur. S.I. . de HS. poenam appellant; de duabus hisce conjunctim, aut si prior jam quadamtenus ordinata est. de posterioris congruo in morali doctrina loco quaerendum:Inde
corum enim forsan fuerit hoc in rebus humanis maxime necessa rium argumentum tantummodo incidenter in Ethicis. quatenus illius tractatio ad eam pertinet, declarare, aut tanquam ἄπι- inter extravagarita reponere, quod tamen sacere videntur ema- ,
, ditorum nonnullii dum alii locum de poenarum irrogatioὐ ad Iustitiam universalem , alii ad hane, alii ad illam particularis Iustitiae speciem reserunt, & aliorum sententiis improbatis suas tamen vix probabiles reddunt. Ad unam ex dictis Iustitiae sive specie. hus sive partibus eum pertinere certum est: Non autem videtur Pertinere ad ustitiam universalem, quatenus ea particulari con- . G tra
57쪽
tradistinguitur: in cjus enim complexu. remota particulari . stant soli actus virtutum moralium, quae propriam quoque virtutis speciem constu uunt; v. c. sortitudinis, temperantiae, &c. at pce
nae ii rogatio ex nullo illorum habituum fuit, utut & ad probibitionem habitu iam illis oppositorum ordinetur. Praeterea actita, js ζ . c. cic tionis rectitudo consistit in aequalitate interpetuam Sis ictis G a.. t. a. atl inci Vili socie a te haec a qualitas ad salutem conservationem νReipubl. ordinatur, ad quam actus justitiae universalis proximo ac immediate ordinantur, nulla proprie dictae aequalitatis ratione habita, Iam vero re is tacitHν, jus quod inaequalitate consistit aut est distributivum, aut commutatiYum. Quare horum alterutro poenarum irrogatio sive delictorum coercitio regi tu Quod si autem in poenarum inflictione separamus duos actus, esse cum nempe, ex aeruationem delicti Spaena, in qua inter alia α dignitas delinquentis ob delicium Puniendi attenditur, T. Grati I. B. lib. a. e. ao. f. o. ; alterum veto pae icto p oportiona S adaequata irrogationem . ut sit --οταν ἰσαιθῆ, par pari
relatim quaredo exa Puario antegrego, v. d. c. V rLy. Nic. n. v. ω nihil prohibet ad Jultitiam commutativam eandem referre, qux V ἄν ποιῶν αναλ ον , par pari aer liteἡ referendo munus su um ab , solvit; & in convention uni quoque exaequatione Iulionem analogicam, ut vocatur, adhibet: τὸ ἁνmmam ος κατ' άναλογέαν, κέ μὴ τι τη- d. e. n g. Quod in nonnullorum delictorum coec. citione simplex talioadhibetur, rarum est & maxime ad terrorem compositum iv. Novell. s. a. pr. π c. r. it. Dia. Usset maiam de Iura talion.; nee proptet ea mutatur species actus, ut minus ad com
. mutativum jus pertineat, sed eidem, etiam communi opini ne, magis si domesticus. Quod autem salutis publicae respo- . i γ ctus habetur in delictis puniendis, hoc ad magnitudinem delicti, cui par poma opponenda. inveniendam pertinet. Et in con venalonum privatarum directione ultimo respicitur ad salutent Publicam, ut Pote quae, singulis ob iniquitatem incorrectam dij I . labem
58쪽
labentibus, frustra speratur. Singulos, quae circa praesens argu mentum moveri possunt, subtilitatum nodos solvere aggredi alienum est ab instituto Juris civilis interpretandi scientiam aia festantis, inque ea quasi tabernaculum vitae suae collocantis.
Praeclare ait Tulliin III. de Oratore: Omnes artes aliter ut iis tra,riantur qui eas ad usum transferunt 3 ociter ab iis qui ipsartim artium tra.
Eiatu desectari , nihil tu vita sunt abad acturi. - Et paulo post: Ista sc. quae ad usum pertinent discuntur acile, ω st tantum sumas quavium opia fit, S salem qui docere meliter pol t, s si elisque etiam ipse discere. Sed st tota vita QUI sis aliud agere, ipsa reati, cia sis 3uaestio quotidia ex sie giguit aliquid quod cum defriosa deiecta tione vestiges. Ita si ut agitatione rerum sit in vita cognitio: facians usus doci iam crest metue Sc. Haec, qui multa sapienter dixit,
XL 1 stitia particularis Olectum N forma. Quid si aequalitas,. d. . θη am aequalia i quid inae ualitas . quid ex a1statiost, s quemadmodum instituenda ξ quid si meoura. SUMAE cuis rerum generi me ura congruat quae si ratio arquationis in iustitia diu Euliza. . Xi. Objectum justitiae particularis sunt distributiones re-etum civitatis communium ac distribui dubitarum, nonnullae enim publicae aut communes civitatum, privatorum usibus deeserviunt, jute scilicet civitatis, non quas propriae cujusque. l. a. l. a. d. Ne quid in loco pull. S commutationes obliga Omar, quae in ἀντιμεταδ ροι, i. e. mutua datione aut praestatione, seu datio ne unius & receptione alterius consistunt, ut cap. antecedenti ostensum, & infra clarius patescet. Forma horum actuum subqua, aut modus in t a quem consistentes recti & justi sunt, est aequalitau; haec est duarum magnituὰinam id. xljom: AEqualia enim sunt quorum eadem est quantitas. Igaur, cum inaequalia sint qu*rum quantitas diversa , in aequalitas erit riarum magnitudinum di vestias, sua: in distributionibus & comma uon bus multum G 2 in tuis
59쪽
iniquis sat manifesta est. Quae aequalia non sunt, debent tamen esse aequalia, necesse est ut exaequentur , & exaequatio videtur duarum magnitiarium esse identi'catio : haec vero sit aestimatione utriusque, & comparatione unius ad alteram,&mensuratioste excessus ac desectus , quorum distantia inventa magnitudini minori addendum, aut majori detrahendum , donec utrinque sit eadem quantitas. Sic , v. c., cum duo cives facultatibus cidignitate aequales inaequalia sustinent onera civilia, qui plus h bet oneris, tantum sibi detrahi postulabit ut alteri sit aequalis ;aut illius, qua alterum excellit, partis semissem ei imponi. Illa
vero comparatio & mensuratio fit applicando de consereiso res ad commuκem aliquam mensuram, unde constet quot gradibus vel momentis quantitas unius superet quantitatem alterius ;&quo ties hanc oporteat sumere ut illam adaequet. δῖν οῦ τοπιῶν γοώσκῆς , -- κῶ --εἡάτου α -- άἐι A enmuis uiuo: μεγεθων νου , κῶ καθ' εκα ν, ιώκους μηκΟ , πλάτους πλατl &c. Mensura en quo quantam cognoscitur; ου cuj-gue mensura in unum alis di semper vero cogener ea mensura: magnitudinum quidem magnitudo ..iu fetulis secietas, leui dimis longitae do. latitudinas latitari, &c. Ita Aristoteles X. Metaph. I. ubi haec interserit: Λυλι u μοις λιγύου μέτω. ῶ -- τοοῦκα ν Inae 2 inalia dicitur me ura, quo primo unum
quodque coPocitat. Sic persectissimum in unoquoque genere est mensura & index persectionis ac impersectionis ceterorum , semperque persectius est quod periectissimo propinquius. Sed illa in genere suo communia sunt Iustitiae distributivae & co m.
mutativae; atque ex Mathesi ad harum sormalem rationem de-elarandam arcessuntur: Verum . μιτρον κώ λογ συγκόσως mensura S comparationis rario alia eis atque alia. Nam in exaequatione distribuendorum habetur ratio qMalitatis & aequalitati, personarum ac rerum, η d His m ς, οις, vita οις. λ
60쪽
Eudemque erit quasilas quilus, L e. per soliis, S in quitas i. e. rebus:
Sicut enimD HLnt icta in quibus, sic sis hac d quippe si nos aequales
aeque aequalia taleiunt. V. Nicom. III. n. ια ιν. o.
XII. Quanam tenenda fit ratio exaequanona iis iustitia commut livast Gratiae relatio, beneficiora remuneratio ad Iustis. commutativam pertinet. Perserarum resectus haletur ου in actilus iustitiae commutativae dirigenis. I. in leneficiorum a stimatione, et. Alitorum exactio ae , 3. delictorum , ae q. rerum commutandarum a stimatione, ου s. iusti precii constitutione. Pretium svalor rerum unde si, uiae utra incrementa ac de rementa ' XIl. Sed in commutationibus rerum recte instituendisti consummandis tantum reddi oportere censetur, quantum ae ceptum; ac si iniqua sit commutatio, tantum commodi reponendum, quantum suit imminutum , nullo personae respectu: adeoque s a rei retribuenda qualitas S aequalitas sectatur. Veruntamen in aestimatione operarum rerumve quibus praestitis aut merces, aut honorarium, aut remuneratio reponenda. quippe αν πηροπι cita νώ -λιν ἀέον ἄρξ χαροσαν ro, OMIeiuium ossequio,gratum gratia, hex cium lenescio pensare, ad Justitiam commutativam pertinet; habetur ratio personatum alia rumque cireum stantiarum ad aestimandam gratiae collatae& tela rendae magnitudinem, α aequalitatem inveniendam; & quidem personarum, tum conserentis, tum accipientis & referte obstri Ctri, utpote si non rogatus, si motu proprio, & accepi uti gratia,&valde indigo. v. Arist. II. Rhet. e. VII. Necesse enim est & jussum. ἀνάγκη μοι se εἰς φάτα ἔχειν τί uso, εἰ ἰι μη , - nd. c. g. I. , maxime quidem in iisdem eri retritu Dηem. in minua , paria aut majora referri, aut saltim εις το ἐiδιχοί ον δινα