장음표시 사용
71쪽
quanam ex hu retrovalidari possint vel non ' X. Commutati num sita vocem maRαγματγum accipiamus) aessereκtiae petuntur tum ex objecto, quod eit res aut vera; . tum a. ex modo commutationis, quatenus gratis sit alterutrius praestatio, aut pro aequivalenti; unde acquisitionum causae .. lucrativa &onerosa; in his commutatur vel res pro re, hinc
do ut des, vel res pro opera, hinc do ut socii, Vel opera pro re, hine facio utris , vel opera pro opera, hinc facio ut jacim; v. s. st sipr.prascr.verb. S in 1 M. ast Interdum fit conjunctio ac collatio
. . operarum rerumque ad commune emolumentum, unde contractus qui speciali nomine vocatur societall. Tum denique 3. ex habitudine seu respectu commutationis ad dictamen rectae rationis species ejus desumuntur; quatenus illius instituendae s
cultas aut concessa, aut negata: Quae jure permittente instituuntur, vocantur σπιαμάγμα5 εκ α, commutationes spontanear: quae eodem vetante , δεουεια invita. Et in lege quaeri debet η
i. . . ' MI αAαγματων ε mo , η οἰκου P , principium commutationu voluntarium ac in voluntarium, de quo Arist. r. Nicom. c. a. g. s
Illa vero legis aut permisso aut prohibitio respicit tum persona ram inter quas, tum rerum quae conseruntur, tum modi per quem . sit commutatio conditiones ac qualitates ; & vel unius debitae cir- cum stantiae desectus commutationem facit peccaminosam, quae ' quandoque a vitio suo purgari potest, v. c. si metu inita conventio per subsequentem metum passi ratiliabitionem convalescit, L . C. quandoque convalescere non potest, v. c. si res extra conarii ercium poma privato ausu lege. prohibente in commer- eium deduci tentetur: Priori nempe casu vitium actus ex solius, voluntatis defectu fluit, quo sublato actus retro validatur. v. V. m. c. aa Scia Maced. c. ratibalitio . de RI. in L posteriori vero casu
vitium in objecto res det, quod proinde solo consensu conta- hentis purgari non potest.
72쪽
M. Gratuitae proatioues seu causa lucrativae ad liberalitatem pesetiuext. Species coaeventiovum S contractuum causam lucrativam habentium. XI. Gratuitae praestationes rerum aut operarum viden tur pertinere ad actus liberalitatis, unde donatio mera& absoluta propter nullam aliam causam fieri dicitur, quam ut donator liberalitatem & munificentiam exerceat, i. r. pr.j. de donat. Et precarium dicitur genus liberalitatis, I. g. r. 1. de precar. Pati mo do commodatum & mandatum sunt gratuita, s a. I. g. m. r. contrioli. g. . I. ge Mandato; In illo usus rei, in hoc opera gratis aeliberaliter praestatur, perinde ut & in deposito custodiendo.
Veruntamen cum Aristoteles inter σινα numeret in
justitiae universalis actus in alterius incommodum gestos, eo quod ex iis privato ius aliquod nascitur, scilicet petendi restitutionem commodi vel boni imminuti ; nihil, opinor, vetat ex eadem ratione nonnullos liberalitatis actus inter spontaneas commutationes reponere. Et quidem quod ex donatione ad remunerandum nobis donatarium obligatum habeamus. assit mati. ος./ι.1. de haereae petit. ubi etiam α Πῖωρον, i. e. remuneratio velut genus quoddam esse permutatioηas dicitur. In precario, commoda to, deposito, mandato, liberalitas gratuito concedentis modo ac
tempore desinita est; unde gratis accipienti obligatio injecta fi- .nito tempore restituendi rem gratis habitam , &, ubi opera prae- , statur, cessandi operas ulterius exigere. Sed haec jamjam suo , ordine videbimus. XII. Ivtrana foma adiuum iustitiae commutativa. κου omnium Ieneficiorum remuue ratio naturali jure nec garia fit ' quo plex fit identitas quae in commutationitus exigitur 3' Namus 2 precii 2 honorarii vicem sulite potest. Quae nam sint res operaeque infimatiles. Vuo res e la H.
rum remuneratio steri debeat λXl I. Interna justitiae commutativae actuum forma est qua P. I , litui
73쪽
litias daterum ac redditorum: sed haec in actibus beneficis meris cessare videtur; nisi dicere velimus, in his quoque ut aequalis retributio fiat natura justum esse; cujus tamen retributionis necessitatem remittere possit is qui prius beneficium consert; aut α- qualitatis vicem sustineri uixu S conatu referendi paria, ut ut est,etus in nonnullorum beneficiorum remuneratione sequi non possit; χα α ε' et ς λους re, ς γοως, veluti in iis Pa DEI S sit
parentes conlutare. At ita I x. Niconi. I. Sunt autem commut
tiones ultrocitroque factae natura sua rerum aequalium, & ea rundem , quandoque numero, sc. ubi tantum usus est concessus, aut custodiademandata; velut in deposito, in commodato, loc ro, precario, usus ructu , usu,& habitatione; quandoque Vindem speciei, veluti in mutuo; quandoque,& quidem frequentissime, ejusdem valoris ac precii, seu magnitudine precii aequalium. Et ad hanc aequalitatem sacile inveniendam praesto est numM com munis me ara preciet operat uni ac rerum aestimabilium,definitu in quo aut definiti aptum valorem habentium : Sed & res operasque inaestimabiles, sive quarum infinitus est valor; uti sunt vita libertas, instas, corporis integritas, ossicia in altero ad felicita. tem dirigendo posta; v. c. potestatum civilium administratio.. institutio in studiis liberalibus : item protectio periclitantium iavitae dignitatis, famae, sortunarumque discrimine; has etiam remunerari solemus non quidem preciis & mercede, sed honorariis; Talia enim conferentes, ut praeclare loquitur Ulpianus I. r. f.si mensor. non creduntur locare, sed magis operam leneficii Dcopraetere; oc id quod datur, eis ad remunerandum datur; sc. quod deserviunt, ouod a reIus suis avocati se alienis negotiis intendunt, Senec. o. de lenes. c. Is. o. Tacit, M. Annal. 7. Paul, JCt. is l. 3. J.de donat. Et inde honorarium appellatur, cujus materia saepius
eadem quae plecti , sed modus offerendi differt: quippe num us& honoris grati ,&cum honoris exhibitione potest osterri: hi ἰω ν κτηματῖ ἰοι ς, ωὶ τμῆς μῆον. Donum s eii ρ e sinis datio,
74쪽
datio, honoris 'Pum. Arist. i. Rhet. v. n. 28. Usque adeo num ushabet arti ἐυι εἶχε &ςον- ζην,-m facilem ad Iulleviandum euamlibet vitae indigentiam. Unde ille ait: ut v n mis praesentitus opta, Et veniet; clausum pol irit arca Jovem. Sunt tamen sorte. nonnulla numis haud parabilia & irreparabilia; et si in solatium rei amis .c vel Mi hctae itidem quandoque num O-rum quantitas solet exhiberi, uti in Vergeldo & emenda utili vi,
a III. cuateriis in commutationiIus exigenda fit ae realit ab . Modica inaeqtialitas n commutationilus non ea cal.
pan a. XIII. In rebus operisque commutandis quaeritur non exactissima &, qualem Mathematicus pollularet, aequalitas: haec enim ob varietatem rerum pene infinitam haberi non potest; dum non tantum plurimae species, sed di ad eandem speciem pertinertia plurima individua liaec vero commutantur valore disserunt: Ea tamen exaequatio, quae ad usum sat exacta sit, potest institui ; ne scilicet alter nimis ingens lucrum , alter nimis ingens damnum percipiat. v. lib. V. Νicom. c. V. n. s. c. Quod si enim rationi non repugnat rem suam alteri gratis con edere, neque repugnabit utilitatem recipere ea quae praestita est minorem, aut, si ita contingat, paulo majorem. Sed ubi non apparet vo luntas merae liberalitatis exercendae, tantum emolumenti ab autero vicissim exspectari praesumitur, quantum in eum fuit colla. m. Cess,t vero illa merae liberalitatis praesumtio maxime ubi commutantium consensus in tribuendaria tetribuendae utilitatis Placitum expressis verbis decurrit. XIV. Divisio commulationum in legitimas ου morales, ac istucrum Decies. quinam contractus huc pertineara i De re
75쪽
68 CAP. V. SPE cIES DISTRIBI TION PM XIV. Comminationes rerum in vita utilium, seu quae lis
ramque alia quidem om=nino forensis X mercatoria, e manu thrmanam ; liberalior altera, uti retrilutio formasis in tempus aliquod
Eiffertur . ex conventione tamen, ut aliquid pro aliquo reponatur ; unde O mavigesia minimeque controversa eLI Ludorum faciendorumve siluatio; cujus tamen implementum amicam halet dilationem, intem-
pus sorte quam primum debitor obligationis nexu sese potest
exsolvere. Prioris generis sunt conventiones quae cum pacta conventa praestatione rei operaeve statim sunt coniunctae, ita ut si ultrocitroque praestuorum aequalitas adsit, nullum obligationis onus alterutri amplius incumbat. vide tamen quae supra cap. s. g I. dixi.) Huc pertinentemtiones venditiones in quibus precio numerato merx traditur, Iocatio conductio, contractu seque in nominati in quibus statim fit pacti conventi implementum , ac nonnunquam jus retentionis exercetur, donec debitum exsolvatur: Et ipsa ratio hoc suadet iis quibus indigentia sua non permittit concedere solutionis dilationem; ves uti operariis. mercenariis, viliumque artificiorum tractatu victum quaeritantibu S. v. Deuteron. XXIV. v. I . u. Posterioris generis sunt conventiones & contractus quibus increditum itur, i. e, quos alienam i dem secutι instituimus, LI. f. de reb. credit. seu in quibus alter alteri Zm halet de obligatione, quam paciscendo contraxerunta implenda, Et omnes hujusmodi contractus speciem mutui videntur repraesentare, arg. O. σ3.st. de Scio aced. Ad securita-
76쪽
tionum genera jure civili constituta aut comprobata, videt. I. nuda Promissio, g. a. I. de satu dat. a. stipulatio, g .a. I. de divis stip. &6. a-I.q. m.tost. Obl. 3.constitutum sis. I. de adi. q. juratoria cautio, g a. I. de saturit. s.fid ejussoris datio, 6. hypotheca, . pignus;& huic inter perversos hominum mores plenior securitas inest, αναμφισει- ἀσφάλεια, ait Imp. in Novest. ra. e. 6. add. l. s. F. de suspectis tutor. Ne autem autem creditori, dum re vel sua vel sibi debita ejusq; fructu vel usu tamdiu carere cogitur, illa solutionis dilatio damnosa sit, permissum ei est eo nomine usuram moderatam seu id quod intereE a debitore exigere , quando ea obligatio vel legibus , vel moribus, vel pacto constituta. Et haec acceptio insurarum natura non turpis , quando naturali omnique juria mica aequalitas eo modo retinetur, & inaequalitas praecaVetur, alioquin exstitura, si creditor rei pecuniaeve aut suae aut sibi debitae usum debitori solutionem citra necessitatem disserenti cisorsan ex aliena pecunia lucrum capienti gratis concedere contra voluntatem suam teneretur. cons. Grol. de I. B. S P. lib. II. cap. XII. f. t. aa. Egenis vero sine usuris mutuum dare humanitati abs homine homini debitae congruit; & talibus quoque pignus ante solem occasum restitui jubet lex divina, uti omnium virtutum , sic praecipue humanitaris magistra , Deuteron.
XV. Quid sit moralis commutatio ; quae negotia civilia ad eas per tineaut 3 Benesium quid fit. quomodo accepta leηe
esa remuneranda sint. Nou omnia lenocia accipienda. Iex magistratilin porta, de xeniorum donorum a ceptione. XV. M0RALIS commutatio seu de commutando conven-rio est cla ρηπῖς, αδ d ως φίλω -ο,πιδ mra α&ω' κομίθίαι δε ἀξ si mr' ἰαν η πλέον, ως ου δεδωκως άMά Μησας , nou in comai s Jue expresta constitutiove olligationis ; sed Ali ta uam amiciri s aut
77쪽
aut μήτιν alii gratificatur, qui se diguum juricat aeruale aν etiam plin
ecipere; ac si non donaverit, sed mutuo dederit. d. c. I 3. lib. 8. Nic. f. i8. Versantur hujusmodi commutationes circa operasci res tum in commercio positas, i e. quarum precium num usmetitur; tum circa inaestimabiles, quas paulo ante, G. I . enume'TaVi; verbo, circa Omnia quae α, ἐυεργυκης δυνωμεως, a vi/tute be
η υταυ,, et ἰ. Benescium vero eis res operave pravi ita aut adstatem, quaque causae sunt ut fimus ; aut ad Vivitii, aut aliud quippiam lonorum, Porum non jacilis acquisitio, aut omnino, aut ili, aut iaciquando. Arist. I. Rhet. V. n. a . Praeliantur autem illa aut a superioribus, aut ab interioribus, aut ab aequalibus. Singulis vero Diu acere iania tendum, eost actiouu genere quia cuique convenieus sit acceptum:Hoc enim videtur quasi tacitum beneficio alterum assicientis votum,
ut ipse quod sibi congruum & ab accipiente praestata poterit re cipiat; quandoque solam gratam recordationem, quandoque di indigentiae levamen, quandoque honorem.& interdum subiecti
onem, pro mediocritate aut magnitudine collatorum beneficio rum, & pro dignitate conserentis. ωνύὶ ρητοῖς ἐυεογεἶ' ἐν επς λυττον' q, ωμολογηra δάν. δυνά μγ iam csi. o δυνατήνὴ A. ias ὀιους ἡξi-ν M. οῦς' εἰ ἐυναάς iamδοάον. Igittir velut ex condiciu bene cio affectum remouerari oportet . ω' Iorte pepigisset si gratiam relatu um,stfacultas praesto quae st deficiat, neque coηferens lenoc/κm paria exspectaverit. Quare si potens, retrintio facienda. d. c. N icon .f. as. Ab initio autem considerandum, cui S quatenu S alicuive imus benescii accepti nomine noS obstringere 3 ut vel omnino repudiemus, vel modice acceptemus beneficia sidem n stram alias iam obstruictam tentatura. Scilicet honestius repit' diatur bencscium, quam acceptum conferenti grata remunera tione non rependit; r. Praeclarissima est lex o. . de ost. Proco scujus h. ς Vciba, quavium ad xenia pertinet , audi quid soli
78쪽
inhumanum ea , a nemine accipere ; seri passim, vili mum ea ; Semnia, avari Imum.
XVI. Haereditatum, si eicommissorum, legatorum agnitione qualis
XVI. Agnitio vel acceptatio deIatae haereditatis, si debeommissi aut legati itidem videtur e sie ανα Μαγμα& obligationis contrahendae modus : Et quidem δώρ-ῖς , in condictv s. expres sa suscipitur obligatio, quando haeres, fideicommissarius, legat rius sub conditione, ut loquuntur, potestativa delatam, fidei commisso ve oneratam haereditatem, vel legatum, vel fideicommisium agnoscit: Exi resila enim voluntas defuncti in dispositione ejus legitime ordinata & morte ejus confirmata, vel perscripturam, vel per testes horumque testimonia quas adhuc loquiturin delatum vel haereditatis, vel legati, vel fidei commissa beneficium acceptanti declarat obligationem cum eo conjunctam, citra velante cujus aut susceptionem aut adimpletionem nec illud potest acquiri. Quisquis vero talia judicio de iuncti sive ex presso si ve tacito quale successioni ab intestato subesse docet Grol. de AB.VP. tib II. cap. VII. f. io. II. pure & sine omni o ne re sibi delata suscipit, certe ad honorem memoriae defuncti servandum & gratam beneficii ab eo accepti recordationem si non& civili, saltem naturali jure adstringitur, etiamsi defunctus nul Iam ejus rei mentionem expressam reliquerit: Atque ex illius tacitae obligationis conscientia proficiscuntur monumenta honori desunctorum ab haeredibus injussis erecta, annuae ac solen nes memoriae legatorum ad plas causas, eleemolynarum statis temporibus distributio, &c. XLV olligatio ex lenescio accepto gravior ea quae ex credito
TVII. Quae ex beneficio accepto nascitur obligatio ada ἀντ
79쪽
. 2 CAP. V. SPECIES DISTRIR VIIox VMEGua , propemodum gravior videtur ea bae expressa conventione defit,itur: huic enim verba paciscentium ponunt terminum; sup . e. ibi vero beneficae voluntatis propensio pondus beneficio additi adeo ut beneficia velut cum superpondio . cumulatiore mensura ait Cicero, referenda sint; pacta expresse conventa tantum praecise implenda. Optime Seneca: Diligentius quarendus en beneficii quam pecuniae creditor: huic enim reddendam est quantum acce-
hilominus etiam relata gratia cohaeremus: Pelere enim ctim reddidi rursus incipio. Senec. a. de lenes It Gothost. In libris aureorum ex Senec. in Iurid. t. de rel. cred. p. Isia.
XIIX. quibus modis toPitur obtigatio. . De Solatione, remisone, demerito. Oe praescriptione confusione olligationum. XIIX. Exstinguitur autem obligatio I. sitis laetione, i p. s. a.d . de piguerat. a I. ad quam pertinet solutio, datio tu solutum, cessio delegatio &c a. remissione, quae vel per accepti lationem si vel per pactum de non petendo: Huc suo modo quoque pertinet renunciatio & praescriptio illa si re adhuc integra fiat, fingitur conjunctam habere tacitam remissionem vel mandantis vel socii cui societas renunciatur; quippe qui sibi quoq; dicto modo & sne fraude alterius renunciandi facultatem reservalle creditur: & praescriptio ex diuturno creditoris silentio scientisse jus crediti habere supponit tacitam ejus remissionem, cons. Vasq. p.r. contri iEustr. c. o. u.1. 3. Per injuriam a creditote vel beneficii collatore debitori illatam quod scholastici demeritum vocant, exemplum hujus affert Vas . contr. id. qu.p. I. c. a. n. . exi. Divvi j. si a par. quis manum: qua filium quem pater male con ita pietatem assecit, emancipare cogitur. Sic& servi u dominis durius habiti quὶm aequum erat. vel insanai in uria assecti, cum ad statuam confugissent, a Magistratu impetrabant ut in potestatem domini reverti non tenerentur, g. a. I. de hu qui sui vel alieni Iuris. Sic & qui proprie vocatur creditors vim adhibuerit
80쪽
debitoris suo ut ibi veret , jus crediti amittit, L Ia. LII. f. quod meccaus idem contingit si creditor debitori moribundo molestiam intulerit, NoveL . c. i. q. per inretitam rei in obligatio. nem , deductae sine culpa & ante moram debitoris contingentem exstinguitur quoque obligatio ex conventione in quam prae Cise res aliqua, non etiam in eventum ejus aestimatio deducta fuit, v. Dor. V. de solui. Las. Τ.de V. o. Denique. . morte vel debi-roru vel creditoris qui mere personalem nec in heredes aut lac cessores transitoriam contraxerunt obligationem exstinguitur debitum. Cum in eandem personam jus creditoris debitorisque devenit, per co fusionem crediti & debiti obligationem ex- ningui docent leges civiles d. . i. H. y.a.LIo .f. e sotat. S literati 'Sed & naturaliter ita tollitur obligatio, ac vel plenissima solutio intervenire fingitvrcum creditor debitoris haereditatem adit; vel plenissima remissio, cum debitor creditoris haeres existit. Saltem nomen confusionis, accepti lationis, pacti de non petendo, uti nomina quaevis, ex impositione sunt, ipsa res & per soluti nem ac remissionem.exstinctio obligationis ex naturali iure descendit.
XIX. Prolationes forenses quem inmem, 2 qui Ius occasionilias
introductXIX. Quandoquidem vero obligationum 3. constit utarum ,& contractarum, & distractarum veritas, saepenumero alteri v. c. judici demonstranda est; ad hunc finem obtinendum
recepta sunt. varia prolationum genera, v. c. scriptucae, testes,
jusjurandum dic. quibus introducendis occasionem dedit tum improbitas. Doli seu gestorum aut salsorum a geratione alios
convenientium, aut verorum iociatione alii oru conventioni sese subducere conantium. tum etiam ipsa rerum humanarum vicis,
situdo,&casus mortalitatis. Scilicet plurimae olligationes susceptae & a debitore vivo non adimpletae in haeredes devolvuntur, ex jud crediti quoq; in haeredem creditoris transit: uterque autem