장음표시 사용
71쪽
indolos ebat : exceptaque vox est querentis inter aequales, nihil reliqui facturum patrem sibi ipsisque, quum adolevissent. Quippe deperiturum gloriae verebatur, quidquid accessisset opibus e nec lain harum possessione, quam istius Cui Opidine movebatur. Somni natura parcissimus, Et iam arte vigilantiam adiuvabat : si quid o currisset, quod seria ni ditatione dignum videretur, comprehensa pila argentea ', brachium extra lectum porrigebat, ut in subjectam pelvim illapsa, excitato sonitu, torporem in somnum deficientis di fio cuteret. Deos ab ineunte aetat magnifice coluit 4. Sacro quOdam ita liberaliter thura flammis intulit, ut Leonidas, vir
Severus et parcus, Profusionem istam non ferens, exClamaret, . sic adolebis, quum regiones subegeris, ubi haec nascuntur. να r Cujus vocis memor, quum postea thuriseram Arabiam pacaret , multa odorum talenta misit Leonidae, Cum mandatis, ne posthac in deorum honoribus adstrictior Psse vellet, quos intelligesret dona hilariter oblata tam larga manu rependere. αα Animi sublimis et magna conaturi documenta mature dedit. Porsis ea tempostate Artaxerxes, Cognomento Ochus, Praeerat. Eum Artabaχus et Menapis satrapae, Memnon que rhodius, egrogius dux, bello lacessiverant-; sed potentia regis α3 oppressi, deserta Asia ad Philippum pro sugerant. His tum Alexander sopienni minor mire delectabatur, crebroque de rebus persicis interrogabat, nihil quidem puerile et sordidum, sed quibus maximo firmamentis opes regiae niterentur P quis armorum usus, quae audacia viris, quanta equis pernicitas esset y quot dierum itinere Macedonia distaret Susis' quae regi morum via, quaeque exercitatio corporis, atqueat opinio virtutis foret 8 Postea, quum deprecante fratre Memnonis Mentore, cujus sororem in matrimonio Artabazus habebat si, cum exsulibus in gratiam rediisset Ochus, eosque a Philippo repeteret, Alexander legatos eximiae in tantilla aetate indolis admiratione ita perculit, ut unus eorum in haec
72쪽
verba prorumperet : . Hic quidem puer magnus est rex; noster Vero, dives . . HseC autem quum merito quidem naturae assuae debere videretur, haud minus institutioni debuit; nam pater satis gnarus, quantum Epaminondae commercium sibi profuisset , quantoque plura eloquentia, quam vi conse isset, Summa cura incubuerat, ut a tenera statim aetate liberalium artium studiis probe imbueretur. Igitur Aristotelem, magni nominis philosophum, ingentibus praemiis evocatum perpulit, ut etiam prima literarum elementa puero trad ret . Nec abnuit vir doctissimus, quum intelligeret, quantum esset a principio recte instrui multis imperaturum; frustraque contemni pro parvis sine quibus ad majora prosectus non esset. Variis deinde magistris, ut alius alia arte excellebat, uouSus, non modo mentem egregiis implevit disciplinis, verum etiam corpus omnis generis exercitationibus, ad usum bel-Iorum , et Patientiam laboris edomuit; ne tum quidem vacuus, quum otiari Videretur, quippe pila, vel saltatione virili, non tam laxabat animum, quam seriis obsequiis membra Praeparabat. 4III. Postquam deinde aetas et ingenium paulisper adolevit, ijamque severioribus studiis idoneus visus est, revocatum, qui tum apud Mi Pylenaeos agebat, Aristotelem continuo S cum habuit, donec post mortem patris rerum potitus, in Asiam transiiceret: quo temporis spatio quidquid a tanto prae eeptore tradi potuit, perdidicit. CogitosCendae rerum S naturae tanto avidius incubuit, quanto pertinaciore spe imperium universi orbis praeceperat. Cujus indagationem postea quoque adjuvit, plane regio et animo et sumptu. Mistoteli, quo na- aturas animalium cortius atque perspectius commentari posset, tota Asia Graeciaque parere iussith, quotquot Venatu, aucupio, Piscatuve vitam tolerabant, aut aliquam in ejusmodi negotiis peritiam assecuti suerant. Constat in ejus operis im-
73쪽
4 pensas octingenta talonia philosophiam accepisse . Adeo autoniae gnitionem illam dilexit, ut in eam sumptum facerest, curamque impenderet, cujus fructum visurus non erat. Post centum annos capti sunt cervi Cum torquibus aureis, quos
addiderat, ut vel posteri cognoscerent, quantia fides habenda foret iis, quae de istorum animalium longaevitate serebantur. s Sublimioribus quoque disciplinis, quas acroamaticata appellant , cruditum suisse, ipsius testatur epistola Α, qua queritur Aristotelona dignitatem earum evulgatis praeceptis prosa 6 nasse. Et ille excusavit, rescribens: ita libros illos esse editos, ut haberi possint pro ineditis; nec enim quemquam sententiam ipsorum magnopere percepturum esse, nisi quae: iis continerentur, jam antea didicisset. Idem , quum rhetorica ab eo exigeret, solicite vetuit, ne aliorum etiam in manus pervenire pateretur. Neque enim minus honestis artibus, quam potentia caeteros privitare cupiebat, indignabaturques communicari laudem illam cum humillimis. Medicinae quoque studi imbutum ab Aristotele filio medici, ex genteu Asclepiadarum, fidem ipsius opistolae faciunt. Eara autem Philosophiae part cm, quae sibi aliisque probo imperare docet, ita coluit, ut magnanimitato, prudentia, temperantia, sortitudinc, quam armis et opibus instructior, tantam linis Perii persici molem subruere aggressus censeatur. Ipse quia dem praedicaviti, non minus se debere Aristoteli, quam Philippo : hujus cnim munus fuisse, quod viveret; illius, quodi i honesto viveret. Ingenium tamen ardens ambitione, nimia honoris gloriaeque praedicatione, quam inter genera bonorum rescrendam esse Aristoteles sciverat si, elatum fuisse, ut non modo imperii prorogandi gratia bella ex bellis sereret, verum etiam deus haberi vellet, quidam non immerito crinia didere. Caucrum non solum imperante Alexandro eximio honore, maximisque muneribus assectus est Aristoteles; sed et vivo adhuc Philippo ingens institutionis suae pretium tu
74쪽
ierat, impetrato, ut in ipsius gratiam patria instauraretur . Olynthios Philippus acerrimos hostes expertus fuerat; nam 23 vicini Macedoniae, et potentia hactenus haud impares, dege rime tulerant, sub rege bellicoso vaseoque, regni opes Crescere, accolis perniciem aut se vitium allaturas. Ergo quo infensioribus animis certatum est, eo asperior victoria fuit; urbsem captam direptamque solo aequavit Philippus; cives veniero: in reliqua etiam ditionis eorum oppida saevitum est. Inter quae Stagiram, unde Aristoteles genus ducebat, par c lamitas obruerat. tam tum regis permissu atque opibus ex is integro Condidit, restitutaeque leges tulit, quibus postmodum usa est. Ita quam stantem florentem quo tot sortiumvirorum manus ab excidio prohibere non potuerant, eam incensam atque dirutam unius civis excitavit ingenium. Quanti io
autem Aristotelem secerit Philippus, hinc etiam testimari potest, quod saepe filium monuit, ut sub tam idoneo magi
tro sapientiae gnavam operam daret; ne mox multa commilteret, qualium caussa ipse pudore et poenitentia angeretur. Igitur postea quoque maximis rebus intentus Alexander, i non omisit magistrum venerari; crebroque per literas compellavit hominem, nec discipi inarum modo arcana, sed et
morum remedia petiit. Atque ille rescripsit, quibus ipsius
atque subditorum felicitati consultum opinabatur, meminisset, tantam ipsi concessam esse potentiam, ut prode set hominibus, non ut eos laederet: irae quoque, in quam maxime P-cipitem noverat, modum poneret; neque enim irasCendum inferioribus : parom autem ipsi esse neminem. Ad pos- r 9 tremum tamen animo jam elatior spernere eum coepit: praesertim quum ob Callisthenis exitum in stum sibi , et praeter Sapientiae praecepta, etiam vindictae caussa, ambitionem humanum sastigium despicientis , disputationibus exagitare
crederet. Certe paulo ante mortem, Cassandro objecta patri ασSUO Crimina purgante, exclamasse sertur , Aristotelicae ver-
75쪽
sutiae machinationibus instructum venisse, ut justas aliorumeti querelas fallacibus argutiis cluderet: deinde utrique, si voraquae deferrentur Cotii perisset, mulum minatum Esse, tam vehementi vultu, ut diu post ejus interitum , quum forte Cassander, tum rerum in Graecia potens, imaginem Alexandri Delphis positam intueretur, revocatus in periculi sui me ino ariam, toto corpore cohorruerit. Quae res Aristoteli etiam magnae insanaiae occasio suit: quippe venenum, quo Alexam der periisgo creditus est, non alterius ingenio equinae ungulae inditum , et Babylonem deportatum, rumor suspi Catus est. 13 Adamavit et nari sicam, eique seriam initio operam dedit, donec contumeliosa interrogatione patris, . ecquid puderet
tam scite Canero Zo velut artem suae majestati indecoram ,γs negligentius tractare coepit. Quo quidem tempore magistro chordam quamdam ex artis praescripto pulsare jubenti, η quid autem reserat, inquit, si hanc pulsavero lin aliam intendens digitum . At ille, nihil referre suturi regis, suturi autem Cius thar edi reserre, rospondit. Delectatus deinceps est masculo cantu, quum molles fractasque modulationes ut perniciem morum aversaretur. Quo nomine maxime amplexus est Timotheum δ, artis ejus pro lassione celebrem. Ille enim accommodata ad ingenium illius scientia, modo, quem minium appellant , ita aliquando eum rapuit, ut tamquam divino in tinctu exardesceret animo, et, velut propinquo jam hoste, ad 7 arina capienda prosiliret. Eloquentiae otiam sub Anaximenelampsaceno studuit: qiue res postmodum incolumitatem urbi attulit, quum Persarum opibus studentem Alexander diruere 18 constituisset. Conspicatus enim Anaximenem . extra moenia prodeuntem, nec dubitans, quin pro patria deprecatum Venisset , Graecorum deos testatus est, non lacturum se quod
petisset. Quo audito, callidus ille rogavit, ut Lampsacum dirueret. Ille, et jurisiurandi religione adstrictus, et magis etiam praeceptoris olim sui sagacitate delinitus, gratiam deli
I. Curi. X, xo. Arrian. VII, ur. 4. Dio, pr. Ora . r. Plutare. de For . min. N. n. XXX, 53. Plui. Alex. x 23. Alex. II, 5. 2. AElIan. l. l. III, 3α. 5. Paman. TI. Valer. Naxim. VII. . Rimia A . vor. Traeos. . , r4. Rudas, voc
76쪽
torum Lampsacenis secit. Comoedos, ut instituto suo parum a icongruentia tractantes, corrumpeIidisque moribus natos,
contempsit . Neglexit et pugiles, quamquam maximi tum in Graecia serent: sorte quod otiosos et saginae addictos, valida membria spectaculorum potius ludibriis , quam patriae necessitatibus commodare, non probabat. Reliquas artes , o etiam quas ipse non attigerat, impeti se fovit. Unde ex toto sere orbe passi in ad ipsum confluebant, quicunque insigni aliqua peritia praecellere sibi videbantur : eique vel ingenii sui monumenta dedicabant, vel exhibito artis suae speci
mine, a munificentissimo regum, et cujuq animo sortuno res.
Etiam quos procul positos praeclara eruditio aut virtus Com-3imendabat, iis ingentia mulacra ultro largiri Consueverat. Igitur tantus ea tempestate doctorum atque solertium hominum provetitus suit, ut vix ulla aetas bonis artibus copiosior exstiterit. Solent enim ingenia moresque componi ad Saprincipum mentem ; Omtiisque sere temporum inclinatio regnantium infamia, vel decus est. IV. Ex veterum monumentis nihil anteliabuit 4 Homero, iquem unum omnem sapientiam, qua imperia Constant, oin time complexum esse autumabat: adeoque cum cordi habuit, ut graeco cognomento amator Homerisi diceretur. Libros ejus a semper secum ferre solitus, etiam quum quiesceret, una Cum pugione sub cervicali reponebat; militiae suae viaticum, et institutionem bellicae virtutis appellans; Achillem praedicabat selicem, quod tantum virtutis suae praeconem invenisset, . Reperto inter damascenam praedam materiae curaeque 3 exquisitissimae scrinici, et disquirentibus amicis, cuinam usui convenientissime destinaretur Z ipse,n Homero, inquit, dedicabimus, ut pretiosissimum humani ingenii monuin im
77쪽
4 tum, elegantissimo etiam opere serVetur . Inde obtinuit, ut emendatissima poetae editio, quam magna Cura Compara verat Alexander, e narthecis vocaretur : quippe scrinium illud , quum adhuc Persarum es set, unguentis et Odoribus 6 asservandis serviverat. Quidam prospere gestae rei nuntius, quum citato cursu ad eum ferretur, dextramque porrigeret, vultu maximae laetitiae notas prie rente, α Quid mihi nuntia. turus es tanto gaudio dignum, inquit, nisi forsan Hom rus 6 revixit i , Sed tum eo iam felicitatis pervenerat, ut propemo dum exsatiatae gloriae nihil deesse putaret, praeter idoneum buccinatorem. Crebra autem lecticine totum sere edidicit, ut nemo neque promptius eo familiariusque uteretur , ne-- que exactius de eo judicaret . Ex omnibus autem rius Carminibus maxime prohabat versum , quo boni simul imperatoris robustique militis laudes Agamemnoni . tribuuntur, eumque praecipuum Virtutis incitamentum, et veluti morum 8 suorum magistrum habuit. His itaque disciplinis imbutus summae fortunae vim atque dignitatem egregie tutatus est; superbia et licentia, qua quidem sola principes agunt, abs-stinuit. Cultu curaque corporis haud multum supra privati modum eminens β, virtute potius quam vostium Ornatu anteire suos, imperatorium cun Sebat: hilaris, humanus, assa bilis , ut tamen contemptum excluderet; vino deditus, sed citra ebrietatem οἱ nam si otium nactus esset, sermonibusio magis quam compotatione tempus extrahebat. Voluptates ita contempsit, ut matri curam injiceret, ne plane ad generati- dum inhabilis esset z. Illud inprimis roligiose tenuit, ne cujustorum violaret. Quibus vitae morumque institutis diu in hau Sit, magnumque et memorabilem regem egit; donec impetu quodam , et velut torrente sertunae ConVultius et mutatus, ii pristinam animi moderationem paulatim exueret. Animi r bur cum insigni dexteritate, magna patris et aliorum admira.
ione ostendit in equo Bucephala; nam id nomen bubuli capi-
78쪽
tis figura insignitus acceperat. Plurimum tum equestri laude Opollebat Thessalia , nobiliumque equorum greges multis
locis alebantur. Eminebat tamen inter omnes viribus et specie Bucephalas, quem Philonicus ex Pharsalia oriundus, maximo in illis regionibus principe dignum existimans, ad
Philippum adduxerat, sedecim talentis Venalem . Quum a uisi , tem velocitatem equi obsequiumque experturi in campum descendissent, nemo amicorum Satellitumque rogis tractare eum potuit: quin insurgebat in omnes, et ConsCendere CO-
natos serocia exterrebat; jamque pro indomito, et ob seri- 14tatem inutili, relinquebatur , quum suspirans Alexandor, - Qualem isti equum perdunt, per mollitiem animi et tractandi imperitiam l . Quo saepius repetito a patre increpitus, quod ob negotium, quod emendare Iiori Posset, majores peritioresque conviciis incesseret; . Ego vero, inquit, emendabo, pater, si permiseris. ω Atque illo subjiciente, is frustratus autem quam poenain pendes 8 α Equi , inquit, pretium tuam α; exortoque omnium risu, Convenit, ut vi Ctoroquum patre emente haberet, victus amitteret peCuniam. Tum Alexander comprehensis equi habenis, eum ita sta-i6tuit, ut in adversos solis radios conversus, umbram suam Conspicere non posset; ea enim antea exterritum acrius 1
rocisse observaverat: quumque nihilominus aestuaret, iubam demulcens, dimissaque sensim chlamide, in saevientem adhuc insilit. Ille parendi insolens cervicem et culces jactare, trmultaque pervicacia contra frenum niti; denique proripere se conari, et ingenti violentia cursum moliri. Spatiosa et is equitabilis planities suberat; ergo ferocientem exsultantemque effusis in collum habenis, adaCtisque calcaneis cumo ingenti clamore in cursum permittit. Ingens deinde campi in
spatium evectus, jam lassatum et Consist re volentem impellere non antea destitit, quam exhaustum Cursu et labore domitum , mansuetiorem jam mitioremque reduxisset. Descendentem manantibus gaudio lacrimis Complexus aciest pater, osculoque Capiti impresso, majus imperium sibi
i. schol. ad Aristophan. Nub. V, a. Plin. Ust. tia . VIII. 4s. Plia . . 3. Iustiti. VII, 6. Alex. s.
79쪽
circumspicere jussit, nec Macedolaiae regnum tantam inis 1 dolem capere. Posthaec Bucephalas quum in caeteros serociam suam retineret, uni Alexandro mira submissione paruit; multorumque mox laborum atque discriminum socius,
tum visum est, quo illustrarent opera sua nobilissimi artifices et duas m marmore statuas equum domantis ostentant, Praxi testis et Phidiae certamen. Alexandri eas imagines esse, quamvis ambigi possit, auctores haud obscuri credi
. V. His atque talibus ingenii animique experimentis eam apud Philippum existimationem nactus est, ut quum ipse By-Zantinos obsidione urgeret, idoneum jam crediderit lilium,
cui libera Cum potestato Macedoniae Curam committeret , a annos omnino sedecim habentem. Quo comperto Medarorum quidam, Thracia natio , Macedoniae subjecta, Opportunum desectioni, quam duduin agitabant, tempus advenisserati, Consilia nudavere. Sed adolescens ostentandae virtutis occasione laetus, cum ducibus a patro relictis propere in eos movit : victisque Et eiectis rebellibus, urbem eorum varii geti cris convenis habitandam dedit: illi Alexandropolim ex 3 nomino auctoris sui appellavere 4. Philippus eventu rei gaudens, caeterum Solicitus, ne Suo arbitrio permissus adolescentis animus, majora Viribus Cum exitio capesseret, evocavit eum, ut se magistro ardorem prudentia temperare disceret: est
in subigendis Chersonesi oppidis, Strenua promptaque opera 4 et iis usus est . Caeterum quum ad Byrantium, validam urbem, haereret obsidio, civibus egregie pro libertate pugnantibus; iisque Grieci barbarique, quibus incrementa Philippi suspecta erant, Certatim auxilio venturi nuntiarentur, desperata victoria, id unum agitabat, quanam ratione quam minimo copiarum atque famae damno ab obsidion o discederet. Imperabat eo tempore Getis, Scythico populo, Atheas, qui armis Istrianorum pressus, auxilium a Philippo petiverat, spe
i. Curt. VI, s. 4. Plut. Alex. l. laud. Stephan. vomet. Curi. VIII, r4. Plui. Alex. Io . . Plui. Alex. t . I. Iustiti. IX, t.
80쪽
adoptionis facta, si sessis Getarum rebus succurreret . Idem quum hostium imperator decessisset, belli metu liberatus, Macedonas vacuos remiserat, negans vel ipsorum auxilio, vel adoptione Philippi eguisse; cui adversus hostes satis propriarum virium, et in successionem regni silius esset. Eam si barbari contumeliam ulturum serens Philippus, omisso Ity- Eantio, in Scythiam convertit agmen; ubi, conserto Pranio, quum numero superiores Scytha' Sciat, nec virtutis poeniteret, arte Philippi Macedonibus victoria cessit. Cuius omne Pretium, Pecorum equorumque maximi greges, et infirmioris aetatis sexusque captivi suere: Caetera' praedoe nihil exceptum est: quippe opibus minimo studebant Getae, sed quotidiano
victu contenti, paupertatem intUr Vitae Commoda numerabant.
Caeterum quum ex Scythia regrediens, longo impedimotito- sruiti agmine, per Triballos iter saceret, illi, opportunis locis occupatis, transitum negabarit, nisi Pi .edae Partem accepturi. Erant in Oxercitu Philippi mercenarii Graecorum milites, qui uel ipsi, quum in discriminis Partem venissent, commodorum
exsortes haberi moleste serebant . Inde Orta seditione ad manus Ventum est, tam acri certamine, ut multis utrinque cadentibus etiam rex sauciaretur, transi USSO semore, eodem. que vulnere intersecto equo : tanta Vis adacti teli, latitaque
virtus inferentis ictum fuit. Ibi tum ante omnes prosiluit io Alexander, jacontoriaque clypeo protegens , irruentium in eum alios occidit, alios avertit in fugam. Ita filii pietate servatus est, abscedentibus qui oppressuri sucrant, eo promptius, quod interfectum crediderant: sic ipsi vulneris atrocitati vitam debuisse visus, mortis Opinione mortem effugit :praeda inter consternationem amissa eSt. Caeterum ex vulnere i iclaudicare coactus , quum initio cana corporis dosormationem aegro animo ferret, memorabili ad posteritatem adole Ccritis voce monitus est, riori irasci vulneri, cujus opera ad singulos gressus suae virtutis admoneretur. Satis jam gloriae itipotcntiaeque Philippo quaesitum erat, satis etiam Pericul
I. Iusi; u. IX, I. IT schine contu. u. Curi. VIII, r. Iustin. IX, 3. Ctesiphoni. Oros. III, i 3. Io. Magnus, 3. Plui. de Fort. Alex. I, io. De- histor. Gothorum , Ill, io. mobili. de Corona.