장음표시 사용
41쪽
Mediea Igitur neulias dIgnissima est, & eius praestantia de sucmitur etiani ex stiriecti nobilitato , non enim versatur circa Aes, aut lignum , ut statuaria, aut lignaria; sed circa Corpus humanum , caeteris omnibus limge praestantiuS. . - Archelaus Cappadociae R. cx de Planctis graeco eloquio scri psit. Attalius Pergami I cx de simplicium medicamentorum viri Bus composuit; Et Mitridatcs Ponti Rex Mitridaticum antido tum pro veneni. praeservatione posteris reliquit. Videatur etiam Pralud. 3. partis vulgaris . Sanitas in rerum mediocritate consistit sicut, & Morbus in earumdem immediocritate, & excessu scilicet, vel nimio defectu . Unde Hippocratcs, & Galenus dixere, labor, cibus, potus, lam' nus M. Omnia mediocria .
C A P. II. iDe Humoribus Corporis Humani, H Umores in humano Corpore sunt quatuor, sanguis scIlic Et,
pituita , sive phlegma , quam medici dcfiniunt esse sanguinem in i persecte coctum, unde est viscidias, crassiis &c. Bilis , id est cholera, quae si calida est, & sicca: Flava bilis appellatur, si frigida;&sicca, Atrabilis dicitur: Et Melancholia, quae est quartus hu
Opisex rerum naturaliti, ad Sanguinem ab excrementis purgandum, quo corpori purus distribueret tir, tria procreavit viscem , scilicet renes quae serosum humorem; Bilis vcsssicam , quae ipsam hilem; Lien, idest miliam, quae fanguinem seculentum .s trahit. Quod si hic impeditus muncri suo non satisfaciat, depravatus corporis color esticit. Quemadmodum, si bilis in vesticam suam non recipiatur, mixta sanguinc; unlycrium corpus flavo colore tingit. . . Cum extrahitur sanguis, & ponitur in vas: discernitur, quod separatur in partem, quae cst sicut spuma, di est cholcra, & partem , quae est sicut fex , & res turbida, Sc cst Mclancholia: dc partem , quae est sicut ovorum albumen, dc est phlegma, dc partem aquosam. Cujussu Inuitas mina vocatur,rubrum vero remanens cst languis.
42쪽
Item De Humoribus H Umores, quos Graeci phlegma, choleram , & melancholiam
vocant f Latini, pituitam, bilem, & atram bilem appellant. Pituita duplex est, scilicet naturalis alimentitia, & praeter naturalis excrementitia. Pituita naturalis est dulcis, mediocris substantiae scilicet non mulium tenuis , nec multum crassique sit praeternaturalis, & excrementitia , si transenuictur ad ingentem stigiditatem, vὲl caliditatem: item pituita naturalis potest comverti in sanguinem per ulicriorem coitionem, non autem secunda, cst. Melancholia etiam dividitur in naturalem necessariam, Scin innaturalem corpori obnoxiam , quae est sex , aut cinis gene-trata ex quatuor humoribus principalibus, scilicet, sanguine, cholera, phlegmate, di melancholia naturali; quae melancholia naturalis cst in sanguine , ac in vino fex, quae vcro in oleo resideti
Complexio est qualitas provenlans ex quatuor primis qualita
tibus,& dividitur in temperatam cum est unicuique membro con 'veniens, & proportionatam ad producendum suas actiones nat rates perscctas; & in intemperatam, cum est magis calida, frigida , humida, vel sicca, quam membris conveniat. Equam complexionem , Galenus cum aliis antiquis, dixit manere inter primum, .& quartum gradum. Qua de re gradus quatuor necessario fuere, calidum in primo minus est calorc naturali, calidum in secundo,
quasi illud ; calidum in tertio majus est eo; calidum in quarto , ultra est cum . Eodem modo frigidum humidum , dc siccum; cum autem dicitur aliquod Corpus calidum, aut fiigidum, humidum , aut siccum, non dicitur aliarum expers qualitatum, sed nomen ab ea qualitate, quae dominatur illi attribuitur. Supposito prius, quod in humano corpore sint quatuor qua litates scilicet ; caliditas, frigiditas, siccitas, & humiditas 3 dicitur, quod qualitates mediocres, & temperatς corporis habitudinem,& indolem faciunt speciosam, ac robustam valitudinem. Cerebrum si sit temperatae complexionis, facit homines sapientes, α prudentes, qui recte discurrunt.Cor,si tantum habet caloris,& sicc. talis, quantum sibi optima convenit, generat bonos mores , magnanimitatem, &justitiam. Cor calidum, & humidum fa-cit hominem mitem, jucundum, ac bonis operibus praeditum Epar, si sit temperatum, facit bonum sanguinem, ac homines probo. , α fraves . Complexio renum, dc Testiculorum temperata
43쪽
aa i Irocreat pulchram prolem masculos, di foeminas sanos , oc
C A P. III. An aliqui Ilat Infirmisatibus aspositi .
AtarmativE respondent Medici. Undε saepε eontingit, ut
parens Podagrosus, creet sobolem eodem modo obnoxiam, ita catharro , epilepsia laborans Pater , ut plurimum filium iiseisdem morbis obnoxium relinquit; et ratio est, quia singulis partibus nostri corporis innascitur in utero Matris certu temperam tum, cujus ratione sit, ut hoe membrum sit illo longe infirmius, illud e contra validius, propter aliquem in Patre, Vel Matre insignem affectum. . . Item quia aliqui a nativitate hahent corpora inaequalium membrorum . ut hepar, & cor calidae admodum lcmperaturae, Scventriculum a nativitate frigidum, ut perpetuo accidit iis, qui habent hepar nimis calidum; vel sunt rarae texturaea ut molles carne; quia caro mollis facile cedit tactui, qui talis est habitus , ficile patitur a quibuscumque causis cxtraneis.
C A P. IV. An omnes Infirmitates snt curabiles .
NEgative Medicos respondere videtur. Dicit enim Hippocrates, catharroa in senibus dissiculter curari; & a Galeno exponitur disticulter, idest nunquam. Natura enim omnia opera sua facit, m ante calore naturali et si in membris introducatur intemperies frigida, extincto omni calore naturali raro curantur. Unde quando materia frigida occupat membra frigida, & nervosa, non possunt curari omnino . Alia ratio est, quia, & si alimentum etiam bonum transmittitur ad membrum distemperatum , corrumpitur, quia pars illa , in qua calor ipsius est debilitatus, non potest exercere suas operationes naturales, qvie sunt expellere, concoquere, attrahere &c.& consequenter non possunt curari ι Nam ad curationem dicunt Hippo
44쪽
Hippocrates, & Galenus requiruntur tria, Natura , Ars ,
De caseitiae , Gnea , Tremore α. Dolore Capitis .
AD generationem , & conservationem caeillorum tria requiis runtur, cutis, cur capillorum radices inhaerent, materia ipsa, & calor agens : Si cutis consistat ita nimia humiditate, vEllaxitate, est defoctus, qui dicitur defluvium capillorum: si cutis siccior, vEI aridior sit, ni defectus, qui calvi tres dicitur: si mate. xia deficit, vel corrumpi uri radices capillorum necessiario cadunt. Capilli enim defluunt, vel ob maximum alimenti desectum, ob humorum perniciosam corruptionem . Consumpto enim humido in poris capillarum, pori clamati eos non detinent. Cantitiem non esse morbum omnino incurabilem ostendit experimen. tum, quod quibusdam convalescentibus, canis ob morbum factis pristinus color rediit. Canitiem retardat inunctio ex oleo, aqua et oleum enim prohibet ne caput siccetur; & aqua refrigerat, naturalemque calone disfari non permittit. Canities enim fit ob innati caloris pauperiem. Folia arboribus, & plume avssius redeunt, pili vero deca vatis non redeunt; quia Calvities accidit propter mutationem aetatis , quae est irrevocabilis 3 casus autem foliorum, & pIumarum propter mutationem temporum, quae est circularis. Tinea, Scabies, Sc Carbunculi in capitibus infantium nascuntur ex putrido sanguine , Vel cholericis humoribus , propter abundantiam ipsorum, &mollitiem cutis. Tremor capitis proVenit ex dein ta regitivς virtutis in ne vis ipsius colli, & aliorum membrorum. Sunt enim in hoc morbo i duo motus oppositi , quor naltes sursum, alita vero deorsummovetur. Natura iacit superiorem, morbus vero inta iorem, de . sic ex controversia duorum motuum tremor provenit. . Cephalea est dolor diuturnus, qui intolerabilem capitis passionem affert: unde, qui tali morbo laborat, neque strepitum.. neque vocem , nesue luminis splendorem, neque motum tolerare potest. Et est cerebri morbus dissiculter solubilis, & fit ab innam- ,. matione in calvariae membranis, ac cerebri pelliculis orta Hemiis
45쪽
2 Hemicrania est dolor medietatis eranei . vel capitis, & pro-Venit cum una pars cranei, est altera debilior, scilicet sinistra , ve Idextera a
Caput dolet ex corruptione,vel superfluitate humorum. Co gnoscitur autem, unde proveniat dolor,quia si sanguis est in causa in anteriore ear te capitis dolor aderit:rubet facies,& rubent oculi, α apparent quae non erant solitet apparere venae. Et ab hora nona noctis , usque ad tertiam diei, quae est hora sanguinis invalescit; de tunc prodest ungere Plantam cum oleo rosato, vel lacte, & aceto. bi cholera dolor acutus, ac pungitivus in dextra parte caeliis erit, quia cholera ibidem dominatur, & 1 tertia hora dici, usquaad - nonam roboratur dolor. Si phlegma alias pituita in univcrio- capite, dc in occipitio maxime idest in parte posteriori, ubi do, minatur; gravitas sentitur magna, & frigiditas. A Naribus plures superfluitates effluunt, & gravis sit somnus. Et a tertia noctis hora. usque ad nonam continuE magis i .ifestat.bi melancholia,cum frigiditate quadam in sinistra capitis parte, ubi ea plus vipet; dolor
plus sentitur, livet facies, & patiens mortuos, ac terribilia somnia videt. Hora Melancholicae , quae est hora nona diei, usque ad ter tiam noctis continue magis affligitur patiens , dc tunc prodest si sint laurus, menta, Sc similia fomentari pedes cum aqua. Hujus melancholicae passionis cura non est differenda , nam sicut camini parietibus conquisita nigredo, nec scopa, nec aliquo Instruis mento amoveri potest, sic nec per medicinas quantitas fumi melancholici in corpore confirmati. Item Capitis dolor provenit a pituita in ventriculo generata in caput ascendente, dc cum nimium replente, eodem modo quo , dc vapores grossi ex cibo inconcocto in caput seruntur, qui ibidem retenti, dc eum perturbant, de dolorem, dc gravedinem , dc alios morbos pariunt. Paululum vero inde moti, si ad cutim pervenerint, faciem vitiato colore inficiunt. Materia enim prava existente
necem est quidquid in dedefluit esse pravum , ita pituita genita in
capite, muccus proprie vocatur a Galeno. Insuper ex haepatis calore sanguis fervens plurimus generatur a caliditain cordis, etiam spiritus serventes, dc mobiles generantur, quo confestim, dc cum impetu ad cerebrum delati, extendunt, percutiunt, aperiunt, agitantur enim interclusi in angustis locis, unde necessario dolores excitantur, solvitur enim continuum , dc efficiens causa omnis doloris est solutio unitatis, quaesit rumpendo, frangendo , incidendo, vel corrodendo unitatem .
Infiammatio cerebri evenit, quando pori aperiuntur ultra modum
46쪽
modum , quae passio pessima est, ita ut intra septem dies homines
occidantur,dc Ligna sunt tempora solito altiora, auditus obtutus .
oculi propclluntur sicut instrangulatis pro qua prodest si capiti iiiii
ponitur vinum ,& oleum roscum. .
Inflammationem capitis habere sinε dolore, signum est, quod quis Iaritatem texturae habet, & vapores sunt tenues, qui de tacilicvaporant, dc etiam per ocul ,unde causatur pruritus oculorum. Cum caput valde manibus constringitur iuvatur , quia reprimuntur vapores, &caput roboratur, ndi tam facile vaporea ipsos suscipiat. Laeditur tamen a frigore; quoniam dum friget corpus, pori astringuntur, vaporesque magis reclusi ascendunt affcaput,at calefacto corpore relaxantur diffluuntque, dc a vertunturia Qui vapores, & fumi si ex ventriculo ad caput ascendant, causant dolorem in anteriori cerebri parte; si vero ascendant per vena cavam, caulant dolorem in parte posteriori. Quando musculi, & cor repleti sunt viscidis, & crassiis humoribus non possunt contrahi, dc dilatari , unde impediunt cu cumgirationem capitis.
s' omnia fiunt quando eum sanguine subtili fantasmata descet
dunt in sensum communem, ut dicit Philosophus. Quod quidam nunquam somniant provenit,quia in talibus eii per totum somnum multa evaporatio crassa, oc spissa ad cerebrum, unddin eis semper est ofundus somnus. Est sciendum autem ex supradicto Philosopho, quod recedente sensibili extrinsecus remanet simulacra,& redeunt in somno ad organum sensus communis; porro sensus communis ea refert adsensata propria,sicut etiam facit in vigilia, ideoque videtur homini, quod videat, & audiat, ceter uerensibus agat. Et quia VaporeSexistentes in cerebro species rerum sibi conformium mittunt iasensum communem, & sic patiens, somnia illis conformi somniat s hinc volunt Medici, quod infirmi sint interrogandi de somniis, ad cognoscendum humorem, qui in causa est morbi. Nam si res rubeas, cantilenas, choreas, risus, vel res laetitiam inferentes quis somniat; sanguinem peccantem arguunt οῦ si δutem rc citrinas, saltare, volare, iscrixas facere , & universaliter D res
47쪽
tes ad surorem pertinentes choleram .sed ubi aquas, pisces, nives, pluvias,&alia consimilia phlegma id emciet. At ubi mortuos in pro-rundum cadere nigra videre, dc alia timorosa somniaverit Melanchosiam arguunt.
De Frenes , in Deliris . . I .FRenesis, & delirium est mentis alienatio I fumis putridis fi
calidis humoribus resistutis causata. Fit enim ex eis apostema calidum in cerebro, aut in panniculis ejus; sunt enim frenes , pannie uti quidam cerebri substantiam involventes; qui cum cerebrum ipsum medullaris sit substantiae, ne fluat retinent . Ad similitudinetrinenorum, quibus detinentur equi; panniculi dicti sunt frenes is Cum igitur illis in panniculis tale apostema, ut plurimum fiat fi nesis nuncupatur. Rabies est intemperies calida, & sicca in summo, & miscetur morsibus, Vcl spuma, sicut morbus gallicus mixtione seminis: it1ectae S. Fatuitas est diminutis discursus . Amentia est cum homines adeo carent discursu , & mente; ut videantu P purae pecudes . Causae internae fatuitatis, & amentiae sunt frigidi humores, sivε sint pituitosi, sive melancholici: ita Mercurialis de affectibus capitis . Causae ea ternae sunt Communes . In Cura Frenesis ab extra deserviunt crurum seicationes, Scpedum, ac manuum Volaequae cum aceto sale mixto si icentur Ventosa item in tali casu conveniunt, quae in spatulis sine sca vi-.ficat ione poni debent, & primo super nates , praecipue ubi aetas, seu aliud phlobotomiam fieri prohibent. At illa, quae applicantur capiti, sunt cum cautela approximanda, nam in capite repleto, seu catarrhoso, nullum aes aliter frigidum debet apponi; quia stigiditas illa primo occursu poros clauderet , dc vaporum, qui sunt aegritudinis causa, traspirationem prOIuberet.
Frenesis, & Mania sunt, ut species Glitii, & sunt infirmita
Adverte, quod tam vinum, qu1m aqua delirum facit, si importuno febricitantibus detur, licet haec inter se contraria sint. oniani vini calor afferens se Rad putςm superiorem cerebrum
48쪽
eum sebre deurit: aqua sane, quoniam obtrudit foramina & iter
claudit, quo minus putris materia vabeat exal are febres auget, dc in causa eu, ut mens de suo statu moveatur.Maniam latini furorem appellant.
L Ithargia est apostema frigidum ad intractaneum Inposterἔo
ri cellula capitis genitum cum sebre lauta, dc continua , Obd vionem faciens; hujus causa intrinseca, dc extrinseca esse potest . Causa extrinseca est res quaelibet potens humorem phlegmaticum, aut melancholicum vaporolum generare, ut aer ex ve frigidus, somnus debito longior, retentio superfluitatum δμ.
Causa intrinseca est ipsum phlegma , dc interdum melancholia in meatibus, et panniculis cellulae posterioris cerebri,aut in ipsa substantia cerebri congesta. Quidam lethargiam dicunt frenesim esse frigidam. Mania coincidit quasi cum fienesi calida Item alii dicunt lethargiam, non veram, solum esse mentis oblivionem, quae senibus Merunque contingit ; his scilicet, qui plurimo abundant pn Iesmate in cellula posteriori cerebri, unda
organum memoriae, nihil, aut bene parum retinere potest. Immodica cerebri siccitas , vel animia inedia, vel a Venere vel a quacunque alia causa contracta, memoriae ossicit, eoquod ea qualitas idonea sit ad suscipiendas rerum formas, dc affluentior humiditas ex otio immodico somno, memorandi facultatem opprimit; nam species sic de facili effluunt, dc evanescunt. Hinc senes , dc Pueti obliviosi licet diversa ratione. Somnus etiam profundus dicitur a medicis letargus; nam le-targus est, secundum eos, dormiendi inexpugnabilis quaedam cupiditas. Somnus fit refrigerato primo sensitivo , vel sensitorio, id est
terebro; quae refrigeratio si mixta fuerit cum multa humiditate facit lethargicas passiones, dc somnum non naturalem, qualis est , quanta immensa est humiditas cerebrum gravans; dc quauto magis meatus obstruit magis quae opilat, ut Ietargicis . . Da CAP. '
49쪽
VErtigo est quotiescumque ventus consurgit, & terram in
circuitum mittit. Sie & in vertice hominis arteriae, & venae ventositatem ex resoluta humectatione gignunt, & in oculis girum faciunt, unde, & Vcrtigo nunc ata est. Alii vero dicunt, quod quando natuostas spiritus inclusus ad cerebrum furtur . &in ejus partibus inordinate movetur, tunc omnia circuma i,atquae rotari Videntur. At vero concluditur a m dicis, quod vertigo nihil aliud estmisi inordinatus motus spirituum existentium in anterioribus ventriculis cerebri, causatus a Vapori-hus crassis, sive deveniant a stomacho, aut ab aliis membris, vela toto.' Vapores, quia pituita elevantur crassi sint; qui a sanguine tenues sunt, & isti tenues vapores causant levcm vertiginem, quia subito evaporant.
Vapor anisi attractus vertiginem 2dat. Prodest abstinere Ieguminibus, ab his, quae generant grossus humores, & a vino.
C A P. X. De Dilepsia. zel morbo Cadueor
HUjusmodi morbus vocatur etiam morbus lunatIcus,& causatur a vapore , humore , vel Vento . Vapor enim seu ventositas in cerebro genita, vel aliunde veniens; si secum aliqua venenosa qualitas juncta sit, cerebrum, aut ejus pelliculas mordicando percutit; unde sentiens nocumentum contrahitur,ad cuius contractionem orta ab eo contrahuntur , & sic ex tali nervorum contractione fit in via spirituum opilatio, propter quod ad membra transire nequeuntes, motu, & sensu privantur, & sic patiens cadit. Apoplexiae morbus nequaquam, aut raro curatur, nisi febris apprehenderit: quia febris, si a poplexia fiat a spiritu statuosis , vel a
50쪽
ae resolvendo spiritum flatutissim& humorem lutuliosum; unde
extubet spem 1alutis ipsa Calamita S febris . . . t
Ap laxita illico administr)nda est omnis cura ; nam dilatio ducit ad mortem festinam et cum morbus per se parum curam rC-cipiat , idcirco cum proicitationem mortis medicus se ad curam
Causae hujus infirmitatis esse possunt intrinsecae, & extrinsecae ; inter extrinsecas sunt cibi, ac potus tu conveniens, assumptiomidi aeris, aut alterius rei oblatio.
Quantum ad intrinsecas a quolibet humore potest indifferen ter provenire, sequentius tamen a pulegmatae, dc a corrupto spermate, tam in arulieribus, quam in viris. Item epilepsia, quae est parva a poplexia potest fieri a materia, oca qualitate sola ; a materia fit ab humore crassis pituitolis, dc a melancholico obstruente vcntriculos cercbri s de obstructione loquor non perkcta , sed i in persecta,& diminuta. Nam ex perfecta obstructione sit apo-plexia , vulgariter dicta Goccia: quia tunc homo penitus ammittit senium , & motum; eo quod jacet sicut cadaver. Inter alia signa apoplexiae est spuma in ore. Galenus , voluit spumae diras esse causas si scilicet materiam humidam, de aerem illi in trulum per motum calori S. Item apoplexia est quaedam ventriculorum cerebri obstructio per quam membra motu, dc sensu privantur.
Epilepsiae si phlegma in causa fuerit, veluti plurimum contingit , spama grossa, M alba ad os erit 3 si vero spuma ad crocitatem tetenderit, & id facie fuerit rubedo, cum quo infirmus post paroxismum cum quodam fatuot risu manet; causam fore sanguinem, nullo modo dubites. At si spuma fuerit modica , li-viens in facie fit Saturninus, & post paroxismum velit melancholicus remanserit, id a melancholia provenire certum est; & ubi paroxismus sit levis, spruna citrina, cum quo quietis tempore rixolus, & quasi inaniatus infirmus manet; provenit a cholera ;esto id raro fiat, nam sua caliditate aperit, & deoppilat, suaque subtilitate facile penetrat, spiritibus viam praebens. Locus a quo epilepsia proveniat sic investigandus erit, nam si 1 capite hoc fiat, gravitatem capitis, vertiginem, oculorum tenebrositatem, vel alios dolores saepe caput patitur , cum quo paroxismum venire non presentit. Si 1 stomacho dolores, nauseam, aliasque stomachi aegritudines cepa patitur, &in paroxi-1ino, ut plurium evomit. Si autem a matrice mulier , persaepe de passionibus matricio conqueritur, se commingit interdum .