장음표시 사용
51쪽
Si 1 Splene, lateris sinistri dolores saepε patitur; si ab hepate pallio,
nes ejus aliquae praecesserunt. Si ab intestinis, dolores eorum saepe veniunt, cum quo, ut plurimum in paroxismo stercorizant , dc si a vermibus in paroxismo se polluunt.. Gomor a eit in voluntarius saeminis exitus; quae accidit . vel vitio seminis, vel vitio vasorum seminalium. Virio seminis . scilicet, vel ratione muItitudinis, vel ratione malae qualitatis acris, vEt hujusmodi ratione vasorum , scilicεt; vel propter imbecillita tem ipsorum; vel quia relaxata, diaperra sunt. & calefacta; ita quod trahant, quod non deberent triuere, cumque sint debilita ista, multa excrementa ad illa demandantur. Qui udoque etiam provenit ex caliditate renum, quae potesttae tanta, ut dilatet, de aperiat vasa seminaria. Exit etiam sperma per convulsionem, cum quis in epilepsiam inciderit, propter vilios, qui contrahuntur, dc
Quo vero ad tempus quo magis infestat Epilepsia, docet Avicenna dicens, quod Luna vim habet in nostris corporibus. αpraecipue in cerebro; crescit enim, dc decrescit ad motum Lunae et unde omnes aegritudines, ac omnes defluxus a capite maximo exercebantur secundum Lunam. dc circa coniunctionem Lunae, designanter inter alias epilepsiai quae dicitur herculeus morbus , non quod Herculi. supervenerit, sed quia inexpugnabilis est, dc invictus sicut Hercules 4, Hippocrates Aphoris . a. , 4s. Quicunque Iuvenes morbo comitiali laborant mutatione aetatis, temporis, locorum , dc VNctuum liberantur.
C Atarrhus accipitur dupliciters proprie, di i mproprie . Pr
prie, distillatio, quae ad fauces, vel metus descendit, dicitur catarrhus. Improprie vero catarrhus aicit tir quaecunque fluxio a superioribus partibus ad inferiora, qui juxta partium ad quas defluit diversitatem, diversa quoque nomina sortitur. Ubi enim ad os, ac fauces , dc mox ad stomachum, sive gulam, atque inde in ventriculum defluxus contingit, simplici vocabulo distillatio dicituri dum ad nares gravedo vocatur: ubi vero .ad palatum , dc asperam arteriam dilabitur, rauccdo vocatur . .
52쪽
distillatio nihil aliud est D quam superabundantis humoris ex eapite in parres subiectas fluxio. Item distillatio est per palati foramina multorum humorum delatio. HTenuis distillatio cognoscitur ex eo, dum expuitur quod labilis sit, dinuat: o convcrso crassa in globum vertitur, & in se
permanens non fiuitia Unde catarrhus nihiI aliud est, quam fluxus immoderatus humorum a calore disilliente, vel a frigiditate cerebrum comprimente, & materias catarinales exprimente, quod provenit etiam ex pedum stigiditate. Sunt enim nervosi valde, cujus causa eorum frigiditas facile communicatur cerebro s unde propter hoc plurimi decipiuntur, credentes illud a sola cerebri frigiditate provenire, dc ob hoc caput valde coopertum tenent, & male a quia plures ad ipsum , quam prius vapor attrahuntur. Vel ex humiditate, quae in proprio loco contineri non potest, sed exterius disilvitur.Unde inter causas catarrhi Connumeratu ζgrassi, humidi aeris attractis; vel tandem ex debilitate virtutis, humores continere non valente. Itam caulae catarrhi sunt ventriculus frigidus, & hepar calidum, quod semper attrahit chilum inconcoctum, dc crudum; & cum posterior concoctio non corrigat priorem. hinc fit, quod in omnibus venis multiplicatritur superfluitates, & in toto ambitu venarum; quae eriam causant, generantque somnum multum,& nimiam quietem, caput replendo, dc humectando die tensio superfluorum consuetorum cVacuarie xercitium forte; ira fortis, α cogitationes fortes, humores lique facendo.
Studia quantum constram ad Catarrhum, noverunt qui student, unde MarsiliusFicinus recte dicebat scolares non habere hostem majorem, quam Catarrhum. Si Catarrhus proveniat a Cau. sa calida; cognoscitur, quia talis materia sua acuitate nares, per quae transit loca mordicat, di in cis pruritum faciens ad sternutati nem cerebrum inducit, si a causa frigida, cognoscitur, quia olfatus destruitur,dc materia, ut plurimum grossa est,atquc viscosa. Opi
Iantur nares, di fit impotentia attrahendi per nasum. Hujusmodi ea tarrho remedia sunt cibi calidi, cohibitio sive retentio sph itus, ut frigefactas pectoris particulas calefacit, & materiam pituito am , dc frigidam concoquit, dc consumit. Interdum catarrhus divertitur cum fricationibus, Iotionibus brachiorum dcc.quae habent diversificari secundum materiae diversitatem. In catarrho quidem calido sint stigidae,5c infligido calidae. Fricationes ad tibias, coxas, α brachia, antequam patiens surgat, maxime conveniunt . At,
53쪽
' At in eatarrho suspecta sunt gargarIsmata , In quaili6Measibus ; scilicet quando est suspicio catarrhi ad pectus , & pulmonem
fluentis; a. u sit de genere subtilium acutorum . dc mordican- risim; 3. in praefocationibus,quae fiuntcito, in paratis ad suffocati nem; 4. si sit vehementis multitudinis. Conferunt catarrho vitella , ovorum sorbilium , sed suffumigium utriusque storacis
cohibet catarctum. l . Hora vero ablutionis pro laborantibus catarrho diurno ex intemperie frigida, & humida est vesperi ante caenam , ut deinde tacilius polunt aeris omnia incommoda vitari;sed post ablutionem suaviter, & laeniter caput pannis moderato calidis exiccetur. Quando catarrhus cum dolore capitis conjugitur: difficulter curam recipit , dolor enim capitis cerebrum debilitat, cujus causa plurimae superfluitates in eo generantur, quae multum catarrhi curam impediunt. In cura catarrhi saepe timent Medici, nE In principio suffocationem inducat, aut ad membra aliqua, ut ad Oculos, nares , fauces, pulmonem dcc. multitudine sua, tumorosam aliquam aegritudinem efficiat. Quando catarrhus est acutus, subtilis, cuius fluxus facile excitatur, si vis concitatur; melius est retinere in ore instigidantiadi ingrosIantia, non gargarigando; at si catarrhus sit multus, dc vehemens non est gargarizandum . Et quando aliqui sunt cum tanta anhelitus constrictione , ut non postini loqui, neque quasi
hibere, signum est hoc provenire 1 catarrho multo, &subtili , subito ad partes pulmonis praecipitato, aut ad aliquas partes, Ob
quarum nocumentum anhelitus impeditur. Talibus prohibenda est omnis locutio, et motus corporis et est enim quies ipla catar rhos maturans, magis, & sedentes debent stare, pectore dilatato, in aere libero, luminoso, ad frigidum declinante , sed non ventosis, & maxime si Auster, aut Borea efflaverit. Auster enim rarefacit, & capita replet. Borea vero stigiditate a stringens ,
α comprimens facit catarrhum fluere. Qui catarrho laborat, si caenam sumpserit, multum postea ta
det ire dormitum, & recordetur, quod nihil pestilentius ibis, qui catarrho subiecti sunt; quam sero e lecto surgere, & ad prandium
accedere nocturno catarrho adhuc fluctuante.
Calairhus salsus fit propter humores biliosos ab hepate, dc
ambitu totius corporis elevatos ad caput, & cum ipsum calidum reperiatur, mabis ibi excoquitur. Cori Ega dicitur a nomine Greco; quod apud nos sonat lac rare, mordictae. Quan-
54쪽
dando eatarrhus non ea at sitim,signum est esse stIgidum. quod si aliquam salsedinem habuerit, hoc erit, vel propter purtredinem humoris crassi, adusti, secundum Galenum, & Λriuotelem, veI ut voluit Avicennas, propter permixtionem vapocum calidorum, α acrium, ex quibus sit salsedo.
. De Dolore Dentium . Dolor genericε sumptus est sensibilitas rei contrariae; vEl
adversae rei repente occurrentis sensibilitas. Gengivae si molles sunt, dc fluxum sansuinis faciunt, prodestos lavare cum humiditatis resultavis, veluti cum aqua rosace Via
Dentium multitudo, & bona compago, signum est vitae lonψgeVae, quia conserunt ad bene mandendum, id vero ad vitae longitudinem , dc incolumitatem. Causa dolorosa Dentium provenit vel a verme pungente Aaut a materia grossa , & multa extendente, alit. ab acuta subtili in substantiam ejus penetrante & aliquando causa dolorosa est ingiva, propter materiam ad ipsam fluentem, corrodentem, apO- emantcm dcc. verum dolor perforativus quandoque est a ventositate retenta in radice dentium. Vermem autem esse in foramine compraeheliditur ex dolore interpoliato, cum motu vermium. Mobilitas dentium oritur secundum Galenum ex defectu alimenti, ut in iis, qui utuntur inedia . Deficiente alimento, locelli fiunt ampliores, & dentes minuuntur. Idem fit ob nimiam humiditatem nervi, qui substernitur radicibus dentium . Fit etiam ob succos, & humores abundantes aeres,scilicet calidos resolventesciumiditatem,& desiccantes partes Has in quibus dentes continentur, ut in morbo gallico. Succus foliorum de Ientisco sicut solidat scissuras labiorum, de manuum, ita, dc dentes commotos confirmat, si saepius in ore teneatur, dc ligno ejus viridi dentes candidantur contrigati; ni- cfiunt autem, dc putrefiunt ab excrementiva cerebri humidi
Dentium mutua insertio cum aperiendi impotentia sive fit per contractionem mustulorum, sive dcc. certum est fieri a mater .
55쪽
tia stigida vel tenui admodum, quae ad eas partes tamquam debiliores a capite violenter exprimitur . ' Dentium ureo stupor, sive congelatio habens tristem se sationem, ut contingit masticantibus res acres, acetosa &c. curam tur per salem fricatum; nam sua caliditate, & siccitate frigiditatem resolvit; & id , quod ex humiditate subtili in dentibus est impressum aut in superncie invisicatum . Panis etiam calidus hoc idem facit sua caliditate actuali, δέ in summa omnia calida . .
Item sal praeservat dentes a putredine. & gensivas astringite
C A P. XIII De Scissione Labiorum .
Scissio, vel fissurae labiorum, & eorum ulceratio,provenit a cholera in labiis recepta, quae sui acuitate subtilitate, & levitate findit etiam manus; si fit nigra ex gravitate, & crassitudine sua, descendit ad inferiora, findens etiam pedes. Unde purgandi sunt humores corpori dominantes, & postea ungenda iunt loca cum oleo violaceo vel rosato. Pro linguae nigredine, & viscositate , suodestirpquens abluetio eoncocti*nis Ordei, vel aquae cum saccharo itenui panno.
atharacta est opilatio ex aqua, visum impediens, licet alii alicter dissiniant, dicentcs , quod est macula pannicularis inti oratum , coram pupilla, per quam ivisus prohibetur ex hunudi tale extranea in oculo existente: temporis diuturnitate, & frigiditate oculi congelata. Unde catharacta proprie sumpta-otilmrio aquosa prohibens transitum speciorum visibilium ,-ut puri, mum humor a quo pendetcatharacta est phlegmaticus,vel aquosus; raro cholericus, sanguineus, aut melancholicus. Catharacta non semper siluatur ex opposito pupillae, sed aliquando magis supra , . Vel infra;unde propter hanc causam catharatici vident medietatem inferiorcm unius rei, aliquando superiorςmi aliqu4ndo dextςxam νaliquando Iussam,
56쪽
Inflammatio est calidum apostem niscetis super alburinem
oculorum, pelliculasque; dc a medicis ophtalmia dicitur , cui nihil debet adhiberi, nisi molle, leve, nullius visciditatis, lentoris, e particeps: talia enim frequenter adhaerent affecto loco, dc ita impinguantur, dum exiccantur; ut removeri non possint, nisi locus exacerbetur, dolor excitetur, & inflammatio augeatur. Pro sanguine in oculis,&pro dolore oculorum prodest purgato capite, lac mulieris, albumen ovi, de aqua rosua.. si superponatur ipsis oculis. Diversio tamen materiarum peccantium perficitur cum
fricationibus, pedum, lotionibus Scc. oculis valde nocet nimius coitus; nam per eum aufertur id quod commodum cst eis, humidum scilicet aqueum , & subtile. Jam vero evulsis , atquc evacuatis humidis, partes superiores necessario exiccantur: qu fit, ut oculi, qui humiditate vigent a sua decedant natura , hae betioresque fiant; est cum apparent concavi, videnturque habere quemdam circulum nigrum, hoc provenit propter paucitatem spirituum , dc boni sanguinis. Item quia oculus ut ait Phil. est valde frigidus; quando In temporibus, & locis aliquibus in frigidantur supra temperamentum , generatur obscuritas visus, ut patet ambulantibus in nive, 'el in glacie, vel in mare. Fumus cum mordacissimus sit, nimiumque exiccet, infestissimus est oculis ex Arist. ProM. aa. fletus item immodicus re ten tricem oculorum facultatem imbecilliorem reddit; ideo visum vehementer obsaedit, de saham oculorum aciem nimio plus siccando hebetat. Eadem ratione nocet ignis. Et hinc criam senes obtusθvident, quia in cis ut caeterarum partium , ita oculorum cutis, α membrana rugis contrahitur, quam ad intuendum levem, dctenucm eta oportet.
Cum lusci,dc senes parum videant;illi obiectum visibile parum
admovent; hi aliquantulum removent. Hujus causam esse dicit Galenus , quia cum senes parum interlucidi in oculis habeant, egent externo lumine, ideoque removent obiectum ut magis il- histretur: lusci vero utpote albis praediti oculis, interno abundant lumine, atque iit cxternum effugiant visibile aliquantulum a luce avocant, ne externi luminis copia visus ostendatur . Qui enim habent spiritus claros, non possunt videre, nisi semiclaudatit oculos, ut quasi sub umbrentur spiritus: at quando quis procul non videt quantum oporici; provenit, quia spiritus ex longo studio,& labore mentis, rationalisque discursus merunt resoluti, pauciopesque rediti, quam ut susticiant longinque visioni. -
57쪽
Et cum quis dum surgit, deterius videt, signum est oesi plarrimi in nocte vapores concepti, cum non possint pertransire, causant illud; sed cum absterguntur oculi, & mundificantur , illi vanpores resolvuntur, & sic melius videtur . Causa quare calor viridis, visum prae ceteris laveat est 3 quia habet, & continet valde bene temperatam nigredinem, cum al- hedine: unde si oculus delectatur luce illa albedinis, non tamen disilvitur ejus visus.Visus enim ita Optat perfrui lumine,ut per amicum suum amplificetur, nec tamen interim dissipetur. In quo cumque alio colore plus admodum suae nigredinis est quam lucis. Unde radius visus non delectatur ad votum. Tenebras enim natur liter ut inimicas fugit. Delectatur instiper visus, atque conservatur mol si, ac teneri qualitate sicut aqua, quae radiis oculorum absque offensione resinit; & specularia corpora, quae soliditatem aliquam habent levem que simul equalitatem visui conserunt, quia nec ipsa quidem frangunt, nec lonsius disperdi permictunt.. Traditum est in Libris antiquorum, serpentem, annuam sen Etutem faeniculi degustatione deponeres oculorumque caligines succum ejus exprimere: unde intelligi datum est easdem virtutes etiam humanis cordoribus utiles esse, ut certa postmodum experirinenta docuerunt uc esse . . '
M Edici docent hoc provenire ex dispositione foraminis ι sicut
quando seramen auris est nimis largum, aut non debit tortuosum; si haec sunt a generatione, ei non est cura. Foramine cnim auris existente lato, aut non debite tortuom, quaelibet minima inundatio aeris extrinseci communicatur aeri intriseco existenti in concavitate nervi auditorii:aut quia miringa auditus est nimis tenuis, ac subtilis: & quando nervus auditivus est texturae ni 'mis tenuis, naturali humiditate, si vh convenienti privatus; patitur a qualibet inundatione acris extrinseci, ideoque sequitur sibi. Ius: aut quia aer est tenuis, & subtilis: unde facile a quocumque vapore movetur; sicut frequentar accidit convalescentibus, di iis qui nimis abstinent ; humido resoluto, & aere intrinseco sub
iliato . propter nςrvus auditQrius fastus ecbilis patitur Φ
58쪽
quamnque minima Inundatione aeris intrinsecI ; sicut patitur de .hilis calorem, & frigus a quacunque minima causa calefaciente,& in se idante . Sibilus autem etiam provenit ab humoribus, de spiritibus simul qui vehementiore, atque inordinato corporis . motu concitati, crassos, ventostaque generant flatus; quibus sursum urgentibus, cum facilis non pateat exitus, tinnitus excitatur. Quando etiam vapor crassus, & viscosus agitatus a calido, non ita facile resoluitur, strepitum facit ue quemadmodum vapor Ventrpropulsus in aere. Fel Bovis tinnitibus, dc auris sonitui medetur, si cum bombacce supponatur. Item vaeor aceti, sivε sumus aceti, & succus foliorum capparorum inter alia sonitui prosunt. Sed advertendum, quod id, quod in aurem proiicitur, non sit calidum, vel frigidum , sed tepidum, & in parva quantitatς, dc quod locus sit auriscalpio
Auditus obtusus fit cum ex Inconcoctis, dc crudis in ventriculo cibis, viscosi, dc flatuosi suscitantur sumi ; qui in caput su blati auditorios obruunt meatus, auditumque gravant.
De Bassurge, Raucedine vocis, Squinantia. GAlenus dicit, quod Balbuties linguae est vitium non vocis p
quia aliundὶ accidere potest. Id vitii accidere potest, vel quia lingua sit quodammodo brevior, quam convenit, vel quia molliore, dc humidiore sit temperamento; quam ob causam pueri balbutiunt.Haud dissimile in ipsius eventu,atque ambulando fit. Nam ex iis nonnulli, nullo pacto incedunt, alii vero in incessu sunt parum firmi tibiis prae multitudine titubantibus, dc vacilla
Cognitis huiusmodi causis balbutiei, sapientibus facile erit intelligere, an talis defectus sit curabilis, dc quomodo.
Vox secundum Medicos dividitur in gravem, acutam,& raucam. Tarde agitatus aer est causa gravis vocis 3 sicut acutae vocis causa immediata est aer velociter impulsus; Unde instrumenti angustia, ut in pueris, est causa vocis acutς;eo quod aer velociter im
59쪽
tatur.In mulieribus aeuta est vox pespiEr tr s eoangustas porori
Item mutatio vocis sit etiam ex seminis generatione; quia spiritus vitales in testes decumbunt, minorque copia ad reliquas corporis partes desertur; sicque aer minori impetu agitatur &c.Unde iuvenes incipiunt vocem mutare, si incipiant spumescere, idest
Raucedo Vocis provenit, &ex nimia siccitate, & ex nimia humiditate. Hinc nux cum vehementEr exiccet, Vocem exaspe' rat; oc oleum in biliosis corporibus , quia prompte accenditur , vocalem Deo arteriam exasperat, raucedinemque parit: at si sit praecipue ex immaturis olivis, glutinosa sua qualitate, arteriae diu'tuς inhaerendo ipsam strinsit, atque exasperat, de similiter rau-cedinem parit. Frigus etiam capitis, quod caput comprimit , ὼringitquae humores, qui sunt in cerebro, facit ut deorsum actasperam arteriam defluant, eamque immodice humectando, ra cedinem excitat: quod etiam provenit a pituita, quae ex sui natura stigidissima est. Raucedini, atque su eationi, causatis ex morbillis, si corpus satis evacuatum fuerit, prosunt ea, quae repellcndi vim habent, ut aqua ordei cum syrupo rotato , obleniunt cli1m exasperatum guttur, & facilςm expulsiqnem praestant syrupus violarum , granatorum dulcium, de prunis Damascenis cum saccharo&C. VOX magna fit ex multa caliditate, forti virtute, & dilatatione vasorum, quae sunt vocis Instrumenta, scilicet pectus, canna , pulmo. Squinantia est apostema in gutture anhelitum impediens, vel deglutionem, aut utrumque. Guttur est spatium in qρο sunt meatus anhelitus cibi, dc fluidiosaest canalis, scilicet via ab ore ad stomachum. Unde duae sunt fistulae in homine, spiritualis una, cibalis altera ue illa quae interior est, appellatur aspera arteria, ad pulmonem, & cor pertinens , qua spiritus a pulmone ad eos transmittitur exterior vero dicitur gula, qua cibus, & potus devoratur, & utitur tendens ad stomachum, hujus gulae summum et fauces dicuntur, atquectiam guttur nuncupatur . :Gurgulio proprie ςst pars gutturis a naribus ad pulmonem. In cura gurauglionis gargarismi fiant,ex decocto ficuum cum aqua calida : sed si amplius augescat malum , & principium sus- secationis suspectu ut sit ; alvus forti clysteri subducatur. Strangulatio est subitus ob inspirationis defectum interitus iqui fit ex angustia alicujus instrumenti ex iis, quae serviunt in
60쪽
rationi; strangulatio fit, cum hieme vereque suxis musta, atque viscosa, & ad venas jugulares, idest vicinas gutturi denuxerit, raurium venis tales impacti fuerint humores.
SItis ex Aristomis, & Galeni sententia est appetitus se Idi, dei
humidi: quo dato, & concesso, aqua in universum cst melior quia frigida, & humida: tamen in cibi permixtione, & cjuta dem ad omnes corporis partes dilatione, vinum praestantius habetur . Siquidem iacuius tum propter substantiae tenuitatem , tum actionis celeritate cibis permiscetur.Tum quia etiam natura eo magis detestatur,unde concoctionem adjuvat 1 ua caliditate,quam impedit aqua sua frigiditate. Insuper in aqua non invenitur virtus uincisiva, sicut in aceto ; neque calefactiva, sicut in melle; calefactione sua abstergens, & incidens; & propter hanc causam Opor ciet. ut sit aqua tota tarpemtrationis , dissicilis digestionis, α dissicilis discensionis ; etsi tamen ex parte alia laudabilis siti Tamen ab exercitatione vehementiori, aut statim a coitu, Vel balne non sumatur; quia tunc pori corporis aperti, ac robur, non ni hil di plutum cit,&in profundum penetransueaut calorem innatum
extinguit, aut certe deterioremur dit.
Et mota, quod quando adest Diabetes; quae est quaedam xenum affectio, in qua potio statim qualis assumpta est, per urinam rejicitur; proveniens a facultatis attractoriae vehementia , vel vehementi renum calore, quae humiditates, membra irroran , tes attrahit, fit sitis vehemens, quae potu hon sedatur . Diabetes secundum Avicennam, ut plurimum accidit, ex caliditate ignea, qua propter plurimum curationis ejus est intiu gidatio, & numectatio. ' Ad curandum vero sitim, 'utile erIt s aperto . ore patiens super aquam recenter austam anhelat 3 dc etiam divertitur sitis, si fricationes fiant per universum corpus, quibus fumi calidi ad sto
machum ascendentes divertuntur . .
Hippocrates in lib. de Salubri dieta ait. Qui sitiunt, debeant se abstinere a laboribus, & vinum bibere aquosum, & frigidissi-