장음표시 사용
261쪽
Papinianus in Definitionum libris inter re, bgulas juris nonnunquam posuit dialecticam rei dennitionem, ut apertior fieret regula de eadem re adjicienda. Sic jus civile & Praetorium definit in L 7. D. de stitia jure& legem in I. I. D. de Legibus equae duo pita rectius in vulgata editione ad lib. I. referuntur , tanquam praeparatoria. regul rum : eX quo etiam petita actionis divisio , in actionem, petitionem & persecutionem , L 28. D. de obligationibus. Alias ejusmodi definitiones dc divisiones ex libris Regula rum , quos Ulpianus, Marcianus & Modestinus composuerunt, in commentario ad dictam legem I. annotavit Cujacius: sed qui ejus praeclarae observationis immemor, Juliani hereditatis definitionem, quia Dialectica est, inter fugitivas tituli Pandectarum de Regulis juris numeravit sine causa. f. IV. Proximum est, quid de Adulteriis scripserit AEmilius noster disquiramus. R Bertrandus Indicis vulgati des tiam hic notat, qui libri tantum singularis mentionem facit 3 cum tamen primi & secundi inplerisque legum inscriptionibus vestigia ex'
stent. At nec ipse satis accurate haec vestigia indicavit, quia L s poenituit ex libro primo est , non etiam librum singularem de Adulteriis pro germano foetu agnosce, quem
262쪽
DE SCRIPTIs PAPINIANI. 24 quem vel ista inscriptio I. II. D. ad Legem ullam de adulteriis tuetur. Ita igitur cum Cujacio habendum: duobus libris Papinianus omnia legis Iuliae capita , quae erant plurima, explicuit; liber autem ejusdem tituli singularis tantum de exercitione publici judicii, non de omnibus legis capitibus, fuit conceptus. Utrumque hoc scruptum temporis licentia & mores corrupti sine dubio expresserunt, quibus adulterorum peccata non tantum impunita erant,
sed ia laudi ducebantur. Jam dudum S tyrici audita erat querela : Ubi nune lex lia , dormis p ad quam Domitianus legem
hanc revocarat , sed quia amara nimis videbatur omnibus, facile conniventia Magia stratuum eveniebat rursus, ut moechari lusus esset. Renovavit eam idcirco Severus,
auctore Dione Cassio lib. LXXVI. cujus verba, quia huc apprime faciunt, adscribo: Cristinari solebat incontinentes ob eamque causam leges de moechis tulit , ex quibus quam-- plurimi injus vocati sunt. Ego quidem , quum consul essem, in veniscriptum in tabulis, tria millia moechorum esse accusata. Sed quum jam pauci mortales ea judicia exsequerentur , coepit de iis quaerere negligentius. Admodum igitur verisimile est, Papinianum non tantum suasorem hujus legis, sed etiam, quia star
263쪽
2so CAPUT XII. tim eam senescere vidit, interpretem egisse . Siquidem leges Dioni memoratae repetitio Legis Iuliae fuere 3 hanc enim Severus, vel unico Ulpiano teste, auxit variis capitibus& ampliavit, ut v. gr. non solum nuptas, sed & sponsas coerceret, utque in maritum
crimen non ulciscentem, animadverteretur
2. g. 6. I. I 3. D. ad Legem Puliam de adulteriis. Insuper devissimam legem Papiam, moechiae illicem, sustulit idem, ut ex Tertulliano supra ostendimus. Ex his autem Papiniani libris, maxime ex L IZ. D. de Fundo dotali tandem certi evadimus, le-
gem Juliam de fundo dotali, non esse fragmentum legis Iuliae & Papiae de maritandis ordinibus , sed caput legis Juliae de adulteriis : qua 'de ro Non constabat apud Augustinum, Muretum, Manutium , aliosque de Legibus Romanis scribentes Ipsum Jacobum Gothostedum maximi nominisJurisconsultum, in notis ad caput XX. Legis Papiae, ejusdem Papiniani fragmentum in
I. 27Ig..D. de Conditioribus fere perstaserat, ut in alia omnia concederet; sed retraxit eum Paullus lib. V. sententiarum tit. ai. & legum aliquot inscriptiones,' quibus Britanius quoque & C acius nitebantur. Nunc etiam in posterum constabit, quo
sum respexerit D. Hieronymus in Epistola
264쪽
ad Oceanum , ubi scribit: sunt leges Caesarum , aliae Christio aliud PAPNUS , aliud Paullus noster Faecipito apudi os impudicitiae fraena laxantur , 9 solo stu
pro atque adulterio condemnato , passim per lu-
panaria Nancillulas libido permittitur , Dasi culpam dignitas faciat , non voluntas. Apud nos quod non licet feminis , aeque non licet viris. Nimirum Ρapinianus libro primo de Adubteriis in I. 6. D. ad Legem Puliam scripserare, inter liberas tantum personas legi Iuliae lo-Cum esse; adulterium proprie in nuptam committi, diversamque uxorum hanc prae maritis esse seriem: ut illae, si virum in adul-- terio deprehendissent, ne digito quidem eum attingere auderent; huic autem facul- tas uxoris necandae esset, si in flagitio deprehenderetur. Cujus rei iniquitatem, sub persena Syriae, jam olim accusavit Plautus;
idque est, quod passim in Legibus carpunt
Patres. Lactantius lib. VI. Institutionum Cap. 23. Non enim, scut juris publici ratio est,sola mulier adultera est , quae habet alium, maritus autem , etiams plures habeat , is criamine adulterissolutus est. Sed divina lex ita
duos in matrimonium , quod est in corpus unum, pari jure conjunxit , ut adulter habeatur quisquis compagem co=poris in diversa tra'
xerit. Chrysistamus Homilia V. in prim
265쪽
ua CAPUT XII. ad Thessalonicenses: Gemadmodum mulis
res nos punimus , quando nobis nuptae aliis se ipsas conjungunt, dia puniemur nos, et snon Romanis legibus, certe is Deo. Sed ra- tio juris Romani non est, occulta. Uxor injuriam violati lecti non patiebatur, cujus domina non erat: & gravius merito crimen hoc videbatur in muliere 3 quum ad eam, quae marito infertur, injuriam, Corruptelam quoque ac depraVationem morum, prolis confusionem, &' matrimonii perturbationem adjungat. Vix ulla mulier ad ste- Ius hoc adigitur, quin pluribus una flagitiis involvatur. Multae visceribus suis vim intulerunt, multae molestum sibi maritum omedio tollere non dubitarunt. Adde, quod Romani hanc definitionem a Graecis, hi quem a Judaeis acceperunt, apud quos polygamia viris erat indulta, nec uxori in m ritum Zelotypiae actio Concedebatur. Quin
ipso civili jure, uxor judicio de moribus
adversus maritum experiri valebat ; quia accusatio privata crat, in qua paria delicta mutua compensatione tolluntur,' auctore Papiniano I. 39. D. Soluto matrimonio dos&Scaevola l. s. D. Eodem. Poterat etiam rea accusata marito objicere seu referre lenocinii vel adulterii crimen, ut ipse condemnaretur: periniquum etenim videbatur esses
266쪽
DE SckIPTis PAPINIANI. ar esse, ut pudicitiam vir ab uxore exigeret quam ipse non exhibebat, ut eX aureo An tonini restripto eleganter docuit Ulpianus in I. I 3. s. s. D. ad Legem yuliam de adui renis, cujus particulam Beatus Augustinus quoque lib. II. de Adulteriis conjugum c. 8.ex Codice Gregoriano refert. Contio id ob servante sublecivarum Lectionum cap. VII. r g. V. Postremum Papiniani scriptum in indice Florentino 'A νοριικος--εν arpellatur. Unicum vero, quod dolemus, ex eo nobis tantum superest fragmentum in
I. unica D. de Via publica , S si quid in ea gestum esse dicatur, cujus inscriptio est istar
Ebro singulari Papiniani de 'incio AEdilium. Cur Graece hunc librum ediderit, investia gavimus supra cap. IV. g. 3. Hic locus p stulat, ut 4ua de re & quem Jn finem scruptus sit, plenius Gaminemus. Nomen petitum est ab Atheniensium Aybnomis, quorum viginti, in ea republica fuerant co stituti. Ita Harpocration dc Suidas: 'Asti AEdilis. Demosthenes contra mimo a rem. Arsoteles in rep. Atheniensum α νομους
.iginti fuisse ait , quinque in Piraeeo, θ' quin
decim in urbe. Munera eorum multis per--uuntur Plato lib. VI. de Republica, &Aristoteles lib. VI. Politic. cap. 8. Pertinebant
267쪽
Capuae XII. nebant enim ad eorum Curam aedificia, qua publica, qua privata, in primis autem viae,
e quibus serdes ec quicquid liberum prohibere potest transitum, removeri jubebant. Hinc Glossae antiquae: Viscurus, δευνομος 3 de Hesychius generaliter scribit.: 'Aσυνοριος
ὀ δοικων κοιτα το α . Disserunt ab his qui inspectores erant rerum Uen
lium, modestiam exigebant in sero pretia rebus imponebant, puniebant denique, qui in leges seri peccassent 3 ut praeter Cundem Hesychium , Harpocrationem dc Suidam elegantissimum docet Ulpiani scholium ad Demosthenis orationem Contra Timo Cratem pag. 8is., his verbis: Agoranomus inspector es rerum venalium in foro Myn anus, qui in eo occupatur, ut urbs mundast, qui apud nos appellatur. De his Atheniensium Astynomis Papinianum non egisse, vel ipsum dicti capitis unici principium ostendit, quo jubet AEdiles studere, ut quae secundum civitates sunt, Viae adaequentur. Non etiam loquitur de AEdilibus Curulibus vel Plebejis urbis Romae, tum quia illos edicto singulari & plane diverso securitati viarum prospexisse novimus CX l. 4O. I. 42. D. de AEdiluto edicto. tum quia: Ediles Romani scriptoribus Graecis non Astynomi, sed Agoranomi, plerumque dicuntur. Hi
268쪽
DE SCRIPTIS PAPINIANI. assronymus ad Rusticum monachum de viven,
di format Et prius quidem, ait, M AEdii.
bus, quos ἀγρονομους Graeci appellant, vendentium coercebatur rabies. Unicus forte Dio
Cassius Lib. LIV. ubi de Claudii Drusi e peditionibus agit, dc nisi fallor, alibi etiam,
Asmomi voce utitur de Magistratu Roma no, & ut puto , Praetore, non vero dedite, quem αγρονομον vocare solet. Quid igitur 3 In municipiis dc coloniis Romanis , ad exemplum urbis matris, constituti erant Magistratus Duumviri, Quatuorviri vel Octoviri, qui utramque provinciam, quae Athenis discreta erat, exornabant; hi vero in municipiis Ι.atinis AEdiles, in Graecani, cis autem civitatibus promiscue ἀγρονομιαςυνομοι vocabantur. Rariora quidem
posterioris appellationis vestigia reperiri, sateor, in Veterum Gnimentis : sed ob eam fortassis rationem, quod propter eXcelulentiam Athenarum urbem significabat, nec tenuiores Graeciae civitates aediles suos ausae fuerunt appellare Astynomos, sed portus agoranomos, quod magna muneris eo rum pars circa frumentum & res in foro . v nales versabatur. Non etiam me fugit sum mum raroque aberrantem Cujacium in notis ad hanc legem Papiniani, dc lib. XXII. Observationum cap. 3 i. alium fecisse 'dij
269쪽
lem, alium Astynomum , cujus vestigia se cuti Bertrandus dc Guillelmus Grotius invita Papiniani, minus significanter putarunt, librum hunc astynomicum de Osseis AEdilium Latine transsatum esse. Sed illius rationibus libro nostro singulari de AEdili-hus coloniarum dc municipiorum, capite IV. & VIII. tam abunde, opinor, satisfactum est, ut nullus dubitationi locus sit relictus. Quod si enim nomina rebus con sentanea esse oportet, non aliud nomen magis AEdilibus competit, quam Astynomorum; quia urbis quique suae erant curatoresiatque opera publica, muros, portas, turres , Capitolia, aquaeductus, sedes sacras, balnea,& cetera quaeque aerarii impendio faciunda locabant. Dein optimae Glossae verbis exinpressis 'Aςυνοριίαι AEdilatum explicant: dilatus autem Festo interprete , AEdilium dignitas est. Ad Agoranomos quoque pariter, ac Astynomos, Confuso horum munere, Athenis querelas de immunditie viarum delatas, testatur Libinius declamatione
XXXVI. pag. 79 . quidni etiam ad AEdi-Ies Z Verba Libanii ex versione Morelli sunt
tem praefecti. AEdiles, ita leges despicientes
non castigatis: qui tantum urbi curae impendunt, ut paludes totas in ea constituant,
270쪽
Dκ Scarpos PAPINIANI. as Dei passim occurrant in foro perlubrici. Eo que quam . maxime facit, quod Strabo lib. AU. Geographiae pag. 7o7. Indorum AEdiles, vias conficientes, dc per dena stadia lapidem locantes, Vocat, Graecorum more. Et, sodes, quid verbis opus est 3 Conserantur modo, quae ad officium AEdilium pertinere in stagmento hujus li-hri Papinianus dixit, cum iis, quae de Asty-homorum munere scriptores Graeci memoriae prodiderunt, non ovum ovo, nec lacladi i videbitur similius. Illi Athenis viis Praeerant: in coloniis autem dc municipiis status & certus magistratus Viocurus his batur AEdilis. ν 4
IULIUS. FRONTO. AED. DUXIT VIAM. A. FORO. FECIT - FECIT. CLIVOM Est in inscriptione Neapoli inventa, apud
Capacium lib. I. Historiae Neapolitanae. Pulchraorem habet Fabretius cap. IX. Inscriptionum num. 72. Beneventi repertam, hoc modo: