장음표시 사용
41쪽
num 4 ium incia ducantur . II 8. ap. I. De inciis adversus Deum. I9.
II. De inciis hominum erga seipsum
generatim. 128. ΙΙΙ. De cultura animi
IV De inciis erga alios perfectis absolutis. 46. V. De inciis usitiae Notheticis
a primum de dominio, ejusque acquirendi modis originariis. 62. VI. De modis acquirendi dominii,
VII. De inciis, quae ex Dominio, rum pro Ucuntur. 8 I. VIII. De pactis re contractibus , d que inciis inde νουςnientibus. 186. IX. De inciis Aersus alios iuris imperfecti. 2 2. X. De amicitia. a17. XI De inciis flatuum naturalium 2 29.
XII. De flatu hominis sociali , equo primis yus inciis. 35. XIII. De Imperantibus , tum de suruditorum inciis. 146. XIV. De inciis magiseratuum. 248. Adhortatio ad sudia litterarum. --
42쪽
Pas. 4. Totus titulus capitis primi scribatur, ut est in indice capitum , aut ita intelligatur , quod perinde est scilicet ibi se accipitur pro eo, qu nota
est plene & undequaque beatus. Pag. q. praef. v. 28. consentiunt, lege consentiant. Ibid pag. 7. v. I. quod lege quae . Ibid pag. 9. v. 4. ad miseriam ut dele ut Sequenti versu , videamur in , quo , eg videamur,m quo Ibid pag. 4 ex errore , lege AE errore Ibid pag. 32.v. a. temperamentiam, lege temperantiam Pag. I 8 vers. penuit cetera nugae , lege cetera nu
Pag. o. v. I6 lege utrifaue. Pag. o. v. s. nostrum lege nostram. Pag. 8 r. In titulo lege proficiscuntur. In adhortatione pag. 3. v. g. in id . lege in eo. Ibidem pag. o. fortibus magnis , lege tortibus &magnis.
43쪽
Rincipiorum legis naturae perquisitionem ad eam philosophiae partem pertineres, quae Metapnysica appellatur, constat inter omnes . Itaque quo pleniorem habeant tirones Philos phi rerum Metaphysicarum institu tionem, hunc libellum, quem ego .plum ante annos in Scholae usum:ripseram, velut appendicis loco Elamentis Metaphysicae addo. Brevior is quidem est , quam ut iis tacere satis possit , qui paullo sunt in hac disciplina versati. sed , si opuscula nostra in eorum manus deueniant , meminerint , nos adolescentes instituendos suscepisse, non doctosci eos autem satis instituisse arbitramur, ubi primis utilium rerum rudimentis imbuerimus ... Saepe enim dixi , quum totam philosophiam tum hanc praesertim subtiliorem, non tam lactione , quam meditatione confici . Ac mea semper sententia fuit obesse his in rebus jurimam lectionem , qua nera tur magis memoria, quam mens illuminatur. Quum haec principia in societatem humanam derivanda sunt. tum vero tandem matur in hominum illaria peris discenda est , id quod nec fit , ne rite fieri potest , nisi quum non ingenii tantum vires , sed in primis iudicium plurimum adoleverit . Quare fit , quod dixi pauca , eaque electissima , facilique viain ratione philosephati incipientibus esse proponenda . Ea qui profecerint, ipse per se augere, ornare, Min blicam utilitatem derivare oportet. Tem. IV Α Mi-
44쪽
1 DE PRINCIPIIS . Mirabuntur autem fortassis nonnulli, quid causae sit, cur de natura Dei in hoc libro disseram , ah ajus naturale repetam . nam&de his in superioribus luculenter aestum est,in quosdam esse constat, qui quum ius in natura esse docere instituunt, sed cum Atheis rem nutatam habere velle praesentur. Sed qui ita praedicant se totius rei, ad quam explicandam aggrediuntur, ignaros profitentur. Nam oportuit hanc tractationem , quam ego alla rationein via , quam superiora conscripteram, a
suis principiis proficisci; nullum esse in natura iusi test, nulla esse a natura ipsa constituta iustitia, nihilis
tura honestum aut turpe , ubi aut non Deus est, aut rerum humanarum non habet procurationem. Itaque hoe quum excidisset rotio , in Doctorum omnium viro. rum reprehensionem incurrit . Ac vero , nisi vocabulis nos deludere velimus , ius illud quod regens die tu , lex, quae honesta jubeat , vetetque eontraria esse nulla potest toti hominum generi communis , nisi totius humani generis supremus sit aliquis legislator e nee vero , ubi Deum sustuleris , est alius totius hominum generis legislator . Natura enim, quae dicitur, a Dei vi imperio segregat , aut cuiusque est singularis natura , a qua nemini quidpiam imperari potest , aut mera mentis humanae notio , atque
a rebus ipsis abstracta . Accedit, quod opinio Dei,
aegis alicujus naturae adeo apud omnes homines reciprocantur , ut alterum sine altera nemo unquam a
stulerit . Insipiens ille, de quo David , Deum tollit
inde eorrupti, abominabiles dies ejus . Theodorus Atheus , de quo plura Laertius , cum Deo sustulisset , id quod erat consequens , nihil natura turpe ac honelium , nihil iustum aut iniustum eias docuit . Exterminavit ex mundi cura Deum Epicurus : sed idem posuit . solam esse utilitatem justi aequi matrem . Quocirca Cicero perspecte animadvertit , Deo , aut providentia ablatis , ne iustitiam quidem ullam ac fidem inter homines esse posse Idem vero tractatriae de Legibus a Deo auspica,
45쪽
LEGI NATURALIS. tur. Iam novelli homines, qui uri naturae nervos omnes inciderunt, in primis profani illi Hobbius , . Spinoet , Athei fuisse convincuntur . Ac vero nisi
Deum esse omnibus sit persuasum, non potest , quod per se est perspicuum, nisi sola utilitate justum ab injusto secerni. Qua doctrina nihil est pestilentius
atque ad homines adversus homines armandos accommodatius id quod videmus continenter contingere ubicumque aut in integris societatibus , aut in privatis hominibus ea praevalet legi & rationi. Itaque constituendum est, justitiam, honestatem veram quidem utilitatem saceres, sed longius repetendam , quam ab utilitate utilitatem potius ex intormatis legis naturae notionibus, idest ex anticipata justitiain honestate definiendam . Quamobrem quamquam mea semper sententia fuit, quae honesta , eadem vera esse utilia nec turpia ciniusta vere utilia; tamen ita haec tradenda sunt, ut intelligatur ab honestate veram utilitatem nasci, non contra, honestatem utilitate metiri; adeoque regulam honesti iusti omni esse utilitate antiquiorem. Unde autem ea , nisi a praestantissimo naturae legislatore repetetur imo ignoro esse plerosque, quibus placet legem naturae esse eas naturae humana inclinationes, quibus naturaliter ad objecta nobis consentanea ferimur : alios , qui rationis rectaediolamina legem naturalem appellant, viros in primis acutos doctos. Sed quoniam lex proprie dicta nulla est sine obligatione nec obligatio nisi ab imperan-
te naturae illae propensiones, aut rectae rationis dictamina , principia esse possunt legis alicujus naturalis cognostili , ut vocant lex certe non sunt, nisi hoc vocabulo turpissime abuti velimus . Quibus ex rebus conficitur, a natura Dei omnem de jure natu rae disputationem suscipi oportere.
Nostrae igitur tractationi haec erit via ratio. Principio in naturam ipsam humanam inquiremus ostendemusque hominem , qui nunc est , natura ipsa miserum illa, . sine lege directrice ad beatitudi- a nem
46쪽
nem recta unquam contendere possc Tum hanc mgem exigere legislatorem sapientissimum . Tertio prae-1tantissimam hanc naturam existere, atque ab ea toti hominum generi legem esse promulgatam. Quarto eo rum systemata refellemus, qui quum jus naturae X- plicare vellent, stirpitus evellerunt. Quinto eorum opiniones super principiis iuris naturae cognoseiticis e pendemus, qui maxime hodie probari solent . Potireis In loco notiones primas legis naturae expediemus ac regulas paucasin genericas trademus , quibus legem illam naturae singulis obvenientibus speciebus
Quod ramo, qui nune es , natura sua necessari omifer, quodque egeat ope entis intes entissimi, potentissmi, primi , ut possit ad Beatitudinem conten ere.
f. I. Uam temporum angustiis prohibeamur squae super hac re sparsim commentati sumus in hunc locum conferre , oro ut . hujusmodi propositiones ipsi per se latius philosophiae tirones diducere velint,ae in se natura sua experiri.Nam quamquam nos, quum haec lucubraremus, naturam no stram ob oculos haberemus existimamus tamen nihil nos ab humano alienum habere et ac propterea difficile non esse ex sua quemque natura eorum , quae di cturi sumus, uberiores rationes haurire.
g. II. Mens hominis non est infinitari revissima potius est,' multiplicibus erroribus sublest , atque in eo potissimum decipi potest passim decipitur quod ad cognitionem pectat boni' mali itaque in tota humana vita passim videre est bona pro malis mala pro bonis traduci. Non est ut hujus propositionis argumenta longius petamus intima enim cujusque experientia patet . Communi quoque hominum omnium sensu vita comprobatur quod si quis eius rei
47쪽
rei plenius convinci velit , una pulcherrima schola humana erit historia. f. III. Ex perceptionibus boni vel mali naturalia in homine desideria, vel aversationes, nascuntur,in qui dem necessaria, atque in ratione bonorum, vel malorum obiectivorum. Instar axiomatis habeo , quod aeque in cujusdam positum est conscientia Uideri mulant quae ea super re differuimus in secunda parte, quo in loco humanae libertatis imperium & fines explicuimus . Ne cui autem scrupulus ex vocabulis incessat , animadvertat quaeso, nos desideriais aversationes a voluntatibus discriminare. Ac desideria quidem appellare primas illas naturae noluae commotiones atque propensiones erga bona cognita , vers tiones, commotione ac horrores a cognitis malis provenientes voluntates vero liberas electiones, vel cese sationes. Desideriain aversationes in necessariis naturae nostrae motibus ponimus, quibus corripi solemus ante omnem consultationem & voluntatem. Haec autem propositio quum intimo cuiusque sensu , tura tota hominum vita, ac magna omnium consensione
f. IV. Voluntates hominis ut plurimum sequuntur desideria, aut aversationes seu desideria Wave lationes in maxima hominum parte, ac ut plurimum, terit esse motiva determinantia;fallebanturque profecto Stoici, qui sapientem sola. ratione , nulla vero animi
Commotione, omnes adtiones suas regere docebant Daut
nisi fallebantur, quod similius vero it, imperitis im ponebant. Quid quod ratio ipsa non videtur nos terminare ad agendum aut cessandum , nisi voluptateant dolore , idest praemio vel poena propositis Id cuique per se intimitus exploratum esse potest, si ad
singulas suas adtione attendat. Ejus autem rei ratio est , quod natura nostra beatitudinem , seu animi perfectam quietem ti voluptatem , continenter quaerit
Itaque ubi a desiderio vel aversatione solicita est quietem expetit, vel ad objectum desiderii sese dete M a minan
48쪽
minando , vel ab obiecto aversationis se avertendo
Quumque nulla objecta finita eam plene perficere possint, indein illud est , ut perpetuo anxia sit, atque inconstans per plurima divagetur. Ceterum non ita haec propositio intelligenda est , quasi haec,
tiva necessario nos determinent Gnam quum objecta desideriorum liostrorum aversationum, si summum honum. α maximum malum excipias, finitae sint ctionis, voluntatem cogere nullo modo possunt, quae infiniti est appetens. Itaque si voluntas secundum ea fere semper determinetur, non tamen necessario sed libere determinatur, magis ut experiatur , quam ut his sibi satisfaciat. f. U. Actiones hominis liberae, quum externae tum internae, ad praescriptum voluntatum nascuntur , neque sine voluntatibus esse aut intelligi polliunt. Ex ternasin internas liberas memoro; quia necessariae quum usum rationisin consultationis praevertant, a voluntate non proficishuntur. De iis vero nihil attinet ad nos dicere . Legibus mechanicis, non moraliabus reguntur . Porro hae propositio ex iis esto;quae loco axiomatis haberi debent. Quae enim actio . nes non sunt voluntariae , earum ne ratio quidem
principium est quae veret ne ulla voluntate
tione actione fiunt mechanice fiunt, In libere.
UI. Homo potest operari erronee. Nam potest percipere bonum pro malo, malum pro bono exindeque nasci desiderium mali pro bono, boni avem
sario pro malo ex . III. rin voluntas emciendi malum pro bono bonum fugiendi pro malo ex . IV. :
ex quibus operationes existunt erroneae pex . . , idest minime naturae sua re fini consentaneae. f. VII. Beatitudo posita est in statu voluptatis undique perfectae. Axioma est, super quo nulla esse potest Philolbphorum controversia. Frustra autem est di- singuere inter voluptatem animi corporis voluptas enim non est, nisi animi causas tantum voluptatis ita partiri possumus, ut aliae ad animum , aliae ad
49쪽
ad corpus referantur. Itaque veterum philosophorum concertationes de fine , nisi quod ego opinor super eausis efficientibus vertatae omnes fuerunt , ineptae profecto fuere: nam finis hominis non potest alius etiale nisi persecha animi quies, ac plena stabilis voluptas ' quae autem hanc beatitudinem afficiant rausae, id si illi inquisiivere contentiosius , Operae pletium fecerunt: est enim humanae vitae praecipuum Quamquam admiratione dignum videri potest , viros alioquin acutissimos non intellexisse, certis nos atque in natura nostra nisi miseriae causis agitari omnes, nullamque habere in nobis , aut iis, quae nos circum'
stant, rebus , opem , qua ita nos ac naturam nostram
perficere possimus, ut plene simus beati . Nisi fortasse id senterunt quidem sunt enim eorum praeclara quaedam super hac re effata sed susceptam semel ci-l putationem, ut erant illi ad sese mutuo conficiendos animati, ex usu Scholarum magis, quam ex veri amore persequi voluerunt.
f. III. Miseria posita est in statu doloris .pe
turbationis. Eo major autem est huiusmodi miseria quo dolor perturbatio majorem habent intensita tem' durationem minor , quo minorem . Propositio est cujus evidentia ex superior axiomate manat .
Quoniam enim beatitudo posita est in statu voluptatis undique persectae , a quidquid a beatitudine desciscit, id miserum est sequitur, eum esse miserum,
qui animi dolore aegritudine atqtie quacumque e turbatione agitatur. Inde fit ut quum Deus sit beatissimus, omnia ex illo haec exulare nec elle sit. f. IX. Homo factus est ad Beatitudinem . Homo natura sectatur voluptatem in vehementius maiorem, perfectissimam necelsario , idest tota sua natura, vi Idem vero aversatur dolorem quidem maiorem magis, maximum necessario , ac tota sua natura. Sunt haec cuiquarti ex intimo sui sensu nota Quum autem beatitudo sit posita in statu volupta
50쪽
8 D PRINCI Orsperturbationis 8y; equitur , hominem beatitudinem
quidem necessario, idei tua natura, consectari ave sari vero misellam. At quod tota vi ac natura nostra sequimur, Win quod natui aliter propendemus, in id profecto a natura sumus geniti f. X. Qui operatur erronee non potest beatitudinem aut adipisci, aut conservare , etiamsi adeptus fuerit . Nam quum malum pro bono amplectatur honum pro malo aversetur, qui errone operatur; dolor , adeoque miseria ex malo, voluptas beatitudo ex hono nascantur recta miseriam petit beatitudinem vero fugit qui erronee Operatur. f. XI. Qua ex re haec sequuntur consectaria primum, ut qui aras errat, magis etiam milemaei sit obnoxius. minus, qui errat minus Quum autem qui magis sapiens est, minus erret efficitur, ut qui magis lapiens est, minus miseriae sit subiectus. Tum, ut nisi quis sapientissimus sit, ut nunquam erret, is primam hanc miseriae causam vitare nullo modo possit.
f. XII. Homo suae relictus sapientiae nequit esse omni ex parte beatus, atque haec est prima miseriae
humanae causa , eaque cum natura ipsa humana
haerens . Nam quum homo non sit infinite sapiens a), ac ne esse quidem κατ' inicie , essentialiter possit errori subiectus est, ac propterea miseriae Io . Est aurem prima haec, ut dixi, miseriae nostrae causa naturae ipsi infixa, , ut ita dicam , essentialis . Quandoquidem quum ei essentialis esse nequeat sapientia infinita essentialis erit desectus a summa illa Mabsolutis sima intelligentia unde quoniam natura ei adhaeret hujusmodi malum metanh cum ut Leibnitiani
Vocant natura quoque haec illi miseriae causa adhaeret, ac penitus est infixa.
f. XIII. Qui nec in se undique persectus est , ut nihil sibi desit ad perfectam beatitudinem , ne infinitae potentiae est, ut possit id omne essicere . quod maxime cupit, utis se plene perficiat is adversa Omnia potentissime removeat , is hinc quoque miser